Metodologia badań empirycznych Typy obserwacji

Eksperyment Metoda pozwalająca na badanie związków przyczynowych, (zalety: izolacja zmiennej, łatwość badań, naukowy rygor) (wady: sztuczność, problem tzw. artefaktów) Odpowiednia do obserwacji relatywnie ograniczonych i dobrze zdefiniowanych pojęć oraz tez, Testowanie hipotez, bardziej nadaje się do celów wyjaśniających niż opisowych, Eksperyment klasyczny: trzy pary składowych – 1)zmienne niezależne i zależne; 2) pretest i posttest; 3) grupa eksperymentalna i kontrolna, Eksperyment podwójnie ślepy, Dobór uczestników: losowy, randomizacja, dopasowanie, 3 typy badań preeksperymentalnych: Studium przypadku z pojedynczym pomiarem, Schemat z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie, Statystyczne porównania międzygrupowe

Eksperyment 8 źródeł nietrafności wewnętrznej: Historia, Dojrzewanie grupy, Wpływ pomiaru na postrzeganie problemu, Narzędzia pomiaru (różnice w pre i posttestach), Regresja statystyczna – krańcowość grupy (i tak muszą wystąpić zmiany), Obciążenie doboru – błędy w wyłonieniu grup eksperymentalnej i kontrolnej, Wymieranie/wycieranie grupy (eksperyment w Szczypiornie), Zniechęcenie. Eksperymenty naturalne Nietrafność zewnętrzna, czyli sztuczność eksperymentu, który nie odtwarza rzeczywistości. Interakcja między pomiarem a bodźcem. Czterogrupowy schemat Solomona: Pretest-bodziec-postetest, Pretest-postetst, Bodziec-postest, Posteest, Syndrom pigamaliona – dostrzeganie w innych tego czego wcześniej się po nich spodziewano – harwardzki test nabywania umiejętności fleksyjnych

Badania sondażowe Zalety: Oszczędność kosztów, Duża ilość danych, Próby na dużych populacjach, Standaryzacja zbieranych danych, Duża rzetelność Słabości: Pewna sztuczność, Potencjalna powierzchowność, Mała elastyczność, Ograniczona trafność (trudno zrozumieć pełne znaczenie badanych procesów w ich naturalnej rzeczywistości) Dobór próby, i przekazanie wszystkim uczestnikom zestandaryzowanego kwestionariusza, Badania mogą być wykorzystywane do celów: opisowych, wyjaśniających i eksploracyjnych, Bardzo przydatne do opisu populacji zbyt dużej, aby obserwować ją bezpośrednio, Doskonałe narzędzie pomiaru postaw, opinii i poglądów dużych populacji, Podstawowe wyzwanie w tego typu badaniach to kwestionariusz i zawarte w nim pytania,

Badania sondażowe Pytania – stwierdzenia, często chcemy dowiedzieć się w jakim stopniu respondenci podzielają jakąś konkretną postawę czy punkt widzenia, Skala Likerta – zdecydowanie zgadzam się; zgadzam się; nie zgadzam się; zdecydowanie nie zgadzam się. Pytania otwarte i zamknięte. Warunki niezbędne dla dobrze przygotowanych pytań: Jasność pytania, Potrzeba unikania podwójnych pytań, Respondenci muszą mieć kompetencje w zakresie możliwości udzielenia odpowiedzi na stawiane pytania, Respondenci muszą chcieć odpowiedzieć na pytania, Adekwatność pytań do respondentów Krótkie pytania, Unikanie form przeczących, Unikanie pytań obciążonych tzw. sugerujących odpowiedź,

Badania sondażowe Wywiad ankieterski Budowa kwestionariusza: Rola ankietera, Wygląd i zachowanie, Znajomość kwestionariusza, Konsekwencja – trzymanie się ustalonych pytań, Dokładne zapisywanie odpowiedzi, Dopytywanie Sondaże telefoniczne, Badania internetowe, Analiza wtórna ankieta Budowa kwestionariusza: ogólny format, format odpowiedzi, pytania warunkowe – tzw. przejście dalej, pytania tabelaryczne, kolejność pytań, instrukcje do kwestionariusza, Badania pilotażowe, Dystrybucja i zwroty, Monitorowanie zwrotów oraz wypełnionych ankiet, Listy przypominające

Jakościowe badania terenowe Możliwość obserwowania życia społecznego w jego naturalnym środowisku, Badania te są raczej jakościowe niż ilościowe, Rzadko kiedy tego typu badaniom towarzyszy precyzyjnie sformułowana hipoteza testowana w wyniku badań, częściej chodzi o zrozumienie toczącego się na oczach, a czasem przy uczestnictwie badacza procesu, Swoisty proces stałej obserwacji i rewidowania stanowisk w ramach dynamicznego procesu badawczego, Tematy szczególne dla tego rodzaju badań to: Działania zwyczajowe, Epizody – rozwód, Role – zawody, Związki – matka/syn, przyjaźń, Małe grupy, Organizacje formalne i nieformalne, Miejsca zamieszkania, Style życia, subkultury, światy społeczne np. przestępcy.

Jakościowe badania terenowe Rola obserwatora, Reaktywność badań w perspektywie postrzegania i pozycji badacza (obserwator, uczestnik, ukryta rola, czy ujawnienie realizacji badań), Stosunek do badanych, Teoria ugruntowana – systematyczne kodowanie danych i próba następnie budowania hipotez do badań ilościowych, Studium przypadku i metoda rozszerzonych przypadków (tzw. słabe punkty), Badania uczestniczące, Etapy i elementy badań jakościowych: Przygotowanie do pracy w terenie, Wywiady jakościowe (moderowana rozmowa), Grupy fokusowe – moderator/grupa (badania marketingowe, interakcje podczas zgłębiania określonego zagadnienia), Wymóg rejestracji wyników na bieżąco, względnie najszybciej jak to jest możliwe,

Jakościowe badania terenowe Zalety: Pogłębione rozumienie (idiograficzne), Elastyczność i zdolność do dostosowania się na bieżąco do zmieniających się okoliczności, Niskie koszty, Duża trafność ustaleń; Problemy: Mniejsza rzetelność, Niemożność opisu wielkich populacji, Kwestie etyczne ze względu na reaktywność tych badań

Badania niereaktywne Próba poznania rzeczywistości z dystansu bez celowego oddziaływania na nią. Badania bez wpływy na materiał badawczy przy wykorzystaniu technik zarówno jakościowych jak i ilościowych, Trzy podstawowe formy tego typu badań: Analiza treści, Analiza istniejących danych statystycznych, Analizy historyczne i porównawcze,

Badania niereaktywne Analiza treści Bada proces komunikowania się ludzi poprzez wytwory społeczne (procesy porozumiewania się oraz inne aspekty zachowań społecznych), Jednostki analizy to: słowa, akapity, książki, obrazy, filmy, orzeczenia, dokumenty itd. Wymagany jest tu proces kodowania/transformacji tzw. danych surowych na kategorie oparte na określonym schemacie pojęciowym (kodować można treści jawne i ukryte), Analiza w oparciu zarówno o techniki ilościowe i jakościowe, Zalety: oszczędność, bezpieczeństwo, i możliwość badania procesów trwających w czasie. Wady: ograniczenie to jakość pozostałego przekazu, problem z rzetelnością i trafnością. narządzie do badań protokołów

Badania ewaluacyjne Forma stosowanych badań społecznych, w ramach których głównym punktem zainteresowania jest ustalenie skutków interwencji społecznych, profilaktycznych i regulacyjnych itp. Ważne jest staranne wskazanie tematu (problemu), a zwłaszcza określenie kryteriów pomiaru i oceny sukcesu bądź porażki, (analiza bardzo często jednocześnie ilościowa i jakościowa) Odpowiadający za tego typu badania (badacz, czasem sam zlecający) musi starannie określić wyniki, dokonać pomiaru kontekstu eksperymentu, określić badaną interwencję i grupę docelową, zdecydować czy korzysta z istniejących mierników, czy określi nowe, Ważne jest także oszacowanie kosztów i korzyści interwencji, Wykorzystuje się tutaj: eksperymenty, względnie quasi-eksperymenty (badania szeregów czasowych oraz nierównoważne grupy kontrolne); Specyficzne problemy: etyczne, logistyczne – badamy bardzo często codzienne wydarzenia realnego życia, Problem sprzeczności wyników z oficjalnymi poglądami – szuflada, Wskaźniki społeczne jako instrumenty zrozumienia szerszych procesów społecznych, Modele symulacyjne – przewidywanie możliwych skutków.

Literatura John W.Creswell, Projektowanie badań naukowych. metody jakościowe, ilościowe i mieszane, Kraków 2013; Earl Babbie, Podstawy badań społecznych, Warszawa 2009 (PWN), David Silverman, Prowadzenie badań jakościowych, Warszawa 2009 (PWN), David Silverman, Interpretacja danych jakościowych, Warszawa 2012 (PWN), Krzysztof Tomasz Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa 2000 (PWN), Red. Norman K. Denzim, Yvonna S. Lincoln, Metody badań jakościowych, Tom I i Tom II, Warszawa 2010 (PWN), Antoni Sułek, Ogród metodologii socjologicznej, Warszawa 2002 (Scholar), Uwe Flick, Projektowanie badania jakościowego, Warszawa 2012 (PWN), Tim Rapley, Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów, Warszawa 2010 (PWN), Graham Gibbs, Analizowanie danych jakościowych, Warszawa 2011 (PWN), Steinar Kvale, Prowadzenie wywiadów, Warszawa 2011 (PWN), Stefan Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 2010 (PWN), Emile Durkheim, Zasady metody socjologicznej, Warszawa 1968 (PWN), Janina Błachut, Problemy związane z pomiarem przestępczości, Wolters Kluwer 2007 T.Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, PWN, Łódź 1957, Tegoż, O pojęciu metody (1957), (w:) Dzieła wszystkie, t. 2, Ossolineum, Wrocław 1993; K.Opałek, Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962; A.Podgórecki, Socjologia prawa, Warszawa 1962; P. Feyerabend, Against Method, 3rd ed. 1993 (ostatni reprint w 2009); polskie tłumaczenie: Przeciw metodzie, Wyd. Siedmiogród 2001; R. Rorty, Obiektywność, relatywizm i prawda, Wyd Aletheia 1999; R. Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, Wyd. W.A.B 2009; T. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, Wyd Aletheia 2009, T. Kuhn, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, tł. i posłowiem opatrzył Stefan Amsterdamski, Warszawa 1985, PIW; M. Fucoult, Słowa i rzeczy, Wyd. słowo/obraz terytoria 2005; J. Derrida, De la grammatologie (O gramatologii, przeł. Bogdan Banasiak, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999), Tegoż, Marges de la philosophie (Marginesy filozofii, przeł. Adam Dziadek, Janusz Margański, Paweł Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002);