Metoda studium przypadku jako element XII Konkursu Wiedzy Ekonomicznej Prof. nadzw. dr hab. inż. Irena Łącka Katedra Ekonomii Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Spotkanie informacyjne dla nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli Szczecin, 18.02.2014 r.

Case study jako metoda dydaktyczna - szczególnie popularna w nauczaniu na kierunkach ekonomicznych wyższych uczelni – umożliwienie doskonalenia umiejętności kierowniczych w bezpiecznych warunkach, stosowana też w przypadku innych nauk, badawcza wykorzystywana do badań jakościowych, polegająca na studiowaniu jednego lub większej liczby obiektów (organizacji, programów, wydarzeń, ludzi itp.) o dużej wewnętrznej złożoności i intensywnych związkach z otoczeniem.

Case study – rozumienie pojęcia Przypadek (case) zjawisko badane lub analizowane, w dowolnej dyscyplinie, która to zjawisko bada wykorzystanie - nauki prawne, medycyna, zarządzanie, ekonomia, stosunki międzynarodowe Analiza przypadku (case study) analiza zjawiska, opis zjawiska lub analiza opisu Metoda analizy przypadku (case study method) metoda służąca do konstrukcji sposobu analizowania przypadku i wyciągania wniosków, poszukiwania rozwiązań problemu

Case study jako metoda dydaktyczna (1) „urealnienie” teorii, zderzenie jej z empirią, z konkretnym przypadkiem, to opis szczególnego wydarzenia, wyjątkowej sytuacji (interesującego splotu wydarzeń), w której głównymi bohaterami są jednostki, organizacje, procesy, instytucje lub same opisywane w studium wydarzenia, prezentuje realistycznie problem, który mógłby mieć miejsce w normalnym środowisku pracy lub normalnym środowisku biznesowym,

Case study jako metoda dydaktyczna (2) często opiera się na rzeczywistych sytuacjach i realnych firmach, o których informacje mogą być jednak zmienione w celu ochrony poufności, może być wykorzystane do: wskazania przyczyn, dla których dane przedsięwzięcie i/lub dana osoba odniosła sukces, w celu ukazania trudności pojawiających się w trakcie podejmowania się konkretnych wyzwań podczas działalności, metoda pozwalająca uczyć się na „cudzych sukcesach i błędach”.

Case study jako metoda kształcenia umiejętności niezbędnych w późniejszym życiu zawodowym rozpoznawanie charakterystycznych dla danej sytuacji problemów, rozumienie i interpretowanie danych, ustalenie faktów i ich oddzielenie od opinii, myślenie krytyczne i analityczne, ustalenie, zrozumienie i ocena relacji interpersonalnych, sformułowanie własnych sądów i ocen, przekazywanie własnych poglądów, pomysłów i opinii, podejmowanie decyzji i obrona tych decyzji przed krytyką ze strony innych uczestników procesu decyzyjnego.

Wykorzystywanie case study na potrzeby edukacji Uczestniczący w prezentacji studium przypadku uczniowie (studenci) mogą otrzymać „role” do odegrania i zostać poproszeni do przedstawienia swojego punktu widzenia i obaw „postaci”. Do pracy w zespołach lub na forum całej klasy (grupy studentów). Jej przedmiotem jest sytuacja z opisu studium przypadku. Dyskusja w klasie Scenki z dyskusją i analizą Zadania Wywiady Uczestnicy zajęć mają zadawać określone pytania, aby uzyskać potrzebne dane i przeprowadzić analizę oraz podać propozycję rozwiązania problemu. Informacje pochodzą od nauczyciela i innych uczestników. Studium przypadku staje się podstawą do napisania analizy i zaleceń rozwiązania problemu zdiagnozowanego w opisie sytuacji.

Elementy studium przypadku Opis Wprowadzenie Określa problem do zbadania oraz wyjaśnia parametry, zmienne lub ograniczenia sytuacji. Przegląd/analiza Tworzy scenariusz sytuacji i oferuje więcej szczegółów (np. przestawienie firmy, jej pracowników, zasobów, struktury organizacyjnej, danych technicznych, finansowych, opisy misji). Opis sytuacji Przedstawia działania organizacji podjęte w danym przypadku. Problemy studium przypadku Problemy studium przypadku – wymagają od uczniów (studentów) analizy lub odpowiedzi na postawione pytania. Przyjmują jedną z 3 form: przedstawienie sytuacji i odpowiedź, co zrobiliby uczestnicy zajęć, określenie zadania – np. przygotowania raportu ze wskazanymi rozwiązaniami problemu, przedstawienie scenariusza – słuchacze mają go przeanalizować, dostrzec błędy dotychczasowego działania, zasugerować nowe rozwiązania, zalecenia. Załączniki dokumenty niezbędne do zrozumienia przez uczniów (studentów), scenariusza, opisu sytuacji, dokonania analizy itp.

Elementy składowe case study z uwagami dla nauczycieli (wykładowców) Opis Streszczenie Krótki opis danego przypadku. Cele edukacyjne Obejmuje omówienie zagadnień prezentowanych w przypadku. Zarys dyskusji/zestaw pytań Przedstawia zalecenia dot. sposobu prezentacji case. Obejmuje najważniejsze pytania, które trzeba zadać podczas omawiania studium przypadku, razem z odpowiednimi pytaniami lub zagadnieniami do dyskusji. Podpowiedzi dotyczące rozwiązania problemu Mogą opisywać cele problemu oraz zadania do wykonania, dotyczyć podejścia do rozwiązania problemu, źródeł z których można korzystać oraz aspektów, na które należy zwrócić uwagę. Załączniki Bibliografia, glosariusz występujących terminów, lista innych działań lub ćwiczeń, które mogą być przydatne w dalszym nauczaniu przedmiotu (niektóre z nich mogą być kopiowane dla uczestników zajęć).

Pytania po zastosowaniu metody case study Czy osiągnięto zakładane cele edukacyjne? Czy dyskusja skupiała się na istotnych zagadnieniach i nie zbaczała na tematy poboczne? Czy uczniowie (studenci) otrzymali wystarczającą ilość szczegółów, aby zbadać przypadek? Czy ilość informacji nie była zbyt duża? Jakie były wyniki dyskusji lub zadania – jakie powstały propozycje rozwiązania problemu, zalecenia? Czy przypadek dotyczył sytuacji, w której potencjalnie mogą się znaleźć uczniowie (studenci, słuchacze)? Jeśli nie, to czy stanowił dobry przykład innych systemów, organizacji, kultur? Czy uczestnicy uznali, że przypadek był stymulujący i pouczający?

Wykorzystanie case study w XII Konkursie Wiedzy Ekonomicznej w I etapie – prezentacja indywidualnego sukcesu transformacji przez dwuosobowy zespół uczniów w formie: eseju, filmu, wywiadu sfilmowanego, wywiadu nagranego; w II etapie – rozwiązywania studium przypadku przez dwuosobowe zespoły uczniów i prezentacja wyników pracy – rozwiązania problemu nakreślonego w case study.

Bibliografia Dańda A., Lubecka J., Metodologia tworzenia case study, Wyższa Szkoła Europejska, Kraków 2010, http://www.wse.krakow.pl/projekty-dla-otoczenia/uczelnia-dla-gospodarki/lider-nowej-gospodarki/informacje-ogolne/download/603_c14c720748d7151e24a20439a7038140. Wykorzystanie studium przypadku w dydaktyce, w: Poszewicki A., Bizon W., Kulawczyk P. (red.), Symulacje menedżerskie i studia przypadków. Szkolenia biznesowe w oparciu o symulacje menedżerskie i studia przypadków – najlepsze praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012, s. 63-70, http://casesimulator.pl/img/doc/file_19_Symulacje_Menedzerskie.pdf. Bernat T. (red.), Metodologia opracowywania studiów przypadków we współpracy z przedsiębiorcami. Podręcznik dobrych praktyk, Szczecin 2012, http://studia-przypadku.pl/images/dokumenty/Tworzenie-Studiow-Przypadku-Ksiazka.pdf.

Dziękuję za uwagę irena.lacka@zut.edu.pl