Ogrody Starożytne Opr.: J Ślipek

Temat: Historia architektury ogrodowej - Starożytność 1. Starożytność jako okres w historii rozwoju 2. Kultura i ogrody Egiptu 3. Mezopotamia – wiszące ogrody 4. Persja – rajskie ogrody

Starożytność Starożytność – okres w historii Bliskiego, Europy i Afryki Północnej nazywany też antykiem (tylko w odniesieniu Grecji i Rzymu) i obejmujący dzieje tych regionów od powstania pierwszych cywilizacji do około V wieku n.e. Tradycyjnie za początek starożytności uznaje się powstanie cywilizacji opartej na przekazie pisemnym (czyli schyłek IV tysiąclecia p.n.e., kiedy to Sumerowie zaczęli stosować pismo klinowe) dla wcześniejszych dziejów rezerwując termin prehistoria

Kultura Egiptu Najwyższa władza – faraon (do IV w.p.n.e.) Budownictwo grobowe – mastaby (trapezowe) i piramidy Świątynie – na planie wydłużonego prostokąta często z drogą obramowaną sfinkasami Ogrody Egiptu - regularny układ i rytmicznie rozplanowana roślinność, symetria

W okresie Starego Państwa, gdy grobowcem królów była piramida, mastaba stała się grobem dostojników.

Świątynia w Karnaku - to właściwie nie jedna, a cały zespół świątyń, poświęconych tebańskim bogom, jest najważniejszym zabytkiem starożytnego Egiptu. To tu odbywały się tajemnicze rytuały religijne, oraz koronacje przyszłych faraonów - ok roku 1550 - 1070 p.n.e. Nowe Państwo

Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel - XIII w. p. n. e.

Ogrody egiptu największy rozkwit w okresie Nowego Państwa, miejsce: pałace faraona, wille dostojników, zespoły świątynne i grobowe malowidła ścienne, przedstawiających czynności związane z uprawą i pielęgnacją roślin, nawadnianiem, zbiorem plonów, roślinność: palmy daktylowe, winorośl, sykomora, laur, lotos, papirus, mirt, tatarak, jaśmin oraz rośliny użytkowe: ogórek, miętę, kminek, szafran, wyposażenie: baseny wodne i altany ogrodowe, wysokie ogrodzenia, rzędy drzew

Ogród Sennufera, Teby zachodnie, ok. 1410 pne (rekonstrukcja) Rekonstrukcja pałacu egipskiego gubernatora z dekoracyjnymi ogrodami i ogrodem użytkowym

Fresk z Akrotiri, ok. 1600 r. pne www.historiasztuki.com.pl www.historiasztuki.com.pl www.historiasztuki.com.pl Bibliografia Fresk z Akrotiri, ok. 1600 r. pne

Ogrody Mezopotami – wiszące ogrody Mezopotamia - pomiędzy Eufratem i Tygrysem/kultura asyryjsko-babilońska (czas jak w Egipcie), Sumerowie, Babilon, Asyria… Uprawa roli, hodowla bydła, handel, rzemiosło, nauka, Przestronne pałace, świątynie, miasta otoczone murami, Wiszące ogrody – najsłynniejsze to „Ogrody Semiramidy” w Babilonie (niedaleko dzisiejszego Bagdadu, Irak) - siódmy cud świata

Założone na sztucznych tarasach, wspartych na wielopiętrowych, kolebkowo sklepionych budowlach (korytarzach) Na tarasach sypano ziemię i sadzono tam krzewy i drzewa. Drzewa wyrastały ponad murami miejskimi, stąd wrażenie, że wiszą w powietrzu

„Ogrody Semiramidy” - zbudowane na polecenie wielkiego króla Babilonu - Nabuchodonozora II (604-562 p.n.e.), który podarował je swojej żonie, Amytis. Dokładnie nie wiadomo, dlaczego zostały później poświęcone królowej Semiramidzie.

Persja – rajskie ogrody Persja - Wyżyna Irańska/ VI – IV w.p.n.e. i III – VII w.n.e Władcy Persji używali tytułu Szachin-Szach (dosł. "król królów„ ). Persowie prowadzili wojny w celu podbicia nowych ziem. Zajmowali się chowem zwierząt w połączeniu z uprawą roli, Budowali świątynie, grobowce, pałace, rezydencje… Rezydencje możnowładców - rozległe kompleksy złożone z pomieszczeń mieszkalnych, dużych sal audiencyjnych i rozległych tarasów, na które prowadziły monumentalne schody. Otoczenie wzbogacały tzw. rajskie ogrody

Mapa imperium w czasie świetności

Pałac Dariusza I Brama w Persepolis Grobowiec Cyrusa

Ogród regularny, podzielony na kwatery poprzez osie kompozycyjne, krzyżujące się pod kątem prostym. Miejsce przecięcia osi podkreślano pawilonem ogrodowym, basenem lub fontanną.

Podstawą istnienia ogrodu, jak i samego życia, było źródło wody Podstawą istnienia ogrodu, jak i samego życia, było źródło wody. Baseny i kanały często wyłożone były kolorową  mozaiką. Bogactwa ogrodu dopełniała roślinność. Szczególnie ceniono gatunki o pięknych pachnących kwiatach. Sadzono róże, piwonie, granaty, cytryny, pomarańcze, wiśnie, cyprysy, laury i mirty.

Bibliografia E.Gadomska, A. Różańska, D. Sikora: Podstawy architektury krajobrazu. Cz.II, Warszawa 2005 https://pl.wikipedia.org www.gardenvisit.com www.historiasztuki.com.pl http://landarchak.blogspot.com/2013/12/ho-6-zasady- ksztatowania-zaozen.html http://ogrodowy-maniak.blogspot.com/2012/07/historia- sztuki-ogrodowej.html http://www.histurion.pl/historia/starozytnosc/art/persja__ _rozlegle_imperium.html

Dziękuję za uwagę Opr.: J Ślipek