Egzekucja z rachunków bankowych Paweł Pyzik

Egzekucja z rachunków bankowych sądowa egzekucja z rachunku bankowego  prowadzona przez komornika sądowego administracyjna egzekucja z rachunku bankowego  prowadzona przez administracyjny organ egzekucyjny (np. naczelnika urzędu skarbowego)

Sądowa egzekucja z rachunków bankowych I. Podstawa prawna: 1) ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) 2) rozporządzenie MS z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników (Dz.U. Nr 10, poz. 52 z późn. zm) 3) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (tekst jedn.:Dz. U.z 2002 r., Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) 4) rozporządzenie MF z dnia 25 czerwca 2001 r. w sprawie trybu zawiadamiania placówek banków, urzędów pocztowotelekomunikacyjnych i innych placówek o wstrzymaniu wypłat z zajętego w drodze egzekucji wkładu oszczędnościowego (Dz. U. Nr 71, poz. 739)

II. Przedmiot podlegający egzekucji wierzytelność przypadająca dłużnikowi względem banku z tytułu prowadzenia rachunku bankowego wszelkie prawa posiadacza rachunku, jakie przysługują mu względem banku, w tym prawo zadania wypłacenia środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym wraz z umówionymi odsetkami Uwaga: egzekucji prowadzonej według przepisów kodeksu postępowania cywilnego podlegają wszystkie rodzaje rachunków bankowych

III. Ograniczenia egzekucji z rachunków bankowych Wyłączenie określonych kwot spod zajęcia wynikające z art. 54 Prawa bankowego stanowi jedyne ograniczenie egzekucji z rachunków bankowych. Uwaga: nie ma zastosowania w egzekucji prowadzonej celem zaspokojenia należności alimentacyjnych (art. 1083 § 2 k.p.c.) Brak innych przepisów prawa, które zabraniałyby prowadzenia egzekucji z rachunków bankowych!

Ograniczenie egzekucji na podstawie art. 54 prawa bankowego  dotyczy wyłącznie rachunków oszczędnościowych we wszystkich postaciach  środki pieniężne na rachunku są zwolnione od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS  wysokość zwolnienia oblicza się za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego  komornik zajmuje środki pieniężne na rachunku przekraczające kwotę wskazana w art. 54 pr. bank.  ma charakter jednorazowy w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego (dotyczy konkretnej kwoty niezależnie od liczby umów rachunku bankowego, które zawarł dłużnik)  w sytuacji prowadzenia kilku postępowań egzekucyjnych z różnych rachunków bankowych dłużnika będzie skuteczne w każdym z postępowań z osobna

IV. Przebieg egzekucji z rachunków bankowych 1. Zajęcie a. zawiadomienie banku prowadzącego rachunek o zajęciu wierzytelności wynikającej z rachunku bankowego do kwoty równej dochodzonej wierzytelności wraz z kosztami egzekucyjnymi oraz wezwanie banku do: - nie dokonywania wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności bądź - przekazania zajętej kwoty komornikowi albo - zawiadomienia komornika w terminie 7 dni o niemożliwości spełnienia tego zadania. Uwaga: zawiadomienie jest skuteczne także wtedy, gdy komornik nie wskaże zajmowanego rachunku

b. Zawiadomienie stron i osób trzecich o zajęciu:  dłużnika (posiadacza rachunku bankowego) wraz z doręczeniem mu odpisu tytułu wykonawczego oraz odpisu zawiadomienia skierowanego do banku  wierzyciela (przesłanie odpisu zawiadomienia o zajęciu)  wspólników spółki cywilnej (w przypadku zajęcia rachunku wspólnego wspólników spółki cywilnej), nawet jeśli nie są dłużnikami Uwaga: Bank ma obowiązek zawiadomić o zajęciu wszystkie podmioty, w których posiadacz zajętego rachunku może dokonać wypłaty, w szczególności inne banki, placówki pocztowe ( rozporz. MF z dnia 25 czerwca 2001 r.)

c. Moment zajęcia  zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego następuje z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu  zajęcie obejmuje środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym w chwili zajęcia oraz te środki, które wpłyną na rachunek po dokonaniu zajęcia Uwaga: Zajęcie rachunku bankowego jest skuteczne tak długo, aż wyegzekwowane zostanie dochodzone roszczenie, rachunek zostanie zwolniony albo umorzona zostanie egzekucja (całkowity lub częściowy brak środków pieniężnych na rachunku bankowym nie wpływa na skuteczność zajęcia)

d. Skutki zajęcia  utrata przez posiadacza rachunku możliwości dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku  obowiązek przestrzegania przez bank zakazu wypłat z zajętego rachunku do wysokości kwoty wskazanej w zawiadomieniu o zajęciu – wszystkie środki ponad te kwotę są wolne od zajęcia, zajęcie ich nie obejmuje (nie dotyczy kwoty wolnej od zajęcia) Wyjątek: art. 890 § 2 k.p.c., który umożliwia dłużnikowi wypłacenie określonych kwot z zajętego rachunku bankowego po uzyskaniu zezwolenia komornika

Zwolnienie z art.890 § 2 k.p.c. Zakaz wypłat z zajętego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za prace wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasadzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasadzone tytułem odszkodowania – do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS Uwaga: Wypłata środków przez bank odbywa się po uzyskaniu przez dłużnika zezwolenia komornika

2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego  komornik zawiesza postępowanie egzekucyjne w przypadku wystąpienia sytuacji uniemożliwiających prowadzenie postępowania egzekucyjnego  skutkiem zawieszenia postępowania jest wstrzymanie się przez komornika od dokonywania dalszych czynności, z wyjątkiem czynności zachowawczych  dokonane wcześniej czynności pozostają w mocy – nadal obowiązuje zakaz wypłat z rachunku bankowego, a bank przekazuje środki pieniężne, które wpłyną na zajęty rachunek bankowy komornikowi  w przypadku egzekucji z rachunku bankowego komornik nie wypłaca wierzycielowi kwot przekazywanych przez bank

3. Szczególne zasady prowadzenia egzekucji z rachunków wspólnych a. Rachunek wspólny dłużnika i osób trzecich  egzekucja prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko jednemu ze współposiadaczy  bank zajmuje rachunek i zawiadamia komornika o przeszkodzie do przekazania środków  komornika ustala udział dłużnika w rachunku  po ustaleniu udziału komornik zwalnia pozostałe udziały od egzekucji b. Rachunek wspólny dłużnika i jego małżonka  do prowadzenia egzekucji wystarczy tytuł wykonawczy wystawiony wyłącznie przeciwko dłużnikowi  bank zajmuje rachunek i przekazuje środki pieniężne zgromadzone na rachunku komornikowi  małżonek ma możliwość wytoczenia powództwa o zwolnienie od zajęcia

4. Szczególne zasady prowadzenia egzekucji z rachunków bankowych, do których wystawiono dowód imienny lub na okaziciela  przedmiotem egzekucji jest wierzytelność wynikająca z wystawionego do rachunku dokumentu (prawo zadania od banku zapłacenia odpowiedniej, wpisanej w treści dokumentu kwoty)  zasady egzekucji określają art. 893(1) – 893(3) kpc  egzekucja przebiega w trybie art. 901 kpc  zajęcie wierzytelności następuje poprzez odebranie dokumentu dłużnikowi lub osobie trzeciej, u której się znajduje dokument  po dokonaniu zajęcia komornik zażąda od banku zapłaty poszukiwanej sumy  gdy brak możliwości odebrania dokumentu komornik sporządza protokół i dokonuje zajęcia rachunku bankowego przez skierowanie do banku zawiadomienia o zajęciu  wierzyciel ma obowiązek wystąpić do sadu z wnioskiem o umorzenie dokumentu w terminie 2 tygodni od zawiadomienia  wierzyciel o wystąpieniu do sadu zawiadamia bank w terminie 2 tygodni od złożenia wniosku o umorzenie  obowiązek odwołania zajęcia, gdy bank nie otrzyma zawiadomienia wierzyciela o skierowaniu wniosku do sadu w ciągu 3 tygodni od zajęcia

5. Opłaty związane z zajęciem rachunku bankowego a. Opłata za realizacje zajęcia zajęcie rachunku bankowego to obowiązek banku wynikający z przepisów prawa brak możliwości żądania opłaty od komornika Uwaga: istnieje możliwość pobrania opłaty od posiadacza rachunku b. Opłata za udzielenie informacji komornikowi bank może pobierać opłaty za udzielenie informacji komornikowi w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym (ale nie w związku z dokonanym zajęciem)

6. Odpowiedzialność banku i jego pracowników a. Odpowiedzialność cywilnoprawna za szkodę  art. 892 kpc b. Odpowiedzialność karno – dyscyplinarna  art. 886 kpc c. Odpowiedzialność karna

Administracyjna egzekucja z rachunków bankowych I. Podstawa prawna: 1) ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r., Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) 2) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (tekst jedn.:Dz. U. z 2002 r., Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) 3) rozporządzenie MF z dnia 30 kwietnia 2002 r. w sprawie trybu zawiadamiania przez bank o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r., Nr 50, poz. 454)

II. Podobieństwa miedzy administracyjna i sadowa egzekucja z rachunku bankowego  obie egzekucje maja ten sam przedmiot – wierzytelność wynikająca z rachunku bankowego  dłużnikiem wierzytelności jest w obu przypadkach bank  zajęcie rachunku dokonywane jest w ten sam sposób i wywołuje takie same skutki prawne /art.80 u.p.e.a./  obowiązuje identyczne ograniczenie egzekucji z rachunku bankowego – art. 54 pr. bank.  brak innych ograniczeń egzekucji z rachunku bankowego  zawieszenie postępowania egzekucyjnego wywołuje takie same skutki prawne /art. 56 – 58 u.p.e.a./  bank i jego pracownicy odpowiedzialni są wobec wierzyciela za wyrządzenie mu szkody poprzez naruszenie przepisów dotyczących obowiązków w toku egzekucji z rachunku bankowego

III. Różnice miedzy administracyjna i sadowa egzekucja z rachunku bankowego  zajęcie obejmuje wszystkie rachunki prowadzone w danym banku, niezależnie od tego, czy organ egzekucyjny wskazał ich numery w zawiadomieniu / art. 81 § 1 u.p.e.a./  bank samodzielnie decyduje o zwolnieniu środków na wynagrodzenia dla pracowników dłużnika oraz na zasadzone alimenty i renty / art. 81 § 4 u.p.e.a./  możliwość prowadzenia egzekucji z całej kwoty na rachunku wspólnym, bez uwzględnienia interesów pozostałych współposiadaczy /art. 81 § 1a u.p.e.a./  środki na rachunku lokaty terminowej korzystają z dodatkowego zabezpieczenia / art. 81 § 3 u.p.e.a./  gdy zobowiązanym jest jednostka budżetowa, zajęciu podlega wyłącznie rachunek wydatków /art. 81 § 2 u.p.e.a./

Zbieg egzekucji z rachunku bankowego 1. Zbieg egzekucji sądowych  postępowanie banku w razie zaistnienia zbiegu określa art. 889 § 3kpc  ma miejsce, gdy wierzytelność z rachunku bankowego zostanie zajęta w dwu lub więcej postępowaniach egzekucyjnych, a kwota na rachunku nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli  bank wstrzymuje się z wypłata zajętych kwot i zawiadamia o zbiegu komorników prowadzących postępowanie egzekucyjne  komornicy uzgadniają miedzy sobą, który z uczestniczących w zbiegu prowadzić będzie dalej łącznie egzekucje  dalsze postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez komornika wyznaczonego zgodnie z treścią art. 773 (1) kpc Uwaga: Nie ma zbiegu, gdy komornik, który prowadzi już egzekucje z rachunku bankowego, dokonuje zajęcia na rzecz kolejnego wierzyciela

2. Zbieg egzekucji sadowej z administracyjną  zasada jedności postępowania egzekucyjnego  zarówno kodeks postępowania cywilnego, jak i ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zawierają przepisy, które regulują postępowanie banku w razie zaistnienia zbiegu /art. 891kpc, art. 82 u.p.e.a./  ma miejsce, gdy jeden z wierzycieli dochodzi zaspokojenia należności w ramach egzekucji administracyjnej, a drugi w ramach egzekucji sadowej, a kwota na rachunku nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli  bank wstrzymuje się z wypłata zajętych kwot i zawiadamia o zbiegu organy egzekucyjne prowadzące postępowanie  zbieg egzekucji rozstrzyga sad rejonowy właściwy ze względu na miejsce wszczęcia egzekucji – określa, który organ dalej prowadzi łączna egzekucje Uwaga: W przypadku wystąpienia dalszych zbiegów do tego samego rachunku bankowego, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ wyznaczony przy pierwszym zbiegu /art. 773 § 3 kpc/

3. Zbieg egzekucji administracyjnych  postępowanie banku w razie zaistnienia zbiegu określa art. 82 u.p.e.a.  ma miejsce, gdy wierzytelność z rachunku bankowego zostanie zajęta w dwu lub więcej administracyjnych postępowaniach egzekucyjnych, a kwota na rachunku nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli  bank wstrzymuje się z wypłata zajętych kwot i zawiadamia o zbiegu administracyjne organy egzekucyjne prowadzące postępowanie egzekucyjne  łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu  skarbowego, który pierwszy zastosował środek egzekucyjny, a jeżeli nie dokonywał on takiej czynności lub nie dokonał jej jako pierwszy – łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego wskazany w art. 63 § 1 u.p.e.a., z wyjątkiem sytuacji określonej w art. 63 § 2 u.p.e.a. Uwaga: W przypadku wystąpienia dalszych zbiegów, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który poprzednio przejął łączne prowadzenie egzekucji/