Podstawowe pojęcia astronomiczne Lubliniec, luty 2009, Przygotował : Adam Strzelczyk

SFERA NIEBIESKA Obserwator Sfera niebieska Sfera niebieska (firmament) - abstrakcyjna kula o dużym promieniu otaczająca obserwatora stojącego na Ziemi, utożsamiana z widzianym przez niego niebem. Dawniej wierzono, że sfera niebieska jest rzeczywistą kopułą, dziś wiadomo, że jest to tylko złudzenie, spowodowane ruchem obrotowym Ziemi z zachodu na wschód.

OŚ ŚWIATA Obserwator północny biegun świata Oś Ziemi Sfera niebieska Oś świata, średnica sfery niebieskiej równoległa do osi Ziemi. Prosta, wokół której odbywa się dobowy obrót sfery niebieskiej. Oś świata Północny i południowy biegun świata południowy biegun świata

RÓWNIK NIEBIESKI Obserwator Sfera niebieska Oś świata Równik niebieski Równik niebieski, koło wielkie na sferze niebieskiej, które znajduje się w płaszczyźnie prostopadłej do osi świata i przechodzącej przez jego środek.

EKLIPTYKA Obserwator Sfera niebieska Oś świata Równik niebieski Ekliptyka, koło wielkie na sferze niebieskiej, utworzone przez pozorny ruch Słońca w rocznej wędrówce na tle gwiazd; Ekliptyka nachylona jest do równika niebieskiego pod kątem 23°35’5; Przechodzi przez 12 gwiazdozbiorów – znaków Zodiaku i przecina równik w punktach kardynalnych (punkt Barana - położenie Słońca na początku wiosny astronomicznej i Raka - na początku jesieni astronomicznej). Ekliptyka =23o35’5 c Punkty kardynalne: pkt Barana i pkt Raka

REKTASCENCJA (RA) rektascencja (RA) - α - kąt liczony wzdłuż równika niebieskiego od punktu równonocy wiosennej (punkt Barana), w kierunku rocznego ruchu Słońca – odpowiednik długości geograficznej; łącznie z deklinacją określa położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej.; miarą rektascencji jest godzina – 24 h = 360o (pełny obrót); 1 h = 15o ;

REKTASCENCJA (RA) Obserwator Sfera niebieska Równik niebieski Ekliptyka Punkt Barana Siatka rektascencji Punkt Raka 165o 11h 180o 12h 195o 13h 210o 14h 225o 15h 240o 16h 255o 17h 270o 18h 150o 10h 285o 19h 300o 20h 315o 21h 135o 9h 360o 24h 120o 8h 330o 22h 105o 7h 90o 6h 345o 23h 75o 5h 60o 4h 45o 3h 30o 2h 15o 1h 0o 0h Skala: 24h = 360o 1h = 15o

REKTASCENCJA (RA) Sfera niebieska z siatką rektascencji Równik niebieski Ekliptyka i pkt Barana Zachód Wschód 8h15’ 0h Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt rektascencji Obliczamy wartość kąta – ze wschodu na zachód: 8h 15’

DEKLINACJA (DEC) deklinacja obiektu - δ - kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora na obiekt a płaszczyzną równika niebieskiego; deklinacje punktów na półkuli północnej są dodatnie, a na południowej są ujemne; odpowiednik szerokości geograficznej; miarą deklinacji jest stopień – na północnej półkuli: od 0o do 180o; na południowej półkuli: od 0o do -180o.

+ - DEKLINACJA (DEC) Obserwator, sfera, równik, ekliptyka Siatka Północ DEKLINACJA (DEC) Obserwator, sfera, równik, ekliptyka 180o 135o 135o 90o 90o Siatka deklinacji + 45o Skala 45o 0o 0o -45o -45o -90o -90o - -135o -135o -180o Południe

DEKLINACJA (DEC) Obserwator, sfera, równik, ekliptyka Siatka Południe 45o 135o 90o 180o -45o -135o -90o -180o Północ DEKLINACJA (DEC) Obserwator, sfera, równik, ekliptyka Siatka deklinacji -82o Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt deklinacji Obliczamy wartość kąta: -82o

0o Południe 45o 135o 90o 180o -45o -135o -90o -180o Północ Obserwator, sfera, równik, ekliptyka Siatka rektascencji i deklinacji Rektascencja i deklinacja w pełni określa położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej DEC 2h 3h 4h 5h 7h 6h 8h 9h 10h 11h 12h 13h 14h 15h 16h 17h 18h 19h 21h 22h 23h 24h 1h 20h 0h Zachód Wschód RA Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt rektascencji i deklinacji

Ludzie z natury dobrzy pragną wiedzy. Miłość każdej rzeczy jest owocem naszej wiedzy o tej rzeczy i wzrasta wraz z pogłębianiem tej wiedzy. Ludzie z natury dobrzy pragną wiedzy. Leonardo da Vinci