CZYSTE POWIETRZE WOKÓŁ NAS Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej Ewelina Kazaniecka, Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Toruniu Wrzesień 2014 r.

Z badań wynika, że prawdopodobieństwo palenia przez dzieci wzrasta, gdy palą rodzice lub starsze rodzeństwo, a także wówczas, gdy rodzice przejawiają tolerancję wobec prób palenia przez ich dzieci. Dowiedziono ponadto, że na inicjowanie palenia tytoniu przez dzieci znaczny wpływ wywiera palenie tytoniu przez ich matki. Spostrzeżenie to jest szczególnie ważne w pierwszych pięciu latach życia dziecka – jeśli matka w tym okresie pali, dziecko przyswaja sobie jej zachowania jako nieodłączny element swoich późniejszych zachowań.

Podobnie jak środowisko rodzinne, na postawę dzieci wobec palenia tytoniu, ma wpływ także szkoła (teren, w którym krzyżują i przenikają się różne środowiska). Uczniowie w szkole przyswajają sobie pewne nawyki, wzorując się m.in. na postawach i zachowaniach wychowawców i nauczycieli. Rola nauczyciela i rola rodzica – w pierwszych latach życia dziecka jest najważniejsza.

Nauczyciel, który chce być wzorem i autorytetem dla ucznia powinien być świadomy roli wiarogodnego i kompetentnego źródła informacji w kształtowaniu postaw prozdrowotnych dzieci i młodzieży, w tym propagowaniu niepalenia. Aby oddziaływanie antytytoniowe było skuteczne ważne jest, by zajęcia programowe prowadził nauczyciel niepalący.

W wychowaniu zdrowotnym dziecka program „Czyste powietrze wokół nas” stanowi pierwszy etap nabywania wiedzy na temat szkodliwości dymu tytoniowego. Łączy się to również z poznawaniem sposobów radzenia sobie w tych sytuacjach codziennych, w których dziecko narażone jest na szkodliwe zwyczaje osób palących. Kształtowanie i wychowanie człowieka zaczyna się od najmłodszych lat. Postawa obronna wobec palenia tytoniu, którą uda się wykształcić u dziecka w wieku przedszkolnym, owocuje przez całe życie.

Założenia programu ochrona dzieci przed szkodliwym wpływem dymu tytoniowego program adresowany jest do dzieci pięcioletnich i sześcioletnich, z udziałem rodziców i opiekunów stanowi pierwsze ogniwo w cyklu programów antytytoniowych

Założenia programu c.d. charakter profilaktyczny, ale przede wszystkim celem wykształcenie jest u dzieci świadomej postawy ochrony własnego zdrowia w sytuacjach, gdy są skazane na bezpośredni kontakt z palącymi może być rozszerzony na środowisko lokalne

Cele główne programu wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń

Cele szczegółowe programu wykształcenie umiejętności rozpoznawania różnych dymów, „wydobycie” dymu papierosowego zwiększenie wrażliwości dzieci na szkodliwość dymu papierosowego zwiększenie wiedzy na temat skutków palenia papierosów zwiększenie wrażliwości dzieci na miejsca, w których mogą być narażane na wdychanie dymu tytoniowego

Struktura Programu A. Scenariusze zajęć dla dzieci Zajęcia I. Wycieczka Zajęcia II. Co i dlaczego dymi? Zajęcia III. Jak się czuję, kiedy dymi papieros? Zajęcia IV. Co się dzieje, gdy ludzie palą papierosy? Zajęcia V. Jak unikać dymu papierosowego? B. Scenariusze zajęć dla rodziców 1. Spotkanie I 2. Spotkanie II

Program opracowany jest na 5 zajęć – według scenariuszy, zawartych w poradniku metodycznym. Scenariusze mogą być rozwijane i doskonalone według własnych potrzeb i możliwości.

Rolą prowadzącego jest rozbudzanie ciekawości poznawczej, wspieranie uczących się dzieci, stworzenie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa. Istotną cechą realizatora edukacji zdrowotnej jest jego autentyczność, dlatego wymaga się, aby realizatorami zajęć z dziećmi były osoby niepalące.

Metody W przebiegu zajęć warsztatowych wykorzystano przede wszystkim metody aktywizujące, które mają umożliwić dzieciom zaangażowanie wszystkich zmysłów i podjęcie różnych form aktywności w procesie zdobywania informacji i kształtowania umiejętności.

Metody umożliwiające wchodzenie w rolę (m.in. zabawa w pociąg, nauka piosenki o Dinku, ćwiczenia respiracyjne) kształtujące umiejętności wyszukiwania informacji, analizowania i rozwiązywania problemów (wycieczka, „burza mózgów” – ustalenie źródeł i przyczyn dymu, „narysuj i napisz” – żródła dymu) kształtujące umiejętności właściwego rozumienia i interpretacji terminów i symboli (odszukiwanie tabliczek z zakazem palenia, projektowanie znaczków NIE PAL PRZY MNIE) kształtujące umiejętności komunikowania się, współpracy i odpowiedzialności (praca w małych grupach)

Materiały programowe poradnik dla koordynatora przedszkolnego pt. „Czyste powietrze wokół nas” plakat (przedstawiający źródła dymów) kolorowanka dla dzieci

B. Scenariusze zajęć dla rodziców Celem zajęć dla rodziców jest: zwiększenie świadomości rodziców na temat znaczenia ich roli w rozwoju zdrowotnym dzieci, a w szczególności w profilaktyce antytytoniowej podniesienie umiejętności rodziców w zakresie wspierania dzieci w sytuacjach społecznych, w których narażone są na ekspozycję dymu tytoniowego podjęcie przez rodziców decyzji na temat utrzymywania efektów programu w czasie i po jego realizacji

Podstawowym założeniem i warunkiem pracy z małymi dziećmi jest równoległa współpraca z rodzicami i opiekunami!

Aktywna praca z grupą rodziców przewidziana w formie spotkania grupowego – 2 spotkania I spotkanie - przed rozpoczęciem programu: przedstawienie założeń programu dyskusja nad sposobem realizacji programu trudnościami (dotyczy zwłaszcza rodziców palących) kontrakt (przestrzeganie niepalenia w obecności dziecka, wsparcie dziecka w sytuacjach gdy chce unikać zadymionych pomieszczeń, oraz w sytuacjach gdy ktoś pali przy nim) II spotkanie - po zakończeniu program: omówienie przebiegu programu, sukcesów, trudności dyskusja nad korzyściami programu dalsze działania mające na celu wzmocnienie efektów programu

Podsumowanie realizacji 3 ostatnich edycji Programu na terenie powiatu toruńskiego

Ciekawe formy realizacji Programu w placówkach Koordynator z Przedszkola Miejskiego Nr 2 w Toruniu opracował i przeprowadził test słowno-obrazkowy dla dzieci uczestniczących w Programie. Na jego podstawie stwierdził, że dzieci znają źródła dymów, wiedzą o ich szkodliwości dla zdrowia oraz świata przyrody, wiedzą, że palenie papierosów oraz przebywanie w zadymionych pomieszczeniach ma negatywny wpływ na zdrowie, potrafią rozpoznać znak informujący o zakazie palenia.

Koordynator szkolny Programu w Szkole Podstawowej w Lubiczu Dolnym zaangażował w realizację Programu rodziców, czego owocem stała się pacynka Dinusia, uszyta przez mamę jednego z dzieci. Pacynkę wykorzystano w przemarszu grupy dzieci po osiedlu. Uczestnicy Programu ubrani byli tego dnia na zielono, a w maszerowaniu towarzyszyła im piosenka o Dinku oraz plakaty przygotowane wcześniej razem z rodzicami.

W Szkole Podstawowej w Ostaszewie rodzice razem z dziećmi brali udział w konkursie plastycznym pt. „Papieros i dym to moi wrogowie”. Dzięki tej współpracy powstały bardzo ciekawe prace plastyczne.

E-mail: psse.torun@pis.gov.pl lub ewelina.kazaniecka@gazeta.pl Telefon: (56) 658-62-46 Strona internetowa: www.torun.psse.gov.pl Koordynator Programu w PSSE: Ewelina Kazaniecka

Dziękuję za uwagę