2.55. Gospodarka odpadami Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska.

Prezentacja na temat: "2.55. Gospodarka odpadami Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska."— Zapis prezentacji:

1 2.55. Gospodarka odpadami Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

2 Odpady to problemy  Wraz z rozwojem cywilizacji wzrasta ilość odpadów, które zanieczyszczają środowisko.  Wszystko, co wyprodukowano wczoraj, dzisiaj już jest odpadem, a wszystko co jest produkowane dzisiaj, stanie się odpadem jutro.  Ilość odpadów jest wprost proporcjonalna do produkcji. Rośnie ilość i różnorodność odpadów.  Problem ilości i toksyczności odpadów jest coraz trudniejszy do rozwiązania.  Szkodliwe substancje wraz z odpadami trafiają do wód gruntowych, zanieczyszczeniu ulegają powietrze i gleba.

3 Gospodarka odpadami  Racjonalna gospodarka odpadami stanowi obecnie w Polsce jeden z głównych nierozwiązanych dotąd problemów środowiskowych.  Standardy w tym zakresie w Unii Europejskiej są bardzo wygórowane i także nasz kraj jest zobowiązany do ich stosowania.  Aby im sprostać, w pierwszej kolejności konieczna jest pełna implementacja prawna UE do polskiego systemu prawnego.  Szczególnie ważne jest stworzenie sprawnego systemu odzysku i recyklingu odpadów, które mogą być ponownie wykorzystane do produkcji przedmiotów użytecznych.

4 Składowanie odpadów  Odpady składowane są w miejscach wyłącznie do tego przeznaczonych, zwanych wysypiskami.  Podłoże terenu, na którym znajduje się wysypisko, musi być zabezpieczone i szczelne, tak aby szkodliwe substancje nie dostawały się do wód gruntowych.  Wiele odpadów, trafiających z naszych domów na wysypiska śmieci, po wielu latach ulegnie rozpadowi biologicznemu.  Wśród naszych śmieci jest jednak wiele takich, które się nie rozkładają - plastik, szkło, metale, zajmują miejsce na wysypisku, a mogłyby być wykorzystane do ponownego przerobu.

5 Procentowy skład odpadów komunalnych

6 Redukcja odpadów jest możliwa  Wiele polskich miast boryka się z problem nadmiaru śmieci. Tradycyjna metoda – zagrzebywania ich w głębokich dołach – już nie wystarcza.  Wysypiska śmieci pękają w szwach, a nowe składowiska to rozwiązanie dobre na chwilę.  W dodatku nie jest to najkorzystniejsza dla środowiska metoda pozbywania się śmieci.  Dlatego gospodarka odpadami wymaga nowych, bardziej wydajnych i bezpiecznych dla środowiska rozwiązań.

7  Wyrzucenie pustego pojemnika po jogurcie nie oznacza, że uporaliśmy się z niepotrzebnym odpadem. Owszem, zniknął z naszego domu i powędrował do kontenera na śmieci, ale fizycznie wciąż istnieje i jeszcze przez długie lata pozostanie z nami.  Możliwy jest także inny scenariusz. Nasz kubek po jogurcie trafił do wyselekcjonowanego pojemnika, a potem do miejsca, w którym po przeróbce zamienił się w inny produkt.  Ta swoista ekologiczna „reinkarnacja” to przykład procesu nowoczesnego zarządzania odpadami, który ma na celu maksymalne ograniczenie składowania odpadów przez ich ponowne wykorzystanie w różnej postaci.  Mowa tu nie tylko o wspomnianym recyklingu, ale także o utylizacji odpadów, której produktem może być np. energia cieplna, nadająca się do ogrzania naszych domów. Redukcja odpadów jest możliwa

8 Sposoby wykorzystania odpadów Recykling Polega na ponownym zastosowaniu odpadów do cyklu produkcyjnego. Zalety:  Zmniejsza się liczba odpadów na wysypiskach śmieci.  Obniżają się koszty produkcji.  Oszczędza się materiały, surowce, wodę i energię. Utylizacja  Polega na wykorzystaniu odpadów jako surowców do przerobu.  Sposobem unieszkodliwienia (utylizacji) odpadów jest również ich spalanie. Papier, szkło, plastik, tkaniny, metale. Odpady mięsne, kostne, rybne stosuje się do produkcji mączki paszowej, a także klejów, żelatyny.

9 Ten znak na opakowaniu oznacza, że nadaje się ono do recyklingu.

10 W celu ograniczenia ilości odpadów składowanych na składowisku niezbędne jest prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów.

11 Korzyści wynikające z segregowania odpadów  Ponowne wykorzystanie surowców wtórnych.  Obniżenie kosztów wywozu śmieci, które sami ponosimy (75,00 zł/t).  Zdecydowane zmniejszenie masy śmieci składowanych na wysypiskach, co powoduje wolniejsze ich zapełnianie.  Wyeliminowanie większości szkodliwych oddziaływań wynikających z nadmiernego zaśmiecania środowiska. Materiały takie jak szkło, plastik, metal i papier można, a nawet trzeba wykorzystać powtórnie, zaś pozostałe tzw. odpady organiczne rozkładają się w naturze.

12 Segregowanie odpadów Dla potrzeb selektywnej zbiórki odpadów surowcowych stosuje się kolorowe pojemniki:  niebieskie - odpady opakowaniowe z papieru i tektury oraz papier i tektura nie opakowaniowe.  białe - odpady opakowaniowe ze szkła bezbarwnego.  zielone - odpady opakowaniowe ze szkła kolorowego.  żółte - odpady opakowaniowe z metali, tworzyw sztucznych oraz opakowania wielomateriałowe.  czerwone - odpady surowcowe łącznie (wymienione powyżej).  brązowe - odpady ulegające biodegradacji.

13 Zbierając makulaturę przyczyniasz się do ochrony przyrody, ponieważ produkując papier z makulatury: 1. chronisz lasy (17 drzew na każdą tonę papieru), 2. zmniejszasz zużycie energii 2-5 krotnie, 3. zmniejszasz ilość odpadów o około 30%, 4. ograniczasz zużycie wody w procesie produkcyjnym o około 60%, 5. obniżasz zanieczyszczenie powietrza przez papiernie o 75%, 6. zmniejszasz ilość toksycznych ścieków papierniczych. Nie kupuj napojów w kartonowych opakowaniach (soki, mleko, śmietana)- są one pokryte plastikiem, a wewnątrz mają powłokę aluminiową - mocno sklejone papier + plastik + aluminium są niezwykle uciążliwym dla środowiska odpadem - nie nadają się na makulaturę. Makulatura

14 Tworzywa sztuczne  Tworzywa sztuczne znalazły szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach naszego życia.  Tworzywa sztuczne, jako odpady są bardzo uciążliwe dla środowiska, ponieważ nie ulegają naturalnemu rozkładowi.  Plastik pozostawiony sam sobie nie znika, to odpad na wieki.  Spalanie, jako sposób utylizacji, nie może być zastosowane ze względu na emisję wielu trujących substancji (dioksyny).  Głównie recykling może ograniczyć ilość plastiku w obiegu. Przed zakupem towaru z tworzyw sztucznych powinniśmy się poważnie zastanowić co dalej się stanie z tym przedmiotem…

15 Czy wiesz, że:  Ponad 80% plastików użyte jest tylko raz zanim trafi na składowisko śmieci.  Wyrzucone w ciągu roku butelki plastykowe ustawione jedna na drugiej utworzyłyby wieżę o wysokości 28 mln km, tj. odległość Ziemia – Księżyc razy 73.  Około 90% wszystkich produktów staje się odpadami w przeciągu 6 miesięcy od zakupu.  Ponad 29.000 szczątków plastikowych dryfuje w każdym km 3 oceanu.  Obecnie na świecie produkuje się i zużywa 20 razy więcej plastiku niż 50 lat temu.

16 Żółte pojemniki Do żółtych pojemników wrzucamy:  plastikowe butelki PET bez nakrętek i obręczy (najlepiej kiedy butelki są zgniecione - kapsle należy wrzucać osobno do tego samego pojemnika),  opakowania po jogurtach,  torebki plastikowe i reklamówki,  butelki i kanistry plastikowe po nietoksycznych środkach czystości,  pojemniki plastikowe po mydłach w płynie, szamponach, itp.  wielorazowe butelki z tworzywa sztucznego,  kubki z tworzywa sztucznego,  plastikowe koszyczki po owocach,  korki i zakrętki.

17 Recykling opakowań szklanych  Każde 1000 kg stłuczki szklanej pozwala: zaoszczędzić ponad 1200 kg surowców pierwotnych (surowców z których produkuje się szkło – piasku, dolomitu, sody i in.). ochronić środowisko przed dewastacją związaną z pozyskiwaniem piasku. zaoszczędzić miejsce na składowiskach odpadów, nawet do kilkuset tysięcy metrów sześciennych.  To ważne - bo bardzo kolejne składowiska są zamykane, a budowa nowych jest bardzo droga i budzi kontrowersje.  Jeden metr sześcienny odpadów (mniej więcej tyle, ile zbiera się do pojemnika w ciągu 1 miesiąca) waży ok. 350 – 400 kg.  Recykling odpadów szklanych sprawia, że na składowiska nie trafia surowiec warty ponad 40 milionów złotych rocznie?  Dzięki recyklingowi odpadów szklanych huty szkła zużywają mniej gazu.  Huty szkła emitują mniej dwutlenku węgla (recykling szkła powoduje zmniejszenie efektu cieplarnianego).

18 Recykling aluminium

19 TO TY DECYDUJESZ o ilości odpadów trafiających na wysypiska poprzez swój WYBÓR w sklepie. Wybieraj produkty w opakowaniach przetwarzalnych i zbieraj je selektywnie.

20 Selektywna zbiórka baterii  Ze względu na zawartość metali ciężkich (takich jak kadm, rtęć) oraz wielu innych związków, zużyte baterie i akumulatory zostały zaklasyfikowane jako odpady niebezpieczne.  Baterie trafiające na składowisko odpadów lub wyrzucane w sposób niekontrolowany, stanowią zagrożenie dla środowiska.  Substancje w nich zawarte mogą zanieczyszczać glebę i wodę oraz pośrednio szkodzić zdrowiu ludzkiemu. 1 tona zużytych baterii przeciętnie zawiera:  dwutlenek manganu 270kg (27%),  żelazo 210kg (21%),  cynk 160kg (16%),  grafit 60kg (6%),  chlorek amonowy 35kg (3,5%),  miedź 20kg (2%),  wodorotlenek potasu 10kg (1%),  rtęć (tlenek rtęci) 3kg (0,3%),  nikiel i lit (0,4%),  kadm 0,5kg (0,05%),  srebro (tlenek srebra) 0,3kg (0,03%),  niewielkie ilości kobaltu.

21 Selektywna zbiórka baterii Wszystkie zebrane selektywnie zużyte baterie poddawane są procesowi recyklingu, dzięki czemu:  zmniejsza się zanieczyszczenie środowiska (względy zdrowotne, estetyczne);  zmniejsza się ilość odpadów na składowisku (względy środowiskowe, zdrowotne, finansowe);  odzyskuje się wiele surowców np. cynk (względy środowiskowe, finansowe);  postępujemy zgodnie z obowiązującym prawem (względy prawne, moralne);  pozostawiamy środowisko dla przyszłych pokoleń (zrównoważony rozwój).

22 Odpady organiczne  Około 30% objętości naszych śmietników wypełniamy odpadami organicznymi.  Są to głównie odpadki kuchenne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, wilgotny lub zabrudzony papier, włókna naturalne, ścięta trawa, liście.  Wszystkie one, zamiast być wrzucane do śmietnika, mogą stać się źródłem doskonałego kompostu - nawozu naturalnego, bogatego w azot, fosfor i potas.  Segregowanie odpadów organicznych zmniejszy w znaczny sposób ich ilość wywożoną na wysypisko śmieci.

23 Spalać, znaczy tworzyć energię  Co jednak, gdy odpady nie nadają się do powtórnego użycia?  Wiele pozyskanych z selektywnej zbiórki śmieci, choć nie nadaje się do przeróbki, pozostaje cennym surowcem energetycznym.  W procesie utylizacji stają się źródłem energii cieplnej lub elektrycznej.  Przy okazji pojawia się szansa na wywiązanie się z wymagań dotyczących wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (tzw. energii zielonej). Spalarnie mogą w istotny sposób przyczynić się do osiągnięcia przez Polskę wymaganych udziałów.

24 Spalarnie rozwiążą problem nadmiaru śmieci  Z perspektywy zarządzania odpadami istotne jest to, że spalarnie śmieci przyczyniają się do redukcji odpadów i tym samym dopełniają proces ich ponownego wykorzystania.  Jeśli Polska chce sprostać unijnym wymaganiom, dotyczącym zmniejszenia odpadów z wykorzystaniem recyklingu i termicznej redukcji, powinna rozpocząć budowę planowanych 10 spalarni śmieci w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.  Do roku 2013 ta ilość musi być zmniejszona do 50 %, a do roku 2020 do 35 %.  Za niedostosowanie się do tych przepisów grożą wysokie kary finansowe.  Największy udział spalarni w systemach gospodarki odpadami widoczny jest w takich krajach UE, jak: Dania, Szwecja, Holandia, Francja, Belgia czy Niemcy. Nowoczesne spalarnie mają już także Czesi i Słowacy.

25 Pomóż rozwiązać problem śmieci  Nasze miasta, nasz kraj, nasza Ziemia toną w morzu śmieci, które nasza konsumpcyjna społeczność wytworzyła i nadal tworzy.  Czy nie ma wyjścia z tego błędnego koła produkcji, konsumpcji i wyrzucania?  Co robić, aby ograniczyć ilość powstających odpadów?

26 Co można zrobić… Chcąc rozwiązać problem odpadów musimy postępować według następujących zasad: 1. Ograniczyć liczbę stosowanych opakowań. 2. Używać jak najdłużej (wielokrotnie) wszelkich produktów. 3. Odzyskiwać surowce wtórne z produktów, które nie mogą być dłużej używane.

27 Zagrożenia związane z produkcją odpadów  Polak w ciągu roku produkuje 208 kg odpadów.  Wyprodukowanie jednej tony papieru wymaga 17 drzew.  Ze 100 ton makulatury można wytworzyć 90 ton papieru z odzysku.  100 % produktów ze szkła można ponownie przetworzyć.  500 lat może trwać rozkład jednej butelki plastikowej wyrzuconej na śmietnik.  1 milion litrów wody może zostać zanieczyszczone przez 1 litr oleju silnikowego.  Z jednego ściętego drzewa produkuje się 35 paczek jednorazowych pieluszek.  2 mln ptaków i ssaków wodnych ginie rocznie z powodu połknięcia plastikowych odpadów.  Zawarty w bateriach alkalicznych 1 gram srebra może skazić 1 m 3 ziemi.

28 Zadania 1. Czy w twoim domu segreguje się odpady? 2. Jakie opakowanie należy wybrać kupując napój: butelkę plastikową, szklaną czy puszkę? Uzasadnij swój wybór. 3. Wyjaśnij znaczenie hasła : „Zbierając makulaturę chronisz lasy”. 4. Wymień 4 korzyści dla środowiska, płynące z recyklingu. 5. Dlaczego nie można wyrzucać zużytych baterii do kosza na śmieci?

29 Źródła  Z.Sendecka i wsp., Vademecum.Biologia, Operon 2009  M. Kłyś,K.Żbikowska-Zdun, Biologia, Nowa Era,1994  B.Gulewicz, Biologia,ABC,1998  B.Klimuszko, Biologia,Żak, 2004  J.Loritz-Dobrowolska i wsp., Biologia,Operon,2007  http://www.recal.pl/main.php?id=007 http://www.recal.pl/main.php?id=007  http://www.reba.com.pl http://www.reba.com.pl  http://www.dzienbezsmiecenia.pl/materialy/abc_zbiorka_szkla_broszura_fo s.pdf http://www.dzienbezsmiecenia.pl/materialy/abc_zbiorka_szkla_broszura_fo s.pdf  http://www.dzienbezsmiecenia.pl/materialy/material_dla_ucznia_recal.pdf http://www.dzienbezsmiecenia.pl/materialy/material_dla_ucznia_recal.pdf  http://www.recal.pl/edukacja/pdf/uczen.pdf http://www.recal.pl/edukacja/pdf/uczen.pdf