Temat: Kształtowanie się systemów Temat: Kształtowanie się systemów totalitarnych we Włoszech i Niemczech. Sytuacja Włoch po wojnie światowej. Brak obiecanych przez ententę zdobyczy terytorialnych/Smyrna, Rijeka i Albania/; Zniszczenia wojenne i kryzys gospodarczy; 600 tys. Zabitych; Zadłużenie w Wielkiej Brytanii i USA; Inflacja, zubożenie i bezrobocie; Kryzys polityczny /brak większości rządowej/; Strajki i rewolucja robotnicza.

Powstanie partii faszystowskiej. a. marzec 1919 – Fasci di Combattimento /Związek Kombatantów/ - Benito Mussolini; Partia Narodowo-Faszystowska – 1921 – kult wodza; „czarne koszule” – milicja faszystowska w formie bojówek; hasła Mussoliniego: likwidacja partii komunistycznej, ograniczenie roli związków zawodowych, ekspansja terytorialna; poparcie kapitalistów dla Mussoliniego; walki uliczne z komunistami.

Przejęcie władzy przez Mussoliniego. październik 1922 – marsz czarnych koszul na Rzym; Wiktor Emanuel III powołuje Mussoliniego na premiera – rząd faszystów i liberałów; większościowa ordynacja wyborcza i 2/3 miejsc w parlamencie w wyborach 1924; zmiany ustrojowe; zamknięcie prasy opozycyjnej, zniesiono niezawisłość sądów, delegalizacja partii politycznych poza faszystowską, delegalizacja związków zawodowych – w ich miejsce korporacje branżowe pracodawców i pracowników, Mussolini przyjął tytuł Duce/wódz/,

e. działania faszystów: - przymus pracy, obozy koncentracyjne – Wyspy Liparyjskie, prace interwencyjne dla zagospodarowania kraju, rozwój przemysłu /zbrojenia/, pakty laterańskie z papiestwem: powołanie do życia państwa Watykan z nieograniczoną władzą papieża, umowa finansowa – odszkodowania za majątek przejęty w XIX wieku, konkordat.

Republika Weimarska w latach dwudziestych. niezadowolenie z traktatu wersalskiego /hańbiący/, kryzys gospodarczy 1919-1924 - reparacje wojenne, wydłużenie czasu pracy, ograniczenie zarobków, zwolnienia urzędników – strajki i popularność komunistów i faszystów; powstanie komunistyczne w Hamburgu – 1923; pucz monachijski – aresztowanie Adolfa Hitlera i delegalizacja NSDAP - 1923; pożyczka stabilizacyjna od USA /1924/ i odroczenie spłaty części reparacji wojennych i powołanie Banku Rzeszy; ożywienie gospodarcze, denominacja, ograniczenie inflacji i ustabilizowanie marki; Poparcie dla konserwatystów i wybór na prezydenta Paula von Hindenburga – 1925 r.

Odrodzenie NSDAP. Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników 1920; powstała z przekształcenia Niemieckiej Partii Robotniczej; hasła powrotu silnej władzy i nacjonalizm; 1923 – Adolf Hitler przewodniczącym NSDAP; walka z „dyktatem wersalskim”, powrót „wielkich Niemiec”, winni kryzysu to Żydzi i komuniści, kontrola państwa nad koncernami i militaryzacja przemysłu, Tworzenie oddziałów szturmowych (Sturmabteilungen)-SA; Delegalizacja po puczu monachijskim, Hitler 5 lat więzienia; Przedterminowe zwolnienie /1924/ i odbudowa NSDAP; 7 % w wyborach do Reichstagu /1924/, w kolejnych porażka.

Przejęcie władzy przez Hitlera. kryzys gospodarczy1929, kryzys polityczny i popularność NSDAP w wyborach; styczeń 1933 – Hitler kanclerzem – rząd z konserwatystami; wniosek do prezydenta o rozwiązanie parlamentu i nowe wybory – na 5 marca 1933; luty 1933 pożar Reichstagu- o podpalenie oskarżono komunistów; stan wyjątkowy i aresztowania komunistów; zarządzenia „O ochronie narodu i państwa” i „Przeciwko zdradzie – ograniczenie wolności osobistej, cenzura, kontrola korespondencji, przeszukiwanie mieszkań.

Tworzenie podstaw państwa totalitarnego. ustawa „O uprawnieniach”- rząd otrzymuje prawa ustawodawcze; zniesienie konstytucji republikańskiej; połączenie urzędu kanclerza i prezydenta /1934/ - Führer; pełnię władzy Hitlera zatwierdzili Niemcy w referendum; proklamowanie III Rzeszy Niemieckiej – 15 marca 1933; delegalizacja lub samorozwiązanie partii i związków zawodowych; obozy koncentracyjne dla przeciwników politycznych; noc długich noży/1934/ - czystki w SA – śmierć Ernsta Röhma; powołanie tajnej Policji Państwowej (Gestapo); Ustawy norymberskie/1935/ zakaz związków Niemców z Żydami; Szykany wobec Żydów – noc kryształowa /1938/ niszczenie synagog, kirkutów, sklepów; Remilitaryzacja Rzeszy – lotnictwo, marynarka wojenna, powszechna służba wojskowa/1935/, przemysł zbrojeniowy.

Stosunek państw europejskich do polityki Hitlera. Francja i Wielka Brytania odrzuciły pomysł paktu czterech zgłoszony przez Mussoliniego/1933/; Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów, a Hitler ogłosił zaprzestanie wypłacania reparacji wojennych; Polityka appeasementu (uspokojenia)- Nevill Chamberlain: Brak reakcji na łamanie traktatu wersalskiego, Układ morski Niemiec i Wielkiej Brytanii/1935/, Brak reakcji na remilitaryzację Nadrenii/1936/, d. Francja początkowo chciała aby Niemcy przestrzegały postanowień traktatu, ale pod wpływem kryzysu społecznego zrezygnowała i rozbudowywała linię Maginota.