otwarty dostęp do publikacji naukowych rekomendacje mnisw

Prezentacja na temat: "otwarty dostęp do publikacji naukowych rekomendacje mnisw"— Zapis prezentacji:

1 otwarty dostęp do publikacji naukowych rekomendacje mnisw
Piotr Kępski Departament Innowacji i Rozwoju MNiSW Wrocław, 6 listopada 2017 r. ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ Warszawa \ tel. +48 (22) \ fax +48 (22)

2 Plan prezentacji Otwarty dostęp i otwarta nauka
Definicje Korzyści z OD Polityka UE w zakresie OD Rekomendacje MNiSW Wyniki ankiety MNiSW nt. otwartego dostępu

3 Otwarty dostęp - definicja
Wielość definicji Otwartego Dostępu (OD, Open Access) w nauce Dostęp do pełnych treści recenzowanych publikacji naukowych BEZ BARIER TECHNICZNYCH, PRAWNYCH I FINANSOWYCH Dlaczego? Publikacje powstające w wyniku badań finansowanych ze środków publicznych powinny być dostępne dla społeczeństwa OD zakłada poszanowanie licencji / praw autorskich! OD ≠

4 Definicje – ciąg dalszy
Otwarty dostęp Gratis - udostępnienie bez opłat i barier technicznych, ale bez informacji o licencji Otwarty dostęp Libre / OD w oparciu o wolne licencje - określa licencję Creative Commons – Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach Na tych samych warunkach — Remiksując utwór / tworząc utwory zależne, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał. Droga złota - publikowanie w otwartych czasopismach Droga zielona - deponowanie publikacji w otwartych repozytoriach

5 Otwarty dostęp – korzyści
Korzyści indywidualne Poszerzanie grona odbiorców - otwarty artykuł przeczyta więcej osób niż pracę zamkniętą Szansa na zwiększenie cytowalności Budowanie własnego wizerunku naukowca otwartego, nowoczesnego Repozytoria i otwarte platformy stają się naszym zewnętrznym archiwum (back up poza moim komputerem) Korzyści instytucjonalne Instytucja dzięki pracom w OD buduje swój wizerunek (artykuły mogą przeczytać maturzyści, dziennikarze, eksperci, ludzie biznesu) Tworzenie bazy wiedzy / publikacji dzięki uczelnianemu repozytorium Poszerzanie ogólnie dostępnych zasobów wiedzy: OD sprzyja tworzeniu otwartych treści edukacyjnych, z których korzystają wszyscy (studenci, doktoranci, nauczyciele, naukowcy, dziennikarze…)

6 Otwarta Nauka - nowy paradygmat
Open Science Umbrella. Image credit: Flickr user 지우 황 CC BY 2.0

7 Polityka Komisji Europejskiej
Zalecenie KE z dn. 17 lipca 2012 r. ws. dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony (2012/417/UE): OD do wyników badań naukowych finansowanych ze środków publicznych. Umożliwienie ponownego wykorzystania wyników badań (np. dane). Poszanowanie praw autorskich. Komisja Europejska wyraźnie wspiera ON

8 Polityki OD na świecie Nie ma odwrotu od Otwartego Dostępu (OD) i Otwartej Nauki (ON) Wiodące instytucje na świecie opowiedziały się za otwartością nauki Czy otwartość będzie elementem oceny naukowców / instytucji naukowych? Decyzje o otwartości są coraz częściej przyjmowane jako WYMÓG Wymóg w Programie H2020 Otwarte Dane stają się wymogiem w niektórych czasopismach European Open Science Cloud

9 Polityka MNiSW – Rekomendacje
„Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce” zawierają rekomendacje dla głównych interesariuszy: jednostek naukowych i uczelni naukowców MNiSW krajowych podmiotów finansujących badania wydawców czasopism naukowych

10 Rekomendacje dla uczelni i jednostek naukowych
Stworzyć politykę instytucjonalną OD, wyznaczyć pełnomocników ds. OD Zapewnić OD do recenzowanych publikacji finansowanych ze środków publicznych Otwierać, na ile to możliwe, dane badawcze Upowszechniać doktoraty w otwartym repozytorium instytucjonalnym Wprowadzić zapisy o OD do regulaminów własności intelektualnej Budować repozytoria i transformować czasopisma do postaci otwartej Monitorować liczbę otwartych publikacji w każdej instytucji Stosować międzynarodowe standardy metadanych

11 Rekomendacje dla naukowców
Upowszechniać swoje publikacje naukowe w modelu otwartym Otwierać dane naukowe, o ile to możliwe (tworzyć plany zarządzania danymi) Opatrywać otwarte publikacje licencją (np. CC-BY – Uznanie Autorstwa) Deponować publikacje w repozytorium instytucjonalnym, także te zagraniczne (tzw. autoarchiwizacja) Korzystać z opcji oferowanych przez wydawców nt. możliwości otwierania publikacji po upływie embargo (wielu wydawców ma takie opcje) lub np. Springer Open Choice Korzystać z porad i pomocy bibliotek akademickich

12 Rekomendacje dla MNiSW
Koordynacja strategiczna działań na rzecz OD, współpraca z KE Promocja OD, działania informacyjne Rozważyć zmiany w przepisach, np. parametryzacja Monitorować wdrażanie OD w skali kraju Stworzyć repozytorium sieroce dla tych jednostek, które nie mają swojego repozytorium oraz wspierać rozwój infrastruktury dla OD

13 List Ministra NiSW i ankieta nt. otwartego dostępu
W lutym 2017 r. Minister NiSW wystosował list do jednostek naukowych i uczelni ws. Open Access i Otwartej Nauki OA i Otwarta Nauka pełnią ważną rolę w upowszechnianiu wiedzy w społeczeństwie Działania te służą realizacji misji społecznej odpowiedzialności nauki MNiSW popiera otwartość w nauce W ślad za pismem Ministra przeprowadzono badanie ankietowe nt. OA 22 pytania 249 jednostek naukowych i uczelni Była dostępna na stronie internetowej MNiSW 168 wypełnionych ankiet (nie każda ma odpowiedzi na wszystkie pytania)

14 Polityki Open Access Czy instytucja posiada politykę OA?

15 Wydarzenia nt. Open Access
Czy instytucja organizowała w 2016 r. wydarzenia nt. OA?

16 Repozytoria Czy instytucja posiada repozytorium?

17 Procent publikacji w OA
Ile publikacji danej instytucji jest dostępnych w OA (szacunkowo)?

18 Główne bariery Główne bariery w realizacji zaleceń MNiSW

19 Działania jednostek naukowych
Jakie działania powinny podjąć jednostki naukowe/uczelnie?

20 Podsumowanie ankiety PL jednostki naukowe są przeważnie na początku drogi związanej z OA procentowa liczba publikacji w OA jest zwykle niska lub nieznana Wg danych OPI w PBN zadeklarowano 18% publikacji OA > 50% instytucji nie ma repozytoriów (nawet zamkniętych lub wspólnych) tylko 20% respondentów posiada instytucjonalne polityki OA Główne bariery: finanse, czynnik ludzki (brak wiedzy, niechęć), prawa autorskie, brak infrastruktury. Zadania dla uczelni i jednostek naukowych: szkolić i dzielić się wiedzą, przyjąć polityki OA, tworzyć repozytoria, otwierać czasopisma.

21 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Departament Innowacji i Rozwoju
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ Warszawa \ tel. +48 (22) \ fax +48 (22)