Rola turystyki na obszarach wiejskich i tradycje gospodarstw o charakterze agroturystycznym w Wielkopolsce

Struktura wykładu 1.Agroturystyka a turystyka 2.Agroturystyka a hotelarstwo 3.Agroturystyka a kategoryzacja 4.Agroturystyka a przedsiębiorczość 5.Agroturystyka na świecie 6. Agroturystyka w Polsce 7.A g r o t u r y s t y k a w W i e l k o p o l s c e 8.W i e j s k a B a z a N o c l e g o w a Wielkopolski 9.O f e r t a a g r o t u r y s t y c z n a W i e l k o p o l s k i 10.P o d s u m o w a n i e i z a k o ń c z e n i e

AGROTURYSTYKA A TURYSTYKA

TURYSTYKA – według definicji UNWTO: ogół czynności osób, które podróżują i przebywają, poza swoim codziennym otoczeniem, nie dłużej niż rok bez przerwy, w celach wypoczynkowych, zawodowych lub innych, z wyłączeniem wyjazdów w których głównym celem jest aktywność zarobkowa.

EKOTURYSTYKA – świadome podróżowanie do naturalnych miejsc przyrodniczych i kulturowych, które z jednej strony pomaga chronić środowisko naturalne i walory krajoznawcze (ekosystemy, zabytki), a z drugiej podtrzymuje dobrobyt lokalnych mieszkańców (przynosi korzyści ekonomiczno-społeczne).

TURYSTYKA NA OBSZARACH WIEJSKICH – wszelka aktywność turystyczna, która odbywa się poza terenem miejskim [Spychalski].

TURYSTYKA WIEJSKA – każda forma turystyki odbywająca się w środowisku wiejskim i wykorzystująca jego walory [Wiatrak]. Obejmuje całokształt gospodarki turystycznej na terenach wiejskich, a więc jest związana z wiejskością, wiejską przestrzenią rekreacyjną, wsią prawdziwą.

AGROTURYSTYKA – formy wypoczynku odbywające się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparte o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub mu równoważnym i jego otoczeniem[Drzewiecki].

AGROTURYSTYKA A HOTELARSTWO

USTAWA O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH r. klasyfikacja i kategoryzacja obiektów hotelarskich obejmuje: 1.Hotele (1-5*) 2. Motele (1-5*) 3. Pensjonaty (1-5*) 4.Campingi (1-4*) 5.Domy wycieczkowe (I-III) 6.Schroniska młodzieżowe (I-III) 7.Schroniska (bez kategorii) 8.Pola biwakowe (bez kategorii) pozostałe obiekty (niesklasyfikowane) w grupie innych obiektów

Inne obiekty za inne obiekty, w których mogą być świadczone usługi hotelarskie, uważa się także wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca na ustawianie namiotów w prowadzonych przez nich gospodarstwach rolnych [art. 35 ust. 3].

PRAWO A AGROTURYSTYKA zgłoszenie do ewidencji w Urzędzie Gminy (Ustawa o usługach turystycznych) spełnienie minimalnych wymagań co do wyposażenia i bezpieczeństwa (Rozporządzenie Ministra Gospodarki) brak obowiązku rejestrowania działalności gospodarczej (wyjątek Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) gospodarstwo agroturystyczne do 5 pokoi dodatkowo zwolnione jest z podatku (wyjątek Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)

Agroturystyka sensu stricte osoby świadczące usługi muszą być rolnikami w czynnym gospodarstwie rolnym, wynajmowanie pokoi, natomiast nie domków kempingowych i przyczep turystycznych, wynajmowanie miejsc na ustawienie namiotów; również bez przyczep mieszkalnych, sprzedaży posiłków domowych; nie zaś prowadzenia innych ogólnodostępnych usług gastronomicznych, świadczenia innych usług związanych z pobytem turystów; usługi te powinny być świadczone w gospodarstwie rolnym i związane z pobytem turystów w tym gospodarstwie.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY (ZAŁĄCZNIK NR 7 DO USTAWY) minimalne wymagania co do wyposażenia i minimalnych usług obiektów hotelarskich minimalne wymagania co do wyposażenia i dostosowania obiektów hotelarskich do obsługi osób niepełnosprawnych minimalne wymagania co do wyposażenia i dostosowania innych obiektów

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY Minimalne wymagania jakie musi spełniać kwatera, określone dla: Wynajmowania miejsc na ustawienia namiotów i przyczep samochodowych Wynajmowania miejsc w namiotach, przyczepach mieszkalnych, domkach turystycznych i obiektach prowizorycznych Wynajmowania miejsc i świadczenia usług w budynkach stałych Wynajmowania miejsc noclegowych w pomieszczeniach wspólnych (salach) Wynajmowania samodzielnych pokoi

MINIMALNE WYMAGANIA DLA SAMODZIELNYCH POKOI Powierzchnia mieszkalna: –pokój 1- i 2- osobowy - 6 m2 –pokój większy niż 2 osobowy - dodatkowo 2 m2 na każdą następną osobę Zestaw wyposażenia meblowego: –łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 x 190 cm lub –łóżka 2-osobowe o wymiarach minimum120 x 190 cm –nocny stolik lub półka przy każdym łóżku –stół lub stolik –krzesło lub taboret (1 na osobę, nie mniej niż 2 na pokój) lub ława –wieszak na odzież oraz półka lub stelaż na rzeczy osobiste Pościel dla 1 osoby –kołdra lub 2 koce –poduszka –poszwa –poszewka na poduszkę –prześcieradło Oświetlenie - minimum 1 punkt świetlny o mocy 60 W Zasłony okienne zaciemniające Dostęp do w.h.s. Kosz na śmieci niepalny lub trudnopalny

AGROTURYSTYKA A KATEGORYZACJA

System kategoryzacji agroturystycznej Kategoryzacja prowadzona jest przez niezależną jednostkę – Polską Federację Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne Jest dobrowolna i odpłatna Symbolem są słoneczka (1- 3), najniższa jest kategoria STANDARD Wydawany jest katalog

Wiejska Baza Noclegowa - obiekty 1.pokój gościnny – pokój spełniający funkcje sypialni dla 1-4 osób z dostępem do łazienki, WC oraz pomieszczeń wspólnych, 2.samodzielna jednostka mieszkalna – mieszkanie wakacyjne, dom wakacyjny wolno stojący – jeden pokój sypialny, łazienka, WC oraz kompletnie wyposażona kuchnia, 3.pokój grupowy – pomieszczenie sypialne o podstawowym standardzie, wyposażone w powyżej 4 miejsca noclegowe z dostępem do łazienki, WC oraz pomieszczeń wspólnych, 4.przyzagrodowe pole namiotowe – miejsce na ustawienie namiotów, przyczep kempingowych oraz miejsce przygotowane przez gospodarzy w namiotach, przyczepach mieszkalnych i obiektach prowizorycznych z dostępem do punktu poboru wody i WC.

AGROTURYSTYKA A PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Przedsiębiorczość 1. Postawa życiowa 2. Podejmowanie działalności gospodarczej PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ - to umiejętność dostrzegania i wykorzystywania nadarzających się szans w celu zaspokojenia własnych potrzeb lub potrzeb innych.

Trudna sytuacja wsi polskiej 8% ludności związanej z działalnością rolniczą czerpie swe dochody wyłącznie z rolnictwa * dla 27,4% ludności wiejskiej działalność rolnicza stanowi podstawowe źródło utrzymania * 47,5% gospodarstw rolnych w Polsce produkuje na rynek pozostałe ograniczyły produkcję tylko do samozaopatrzenia lub w ogóle zaniechały jej - 52,5% dochody z rolnictwa są zbyt małe, aby pozwoliły generować środki na dalszy rozwój

Potencjalne źródła dochodów z produkcji rolniczej przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego przedsiębiorstwa poza gospodarstwem zatrudnienie w rolnictwie poza gospodarstwem zatrudnienie poza rolnictwem dochody nie zarobkowe / renta, emerytura, itp./

Pozarolnicza działalność na wsi usługi rolnicze i pozarolnicze agroturystyka, turystyka wiejska rekreacja połączona z turystyką świąteczną osiedla letniskowe i mieszkalne / proces suburbanizacji / rzemiosło, przetwórstwo, przemysł /wypychanie przemysłu na obszary wiejskie/

Przyczyny rozwoju agroturystyki Trudna sytuacja ekonomiczna rolników (przejście od mono- do wielofunkcyjności wsi) Boom turystyczny Dotacje z Unii Europejskiej W Europie Zachodniej zaspokaja ona 10% popytu na usługi wypoczynkowe, a średnio 3-5% gospodarstw rolnych świadczy takie usługi. Natomiast w Polsce (93,4% obszarów wiejskich, dominacja rolnictwa) wiedza o możliwości tworzenia miejsc pracy w oparciu o wykorzystanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych i agroturystykę jest jeszcze niedostateczna.

Bariery przedsiębiorczości na wsi niskie aspiracje nastawienie na przetrwanie a nie rozwój spoglądanie na świat od strony zagrożeń a nie szans obawy względem sukcesu finansowego nieznajomość prawa potencjalne korzyści wydają się być niewarte ryzyka kompleks pochodzenia ( ci z miasta są lepsi) brak okazji do rozwoju osobistego innego niż w kierunkach rolniczych brak pozarolniczego doświadczenia zawodowego nacisk środowiska co do modelu życia lokalnego brak odwagi podjęcia innej działalności /wyjście poza normę/ strach przed zerwaniem z bezpieczeństwem w nawet niskodochodowym gospodarstwie, wyjście poza = niebezpieczeństwo przyzwyczajenie do noszenia wiader i nie szukanie możliwości zbudowania wodociągu

Czynniki sukcesu w agroturystyce Zewnętrzne: atrakcyjność krajobrazowa rejonu, nasycenie rejonu obiektami zabytkowymi, czyste środowisko naturalne, walory przyrodnicze walory kulturowe rejonu, tradycjami. cisza i spokój, oddalenie od miasta. Wewnętrzne: jakość usług agroturystycznych, atrakcyjność i specjalizacja oferty standard bazy noclegowej, wyposażenie pomysłowość i życzliwość gospodarzy.

Tradycja roli turystyki wiejskiej W wielu krajach rozwój turystyki na obszarach wiejskich odgrywa coraz większą rolę. W Europie i w Polsce turystyka jest ważnym elementem w ożywianiu gospodarki na wsi i daje szanse zatrudnienia mieszkańcom wsi. Turystyka na obszarach wiejskich, w przeciwieństwie do turystyki masowej, oferuje możliwość bliskiego kontaktu z przyrodą, poznania tradycyjnej kultury, lokalnych zwyczajów, korzystania z ekologicznej żywności, produktów regionalnych. W szczególności cieszącą się zainteresowaniem formą jest agroturystyka, rozwijająca się od lat 90 XXw.

AGROTURYSTYKA NA ŚWIECIE

Turysta europejski Dla europejskiego turysty luksusowe hotele na Wyspach Kanaryjskich nie są już żadną atrakcją. Teraz w modzie jest agroturystyka, która daje możliwość poznania codziennego życia rolników i ich pracy. Dla dzieci miejskich dużą atrakcją są spotkania ze zwierzętami, jazda konna, a nawet wypicie szklanki mleka prosto od krowy. Profil spędzania wakacji w krajach Unii Europejskiej się zmienia, a średnio co czwarty Europejczyk (25% populacji) wyjeżdża na wakacje głównie na wieś.

Kraje Unii Europejskiej Tereny wiejskieGóryMiastaWybrzeze w % Belgia Dania Hiszpania Francja Irlandia Włochy Holandia Portugalia Niemcy Anglia UE (średnio) Źródło: Klisiński 1998 Podróże Europejczyków

AGROTURYSTYKA W POLSCE

Baza noclegowa w Polsce Źródło: GUS 2012

Zmiany w strukturze Źródło: GUS 2012

Baza agroturystyczna w Polsce Źródło: GUS 2011

AGROTURYSTYKA W WIELKOPOLSCE

Potencjał agroturystyczny regionu Źródło: Strategia rozwoju turystyki dla województwa wielkopolskiego oraz opracowanie własne

Struktura względem powiatów Źródło: opracowanie własne

Wiejska Baza Noclegowa Wielkopolski - katalog

Najciekawsze przykłady Laureaci konkursu na obiekt turystyki na obszarach wiejskich: I KATEGORIA: Gospodarstwo agroturystyczne w funkcjonującym gospodarstwie rolnym I MIEJSCE Sebastian Wieczorek DĘBOWY LAS Bukowiec Budzyń II MIEJSCE Wiesława i Tomasz Bąk POD ORZECHAMI Bieżyń Krzywiń III MIEJSCE Paulina Czubaszewska CHATA MIŁKOWSKA Miłkowo 61D Lubasz

Najciekawsze przykłady II KATEGORIA : Obiekt bazy noclegowej o charakterze wiejskim I MIEJSCE - nie przyznano II MIEJSCE - zajęli egzequo: 1) Jerzy Mańkowski PAŁAC W BRODNICY Brodnica Brodnica 2) Paweł Zakrzewski DWOREK GRZEBIENISKO ul. Szkolna Grzebienisko III MIEJSCE Marta i Mariusz Sobiescy VILLA SOBIESKI Dzierżązno Wielkie – 730 Wieleń

Najciekawsze przykłady III KATEGORIA : Obiekty na terenach wiejskich o charakterze np. terapeutycznym, edukacyjnym, rekreacyjnym itp. wykorzystujące tradycje i walory wsi. I MIEJSCE - nie przyznano II MIEJSCE - nie przyznano III MIEJSCE Eugeniusz Molendowski OŚRODEK MIKSTAT LAS Mikstat Pastkowie Mikstat NAGRODA SPECJALNA I Marek Doczekalski Izba Historii Regionalnej w Miałach Miały ul. Rzeczna 2 64 – 735 Miały Stowarzyszenie Rodzina-Szkoła-Gmina Roszków 56 SCHRONISKO MŁODZIEŻOWE W ROSZKOWIE

Agroturystyka wągrowiecka 1.Gospodarstwo rybacko-agroturystyczne Violetty i Sławomira Winieckich w Rybowie 2.Gospodarstwo Haliny Jarmuszkiewicz w Jaworówku 3.Białe Łabędzie Danuty i Piotra Białachowskich w Potrzanowie, Stajnia pod lasem Małgorzaty Bobrownickiej w Łosińcu 5.Dom pod Żurawiem Moniki Fliszkiewicz w Potrzanowie 6.Gospodarstwo Jana Mańki w Pawłowie Skockim 7.Walentynówka Jana Sztylki w Bliżycach, 8.Gospodarstwo Genewefy Binkiewicz w Ostrowo Młynie, Dwór Grylewo Janiny Boras w Grylewie 10.Gospodarstwo Narcyza Kosińskiego w Wiatrowie 11.Ostrówek Ewy i Andrzeja Krzyżosiaków w Potulicach

Agroturystyka chodzieska 1.Dębowy Las, Ann Johnson, Sebastian Wieczorek w Bukowcu, (nagroda 2010); 2.Leśna Niespodzianka, Grażyna Raszewska w Sokołowie Budzyńskim; 3.Stajnia Fux, Barbara i Leon Kizielewicz w Milczu, 4.Klekoldzin, Jan Gralak w Klotyldzinie 5.Polna 6, Lidia Woźniczka w Szamocinie, (nagroda 2012).

Inne dobre przykłady i specjalizacje

AGROTURYSTYKA TRADYCJE I OFERTA AGROTURYSTYCZNA

CZEGO OCZEKUJE TURYSTA? Położenie (cisza i spokój, poza miastem) Krajobraz (otoczenie przyrodnicze, ładne widoki) Warunki ekologiczne (tradycyjna, zdrowa kuchnia, czyste powietrze, woda, las) Infrastruktura ogólna (łazienka, miejsce parkingowe, dogodny dojazd) Infrastruktura turystyczna (odpowiednio wyposażony pokój, miejsca i urządzenia rekreacyjne)

Oferta turystyki wiejskiej

Aktywności rekreacyjne charakterystyczne dla agroturystyki obserwacja i udział w pracach gospodarskich obserwacja i kontakt ze zwierzętami gospodarskimi uprawianie działki specjalnie przygotowanej dla gości, możliwość korzystania z lasu, sadu czy ogródka warzywnego czy ziołowego poznawanie produkcji i przetwórstwa w gospodarstwie zbiór owoców lub runa leśnego degustacja i zakupy produktów z gospodarstwa fotografowanie zwierząt i prac gospodarskich rekreacja ruchowa w obrębie wsi i gospodarstwa (spacery, jazda na rowerze, koniach, uprawianie sportów i gier sportowych) zabiegi o charakterze zdrowotnych i rekreacyjnym udział w życiu i tradycjach wsi, zwiedzanie okolic

Oferta agroturystyczna Wielkopolski Źródło: Kacprzak 2012

Sieć Dziedzictwa Kulinarnego Wielkopolski

Produkty regionalne Wielkopolski Lista 87 produktów MRiRW: –Rogal Świętomarciński –Andruty Kaliskie –Gzik Wielkopolski –Miód Witosławski –Piwo Noteckie –Wielkopolski Ser Smażony –inne

Szlaki tematyczne..i inne tradycje Szlak Piastowski Szlak Cysterski Szlak Kościołów Drewnianych Puszczy Zielonki Szlak Adama Mickiewicza Szlak Olędrów Szlak Wiatraczny etc.

Podsumowanie Wielkopolskie tradycje rolnicze i agroturystyczne są duże, turystyka rozwija się z roku na rok coraz prężniej. Mimo to region nie jest jeszcze do końca określony ani wyeksploatowany turystycznie, warto więc kreować nowe pomysły i wykorzystywać jego potencjał.

Dziękuję za uwagę ! Olga Smoleńska specjalista i trener ds. agroturystyki