Raport z badania Sytuacja powyborcza PSL z perspektywy przepływów politycznych preferencji Grudzień 2001

Cel Badania Celem zrealizowanego badania była odpowiedź na pytania związane ze zmianami preferencji wyborczych, mającymi wpływ na wyborczy wynik ugrupowania - Polskie Stronnictwo Ludowe. Aby cel ten zrealizować należało: uchwycić wszelkie zmiany preferencji politycznych jakie zaszły od okresu przed wyborami, jak i w dniu wyborów oraz po wyborach; czyli uchwycić historię preferencji politycznych Polaków; dowiedzieć się jakimi motywacjami kierowały się trzy grupy wyborców: .głosujący na PSL w wyborach wrześniowych; .nie głosujący na PSL w wyborach wrześniowych, lecz wcześniej rozpatrująca taką możliwość .nie głosujący na PSL w wyborach wrześniowych oraz odrzucający wcześniej możliwość zagłosowania na tą partię; Opis tych grup da nam obraz sytuacji PSL w dniu ubiegłorocznych wyborów, a ich porównanie da nam możliwość odpowiedzi, z jak dużym faktycznie potencjałem partia była w przededniu wyborów, w jakim stopniu potencjał ten wykorzystała; wiedzieć także będziemy dlaczego potencjał ten był taki a nie inny oraz dlaczego został tak a nie inaczej wykorzystany;

Metodologia oraz Opis Próby metoda: badanie ilościowe, oparte na losowym doborze respondentów przy kontrolowaniu odpowiednich kwot, oparte na metodologii kwestionariuszowego wywiadu indywidualnego „face-to-face” z wykorzystaniem jakościowej analizy pytań otwartych; data badania: 19-22 listopada 2001 dobór próby: 978 -osobowa reprezentatywna dla ogółu osób głosujących we wrześniowych wyborach do parlamentu; dobór kwotowo -losowy; partycypacja wyborcza będzie kontrolowana ze względu na kwoty skonstruowane na bazie ostatecznej struktury preferencji politycznych populacji głosujących Polaków; struktura próby (po przeważeniu):

Wyniki Ogólne

Wyniki Ogólne Badanie sytuacji post wyborczej Polskiego Stronnictwa Ludowego zrealizowane zostało na próbie aktywnych, wrześniowych wyborców. Struktura badania odzwierciedlać miała w założeniu wyniki jakie uzyskały poszczególne ugrupowania w dniu głosowania z lekkim, kontrolowanym „zaburzeniem” dotykającym Polskie Stronnictwo Ludowe. Zaburzenie to, prowadzące do nadreprezentacji wyborców tego ugrupowania miało na celu zwiększenie ich podgrupy i umożliwienie dokładniejszego przyjrzenia się temu elektoratowi. Jednakże wyniki badania zostały odpowiednio przeważone, zaś efekt nadreprezentacji -zniwelowany tak, aby wnioski mogły być wolne od błędu „efektu badania” i reprezentatywne dla całości populacji osób, które we wrześniu zdecydowały o takim a nie innym układzie parlamentarnym. Na które ugrupowanie polityczne oddał Pan/Pani swój głos we wrześniowych wyborach do Sejmu?

Wyniki Ogólne Dlaczego właśnie na tą partię oddałby Pan/I swój głos we wrześniowych wyborach do Sejmu? Elektoraty:

Wyniki Ogólne Dlaczego właśnie na tą partię oddałby Pan/I swój głos we wrześniowych wyborach do Sejmu? Elementy, które zadecydowały o oddaniu głosu na daną partię różnią się w zależności od typu elektoratu. Ogólnie jednak, w zależności od motywacji, można wyróżnić trzy, cztery grupy wyborców: wyborcy deklarujący kierowaniem się przesłankami racjonalnymi (program wyborczy, poparcie dla prowadzonej polityki); przesłankami racjonalno-emocjonalnymi (reprezentują moje interesy/przekonania), przesłankami o charakterze światopoglądowym (katolicyzm, ugruntowana tradycja, przynależność partyjna, system wartości); przesłankami o charakterze emocjonalnym (przywiązanie do konkretnego polityka, głosowanie „przeciwko” innej partii, poparcie dla nowości, chęć zmian). Przyciąganie odpowiednich „typów” motywacji -a co za tym idzie -wyborców, jest elementem decydującym o sukcesie lub też porażce danego ugrupowania. Znajomość tych typów w populacji wyborców pozwala odpowiednio strategicznie akcentować ważność poszczególnych elementów w kampanii wyborczej. W Polsce, w wyborach wrześniowych najbardziej przyciągającym do partii elementem był program wyborczy, jego najważniejsze punkty, polityka danego ugrupowania. Nie znaczy to jednak, że głosujący stał się wyborcą racjonalnym, gdyż obok tych elementów dużą siłę przyciągania miało reprezentowanie przez partię interesów wyborcy oraz zaufanie do konkretnych polityków, postaci partię reprezentujących. Bardzo silnie także zaznaczył się prąd chęci zmian, znużenia, który umiejętnie wykorzystały nowo powstałe partie. Oznacza to, że aby idealnie dopasować się do istniejących schematów motywacji, partia w ubiegłorocznej kampanii powinna skupić się na kilku klarownych punktach swojego programu wyborczego, dać poczucie, że punkty te, wsparte działaniami będą reprezentować interesy wyborcy, mieć w zanadrzu postacie o dużej sile przyciągania i zauważania, oraz dawać do zrozumienia, że jest ugrupowaniem zmieniającym się, nie utożsamianym w żadnym wypadku z obecna sytuacją polityczną w kraju.

Wyniki Ogólne Dlaczego właśnie na tą partię oddałby Pan/I swój głos we wrześniowych wyborach do Sejmu? Najbardziej zbliżonym do idealnego profilem, łączącym w umysłach wyborców elementy racjonalne z pobudkami emocjonalnymi, cieszył się Sojusz Lewicy Demokratycznej -Unia Pracy. Nie jest to profil idealny, gdyż cechuje go zbyt małe, w porównaniu do ogółu, utożsamianie sukcesu partii z własnymi interesami wyborcy, jednak element ten został zrekompensowany przez duże zaufanie wyborców do samej organizacji -rzecz, która w Polsce występuje dosyć rzadko. Inne ugrupowania nie miały już tak uniwersalnej siły przyciągania i koncentrowały się na konkretnych elementach, co jest strategicznie optymalne dla partii małych, walczących o dostanie się do parlamentu, lecz dla partii dużych jest znacznym ograniczeniem siły przyciągania szerszych mas społecznych. Samoobrona jest przykładem partii przyciągającej wyborców trzema elementami: po pierwsze charyzmatycznym przywództwem A.Leppera, po drugie jasnym, prostym programem wyborczym opartym na jednym, dwu hasłach, oraz na utożsamieniu interesów wyborców z interesem partii. Jest partią o jasnym i wyrazistym profilu, nie pozwalającym wyborcy być na nią obojętnym. Zaletą takiego postępowania jest oczywiście możliwość przyciągnięcia elektoratu ruchomego, kierującego się emocjami w swoich politycznych wyborach, o odpowiednim profilu światopoglądowym. Wadą jest ograniczenie do minimum możliwości „nowych zdobyczy”, nowego elektoratu. Prawo i Sprawiedliwość sukces osiągnęło już tylko dzięki skoncentrowaniu się na programie wyborczym, opartym o postulaty zwiększenia bezpieczeństwa obywateli, umiejętnie także eksploatując aspekt reprezentacji interesów - przekonań wyborców. Platforma Obywatelska przyciągnęła wyborców także programem, ale także owym profilem ugrupowania nowego, nastawionego na zmiany, przy umiejętnym promowaniu konkretnych polityków. Partia ta dysponuje, obok SLD-UP, najlepszym profilem przyciągania wyborców, profilem otwartym.

Wyniki Ogólne Dlaczego właśnie na tą partię oddałby Pan/I swój głos we wrześniowych wyborach do Sejmu? Liga Polskich Rodzin swój sukces w ogromnej mierze zawdzięcza utożsamieniem religijnym wyborców, ale także odpowiednio do tego dostosowanym programem politycznym. Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy przyciągnęła swoich wyborców sentymentem do Solidarności, wzmacnianym przez tradycyjność, lecz było to zbyt słabe oddziaływanie, aby przyciągnąć wystarczającą siłę poparcia. Profil motywacji głosowania na Polskie Stronnictwo Ludowe także nie jest profilem idealnym lub dobrym. Najwięcej, bo aż 48% wyborców spontanicznie stwierdza, że poparło to ugrupowanie gdyż partia ta reprezentuje ich interesy-poglądy. Tylko 19% stwierdza, że przyczyną dla którego udzielili tej partii poparcia był jej program. Tylko 9% deklaruje, że przyciągnął ich do ugrupowania konkretny polityk, lider. Nikt zaś nie stwierdza, że poparło tą partię, gdyż może ona przynieść jakieś zmiany, nową jakość. Profil taki jest profilem bardzo zamkniętym, ograniczonym do konkretnej grupy wyborców, nie pozwalającym myśleć o zwiększeniu siły poparcia. Widać także wady popełnione w promowaniu programu wyborczego partii (zbyt mała ilość osób zdołała się z nim zaznajomić i zaakceptować). Taka struktura profilu motywacji już na wstępie wyjaśnia ograniczony wynik, jaki uzyskało PSL i odpływ „starego” elektoratu tej partii do innych ugrupowań.

Wyniki Ogólne Gdyby we wrześniu Pana/I partia nie została umieszczona na liście wyborczej, to na jakie inne ugrupowanie oddałby Pan/I głos?? Elektoraty:

Wyniki Ogólne Gdyby we wrześniu Pana/I partia nie została umieszczona na liście wyborczej, to na jakie inne ugrupowanie oddałby Pan/I głos?? Aż 73% głosujących rozważać może przeniesienie swojego głosu na inną, niż wybraną we wrześniu partię polityczną, gdy 27% osób głosujących jest bardzo lojalna wobec obranej partii. Największym potencjałem wyborczym, popularnością wśród wyborców innych partii, cieszy się Platforma Obywatelska. Maksymalnie 16% wyborców byłoby gotowych przenieść swój głos na to ugrupowanie. O 10% wzrosnąć mogą: SLD-UP, PSL, PiS, a o 9% Samoobrona. Najmniejszym potencjałem wzrostowym dysponuje Liga Polskich Rodzin, na które to ugrupowanie dodatkowo zagłosować może maksymalnie 5% więcej wyborców. Najbardziej lojalnym elektoratem cieszy się SLD -UP -aż 41% wyborców tej partii nie rozważa i nie będzie rozważać przeniesienia swoich głosów na inne ugrupowanie. Następne w kolejności są: Samoobrona, AWSP, Liga Polskich Rodzin. Najmniej lojalnym elektoratem dysponują PO-UPR i PiS oraz PSL. W przypadku dwu pierwszych partii fakt ten nie dziwi -są to partie nowe, dopiero budujące głębsze emocjonalne przywiązanie swojego elektoratu; w przypadku PSL jest to informacja bardzo niepokojąca, gdyż oznacza, że 84% wyborców tej partii może jeszcze wycofać się z poparcia Polskiego Stronnictwa Ludowego. W największym stopniu wyborcy ci skłonni są zasilić szeregi wyborców Sojuszu Lewicy Demokratycznej (odpływ 3.6% wyborców, czyli 40% obecnej siły PSL) oraz Samoobrony (odpływ 3%wyborców, czyli 30% obecnej siły PSL) i ze strony tych ugrupowań spodziewać można się największych zagrożeń, gdyż skala fluktuacji odwrotnej - z SLD lub Samoobrony do PSL - jest dużo mniejsza. Natomiast owe 10% potencjału PSL składa się w większości z osób głosujących na SLD (6.5%) oraz Samoobrony (1.9%).

Wyniki Ogólne Z osób, które we wrześniu wzięły udział w wyborach parlamentarnych tylko 7% stwierdziło, że w następnych, przyspieszonych wyborach nie wzięłoby udziału. W największym stopniu ta potencjalna absencja dotyka osób głosujących na Platformę Obywatelską, Ligę Polskich Rodzin oraz SLD-UP. W przypadku tego ostatniego ugrupowania oznacza to stratę około 3% wyborców popierających tą partię. Może być to efekt pierwszych miesięcy rządów nowego gabinetu, gdyż respondenci zapytanie o motywację absencji wyborczej w największym stopniu deklarowali zniechęcenie brakiem zmian lub nie wdrażaniem wyborczych obietnic. W przypadku PSL stopień absencji jest najmniejszy - tylko 3% elektoratu tej partii mówi, że nie wzięłoby ponownie udziału w wyborach co oznacza stratę tylko 0.3% głosów. Oznacza to, że ugrupowanie to dysponuje elektoratem faktycznie aktywnym wyborczo i nie rozczarowanym jak na razie politycznie. Gdyby w najbliższym czasie odbyły się wybory do parlamentu, to czy wziąłby Pan/ Pani w nich udział? Dlaczego nie wziąłby Pan/I udziału w następnych wyborach?

Wyniki Ogólne Listopadowe preferencje polityczne aktywnych wyborczo Polaków nie odbiegają mocno od wyników wyborów: Jedyne różnice zauważyć można w przypadku wyniku SLD-UP, Samooobrony oraz ugrupowań przegranych, czyli UW i AWSP. W pierwszym przypadku (SLD-UP) strata 2.4% głosów wiąże się bezpośrednio ze zniechęceniem politycznym tej grupy wyborców i ich deklarowaną absencją. W przypadku Samoobrony wzrost ten spowodowany jest napływem nowych osób z innych ugrupowań ( głównie z PSL - 0.5%) oraz brakiem poważnego odpływu do innych ugrupowań lub w wyborczą absencją. Osoby, które odeszły od ugrupowań przegranych - AWSP i UW zasiliły szeregi sympatyków LPR, PiS, PO-UPR, i dzięki tym osobom ugrupowania te nie zanotowały poważniejszych spadków, mimo obecnych symptomów absencji wyborczej ich zwolenników. Gdyby w najbliższym czasie odbywały się wybory parlamentarne, to na jaką partię oddałby Pan/i swój głos?

Wyniki Ogólne Gdyby w najbliższym czasie odbywały się wybory parlamentarne, to na jaką partię oddałby Pan/i swój głos? Elektoraty:

Wyniki Ogólne A na jaką partię nigdy nie rozważałby możliwości zagłosowania? Dlaczego na te partie nie rozważałby Pan/I możliwości głosowania?

Wyniki Ogólne Wielkość negatywnego elektoratu ma ogromne znaczenie na wynik wyborczy danego ugrupowania. Ogranicza on możliwości nowych zdobyczy I obszarów, z jakich dana partia rekrutować może swoich zwolenników. Zwykle wielkość negatywnego elektoratu zależy od tego, jak dana partia jest odbierana przez ogół wyborców oraz od tego, czy dana partia jest kontrowersyjna (na płaszczyźnie programowej, zachowań politycznych, liderów) czy też nie. Innymi słowy wielkość przeciwników danej partii zależy od opinii ogółu oraz od opinii konkretnie jej przeciwników. W przypadku partii biorących udział we wrześniowych wyborach największym elektoratem negatywnym obarczona była AWSP - aż 53% badanych stwierdza, że nigdy na tą partię by nie zagłosowało. Jako główny powód podawano tutaj złe rządy, kompromitacja, zniszczenie Polski - kraju. Jest to klasyczny przykład elektoratu negatywnego wynikającego z istnienia negatywnych opinii w całości populacji. Na drugim miejscu znalazła się Liga Polskich Rodzin - 37% zdecydowanych przeciwników, na trzecim Samoobrona -z wynikiem 34%. Oznacza to, że partie te, dzięki swojemu programowi, zachowaniu, wartościom mają ograniczone możliwości zdobywania nowych zwolenników aż o 37-34%. Ich odrzucenie w największym stopniu motywowane jest przez wyborców różnicami światopoglądowymi oraz złym stylem prowadzenia polityki. Także liderzy, konkretni politycy stanowią dla tych ludzi barierę w akceptacji ich propozycji. Ostatnie miejsce w rankingu elektoratu negatywnego danej partii zajmuje Polskie Stronnictwo Ludowe. Oznacza to, że tylko 15% aktywnych wyborczo Polaków stwierdza, że na pewno na tą partię by nie zagłosowało. Jest to wynik bardzo dobry. Oznacza on jednak to, że partia ta nie ma jasnego rysu światopoglądowego i programowego, który byłby dla części wyborców nie do przyjęcia - ale dla drugiej części stanowiłby podstawę dla udzielenia poparcia PSL.

Wyniki Ogólne A na jaką partię nigdy nie rozważałby możliwości zagłosowania -PSL? Dlaczego na tą partię (na PSL) nie rozważałby Pan/I możliwości głosowania?

Wyniki Ogólne Negatywny elekorat PSL w największym stopniu obecny jest wśród elektoratów partii prawicowych centroprawicowych. Największy stopień odrzucenia PSL występuje wśród wyborców Ligi Polskich Rodzin, AWSP, Prawa i Sprawiedliwości oraz Platformy Obywatelskiej. W najmniejszym stopniu możliwość głosowania na PSL odrzucają wyborcy Samoobrony oraz SLD. Oznacza to, że wśród wyborców tych partii są największe odsetki osób potencjalnie możliwych do fluktuacji do PSL oraz że owa fluktuacja będzie na tych obszarach najłatwiejsze. Powody dla których wyborcy nie widzą możliwości zagłosowania na Polskie Stronnictwo Ludowe wiążą się z 3 płaszczyznami: płaszczyzną racjonalną, programową; płaszczyzną negatywnego resentymentu („złe rządy, nie sprawdzili się” - ale także: „komuniści, przeszłość ZSL”) płaszczyzną emocjonalną (silne emocje negatywne artykułowane radykalnie); W przypadku PSL największą przeszkodę w oddaniu głosu na tą partię stanowi płaszczyzna racjonalna, programowa. Na drugim miejscu znajdują się bardzo silne, negatywne emocje, które partia ta budzi. Cały czas postrzegana jest ona jako partia populistyczna, korupcjogenną, nie posiadająca pozytywnych, czystych polityków, liderów, której respondenci nie wierzą, nie ufają. Także bardzo ważnym powodem odrzucania tej partii dla części respondentów jest jej przeszłość, zarówno ta utożsamiana z poprzednimi rządami, jak i ta lokowana w kontekście poprzedniego PRL-owskiego systemu politycznego. Z analizy spontanicznych wypowiedzi respondentów płyną trzy wnioski: po pierwsze, PSL musi postarać się wzmocnić swoją platformę programową, oraz zadbać o jej efektywne dotarcie do wyborców innych partii, głównie SLD-UP oraz Samoobrony. Po drugie musi uporać się z odium partii „własnego interesu”, po trzecie: wprowadzić na pierwszy plan osoby-elementy, które odcinałyby się od przeszłości, zarówno tej bliższej jaki i dalszej.

Wyniki Ogólne Gdyby w najbliższą niedzielę odbyły sie wybory prezydenckie, to na kogo oddałby Pan/I głos? Kto zagłosowałby na J.Kalinowskiego Jak głosowałby elekorat PSL Ogół wyborców Wyborcy PSL Gdyby w najbliższą niedzielę odbyło się referendum nt. przystąpienia Polski do UE to zagłoswałby Pan/I:?

Wyniki Ogólne Gdyby w najbliższą niedzielę odbyły sie wybory prezydenckie, to na kogo oddałby Pan/I głos? Gdyby w najbliższą niedzielę odbyło się referendum nt. przystąpienia Polski do UE to zagłoswałby Pan/I? Gdyby wybory prezydenckie odbyły się w listopadzie 2001 i gdyby do nich poszły tylko te osoby, które głosowały w wyborach wrześniowych, to wygrałby je L.Miller zdobywając 35% głosów. Na drugim miejscu uplasowałby się A.Olechowski z 21% elektoratem, na trzecim L.Kaczyński z 14% ilością wskazań. J.Kalinowski zająłby 5 miejsce za A.Lepperem uzyskując niespełna 10% głosów. Pytanie to nie przedstawia wyników odpowiednich do wyborów prezydenckich, gdyż zawsze jest tak, że w wyborach prezydenckich biorą udział ludzie, którzy z jakichś względów w wyborach parlamentarnych nie uczestniczą. Podane jednakże wyniki pokazują, jaka jest popularność danego polityka, popularność ważona cechami merytorycznymi, odpowiednimi wg wyborców do tego, aby dany polityk nadawał się na urząd prezydenta. Piąte miejsce J.Kalinowskiego nie jest tutaj pozycją dobrą. Elektorat PSL w 78% większości poparłby kandydaturę lidera PSL; jednak 10% z nich poparłoby osobę L.Millera. Kandydaturę wsparłyby dodatkowo osoby głosujące dotychczas na SLD-UP oraz Samoobronę, jednak są to odsetki na tyle nie duże, że nie pozwalają J.Kalinowskiemu zająć w rankingu lepszej niż 5 pozycji.

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 AWSP (J.Buzek) 5.6% LPR (A.Macierewicz) 7.9% PiS (L.Kaczyński) 9.5%

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 SLD-UP (L.Miller) 41.1% UW (B.Geremek) 3.1% PO-UPR (A.Olechowski) 12.7%

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 Dzięki analizie przepływów elektoratów w perspektywie historycznej można dowiedzieć się, jakie postępy dana partia poczyniła od ostatnich wyborów parlamentarnych, jaki elektorat udało jej się zyskać, ewentualnie w jakim kierunku odpłynęli jej wyborcy. Jest to szczególnie istotna część analizy w przypadku, gdy na scenie politycznej pojawiają się nowe podmioty polityczne, które generują znaczną ilość głosów. Takie pojawienie się nowych partii zawsze opiera się za zasadzie konkurencyjnej walki o głosy -w niewielkim zaś stopniu ich wynik generowany jest przez przypływ nowych wyborców, dotychczas nie głosujących. Patrząc na partie prawicowe, takie jak AWSP, LPR, PiS widać wyraźnie, że trzon ich obecnych wyborców stanowią osoby, które w 1997 roku oddały swój głos na Akcję Wyborczą Solidarność. AWSP jednak zdołała utrzymać wokół siebie tych, którzy najbardziej byli lojalni wobec tego ugrupowania i wobec jego lidera -M.Krzaklewskiego. Do Ligi Polskich Rodzin przeszły te osoby wcześniej sympatyzujące z AWS, ale także z ROP, które w wyborach prezydenckich oddały swoje głosy zarówno na Krzaklewskiego, jak i Łopuszańskiego. Prawo i Sprawiedliwość pod tym względem jest bardziej sfragmentaryzowane -a co za tym idzie -bardziej otwarte na ludzi, którzy oprócz Krzaklewskiego w wyborach 2000r wybrali kandydaturę A.Olechowskiego, L.Wałęsy, czy też nawet A.Kwaśniewskiego. Ugrupowanie to także w największym stopniu przyciągnęło młody elektorat, który jeszcze dwa lata temu ze względu na wiek nie miał praw wyborczych oraz część prawicowego elektoratu Unii Wolności. Widać zatem wyraźnie, jak różne są propozycje tych partii i jak różny ich obecny elektorat. Jeszcze inaczej wygląda skład sympatyków PO-UPR. Platforma Obywatelska swoją siłę zbudowała kosztem Unii Wolności, ale także przejęła znaczny odsetek głosujących na AWS I tych, którzy w 1997, znów ze względu na wiek -nie głosowali. W większości osoby te oddały swój głos na A.Olechowskiego w wyborach prezydenckich, ale także -poparły w 23% obecnego prezydenta. SLD-UP ma najbardziej konsystenty skład -są to osoby, które głosowały na SLD lub AWS (!) w wyborach parlamentarnych, zaś w prezydenckich w całości niemalże poparły A.Kwaśniewskiego.

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 Samoobrona (A.Lepper) 10.2% Struktura elektoratu Samooobrony także oparta jest na starym elektoracie AWS, ale także -elektoracie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Stary elektorat Samoobrony stanowi tylko 7% obecnego elektoratu. Osoby te także popierały w większości kandydaturę A.Leppera, ale także w dużym stopniu blisko im było do osoby A.Kwaśniewskiego, czy też -J.Kalinowskiego.

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 Trzon obecnego elektoratu PSL stanowią osoby, które w 1997, w większości (57%) głosowały na PSL. W wyborach 2001 udało się tej partii przyciągnąć pewne grupy wyborców wcześniej głosujących na AWS oraz na SLD, jednakże ich kontrybucja do całego wyniku PSL jest na poziomie 1-2%. W wyborach prezydenckich 41% zagłosowało na J.Kalinowskiego, lecz 45% - na A.Kwaśniewskiego. Oznacza to, że sytuacja wyborów 2000r nie sprzyjała przywiązaniu wyborców PSL do tej partii i do jej lidera. Patrząc z drugiej strony, od strony osób głosujących w 1997 i śledząc ich drogi polityczne dostrzec można to, że choć 57% dawnych wyborców PSL cały czas głosuje na ludowców, to jednak aż 27% -odpłynęło w stronę Samoobrony, zaś 10% -w stronę SLD. Oczywiście dane te traktować należy z dużą ostrożnością - obecne badanie jest reprezentatywne dla obecnych, wrześniowych wyborców, nie zaś -dla wyborców z 1997r - ale skala i kierunek zjawiska jest znamienny.

Przepływ poparcia politycznego 1997-2001 PSL (J.Kalinowski) 2001 Elektorat PSL z 1997 PSL (J.Kalinowski) 2001

Obecna sytuacja polityczna powody, oceny

Obecna sytuacja polityczna -oceny Wyborcy bardzo schematycznie oceniali partie polityczne w Polsce. Obecna, bardzo silna tendencja polega na wysokim ocenianiu ugrupowań, na które wyborcy głosują, oraz bardzo złym ocenianiu tych, na które wyborca nie głosuje. Im wyższy także stopień odrzucania danej partii przez elektorat innej, tym niższe otrzymywane oceny. Polskie Stronnictwo Ludowe wypada w takim zestawieniu ocen dobrze, gdyż wyborcy SLD-UP byli umiarkowani w ocenie tej właśnie partii. Krytycyzm w stosunku do PSL jest bardzo silnie w ogóle skorelowany ze stopniem odrzucania tej partii, co pozwala pozytywnie myśleć o potencjalnym odebraniem głosów straconych przez PSL na rzecz takich ugrupowań jak SLD i Samoobrona. Jak ogólnie na skali od 1 do 5, gdzie 5 -b.dobrze, 1 -b.źle, ocenia Pan/I: b.dobrze b.źle

Obecna sytuacja polityczna -oceny W badaniu zadaliśmy respondentom serię pytań/stwierdzeń, które na celu miały wychwycenie profilu partii, jej charakterystyki i opisu przez osoby na nią głosujące. Jak widać profile partii prawicowych, tworzone przez swoich wyborców są do siebie, generalnie bardzo podobne. Na pewno najlepszym profilem dysponuje tutaj Prawo i Sprawiedliwość, która jest bardziej przewidywalną, nowoczesną, konsekwentną i walczącą z korupcją partią niż LRP lub AWSP. Najgorszym profilem dysponuje AWSP.

Obecna sytuacja polityczna -oceny Spośród wszystkich partii zdecydowanie najlepszym profilem dysponuje SLD-UP, który oprócz atrybutów dotyczących nowoczesności, profesjonalizmu, spójności ma w oczach swoich zwolenników także element współpracy z innymi ugrupowaniami przy podejmowaniu ważnych dla kraju decyzji. PO-UPR cały czas borykać się musi z odium partii powstałej z rozłamu, stąd też jej profil ubogi jest w aspekty wewnętrznej spójności, przewidywalności, współpracy. Obydwie jednak partie powinny popracować nad wzmocnieniem atrybutów dotyczących bezpieczeństwa obywateli oraz walki z korupcją, gdyż wyniki te są dalekie od tych, uzyskanych przez PiS.

Obecna sytuacja polityczna -oceny W przypadku profilów partii ludowych, PSL oraz Samoobrony widać wyraźnie w jakich aspektach Samoobrona góruje nad PSL-em, a w jakich PSL nad Samoobroną. W odczuciu osób głosujących na Samoobronę partia ta jest inna niż pozostałe partie, wnosi coś nowego do polskiej sceny politycznej, jest wewnętrznie spójna i konsekwentna w działaniu. Dba także bardziej niż PSL o potrzeby ludzi oraz co ważne - walczy z korupcją. W przypadku PSL jego wyborcy uważają, że jest to partia złożona z profesjonalistów i że jest przewidywalna. Jednakże atrybuty te cały czas mają niższe wskaźniki niż inne partie polityczne, co oznacza, że na tych właśnie atrybutach ugrupowanie to powinno skupić się w dalszym przekazie medialnym. Obydwie partie mają także bardzo wysokie relatywnie wskaźniki na atrybucie „dba o własny interes” który powinien być jak najniższy.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Skupiając się już tylko na profilu PSL wśród wyborców innych partii widać wyraźnie, jak zły jest on wśród elektoratu prawicowego i jak poprawia się wśród zwolenników SLD-UP. Dla zwolenników ugrupowań prawicowych PSL jest partią dbająca o własny interes, jest przestarzała, nudna oraz jest reprezentantem jednej grupy ludzi. Nie jest to partia godna zaufania, nie jest złożona z profesjonalistów, nie walczy z bezrobociem, nie jest przewidywalna i stabilna. Tak sformułowany profil z nikłą nadzieją pozwala myśleć o przyszłym przejęciu wyborców tych właśnie partii.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Profil jakim PSL „cieszy” się wśród głosujących na PO-UPR jest bardzo podobny do profilów powyżej opisanych partii prawicowych. Lepiej patrzą na Polskie Stronnictwo Ludowe tylko wyborcy SLD-UP, choć także postrzegają oni PSL jako partię nudną, dbającą o własny interes, przestarzałą. Natomiast pozytywne zaburzenie charakterystycznego, negatywnego profilu „rozgwiazdy” jaki obserwowaliśmy wcześniej, pozwala tutaj myśleć o ewentualnych źródłach dodatkowego poparcia politycznego.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Wyborcy Samoobrony nie są w swych ocenach i obrazach tak krytyczni w stosunku do PSL jak wyborcy partii prawicowych, jednakże są bardziej negatywnie nastawieni do PSL niż wyborcy SLD-UP. Za takim sformułowaniem przemawiają niestety zdecydowanie gorsze postrzeganie PSL jako partii dbającej o polski interes narodowy, jako partii innej od innych, wnoszącej coś nowego do polskiej sceny politycznej oraz jako partii godnej zaufania. Wyborcy ci także w mniejszym stopniu uważają, że partia ta reprezentuje interesy jednej grupy ludzi, co jednak tutaj może nie być zaletą, ale wadą.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Proszę powiedzieć, jakie pierwsze skojarzenie przychodzi Panu/i na myśl, kiedy słyszy Pan/i o ugrupowaniu "Polskie Stronnictwo Ludowe"?

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Proszę powiedzieć, jakie pierwsze skojarzenie przychodzi Panu/i na myśl, kiedy słyszy Pan/i o ugrupowaniu "Polskie Stronnictwo Ludowe"? Wyborcy poproszeni zostali o opisanie swoich pierwszych skojarzeń, kiedy słyszą nazwę „Polskie Stronnictwo Ludowe”. W większości skojarzenia te obracały się wokół motywów wiejskich (wieś, łan zboża, chłopi, rolnicy), na drugim miejscu wymieniane były sformułowania mówiące o PSL jako partii interesu, partii jednej grupy społecznej, na trzecim wymieniano polityków PSL-owskich, takich jak Kalinowski i Pawlak. Niespełna 5% osób wymieniło elementy związane z logiem partii. Reszta jednak wskazań stanowiła zbiór terminów o negatywnym lub bardzo negatywnym wydźwięku. Ponad 8% osób PSL kojarzy się z niespełnionymi obietnicami, kompromitacją rządów, a 6% ma „złe”, wręcz kryminogenne skojarzenia. Tyle samo PSL kojarzy z poprzednim ustrojem. Tylko 3% respondentów spontanicznie skojarzyło PSL z czymś pozytywnym, z tradycją, dobrymi intencjami i z zaufaniem. Najwięcej negatywnych skojarzeń obecnych jest wśród elektoratu Samoobrony, choć w tej grupie także najlepsze wyniki uzyskały konkretne nazwiska polityków PSL-u. Oznacza to, że choć dla części tych wyborców partia PSL jest znana dobrze, to jednak przepaść emocjonalna jest bardzo duża. Aż 15% uznało, że skojarzenia ma „złe”, a 9%, że PSL to zdrada chłopów-działanie przeciwko nim. Równie negatywnymi skojarzeniami w swoich opisach PSL-u posługiwali się tylko wyborcy AWSP. Jedynie wyborcy SLD-UP byli bardziej wstrzemięźliwi w swoich negatywnych skojarzeniach I częściej wybierali elementy neutralne, takie jak skojarzenia z wsią.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Czy zna Pan/I jakichś polityków wchodzących w skład Polskiego Stronnictwa Ludowego? Jak oceniłby Pan/I na skali 1-5 wymienionych poniżej polityków?

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Czy zna Pan/I jakichś polityków wchodzących w skład Polskiego Stronnictwa Ludowego? Jak oceniłby Pan/I na skali 1-5 wymienionych poniżej polityków? Najbardziej popularnym politykiem Polskiego Stronnictwa Ludowego jest Jarosław Kalinowski. Ponad 89% badanych spontanicznie wymieniło nazwisko lidera PSL. Jest on też najlepiej ocenianą postacią tego ugrupowania. Następnym z kolei jest Waldemar Pawlak - 40% wskazań, choć postać ta jest akurat najgorzej oceniana przez badanych, bez względu na ich polityczną proweniencję. Reszta polityków spontanicznie wymieniana jest przez małe grona badanych. To co jest niepokojące, to po pierwsze fakt, że postać tak źle przez badanych wspominana, czyli były premier W.Pawlak, jest cały czas obecna w świadomości 40% badanych, po drugie, że oprócz Kalinowskiego oraz Pawlaka żaden z liderów ludowców nie zdołał zostać zapamiętany przez szersze grupy elektoratów. Po trzecie wreszcie, że oceny wystawiane badanym politykom przez elektorat głosujący na PSL są tak niskie w przypadku 3 z 4 nazwisk! Fakt, że inni wyborcy krytyczniej podchodzą do polityków danej partii nie dziwi, dziwi natomiast to, że tylko Jarosław Kalinowski zdołał przekroczyć próg oceny 4, czyli „raczej dobrze go oceniam”. Ponownie elektorat prawicowy nastawiony jest bardziej krytycznie do polityków PSL, zaś najbardziej przyjaznym elektoratem są wyborcy SLD-UP.

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Powody dla których wyborcy nie wybrali możliwości zagłosowania na PSL były różne w zależności od sympatii politycznych. Najczęściej wyborcy deklarowali, że były inne lepsze niż PSL alternatywy, że nigdy na tą partię nie głosowali, że partia ta dba o swój interes, że nie zgadzają się z jej programem wyborczym. Wyborcy Samoobrony w najmniejszym stopniu deklarowali, że nigdy na PSL nie głosowali - co zrozumiałe; dla nich głównym powodem nie głosowania było to, że były inne, lepsze alternatywy, oraz to że PSL nie można ufać; na trzecim miejscu wyborcy ci wybierali opcję „są nieskuteczni”. Opcja ta z kolei była najważniejszą przeszkodą do zagłosowania dla wyborców AWS. Wyborcy PO-UPR wskazywali na to, że nie zgadzają się z programem PSL, zaś PiS -że PSL dba o swój interes. Proszę wybrać z listy max. trzy powody, dla których nie głosował Pan/I na PSL:

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Schemat motywacji negatywnych, barier przed zagłosowaniem na PSL także różni się w grupie odrzucających w ogóle możliwość oddania głosu na PSL od grupy dopuszczającej a priori taką możliwość. Przeciwnicy PSL głównie akcentują takie elementy jak dbanie przez PSL o swój interes, nie reprezentowanie przez PSL interesów/poglądów wyborcy, oraz brak zaufania tej partii. Wyborcy nie odrzucający możliwości zagłosowania na PSL swoje powody układają w strukturę taką, jaka występuje w całości populacji aktywnych wyborczo Polaków. Proszę wybrać z listy max. trzy powody, dla których nie głosował Pan/I na PSL:

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Osoby które na PSL zagłosowały w największym stopniu zostały przyciągnięte do partii programem wyborczym, tym że partia jest blisko swoich wyborców (zetknęli się z partią/przedstawicielami), że PSL można zaufać. Najniższą siłę przyciągania miało dla wyborców to, że PSL jest skuteczna w działaniu, lub że miała szansę na dobry wynik wyborczy. Z punktów zawartych w programie wyborczym PSL najbardziej istotnym dla elektoratu tej partii jest ten mówiący o dbałości o interes wsi. Najmniej istotnym punktem okazało się być hasło polityki proeksportowej. Proszę wybrać z listy max. trzy powody, dla których głosował Pan/I na PSL: Który z wymienionych punktów programu PSL jest dla Pana/I istotny, a który nie? (skala: 1 najb. Istotny, 4 -nieistotny)

Polskie Stronnictwo Ludowe analiza pogłębiona Aż 72% respondentów, wyborców PSL stwierdza, że PSL powinno zawrzeć koalicję rządową z SLD-UP; przeciwnego zdania jest tylko 10% tych ludzi. Także rząd Leszka Millera wyborcy PSL-u w listopadzie oceniali ostrożnie pozytywnie, co nie dziwi biorąc pod uwagę zaangażowanie tej partii w jego budowę I funkcjonowanie. Reszta wyborców innych partii (oprócz oczywiście SLD-UP) rząd ten oceniała negatywnie. Jak Pana/I zdaniem powinien postąpić PSL, kiedy otrzymał propozycję zawarcia koalicji z SLD-UP?: PYTANIE SKIEROWANE TYLKO DO ELEKTORATU PSL Jaki jest Pana/I stosunek do rządu L.Millera: skala 1-5, gdzie 1 -zdec. Zły, 5 -zdec. dobry