Kwestie formalne  Kolokwium nr 1 zaplanowane na dzień:  Zakres materiału: - materiał z wykładu dr Cieciory - do dnia ) tj. slajdy omówione na zjeździe obowiązują na kolokwium - materiał z ćwiczeń jw.

Plan zajęć  Ocenienie prac zaliczeniowych dot. Eurostatu  Praca w grupach – zagadnienia dot. materiału przerabianego na wykładzie  Przypomnienie dyskusji dot. „journali” jako źródła wiedzy  BDL – jako kolejne źródło wiedzy  Znaczenie zaufania dla funkcjonowania współczesnych gospodarek

 Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodow, 1776  Bogactwo narodu zależy od:  produkcyjności pracy,  wielkości zatrudnienia  Podział pracy  szpilka ( 1-20 szt/zatrud., 4800/zatrud.podział pracy – również rozumiany szeroko, specjalizacja) produkcyjność pracy zależy m.in. od podziału pracy

 W warunkach konkurencji interes osobisty zbieżny jest z interesem społecznym.  Nie od dobroczynności piekarza, piwowara, czy rzeźnika możesz oczekiwać swojego obiadu, ale od ich dbałości o interes własny

 rewolucja przemysłowa a wzrost gospodarczy i zwiększenie liczby ludności  maszyny a ludzkie mięśnie  powstanie dużych organizacji – pojawia się problem zarządzania  kontekstu historycznego – w jakim kontekście historycznym powstawały pierwsze teorie zarządzania

GDP – gross domestic product – Produkt Krajowy Brutto (PKB) na mieszkańca w cenach stałych z roku 2000, w dolarach Źródło: J. Bradford DeLong, The Reality of Economic Growth: History and Prospect, Berkley University 2007

Wzrost liczby ludności na przestrzeni lat Źródło: J. Bradford DeLong, The Reality of Economic Growth: History and Prospect, Berkley University 2007

Wzrost wynagrodzenia realnego (po uwzględnieniu wzrostu cen) na przestrzeni lat Źródło: Clark G., A Farewell to Alms; A Brief Economic History of the World, Princeton 2007

 Etyka – osobiste przekonanie jednostki dotyczące zachowania słusznego i niesłusznego  Zachowanie etyczne – zachowanie, które mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych  Zachowanie nieetyczne – zachowanie, które nie mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych  Etyka w zarządzaniu– zajmuje się normami etycznymi, które kierują zachowaniami organizacji

Trzy dziedziny, którymi szczególnie interesuje się etyka zarządzania: 1. stosunek organizacji do pracownika 2. stosunek pracownika do organizacji 3. stosunek organizacji do innych podmiotów gospodarczych

 Co firma, a co gospodarka może zyskać, gdy ludzie postępują „etycznie” (czyli „uczciwie”)?  „Etyka” w zarządzaniu a stanowisko pracowników  „Etyka” a produktywność i jakość, a więc koszty i wynik finansowy  Wyniki badań empirycznych  Case study

wydajność i zaangażowanie pracowników produktywność jakość wytwarzania jakość produktu, jakość usług niższe koszty Oczekiwania klientów technologie jakość produktywność co wpływa na zaangażowanie? źródło : A. Stainer. L. Stainer, Productivity, quality and ethics – a European viewpoint, European Business Review, Vol. 95, 1995

 Zaufanie w stosunku do „bliskich” i w stosunku do „obcych”  Dlaczego zaufanie jest ważne w przedsiębiorstwie?  Dlaczego zaufanie jest ważne w gospodarce?  Jak zmierzyć zaufanie?  Czy istnieją kraje/społeczeństwa, które charakteryzują wysokim poziomem zaufania?  Jak Polska wypada pod tym względem?

 przykład Włoch – północnych i południowych (case opisany przez E. Banfielda)  Prawie każda transakcja zawiera w sobie element zaufania, w szczególności każda transakcja zawierana na dłuższy okres czasu… Można z dużym przekonaniem stwierdzić, że większość gospodarczego zacofania jest spowodowana brakiem pewności/zaufania – Kenneth Arrow – laureat nagrody Nobla z ekonomii w 1972 roku

 Jednostki w krajach charakteryzujących się wysokim poziomem zaufania poświęcają mniej czasu i na zabezpieczaniu się przed „wykorzystaniem” podczas transakcji (handlowych)  …a także poświęcają mniej czasu na ochronę własnych środków/aktywów  pisemne kontrakty są mniej potrzebne

 Niskie zaufanie może również zniechęcać do innowacji – jeżeli przedsiębiorcy muszą poświęcać czas na monitorowanie przed potencjalnymi oszustwami ze strony swoich „partnerów” (pracowników, firm zewnętrznych (dostawców) etc.) mniej czasu poświęcają na rozwój innowacji. Również sam proces staje się bardziej ryzykowny  Mniejsza potrzeba instytucji regulujących transakcje  Mniejsza potrzeba funkcjonowania instytucji finansowych takich jak banki – szczególnie ważne wśród „ubogich” społeczeństw gdzie rynek finansowy nie został w pełni rozwinięty

 Politycy są postrzegani jako bardziej godni zaufania (more trusworthy) – ludzie wierzą im w to co mówią (wierzą np. że rząd jak obiecuje to zmieni prawo – dzięki temu lepiej dostosowują swoją politykę/zarządzanie– przykład Węgier, etc.)  Społeczeństwa o większym poziomie zaufania, nie tylko więcej inwestują w kapitał fizyczny i są bardziej innowacyjne, ale też więcej inwestują w kapitał ludzki – dlaczego? Gdyż to jest inwestycja długoterminowa, wymagająca środków (a dodatkowo pracy w tych społeczeństwach nie zdobywa się dzięki znajomościom).

 Społeczeństwa, które charakteryzują się wysokim poziomem zaufania, posiadają również silne więzy społecznej współpracy (norms of civic cooperation)  CIVIC: - współpraca obywatelska jest szacowana za pomocą analizy odpowiedzi respondentów czy poniższe zachowanie może być zawsze usprawiedliwione, nigdy usprawiedliwione, czy też gdzieś pośrodku: a) pobieranie zasiłków lub innych pieniężnych świadczeń od rządu, do których nie ma się prawa b) niepłacenie za bilet w środkach publicznej komunikacji c) niepłacenie właściwej wysokości podatków jeżeli ma się taką możliwość d) zatrzymanie znalezionych pieniędzy e) nie zgłoszenie szkody jaką nieumyślnie się wyrządziło zaparkowanemu obok samochodowi

Na podstawie S. Knack, P. Keefer, Does Social Capital Have an Economic Payoff? A Cross-Country Investigation, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 112, No. 4, (Nov., 1997), pp , MIT Press

Na podstawie: Ibidem

 Teza Francisa Fukuyamy - Stany Zjednoczone nie różnią się tak bardzo od Japonii, pod względem struktury gospodarki – a decyduje o tym zaufanie (kapitał społeczny) – szerzej na ten temat patrz: F. Fukuyama, Trust: Social Virtues and the Creation of Prosperity, 1995

Badania empiryczne (La Porta et.al.) – szerzej na ten temat patrz: Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-Silanes, Andrei Shleifer, Robert W. Vishny, Trust in Large Organizations, The American Economic Review, Vol. 87, 1997 Andrei Shleifer to bardzo ważna postać w świecie ekonomii i finansów, (m.in.): -zajmuje pierwszą pozycję na liście: "Most-Cited Scientists in Economics & Business” -według REPEC/IDEAS zajmuje 2 miejsce w kategorii najbardziej wpływowych ekonomistów na świecie - nagrodzony John Bates Clark Medal ode mnie: obok Roberta Barro, rok rocznie typuję Shleifera do nagrody Nobla z ekonomii nie zdążyłem powiedzieć o tym na zajęciach – czynię więc teraz

 Czy w Polsce możemy ludziom ufać?  Dlaczego tak jest?  Wyniki empiryczne – (na podstawie WVS)

na podstawie: World Values Survey

 Pamiętajmy o ograniczonych możliwościach wyjaśniania przez omówione wyżej modele (zwłaszcza ekonometryczne)  Pamiętajmy też, że ZAUFANIE nie jest PANACEUM na wszystkie problemy gospodarki i przedsiębiorstw  Zaufanie ma jednak duże znaczenie  Etyka w firmie/organizacji ma również znaczenie  Pamiętajmy, aby nie przeceniać roli zaufania i etyki, ale nie można ich nie doceniać!!

 Literatura podstawowa:  J. Kisielnicki, Zarządzanie, Warszawa 2008 (rozdział 1. oraz rozdział 2.)  R. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami ( w zależności od wydania: rozdział 4. dotyczący: etycznego i społecznego kontekstu zarządzania)  Literatura dodatkowa:  O etyce w zarządzaniu:  A. Stainer. L. Stainer, Productivity, quality and ethics – a European viewpoint, European Business Review, Vol. 95, 1995  G. Svensson, G. Wood, The dynamics of business ethics: a function of time and culture, Management Decision 2003  Bradley L. Kirkman and Debra L. Shapiro, The Impact of Team Members’ Cultural Values on Productivity, Cooperation, and Empowerment in Self-Managing Work Teams, Journal of Cross- Cultural Psychology, 2001  O roli zaufania w gospodarce i przedsiębiorstwie:  S. Knack, P. Keefer, Does Social Capital Have an Economic Payoff? A Cross-Country Investigation, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 112, No. 4, (Nov., 1997), pp , MIT Press  Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-Silanes, Andrei Shleifer, Robert W. Vishny, Trust in Large Organizations, The American Economic Review, Vol. 87, 1997  F. Fukuyama, Trust: Social Virtues and the Creation of Prosperity, 1995