FUNDUSZE STRUKTURALNE

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
FUNDUSZE UE Warszawa, maj 2008.
Advertisements

Wykorzystanie środków europejskich w latach w województwie dolnośląskim
Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007 – 2013 w Małopolsce
Miejski obszar funkcjonalny – Puławy
STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA PABIANICE
Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego
Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata
Polityka Spójności ___________ Maciej Nowicki
Perspektywa Finansowa
Narzędzia polityki regionalnej i strukturalnej UE
1. 2 Możliwości finansowania rozwoju nowoczesnych technologii edukacyjnych ze środków UE w latach 2007 – 2013 Marek Szczepański Zastępca Prezesa PSDB.
Polityka spójności na lata
Założenia Programu Operacyjnego dotyczącego Polski Wschodniej na lata Warszawa 09 stycznia 2013 r.
Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW )
Polityka regionalna Unii Europejskiej szansa i wyzwanie dla Polski
Konferencja informacyjna na temat na temat konkursu dotacji dla partnerstw samorządowych w ramach Programu Regionalnego MF EOG Warszawa 28 stycznia.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020.
Dokumenty wprowadzające politykę wspólnotową. Zasada programowania oznacza, że instytucje Unii Europejskiej kontrolują i monitorują wykorzystanie środków.
MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW NA BADANIA NAUKOWE POLSKO-NORWESKI FUNDUSZ BADAŃ NAUKOWYCH PROGRAMY WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ.
WYZWANIA STRATEGICZNE REGIONALNEGO SYSTEMU INNOWACJI Śląskie Forum Innowacji 2011 Innowacyjny Śląsk.
Seminarium wewnętrzne IETU, 13 marzec Fundusze Europejskie UE Fundusze Strukturalne Fundusz Spójności.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Fundusze unijne od podstaw Fundusze Strukturalne na lata 2007 – 2013
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nowa koncepcja polityki regionalnej państwa Warszawa, 4 sierpnia 2008 r.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 Oś Leader Krzysztof Kwatera Renata Bukowska LM Consulting, Krzysztof Kwatera.
ABC FUNDUSZY EUROPEJSKICH © Mariola Ciborowska, 11 grudnia 2012.
Rozwój, koordynacja, monitoring i ewaluacja dolnośląskiego systemu innowacji współfinansowany z EFS w ramach poddziałania POKL Rozwój, koordynacja,
Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata Możliwości wsparcia dla przedsiębiorców.
Efektywne programowanie Bruksela, 3 kwietnia 2014 Dyrekcja Generalna do spraw Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego.
Wsparcie dla rozwoju technologii
Ministerstwo Gospodarki Budowanie innowacyjnej gospodarki Departament Rozwoju Gospodarki Ministerstwo Gospodarki Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Współpraca PROW
Organizacje pozarządowe jako partner w realizacji projektów.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego
1. U SŁUGI D ORADZTWA W Z AKRESIE U SŁUG I D OTACJI I NWESTYCYJNYCH Narodowa Strategia Spójności (d. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia)
Europejskiej Współpracy Terytorialnej na lata
Zrównoważony rozwój Małopolski w kontekście współpracy z Unią Europejską Witold Śmiałek Prezes Zarządu MARR S.A.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Cele, Priorytety, podstawowe informacje.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
1. Program Operacyjny „Rybactwo i Morze” Program został opracowany w oparciu o:  przepisy prawa UE rozporządzenie PE i Rady nr 1303/2013 w sprawie wspólnych.
Ogólne informacje o Funduszach Europejskich na lata Marzec, 2013 r.
Europejska Współpraca Terytorialna OCHRONA ZDROWIA Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej Urząd Marszałkowski województwa.
Możliwości pozyskania dofinansowania dla przedsiębiorców z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.
II Kongres Polski Cyfrowej, Warszawa, 3 listopada 2015 r. Możliwości finansowania projektów w zakresie rozwoju kompetencji cyfrowych w Programie Operacyjnym.
PROGRAM OPERACYJNY Infrastruktura i Środowisko Zielona Góra, r.
Programowanie rozwoju obszarów wiejskich / Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna „Warsztaty dla początkujących…
Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji Poznań, styczeń 2014.
Innowacje – możliwości ubiegania się o wsparcie z programów EWT PAWEŁ ZAWADZKI Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Departament Rozwoju Regionalnego.
WIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA WRPO Interwencja Europejskiego Fundusz Społecznego.
Budowa Lubuskiego Systemu Innowacji , Żary Współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Współpracy.
P RZEDSIĘBIORCZOŚĆ W KONTEKŚCIE WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ - TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ P RZEDSIĘBIORCZOŚĆ W KONTEKŚCIE WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ - TERAŹNIEJSZOŚĆ.
Finansowanie projektów środowiskowych w perspektywie Kwiecień 2014.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi PROW 2014 – 2020 Grudzień 2013.
1 Wprowadzenie Dostępne środki z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w latach
Biuro Funduszy Europejskich Europejski Fundusz Społeczny dla szkół ponadgimnazjalnych Marta Krause Biuro Funduszy Europejskich Urząd Miasta Poznania 12.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Jednostka Centralna KSOW Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA
Informacja w zakresie stanu wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego Toruń, 2 grudnia 2016 r.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Jarosław Komża Konferencja podsumowująca projekt
Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi, Wydział Zarządzania RPO Projekt Umowy Partnerstwa Linia demarkacyjna interwencji pomiędzy poziom.
Starostwo Powiatowe w Świeciu ul. Gen
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Podzespół II
Definicja i podstawowe uregulowania pomocy publicznej
Grupa tematyczna ds. innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich
Zapis prezentacji:

FUNDUSZE STRUKTURALNE SEMESTR ZIMOWY 2015/2016

Sprawy organizacyjne ksztobryn@wpia.uni.lodz.pl Dyżur: wtorki 14-15 p. 3.29 egzamin: „0” i pierwszy termin pytania?

Książki 1. Małgorzata Sikora-Gaca, Urszula Kosowska (Fundusze Europejskie w teorii i praktyce, Warszawa 2014 2. Magdalena Krasuska, Fundusze Unijne w Nowej Perspektywie 2014-2020, Warszawa 2014. 3. Michał Gwizda, Magdalena Kosewska-Kwaśny, Szynon Żółciński, Fundusze UE 2014-2020, Warszawa 2014. 4. E. Pancer-Cybulska, E. Szostak, Polityka spójnosci w okresie 2014-2020: a rozwój regionów Europy, Wrocław 2011 J. Olbrycht, Ramy prawne europejskiej polityki spójności na lata 2014-2020 w opiniach ekspertów, Gliwice 2012

akty prawne ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1300/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.
w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1302/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006

Co to jest rozporządzenie?

W Polsce Umowa Partnerstwa Programowanie perspektywy finansowej na lata 2014-2020 z 23 maja 2014 r. Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tzw. ustawa wdrożeniowa) Programy operacyjne na lata 2014-2020:  PO inteligenty rozwój Polska cyfrowa Infrastruktura i środowisko Wiedza Edukacja Rozwój Polska Wschodnia Pomoc techniczna

Natura Funduszy Strukturalnych: Prawo, ekonomia, zarządzanie, prowadzenie działalności gospodarczej Tylko praktyczna? Dla studentów prawa/administracji nieuchwytna Nowe akty prawne (nowa perspektywa finansowa) Nowe pojęcia innowacyjność, kapitał ludzki, dotacja, zrównoważony rozwój

ESENCJA Sąd dwa Fundusze Strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Są programowane na okres 7 lat: 2014-2020 Fundusze strukturalne są kierowane do regionów (nie do państw członkowskich) Mają na celu wyrównanie dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów Są realizowane w państwach członkowskich za pomocą Programów Operacyjnych

POLITYKA STRUKTURALNA/REGIONALNA/SPÓJNOŚCI UE Cel - poprawa rozwoju regionów poprzez realizację celu zmniejszenia znaczących dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych istniejących wciąż pomiędzy różnymi regionami Europy Czy są dysproporcje? Dlaczego dysproporcje mają być niwelowane?

Dysproporcje te są niezgodne z podstawowymi zasadami UE Zasada solidarności Jednolity rynek Unijna strategia promowania i wspierania ogólnego, harmonijnego rozwoju państw członkowskich i regionów

POLITYKA STRUKTURALNA/REGIONALNA/SPÓJNOŚCI UE Podstawy prawne – preambuła TFUE: UE troszczy się o wzmocnienie jedności swych gospodarek i zapewnienie ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych.

Tytuł XVIII TFUE SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA art. 174 TFUE: w celu wzmocnienia swej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unia zmierza do zmniejszenia zróżnicowań w poziomach rozwoju różnych regionów oraz opóźnienia regionów najmniej uprzywilejowanych (szczególną uwagę należy zwrócić na obszary wiejskie, obszary podlegające przemianom przemysłowym i regiony, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych).

Osiągnięcie tych celów ma następować właśnie poprzez Fundusze strukturalne a także inne fundusze, które nie są określane jako fundusze strukturalne ale zaliczają się do funduszy europejskich: Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejski Fundusz Morski i Rybacki Tutaj wpisz tekst

Dysproporcje występują nie tylko pomiędzy poszczególnym p. cz Dysproporcje występują nie tylko pomiędzy poszczególnym p. cz. ale i regionami w ramach p.cz.

Regiony kwalifikujące się do wsparcia – system NUTS Poziomy NUTS to obszary geograficzne stosowane do celów gromadzenia ujednoliconych danych w UE. System ten dzieli każde państwo na trzy poziomy jednostek statystycznych (regiony NUTS).

GENERALNE KIERUNKI ŚRODKÓW pobudzanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, wspieranie badań i działalności innowacyjnej, inwestowanie w ochronę środowiska, zapewnienie lepszego dostępu do technologii cyfrowych, rozwój nowych produktów i metod produkcji, wspieranie wydajności energetycznej i zapobiegania zmianom klimatu,

GENERALNE KIERUNKI ŚRODKÓW 7. stymulowanie edukacji i poszerzania umiejętności, 8. usprawnienia połączeń transportowych.

Zasady polityki strukturalnej Zasada koncentracji Zasada programowania Zasada partnerstwa Zasada dodatkowości

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ Zasada koncentracji Koncentracja środków Koncentracja wysiłków Koncentracja wydatków

Koncentracja środków: ponad 70 % środków jest skierowana do regionów najbiedniejszych (czerwonych i pomarańczowych) Koncentracja wysiłków: Ukierunkowanie inwestycji na działania wspierające wzrost gospodarczy i innowacje

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ Priorytety koncentracji wysiłków: Badania i innowacje Wspieranie tzw. animatorów innowacji (zwłaszcza centrów badawczych oraz MŚP), Inwestowanie w infrastrukturę, sprzęt, pilotażowe linie produkcyjne i zaawansowane procesy produkcyjne Ułatwianie kooperacji oraz nawiązywania kontaktów i współpracy pomiędzy różnymi animatorami Inwestowanie w innowacje tworzone przez MŚP Koncentracja na szkoleniach pracowników badawczych

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ ii) TIK Technologie informacyjno-komunikacyjne – w celu poprawy dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych Inwestowanie w infrastrukturę TIK we wszystkich regionach, Zapewnienie lepszego dostępu do szybkich sieci szerokopasmowych, Inwestowanie w opracowywanie i udoskonalanie narzędzi TIK, Konsekwentne przechodzenie na innowacyjne sposoby wykorzystywania technologii TIK, Poszerzanie umiejętności cyfrowych (e-umiejętności)

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ iii) Wspieranie konkurencyjności MŚP Dlaczego MŚP? Sposoby realizacji: Wykorzystywanie nowych źródeł wzrostu, Szkolenie przedsiębiorców, kierowników i pracowników, Inwestowanie w kapitał ludzki i w organizacje świadczące usługi

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ iv) Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną Cele Do roku 2020: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20 %; zwiększenie efektywności energetycznej o 20 %; generowanie co najmniej 20 % zużywanej energii ze źródeł odnawialnych. c) Koncentracja wydatków Zasada n+2 lub n+3

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ 2. Zasada programowania Wspólne ramy strategiczne art. 10 rozporządzenia 1303/2013 Wspólne ramy strategiczne ustalają strategiczne zasady kierunkowe dla ułatwienia procesu programowania  Umowa o współpracy przygotowywana przez każde z p.cz. Osobno. Krajowe plany wykorzystania środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w latach 2014–2020. Obejmuje okres od 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

Artykuł 15
Treść umowy partnerstwa cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym wraz z podstawowymi wskaźnikami, opis stopnia uzupełniania się działań finansowanych z Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa, układ programów operacyjnych, zarys systemu finansowania oraz wdrażania.

Do dnia 31 sierpnia 2017 r. oraz do dnia 31 sierpnia 2019 r Do dnia 31 sierpnia 2017 r. oraz do dnia 31 sierpnia 2019 r. państwo członkowskie przedstawia Komisji sprawozdanie z postępów we wdrażaniu umowy partnerstwa, odpowiednio według stanu na dzień 31 grudnia 2016 r. i 31 grudnia 2018 r. Sprawozdanie z postępów zawiera ocenę oraz informacje na temat: zmian postępów wdrożenia

 Programy operacyjne (PO) art. 27 rozporządzenie 1303/2013 określa strategię dotyczącą wkładu programu do unijnej strategii definiuje priorytety określające cele szczegółowe Zawiera wskaźniki

Art. 29 procedura przyjmowania PO Przygotowywane są przez p.cz. Komisja ocenia zgodność programów z rozporządzeniami, umową partnerstwa, strategiami itp.

PO Wiedza Edukacja Rozwój PO Infrastruktura i Środowisko PO Inteligentny Rozwój PO Polska Cyfrowa PO Polska Wschodnia PO Pomoc techniczna 16 RPO

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ 3. Zasada partnerstwa Partnerstwo instytucjonalne Partnerstwo publicznoprawne 4. Zasada dodatkowości - UE tylko współfinansuje program krajowe i częściowo pokrywa ich koszty.

DOKUMNETY AGENDA 2000 Strategia Lizbońska „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”

EUROPA 2020 Cele Zatrudnienie Badania i rozwój Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii Edukacja Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

INICJATYWY PRZEWODNIE Inteligentny rozwój gospodarczy 1. Europejska agenda cyfrowa 2. Unia innowacji 3. Mobilna młodzież II. Zrównoważony rozwój gospodarczy 4. Europa efektywnie korzystająca z zasobów 5. Polityka przemysłowa w erze globalizacji

INICJATYWY PRZEWODNIE III. Wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu 6. Program na rzecz nowych umiejętności I zatrudnienia 7. Europejski program walki z ubóstwem

Inteligentny rozwój gospodarczy Oznacza uzyskanie lepszych wyników w dziedzinie: badań naukowych/innowacji (stworzenie nowych produktów i usług, które wpłynęłyby na zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz pomogłyby w rozwiązywaniu problemów społecznych) Zatrudnienia kobiet i mężczyzn edukacji (zachęcanie do nauki, studiów i podnoszenia kwalifikacji) społeczeństwa cyfrowego (wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych).

Inteligentny rozwój gospodarczy Inicjatywy w ramach dziedziny Europejska agenda cyfrowa – ma na celu osiągnięcie trwałych korzyści gospodarczych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego, opartego na dostępie do szerokopasmowego Internetu; Unia innowacji - poprawa warunków ramowych dla innowacji oraz wykorzystanie innowacji Mobilna młodzież - poprawa jakości na wszystkich poziomach edukacji i szkoleń oraz zwiększanie atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej;

Zrównoważony rozwój gospodarczy Zrównoważony rozwój oznacza: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny, ochronę środowiska naturalnego, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zapobieganie utracie bioróżnorodności, wykorzystanie pierwszoplanowej pozycji Europy do opracowania nowych, przyjaznych dla środowiska technologii i metod produkcji, wprowadzenie efektywnych, inteligentnych sieci energetycznych, wykorzystanie sieci obejmujących całą UE do zapewnienia dodatkowej przewagi rynkowej firmom europejskim (zwłaszcza małym przedsiębiorstwom produkcyjnym), poprawienie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, zwłaszcza w odniesieniu do MŚP pomaganie konsumentom w dokonywaniu świadomych wyborów.

Zrównoważony rozwój gospodarczy Europa efektywnie korzystająca z zasobów – wsparcie zmiany w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i efektywniej korzystającej z zasobów środowiska Polityka przemysłowa w erze globalizacji – poprawa warunków dla przedsiębiorczości, zwłaszcza MŚP oraz wsparcie rozwoju silnej bazy przemysłowej, zdolnej do konkurowania w skali globalnej;

Wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu oznacza: podniesienie stopy zatrudnienia w Europie – czyli więcej lepszych miejsc pracy, zwłaszcza dla kobiet, młodych ludzi i pracowników starszych wiekiem, pomaganie młodym ludziom w przewidywaniu zmian i radzeniu sobie z nimi dzięki inwestycjom w podnoszenie kwalifikacji i szkolenia, modernizację rynków pracy i systemów opieki społecznej, zagwarantowanie, że cała UE odniesie korzyści z wzrostu.

Wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia – stworzenie warunków do unowocześnienia rynków pracy, przez ułatwienie mobilności pracowników i rozwój ich umiejętności, w celu zwiększenia poziomu zatrudnienia oraz zapewnienie trwałości europejskich modeli społecznych; wspieranie ich w zdobywaniu nowych kwalifikacji, Europejski program walki z ubóstwem – zapewnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez pomoc osobom biednym i wykluczonym oraz umożliwienie im aktywnego uczestniczenia w życiu ekonomicznym i społecznym.

Cele polityki regionalnej a Fundusze Strukturalne Założenia Funduszy Strukturalnych Zmiany Funduszy Strukturalnych w poszczególnych okresach programowania Cele Ilość i rodzaje Funduszy Strukturalnych Programowanie w Polsce

2007-2013

2014-2020

CELE TEMATYCZNE Art. 9 rozporządzenie 1303/2013 1) wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji; 2) zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK; 3) wzmacnianie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR); 4) wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach; 5) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem;

CELE TEMATYCZNE 6) zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspie­ ranie efektywnego gospodarowania zasobami; 7) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej; 8) promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników; 9) promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją; 10) inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawo­ dowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie; 11) wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej.

BUDŻET UE Budżet UE Roczny Długookresowy 2. Wpływy do budżetu

POMOC PUBLICZNA A FUNDUSZE STRUKTURALNE art. 107 TFUE Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

Przesłanki pomocy publicznej pochodzenie ze środków lub źródeł państwowych korzyść dla wybranych przedsiębiorstw przedsiębiorstwo korzyść selektywność 3. zakłócenie lub możność zakłócenia konkurencji i wpływ na wymianę handlową

Pomoc dopuszczalna art. 107 ust. 2 TFUE Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest: pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów; pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi 
zdarzeniami nadzwyczajnymi;

Pomoc dopuszczalna c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę.

Inne rodzaje pomocy dozwolonej Art. 107 ust. 3. Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana: a)  pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej; b)  pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego;

Inne rodzaje pomocy dozwolonej c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek Komisji.

Rodzaje pomocy publicznej 1. Pomoc regionalna 2. Pomoc horyzontalna na badania i rozwój na ochronę środowiska i energetykę 3. Pomoc de minimis

Europejski Fundusz Społeczny Lata 60 bezrobocie i migracja Lata 70 zaspokajanie potrzeb konkretnych grup Lata 80 szkolenia zawodowe Lata 90 globalizacja i społeczeństwo informacyjne Po roku 2000 kobiety, osoby starsze Od 2014 włączenie społeczne, równe szanse dla wszystkich bez jakiejkolwiek dyskryminacji Zatrudnienie osób młodych

Europejski Fundusz Społeczny Rozporządznie PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006; ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006

EFS art. 162 TFUE W celu poprawy możliwości zatrudniania pracowników w ramach rynku wewnętrznego i przyczyniania się w ten sposób do podniesienia poziomu życia, ustanawia się zgodnie z poniższymi postanowieniami Europejski Fundusz Społeczny; dąży on do ułatwienia zatrudniania pracowników i zwiększania ich mobilności geograficznej i zawodowej wewnątrz Unii, jak również do ułatwienia im dostosowania się do zmian w przemyśle i systemach produkcyjnych, zwłaszcza przez kształcenie zawodowe i przekwalifikowanie.

Europejski Fundusz Społeczny Cele Art.2 rozporządzenia 1304/2013 1. EFS wspiera dążenie do wysokiego poziomu zatrudnienia i wysokiej jakości miejsc pracy, poprawę dostępu do rynku pracy oraz mobilność geograficzną i zawodową pracowników, a także ułatwia im dostosowanie się do zmian w przemyśle oraz w systemach produkcyjnych koniecznych dla zrównoważonego rozwoju, zachęca do wysokiego poziomu kształcenia i szkolenia dla wszystkich i wspiera przechodzenie młodych ludzi z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia, zwalcza ubóstwo, wzmacnia włączenie społeczne, oraz wspiera równość płci, niedyskryminację i równe szanse, przyczyniając się tym samym do wdrażania priorytetów Unii w zakresie wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

Europejski Fundusz Społeczny Cele Ust. 3 EFS przynosi korzyści ludziom, w tym osobom w niekorzystnej sytuacji, np. osobom długotrwale bezrobotnym, osobom z niepełnosprawnościami, migrantom, mniejszościom etnicznym, społecznościom marginalizowanym i osobom zagrożonym ubóstwem i wykluczeniem społecznym bez względu na ich wiek. EFS udziela również wsparcia pracownikom i przedsiębiorstwom, w tym podmiotom z dziedziny ekonomii społecznej, oraz przedsiębiorcom; udziela także wsparcia na rzecz systemów i struktur w celu ułatwienia ich dostosowania do nowych wyzwań, w tym zmniejszania niedostosowania umiejętności i promowania dobrego rządzenia, postępu społecznego oraz wdrażaniu reform, w szczególności w dziedzinie zatrudnienia, kształcenia, szkolenia i polityk społecznych.

Europejski Fundusz Społeczny Cele Zapewnianie dostępu do miejsc pracy Stwarzanie szans dla młodzieży Wzmacnianie działalności gospodarczej Dbanie o rozwój zawodowy walka z wykluczeniem społecznym Walka z marginalizacją Promowanie przedsiębiorstw społecznych Wspieranie partnerstwa lokalnego Integracyjne podejście Lepsza edukacja

Europejski Fundusz Społeczny 6. Wzmocnienie administracji publicznej Skuteczniejsze instytucje Partnerstwa dla postępu

Europejski Fundusz Społeczny II. Cele tematyczne 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników Priorytet 8i.(EFS) zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników Priorytet 8ii. (EFS) trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych, zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży

Europejski Fundusz Społeczny Priorytet 8iii. (EFS) samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy Priorytet 8iv. (EFS) równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego Priorytet 8v. (EFS)adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian Priorytet 8vi (EFS) aktywne i zdrowe starzenie się Priorytet 8vii (EFS) modernizacja instytucji działających na rynku pracy, takich jak publiczne i prywatne służby zatrudnienia oraz lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, w tym poprzez przedsięwzięcia służące zwiększaniu ponadnarodowej mobilności pracowników oraz systemy mobilności oraz lepszej współpracy instytucji i właściwych zaangażowanych podmiotów

Europejski Fundusz Społeczny 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem (EFS, EFRR) Priorytet 9i.(EFS) aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności Priorytet 9iv. (EFS) ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym Priorytet 9v. (EFS) wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych Priorytet 9vi. (EFS) lokalne strategie rozwoju realizowane przez społeczność

Europejski Fundusz Społeczny 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie (EFS, EFRR) Priorytet 10i. (EFS) ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji elementarnej, oraz kształcenia podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, z uwzględnieniem formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ścieżek kształcenia umożliwiających ponowne podjęcie kształcenia i szkolenia Priorytet 10ii. (EFS) poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć

Europejski Fundusz Społeczny Priorytet 10iii. (EFS) wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charaktwerze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych sciezek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji

Europejski Fundusz Społeczny Priorytet 10iv. (EFS) lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami

Europejski Fundusz Społeczny 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej (EFS) Priorytet 11i. (EFS) inwestycje w zdolności instytucjonalne i w sprawność administracji publicznej oraz efektywność usług publicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i loklanym w celu przeprowadzenia reform, z uwzględnieniem lepszego stanowienia prawa i dobrego rządzenia

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Priorytety: Osoby młode na rynku pracy 2. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji 3. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju 4. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa 5. Wsparcie dla obszaru zdrowia 6. Pomoc Techniczna

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Priorytety: Osoby młode na rynku pracy Wsparcie osób młodych zmierzające do aktywizacji zawodowej i zwiększania przedsiębiorczości 2. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji poprawa efektywności wybranych polityk publicznych Równość Przystosowanie do zmian Aktywne i zdrowe starzenie się Modernizacja instytucji

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 3. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju rozwój szkolnictwa wyższego Poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego Zapewnienie kształcenia na poziomie wyższym odpowiadającego potrzebom gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa Realizacja międzynarodowych programów studiów oraz międzynarodowych szkół letnich umożliwiających studiowanie w Polsce

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 4. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa Wzmocnienie potencjału rozwojowego osób i instytucji z wykorzystaniem programów mobilności ponadnarodowej; Rozwój współpracy polskich podmiotów z partnerami zagranicznymi.

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 5. Wsparcie dla obszaru zdrowia Wdrożenie i rozwój programów profilaktycznych w zakresie chorób negatywnie wpływających na zasoby pracy dedykowanych osobom w wieku aktywności zawodowej. Poprawa jakości kształcenia wyższego na kierunkach medycznych. Rozwój kompetencji zawodowych i kwalifikacji kadr medycznych odpowiadających na potrzeby epidemiologiczno-demograficzne kraju. 6. Pomoc Techniczna

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego art. 160 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską Art. 176 TFUE Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych w Unii poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych.

EFRR Cele Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia Europejska współpraca terytorialna ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006

EFRR ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”

EFRR Zadania EFRR art. 2 rozporządzenia 1301/2013: przyczynia się do finansowania wsparcia mającego na celu zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez niwelowanie głównych dysproporcji regionalnych w Unii poprzez zrównoważony rozwój oraz dostosowanie strukturalne regionalnych gospodarek, w tym przekształceniu upadających regionów przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju. Zakres wsparcia art. 3 a) inwestycje produkcyjne, przyczyniające się do tworzenia i ochrony trwałych miejsc pracy

EFRR Wyraźnie z zakresu wsparcia wyłączone zostały a) likwidacja i budowa elektrowni jądrowych; b) inwestycje na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z listy działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE; c) wytwarzanie, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych; d) przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa; e) inwestycji w infrastrukturę portów lotniczych, chyba że są one związane z ochroną środowiska lub towarzyszą im inwestycje niezbędne do łagodzenia lub ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko.

EFRR Priorytety inwestycyjne (11): 1) wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji poprzez udoskonalanie infrastruktury badań i innowacji promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje, rozwijanie powiązań i synergii między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczo-rozwojowymi i sektorem szkolnictwa wyższego

EFRR 2) zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK poprzez: poszerzanie zakresu dostępności łączy szerokopasmowych oraz wprowadzanie szybkich sieci internetowych oraz wspieranie wprowadzania nowych technologii i sieci dla gospodarki cyfrowej; rozwój produktów i usług opartych na TIK, handlu elektronicznego oraz zwiększanie zapotrzebowania na TIK wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia;

EFRR 3) wzmacnianie konkurencyjności MŚP poprzez: promowanie przedsiębiorczości opracowywanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP wspieranie tworzenia i poszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług; wspieranie zdolności MŚP do wzrostu na rynkach regionalnych

EFRR 4) wpieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach poprzez: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach; wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym; rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia promowanie strategii niskoemisyjnych

EFRR 5) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem poprzez: wspieranie inwestycji służących dostosowaniu do zmian klimatu wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami

EFRR 6) zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami poprzez: inwestowanie w sektor gospodarki wodnej zachowanie, ochronę, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego; ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych promowanie innowacyjnych technologii mających na celu poprawę ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania zasobami w sektorze odpadów

EFRR 7) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej poprzez: wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN- T rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku i niskoemisyjnych systemów transportu

EFRR 8) promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników poprzez: wspieranie rozwoju inkubatorów przedsiębiorczości oraz wsparcie inwestycyjne pracy na własny rachunek, mikroprzedsiębiorstw i tworzenia przedsiębiorstw; wspieranie wzrostu gospodarczego sprzyjającego zatrudnieniu

EFRR 9) promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją poprzez: inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną udzielanie wsparcia na rzecz przedsiębiorstw społecznych 10) inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej; 11) wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych

EFRR Szczególnym obszarem wsparcia EFRR otacza obszary miejskie (art. 7-9 rozporządzenia 1301/2014) Obszary o niekorzystnych warunkach przyrodniczych lub Demograficznych (art. 10) Regiony najbardziej wysunięte na północ o bardzo niskiej gęstości zaludnienia (art. 11) Regiony najbardziej oddalone art. 12)

EFRR W CELU EWT Wyróżna 3 rodzeje współprac: 1) współpracę transgraniczną między przyległymi regionami w celu wspierania zintegrowanego rozwoju regionalnego między sąsiadującymi przygranicznymi regionami z co najmniej dwóch państw członkowskich, oddzielonymi granicą lądową lub morską, lub pomiędzy sąsiadującymi regionami przygranicznymi z co najmniej jednego państwa członkowskiego i jednego państwa trzeciego na granicach zewnętrznych Unii

EFRR W CELU EWT 2. współpracę transnarodową na większych terytoriach transnarodowych, obejmującą partnerów krajowych, regionalnych i lokalnych, a także morską współpracę transgraniczną w przypadkach nieobjętych współpracą transgraniczną, w celu osiągnięcia wyższego poziomu integracji terytorialnej tych terytoriów; 3. Współpraca międzyregionalna powinna dążyć do wzmocnienia skuteczności polityki spójności, zachęcając do wymiany doświadczeń między regionami w zakresie celów tematycznych i rozwoju obszarów miejskich, w tym powiązań między miastem i wsią, w celu polepszenia wdrażania programów współpracy terytorialnej i przedsięwzięć w tej dziedzinie

EFRR W CELU EWT Środki finansowe na cel „Europejska współpraca terytorialna” określa się na poziomie 2,75% ogólnych środków dostępnych na zobowiązania budżetowe z EFRR, EFS i Funduszu Spójności na okres programowania 2014-2020, a) 74,05 % (tj. ogółem 6 626 631 760 EUR) na współpracę transgraniczną; b) 20,36 % (tj. ogółem 1 821 627 570 EUR) na współpracę transnarodową; c) 5,59 % (tj. ogółem 500 000 000 EUR) na współpracę międzyregionalną.

EFRR W CELU EWT Artykuł 12 Wybór operacji Beneficjenci, beneficjent wiodący Operacje: Polska-Słowacja części województw: małopolskiego, śląskiego, podkarpackiego po stronie słowackiej: Preszowski i Żyliński Kraj Samorządowy praz powiat Spisska Nova Ves (Koszycki Kraj) na ochronę i rozwój zasobów środowiska i dziedzictwa kulturowego transport edukacja

EFRR W CELU EWT Czechy–Polska części województw: dolnośląskiego i śląskiego oraz województwo opolskie; po stronie czeskiej: 5 krajów (liberecki, hradecki, ołomuniecki, pardubicki i morawsko-śląski) poprawa dostępności transportowej poprawa dostępności atrakcji kulturowych i przyrodniczych pogranicza polsko-czeskiego.

EFRR W CELU EWT Programy polsko-niemieckie: Meklemburgia–Pomorze–Brandenburgia–Polska Brandenburgia – Polska Polska – Saksonia województwo zachodniopomorskie, lubuskie oraz dolnośląskie (tylko podregion jeleniogórski); po stronie niemieckiej kraje związkowe: Meklemburgia Pomorze Przednie, Brandenburgia oraz Saksonia (powiaty z tych trzech landów leżące najbliżej granicy)

EFRR W CELU EWT poprawa atrakcyjności i konkurencyjności pogranicza integracja społeczności lokalnych projekty z zakresu dziedzictwa naturalnego i kulturowego poprawę transgranicznej mobilności

EFRR W CELU EWT Południowy Bałtyk nadmorskie regiony 5 państw członkowskich UE: Danii, Litwy, Niemiec (Meklemburgii-Pomorza Przedniego), Polski i Szwecji „rozwoju sektorów zielonego i niebieskiego” Program Litwa–Polska po stronie polskiej - podregion ełcki, suwalski i białostocki; po stronie litewskiej - okręg olicki, mariampolski, kownieński, tauroski i wileński (z wyj. miasta Wilno)

EFRR W CELU EWT Program współpracy międzyregionalnej INTERREG EUROPA zasięg geograficzny: współpracę mogą podejmować instytucje z obszaru całej Unii Europejskiej oraz Norwegii i Szwajcarii wymiana doświadczeń i pogłębianie wiedzy wśród władz i instytucji publicznych, które decydują o rozwoju regionów wzmacnianie badań naukowych, rozwój technologiczny i innowacje, zwiększanie konkurencyjności MŚP, wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach oraz ochronę środowiska i promowanie efektywnego gospodarowania zasobami.

EFRR W CELU EWT Program współpracy transnarodowej Region Morza Bałtyckiego zasięg geograficzny: Polska, Dania, Szwecja, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, wybrane regiony północno-wschodnich Niemiec oraz państwa spoza UE: Norwegia, Białoruś oraz Rosja (wybrane regiony) innowacyjność, efektywne gospodarowanie zasobami naturalnymi zrównoważony transport

EFRR W CELU EWT Program współpracy transnarodowej Europa Środkowa zasięg geograficzny: obszar 9 krajów UE: Austrii, Chorwacji, Czech, Niemiec (wybrane regiony), Polski, Słowacji, Słowenii, Węgier oraz Włoch (wybrane regiony)

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Priorytety: 1. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa 2. Wsparcie otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I 3. Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach 4. Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego 5. Pomoc techniczna

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Priorytety: I. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa zwiększenie udziału sektora przedsiębiorstw w finansowaniu badań naukowych i prac rozwojowych Skierowany jest do przedsiębiorstw (zarówno dużych jak i MŚP), rozpoczynających lub rozwijających działalność B+R, które planują realizację projektów badawczo-rozwojowych samodzielnie bądź we współpracy z zewnętrznymi podmiotami, w tym z innymi przedsiębiorstwami oraz jednostkami naukowymi.

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój II. Wsparcie otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I wykorzystania prac B+R przez przedsiębiorstwa tworzenie i rozwój infrastruktury B+R przedsiębiorstw promowanie przedsiębiorczości i inwestowanie przez przedsiębiorstwa w innowacje rozwój platform i sieci współpracy kojarzących inwestorów prywatnych z przedsiębiorstwami poszukującymi finansowania

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój III. Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach Finansowanie obejmuje projekty polegające na wdrożeniu innowacyjnych produktów, usług lub technologii. Nacisk położony zostanie na wybór takich projektów, które dotyczą zastosowania wyników prac B+R wdziałalności gospodarczej.

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój IV. Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego udoskonalanie infrastruktury badań i innowacji Finansowanie badań naukowych Wsparcie powstawania międzynarodowych agend badawczych

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój V. Pomoc techniczna Zapewnienie sprawnego zarządzania i wdrażania Programu Zapewnienie efektywnego wykorzystania środków Wsparcie beneficjentów w procesie przygotowania i realizacji projektów; Zapewnienie informacji i promocji w ramach Programu.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytety: Zmniejszenie emisyjności gospodarki Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego Infrastruktura drogowa dla miast Rozwój transportu kolejowego w Polsce Rozwój niskoemisyjnego transport zbiorowego w miastach Poprawa bezpieczeństwa energetycznego Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia Pomoc techniczna

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytety: Zmniejszenie emisyjności gospodarki wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytety: 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu rozwój infrastruktury środowiskowej ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń inwestowanie w sektor gospodarki odpadami

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego rozwój drogowej i lotniczej infrastruktury w sieci TEN-T, poprawa bezpieczeństwa w ruchu lotniczym. Rozwój transportu morskiego, śródlądowych dróg wodnych i połączeń multimodalnych

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 4. Infrastruktura drogowa dla miast poprawa przepustowości infrastruktury drogowej (w tym obwodnice, trasy wylotowe).

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce Modernizacja istniejących szlaków kolejowych

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach Redukucja minimalizacja oddziaływania hałasu/drgań/ zanieczyszczeń powietrza zrównoważony rozwój układu urbanistycznego.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego zwiększenie efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw rozwój systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 8. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, czy też szkół artystycznych. zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 8. Pomoc techniczna

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Program Polska Cyfrowa Priorytety: Powszechny dostęp do szybkiego internetu E-administracja i otwarty rząd Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa Pomoc techniczna

Program Polska Cyfrowa 1. Powszechny dostęp do szybkiego internetu: ograniczenie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego internetu o wysokich przepustowościach 2. E-administracja i otwarty rząd podniesienie jakości i dostępności e-usług publicznych, Poprawa cyfrowej efektywności urzędów

Program Polska Cyfrowa 3. Cyfrowe kompetencje społeczeństwa pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów walka z tzw. Wykluczeniem cyfrowym w formie szkoleń na rzecz rozwoju kompetencji cyfrowych.

Program Polska Cyfrowa

Program Operacyjny Polska Wschodnia Priorytety: Przedsiębiorcza Polska Wschodnia Nowoczesna infrastruktura transportowa Ponadregionalna infrastruktura kolejowa Pomoc techniczna

Program Operacyjny Polska Wschodnia Przedsiębiorcza Polska Wschodnia opracowywanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2. Nowoczesna infrastruktura transportowa budowa/przebudowa niezbędnej infrastruktury na potrzeby komunikacji miejskiej zwiększanie mobilności regionalnej

Program Operacyjny Polska Wschodnia 3. Ponadregionalna infrastruktura kolejowa Wzmocnienie spójności wewnętrznej oraz dalsza poprawa dostępności zewnętrznej Polski Wschodniej.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna Priorytety: Potencjał instytucji realizujących politykę spójności Potencjał beneficjentów funduszy europejskich Informacja i promocja funduszy europejskich

Regionalne Programy Operacyjne Łódzki PO

INNE EFI Fundusz Spójności (FS) Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) Fundusz morski i rybołówstwa

Fundusz Spójności (FS) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (Ue) Nr 1300/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006 CELE art. 2 rozporządzenia 1300/2013 inwestycje na rzecz środowiska, włączając w to dziedziny związane ze zrównoważonym rozwojem oraz energią niosące ze sobą korzyści dla środowiska;  TEN-T zgodnie z wytycznymi przyjętymi rozporządzeniem (UE) nr 1315/2013;

Fundusz Spójności (FS) 3. Fundusz Spójności nie wspiera: a) likwidacjii ani budowy elektrowni jądrowych; b) inwestycji na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych; c) inwestycji w budynki mieszkalne, chyba że są one związane z promowaniem efektywności energetycznej lub korzystaniem z odnawialnych źródeł energii; d) wytwarzania, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych; e) przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa; f) inwestycji w infrastrukturę portów lotniczych, chyba że są one związane z ochroną środowiska lub towarzyszą im inwestycje niezbędne do łagodzenia lub ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko.

Fundusz Spójności (FS) 4. Priorytety inwestycyjne wpieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszyst­ kich sektorach poprzez: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach; wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym; rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia;

Fundusz Spójności (FS) b) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem poprzez: wspieranie inwestycji służących dostosowaniu do zmian klimatu, z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego; wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami;

Fundusz Spójności (FS) c) zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami poprzez: inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie; inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie;

Fundusz Spójności (FS) ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochronę i rekultywację gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę; podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekul­ tywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszania hałasu.

Fundusz Spójności (FS) d) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej poprzez: wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T; rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej; rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego wysokiej jakości oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu;

Fundusz Spójności (FS) e) wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej poprzez wzmacnianie zdolności instytucjonalnych i sprawności administracji publicznej oraz efektywności usług publicznych związanych z wdrażaniem Funduszu Spójności.

Fundusz Spójności (FS) Fundusz Spójności wspiera te państwa członkowskie, w których DNB na mieszkańca, mierzony parytetem siły nabywczej i obliczany na podstawie danych liczbowych Unii za okres od 2008 do 2010 r., wynosi mniej niż 90 % średniego DNB na mieszkańca UE-27 w tym samym okresie odniesienia.

Fundusz Spójności (FS) Jak jest wdrażany w państwach członkowskich? Jak jest wdrażany w Polsce?

EFRROW ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 Cele: a) wspieranie konkurencyjności rolnictwa; b) zapewnienie zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi oraz działania w dziedzinie klimatu; c) osiągnięcie zrównoważonego rozwoju terytorialnego wiejskich gospodarek i społeczności, w tym tworzenie i utrzymywanie miejsc pracy.

EFRROW Priorytety unijne w zakresie rozwoju obszarów wiejskich (6) 1) wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, obejmujące następujące cele szcegółowe: a) wspieranie innowacyjności, współpracy i rozwoju bazy wiedzy na obszarach wiejskich; b) wzmacnianie powiązań między rolnictwem, produkcją żywności i leśnictwem a badaniami i innowacją, w tym do celów ulepszonego zarządzania środowiskiem i lepszych wyników; c) wspieranie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnictwa i leśnictwa;

EFRROW 2) zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównoważonego zarzadząnia lasami, obejmujące następujące cele szcegółowe: a) poprawa wyników gospodarczych wszystkich gospodarstw oraz ułatwianie restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw, szczególniez myślą o zwiększeniu uczestnictwa w rynku i zorientowania na rynek, a także zróżnicowania produkcji rolnej; b) ułatwianie wejścia rolników posiadających odpowiednie umiejętności do sektora rolnictwa, a w szczególności wymiany pokoleń;

EFRROW 3) wspieranie organizacji łańcucha dostaw żywności, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, promowanie dobrostanu zwierząt i zarządzania ryzykiem w rolnictwie, obejmujące następujące cele szcegółowe: a) poprawa konkurencyjności producentów rolnych poprzez lepsze ich zintegrowanie z łańcuchem rolnospożywczym poprzez systemy jakości, dodawanie wartości do produktów rolnych, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy i organizacje producentów oraz organizacje międzybranżowe; b) wspieranie zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem w gospodarstwach;

EFRROW 4) odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów powiązanych z rolnictwem i leśnictwem, obejmujące następujące cele szcegółowe: a) odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie różnorodności biologicznej, w tym na obszarach Natura 2000 i obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami, oraz rolnictwa o wysokiej wartości przyrodniczej, a także stanu europejskich krajobrazów; b) poprawa gospodarki wodnej, w tym nawożenia i stosowania pestycydów; c) zapobieganie erozji gleby i poprawa gospodarowania glebą;

EFRROW 5) wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przecho­ dzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym, obej­ mujące następujące cele szcegółowe: a) poprawa efektywności korzystania z zasobów wodnych w rolnictwie; b) zwiększenie efektywności wykorzystania energii w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym; c) ułatwianie dostaw i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, produktów ubocznych, odpadów i pozostałości oraz innych surowców niespożywczych, dla celów biogospodarki; d) redukcja emisji gazów cieplarnianych i amoniaku z rolnictwa; e) promowanie ochrony pochłaniaczy dwutlenku węgla oraz pochłaniania dwutlenku węgla w rolnictwie i leśnictwie;

EFRROW 6) wspieranie włączenia społecznego, ograniczania ubóstwa i rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich, obejmujące następujące cele szcegółowe: a) ułatwianie różnicowania działalności, zakładania i rozwoju małych przedsiębiorstw, a także tworzenia miejsc pracy; b) wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich; c) zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) na obszarach wiejskich oraz podnoszenie poziomu korzystania z nich i poprawianie ich jakości.

EFRROW Działania: 1) Transfer wiedzy i działalność informacyjna Wsparcie w ramach tego działania obejmuje działalność w zakresie szkolenia zawodowego i nabywania umiejętności, demonstracje i działalność informacyjną. Działalność w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności mogą obejmować szkolenia, warsztaty i coaching. krótkoterminową wymianę zarządzających gospodarstwami i lasami oraz wizyty w gospodarstwach i w lasach

EFRROW Beneficjentem wsparcia zostaje dostawca usług szkoleniowych lub innych usług transferu wiedzy i działalności informacyjnej. Wsparcie w ramach tego działania nie obejmuje kursów instruktażowych lub szkoleń, które stanowią część zwykłych programów lub systemów edukacyjnych na poziomie szkoły średniej lub wyższym.

EFRROW 2) Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem i usługi z zakresu zastępstw Wsparcia w ramach tego działania udziela się w celu: udzielania pomocy rolnikom, młodym rolnikom określonym w niniejszym rozporządzeniu, posiadaczom lasów, innym gospodarującym gruntami i MŚP na obszarach wiejskich w korzystaniu z usług doradczych w celu poprawienia wyniku gospodarczego i wyników w zakresie oddziaływania na środowisko ich gospodarstw rolnych, przedsiębiorstw lub inwestycji, a także zwiększenia przyjazności tych gospo­ darstw, przedsiębiorstw lub inwestycji dla klimatu oraz ich odporności na zmianę klimatu; wspierania tworzenia usług z zakresu zarządzania gospodarstwem oraz usług z zakresu zastępstw i doradztwa w zakresie prowadzenia gospodarstwa, jak również usług doradczych w zakresie leśnictwa, w tym systemu doradztwa rolniczego, o którym mowa w art. 12–14 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013; wsparcia szkolenia doradców.

EFRROW 3) Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych Wsparcie w ramach tego działania obejmuje przystąpienie rolników i grup rolników do: systemów jakości, w tym systemów certyfikacji gospodarstw, produktów rolnych, bawełny lub środków spożywczych, uznanych przez państwa członkowskie

EFRROW 4) Inwestycje w środki trwałe Wsparcie w ramach tego działania obejmuje materialne lub niematerialne inwestycje, które: a)  poprawiają ogólną wydajność i zrównoważenie gospodarstwa rolnego; b)  dotyczą przetwarzania, wprowadzania do obrotu lub rozwoju produktów rolnych objętych załącznikiem I do Traktatu lub bawełny, z wyjątkiem produktów rybołówstwa. Produktem procesu produkcyjnego może być produkt nieobjęty tym załącznikiem; c) dotyczą infrastruktury związanej z rozwojem, modernizacją lub dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, w tym dostępu do gruntów rolnych i leśnych, scalania i poprawy gruntów oraz dostaw i oszczędzania energii i wody; lub d) są inwestycjami nieprodukcyjnymi związanymi z osiąganiem celów rolno-środowiskowo klimatycznych realizowanych na mocy niniejszego rozporządzenia, w tym dotyczących stanu ochrony różnorodności biologicznej gatunków i siedlisk, a także podwyższającymi użyteczność publiczną obszaru Natura 2000 lub innych systemów o wysokiej wartości przy­ rodniczej, które zostaną określone w programie. Wsparcia udziela się rolnikom lub grupom rolników.

EFRROW 5) Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych Wsparcie w ramach tego działania obejmuje: a) inwestycje w środki zapobiegawcze, których celem jest ogra­ niczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof; b) inwestycje w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof. Wsparcia udziela się rolnikom lub grupom rolników. Wsparcia można także udzielać podmiotom publicznym w przypadku gdy stwierdzono związek między inwestycją realizowaną przez ten podmiot a potencjałem produkcji rolnej.

EFRROW 6) Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Wsparcie w ramach tego działania obejmuje:
pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników; działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich;

EFRROW 7) Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Wsparcie w ramach tego działania obejmuje w szczególności: a) sporządzanie i aktualizowanie planów rozwoju gmin i wsi na obszarach wiejskich i ich podstawowych usług oraz planów ochrony obszarów Natura 2000 i innych obszarów o wysokiej wartości przyrodniczej i planów zarządzania nimi; b) inwestycje związane z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycje w energię odnawialną i w oszczędzanie energii; c) infrastrukturę szerokopasmową, w tym w jej tworzenie, ulepszanie i rozbudowę, pasywną infrastrukturę szerokopas­mową oraz zapewnianie dostępu do łączności szerokopasmowej i rozwiązań z zakresu publicznej e-administracji;

EFRROW d) inwestycje w tworzenie, ulepszanie lub rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury, oraz powiązanej infrastruktury; e) inwestycje w infrastrukturę rekreacyjną, informację turystyczną i infrastrukturę turystyczną o małej skali służącą publicznemu korzystaniu z tych usług; f) badania i inwestycje związane z utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi, krajobrazu wiejskiego i miejsc o wysokiej wartości przyrodniczej, w tym dotyczące powiązanych aspektów społeczno-gospodarczych oraz środków w zakresie świadomości środowiskowej; g) inwestycje ukierunkowane na przeniesienie działalności i przebudowę budynków lub innych obiektów położonych w osadach wiejskich lub w ich pobliżu, mające na celu poprawę jakości życia lub poprawę wyników osady w zakresie oddziaływania na środowisko.

EFRROW 8) Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych Zakładanie systemów rolno-leśnych Zapobieganie zniszczeniom lasów wskutek pożarów lasów, klęsk żywiołowych i katastrof oraz odtwarzanie lasów

EFRROW Jak jest realizowany w państwach członkowskich?

EFRROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 przygotowany przez MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

Europejski Fundusz Morski i Rybacki ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011

Europejski Fundusz Morski i Rybacki Cele: 1) promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy przez realizację następujących celów szczegółowych: a) zmniejszenie wpływu rybołówstwa na środowisko morskie, w tym unikanie i redukcja, w jak największym stopniu, niechcianych połowów; b) ochrona i odbudowa ekosystemów wodnych i ich różnorodności biologicznej; c) zapewnienie równowagi pomiędzy zdolnością połowową a dostępnymi uprawnieniami do połowów; d) podnoszenie konkurencyjności i rentowności przedsiębiorstw z sektora rybołówstwa, w tym floty łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, oraz poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy; e) wspieranie wzmacniania rozwoju technologicznego oraz innowacji, w tym zwiększania efektywności energetycznej, i transferu wiedzy; f) rozwój szkoleń zawodowych, nowych umiejętności zawodowych i uczenia się przez całe życie;

Europejski Fundusz Morski i Rybacki 2) wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej, innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy przez realizację następujących celów szczegółowych: a) wspieranie wzmacniania rozwoju technologicznego, innowacji i transferu wiedzy; b) zwiększenie konkurencyjności i rentowności przedsiębiorstw z sektora akwakultury, w tym poprawa bezpieczeń­ stwa i warunków pracy, w szczególności w MŚP; c) ochrona i odbudowa wodnej różnorodności biologicznej oraz wspieranie ekosystemów związanych z akwakulturą i promowanie zasobooszczędnej akwakultury; d) propagowanie akwakultury o wysokim poziomie ochrony środowiska oraz o wysokim poziomie zdrowia i dobro­ stanu zwierząt oraz promowanie zdrowia i bezpieczeństwa publicznego; e) rozwój szkoleń zawodowych, nowych umiejętności zawodowych i uczenia się przez całe życie;

Europejski Fundusz Morski i Rybacki 3) wspieranie wdrażania WPRyb przez realizację następujących celów szczegółowych: a) poprawa i dostarczanie wiedzy naukowej oraz gromadzenie danych i zarządzanie nimi; b) wspieranie monitorowania, kontroli i egzekwowania, zwiększanie potencjału instytucjonalnego oraz skuteczności administracji publicznej, bez zwiększania obciążenia administracyjnego;

Europejski Fundusz Morski i Rybacki 4) zwiększenie zatrudnienia i spójności terytorialnej przez realizację następującego celu szczegółowego: a) promowanie wzrostu gospodarczego, włączenia społecznego oraz tworzenia miejsc pracy oraz wspieranie zdolności do zatrudnienia i mobilności na rynku pracy w społecznościach obszarów przybrzeżnych i śródlądowych zależnych od rybołówstwa i akwakultury, w tym dywersyfikacja działalności w ramach rybołówstwa, a także w kierunku innych sektorów gospodarki morskiej;

Europejski Fundusz Morski i Rybacki 5) wspieranie obrotu i przetwarzania przez realizację następujących celów szczegółowych: a) lepszą organizację rynku produktów rybołówstwa i akwakultury; b) zachęcanie do inwestowania w sektor przetwarzania i obrotu;

Europejski Fundusz Morski i Rybacki Program dotyczący rozwoju obszarów morskich i rybackich

INNE INICJATYWY UE JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro to Medium Enterprise) zwiększony dostęp do finansowania zewnętrznego firm i przedsiębiorców z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez szeroki wachlarz instrumentów finansowych: kredyty, pożyczki, poręczenia; korzystniejsze warunki finansowania firm oraz przedsiębiorstw z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w tym tzw. start-upów; elastyczność: specyficzne pożyczki mogą zostać nakierowane na poszczególne grupy przedsiębiorców, np. dłuższa prolongata lub okres spłaty dla nowo powstałych firm (start-upy). 

INNE INICJATYWY UE Środki mogą być przeznaczone na: realizację zasadniczych zmian procesu produkcyjnego - wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych, unowocześnienie składników majątku trwałego - zakup wyposażenia w maszyny, urządzenia, aparaty w tym także zakup środków transportu bezpośrednio związanych z celem realizowanego przedsięwzięcia, budowę instalacji i urządzeń sprzyjających oszczędności surowców i energii, informatyzację, dostosowanie przedsiębiorstwa do standardów i norm krajowych i unijnych, tworzenie nowych, trwałych miejsc pracy, inne cele gospodarcze przyczyniające się do rozwoju przedsiębiorstwa.

INNE INICJATYWY UE Nie mogą być przeznaczone na: pokrywanie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, finansowanie celów konsumpcyjnych, spłatę pożyczek i kredytów,

INNE INICJATYWY UE 2) JESSICA (ang. Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) zadaniem jest ułatwienie finansowania odnowy obszarów miejskich poprzez łączenie subwencji i kredytów W ramach inicjatywy pomoc uzyskać mogą projekty z zakresu m.in.: rewitalizacji infrastruktury miejskiej, dziedzictwa kulturowego, zagospodarowania terenów poprzemysłowych, poprawy wydajności energetycznej (inwestycje powinny generować dochód). Zwrot z inwestycji przeznaczany jest na finansowanie kolejnych projektów miejskich.

INNE INICJATYWY UE 3) JASPERS (ang. Joint Assistance to Support Projects in European Regions)

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych Sprawozdanie z wykonania umowy partnerstwa Sprawozdanie z postępów zawiera ocenę oraz informacje na temat:  zmian w zakresie potrzeb rozwojowych w państwie członkowskim od przyjęcia umowy partnerstwa; postępów dokonanych na drodze do realizacji unijnej strategii na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, oraz konkretnych zadań funduszy wdrożenia mechanizmów mających zapewnić koordynację pomiędzy EFSI a innymi unijnymi i krajowymi instrumentami finansowania

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych d. wdrożenia zintegrowanego podejścia do rozwoju terytorialnego, lub podsumowania wdrożenia zintegrowanych podejść na podstawie treści programów, w tym postępów w realizacji obszarów priorytetowych w zakresie współpracy; e. w stosownych przypadkach – przedsięwzięć podjętych w celu wzmocnienia potencjału instytucji państw członkowskich i beneficjentów w zakresie zarządzania EFSI i ich wykorzystania; f. przeprowadzonych przedsięwzięć i dokonanych postępów w odniesieniu do zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla beneficjentów

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych Ocena KE Jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od daty przedłożenia sprawozdania z postępów, Komisja stwierdzi, że przekazane informacje są niepełne lub niejasne może zwrócić się do państwa członkowskiego o udzielenie dodatkowych informacji pod warunkiem, że wniosek taki nie spowoduje nieuzasadnionych opóźnień, a Komisja przedstawi uzasadnienie domniemanych braków dotyczących jakości i czytelności. Państwo członkowskie udziela Komisji żądanych informacji w ciągu trzech miesięcy i, w stosownych przypadkach, odpowiednio zmienia sprawozdanie z postępów

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych Po co taka ewaluacja w czasie trwania programowania? Ewaluacja ex ante Zalecenia w zakresie ewaluacji ex-ante programów operacyjnych na lata 2014-2020 Ewaluacja ex post przeprowadzane przez Komisję lub państwa członkowskie w ścisłej współpracy z Komisją

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych Za koordynację realizacji programów operacyjnych odpowiada minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego wykonujący zadania państwa członkowskiego. Koordynacja polega w szczególności na: 1) reprezentowaniu Rzeczypospolitej Polskiej w kontaktach z Komisją Europejską w zakresie związanym z realizacją umowy partnerstwa; 2) udzielaniu, zawieszaniu lub wycofywaniu desygnacji; 3) wydawaniu wytycznych dotyczących wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności,

Kontrola wykonania realizacji funduszy strukturalnych 4) monitorowaniu realizacji programów operacyjnych; 5) określaniu celów finansowych i rzeczowych wydatkowania środków w ramach programów operacyjnych na kolejne lata oraz monitorowaniu realizacji tych celów w perspektywie finansowej 2014–2020; 6) zapewnieniu systemu informacji i promocji w zakresie programów operacyjnych, w tym prowadzeniu portalu.

INSTYTUCJE I. Instytucja zarządzająca: Do zadań instytucji zarządzającej należy w szczególności: 1) przygotowanie propozycji kryteriów wyboru projektów, 2) wybór projektów do dofinansowania – w przypadku krajowego albo regionalnego programu operacyjnego; 3) zawieranie z wnioskodawcami umów o dofinansowanie projektu lub podejmowanie decyzji o dofinansowaniu projektu; 4) zlecanie płatności, oraz zlecanie wypłaty współfinansowania krajowego z budżetu państwa w ramach krajowego lub regionalnego programu operacyjnego na rzecz beneficjentów, a w przypadku programu EWT – dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów;

INSTYTUCJE 5) zapewnienie aktualności i poprawności danych służących do monitorowania realizacji programu operacyjnego; 6) prowadzenie kontroli realizacji programu operacyjnego, w tym weryfikacja prawidłowości wydatków ponoszonych przez beneficjentów – w przypadku krajowego albo regionalnego programu operacyjnego; 7) nakładanie korekt finansowych; 8) odzyskiwanie kwot podlegających zwrotowi, w szczególności kwot związanych z nałożeniem korekt finansowych,

INSTYTUCJE 9) ewaluacja programu operacyjnego; 10) monitorowanie postępów realizacji programu operacyjnego; 11) zapewnianie informacji o programie operacyjnym i jego promocja. Instytucją zarządzającą jest: 1) minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego – w przypadku krajowego programu operacyjnego oraz w przypadku programu EWT, jeżeli instytucja zarządzająca została ustanowiona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) zarząd województwa – w przypadku regionalnego programu operacyjnego.

INSTYTUCJE Instytucja Pośrednicząca 1. przygotowanie i przekazanie Instytucji Zarządzającej propozycji szczegółowego opisu osi priorytetowej oraz działań w ramach Programu, a także strategii wdrażania danej osi, 2. opracowywanie propozycji ewentualnych zmian w Programie, 3. dokonywanie oceny projektów, które zostały zgłoszone do dofinansowania, 4. zapewnienie, że wybrane projekty są zgodne z zasadami UE i krajowymi,

INSTYTUCJE 5. zawieranie z beneficjentami umów o dofinansowanie, 6. rozliczanie umów z beneficjentami i dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, 7. monitorowanie postępów realizacji umów o dofinansowanie, 8. zarządzanie środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację danej osi priorytetowej, 9. opracowanie prognoz wydatków w ramach osi priorytetowej na bieżący i następny rok i przekazanie ich do Instytucji Zarządzającej,

INSTYTUCJE 10. monitorowanie postępów w realizacji osi priorytetowych i działań, 11. prowadzenie ewaluacji osi priorytetowych i działań, 12. przygotowanie sprawozdań z realizacji osi priorytetowej i przekazanie ich do Instytucji Zarządzającej (sprawozdania te przekazywane są następnie do akceptacji Komitetu Monitorującego, a następnie Komisji Europejskiej), 13. wykorzystanie centralnego elektronicznego systemu monitorowania oraz prowadzenie elektronicznego systemu monitorowania danej osi priorytetowej, 14. prowadzenie kontroli realizacji osi priorytetowej i działań oraz poszczególnych projektów i przekazywanie wyników tej kontroli do Instytucji Zarządzającej,

INSTYTUCJE 15. przygotowanie rocznego planu kontroli w odniesieniu do danej osi priorytetowej 16. odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom, 17. przygotowywanie raportów o nieprawidłowościach oraz przekazywanie ich do Instytucji Zarządzającej, 18. zapewnienie właściwej informacji i promocji osi priorytetowej oraz prowadzenie niezbędnych działań informacyjnych, promocyjnych oraz komunikacyjnych, 19. zapewnienie systemu rejestracji i przechowywania w formie elektronicznej danych księgowych dla każdego działania w ramach Programu oraz zapewnienie, że są to odpowiednie dane umożliwiające jego kontrolę i ocenę,

INSTYTUCJE Instytucje Pośredniczące II stopnia (Instytucje Wdrażające) Zakres obowiązków, jakie posiada dana instytucja określa umowa lub porozumienie.

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM Zasady konkursu określa USTAWA z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 Konkurs jest postępowaniem służącym wybraniu do dofinansowania projektów, które spełniły kryteria wyboru projektów albo spełniły kryteria wyboru projektów i: 1) uzyskały wymaganą liczbę punktów albo 2) uzyskały kolejno największą liczbę punktów, w przypadku gdy kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów w konkursie nie wystarcza na objęcie dofinansowaniem wszystkich projektów

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM Konkursy otwarte: nie jest określony termin zamknięcia naboru lecz jako jeśli wartość dofinansowania o jaką wnioskują przekroczy określoną kwotę. Zamknięty: otwarcie zamknięcie, ocena Tryb pozakonkursowy: Projekt zintegrowany: W celu zapewnienia spójności realizowanych projektów właściwe instytucje mogą wybierać do dofinansowania projekty zintegrowane.

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM Zasady konkursu: I. Ogłoszenie o konkursie Ogłoszenie konkursu zamieszcza instytucja odpowiedzialna za organizację co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem naboru wniosków Ogłoszenie o konkursie zawiera co najmniej:

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM 1) nazwę i adres właściwej instytucji; 2) określenie przedmiotu konkursu, w tym typów projektów podlegających dofinansowaniu; 3) określenie kwoty przeznaczonej na dofinansowanie projektów w konkursie; 4) określenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu dofinansowania projektu lub maksymalnej dopuszczalnej kwoty dofinansowania projektu; 5) określenie terminu, miejsca i formy składania wniosków o dofinansowanie projektu; 6) określenie sposobu i miejsca udostępnienia regulaminu konkursu.

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM c. Nabór: musi trwać co najmniej 7 dni II. Wybór projektów Kryteria wyboru Ocena formalna Ocena merytoryczna III. Rozstrzygnięcie konkursu IV. Procedura odwoławcza Podstawy protestu:

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM projekt nie uzyskał wymaganej liczby punktów lub nie spełnił kryteriów wyboru projektów, na skutek czego nie może być wybrany do dofinansowania albo skierowany do kolejnego etapu oceny; projekt uzyskał wymaganą liczbę punktów lub spełnił kryteria wyboru projektów, jednak kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów w konkursie nie wystarcza na wybranie go do dofinansowania. Terminy – 14 dni od doręczenia informacji o odmowie

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM Protest jest wnoszony w formie pisemnej i zawiera: 1) oznaczenie instytucji właściwej do rozpatrzenia protestu; 2) oznaczenie wnioskodawcy; 3) numer wniosku o dofinansowanie projektu; 4) wskazanie kryteriów wyboru projektów, z których oceną wnioskodawca się nie zgadza, wraz z uzasadnieniem; 5) wskazanie zarzutów o charakterze proceduralnym w zakresie przeprowadzonej oceny, jeżeli zdaniem wnioskodawcy naruszenia takie miały miejsce, wraz z uzasadnieniem;

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM 6)   podpis wnioskodawcy lub osoby upoważnionej do jego reprezentowania, z załączeniem oryginału lub kopii dokumentu poświadczającego umocowanie takiej osoby do reprezentowania wnioskodawcy. Uzupełnienie protestu Protest jest rozpatrywany przez instytucję: 1)   zarządzającą albo 2)   pośredniczącą

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM Protest jest wnoszony za pośrednictwem instytucji, która wydała decyzję Uwzględnienie protestu albo przekazanie do instytucji odwoławczej Instytucja odwoławcza 1. Uwzględnia protest (kieruje projekt do właściwego etapu oceny albo umieścić go na liście projektów wybranych do dofinansowania w wyniku przeprowadzenia procedury odwoławczej, informując o tym wnioskodawcę, albo przekazuje sprawę instytucji oceniającej projekt, w celu przeprowadzenia ponownej oceny projektu, jeżeli stwierdzi, że doszło do naruszeń obowiązujących procedur i konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na wynik oceny, informując wnioskodawcę na piśmie o przekazaniu sprawy 2. nieuwzględnia i poucza o możliwości złożenia odwołania

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM W przypadku nieuwzględnienia protestu, negatywnej ponownej oceny projektu lub pozostawienia protestu bez rozpatrzenia, wnioskodawca może w tym zakresie wnieść skargę do sądu administracyjnego Termin 14 dni od dnia otrzymania informacji W wyniku rozpoznania skargi sąd może: 1) uwzględnić skargę, stwierdzając, że: a) ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo i naruszenie to miało istotny wpływ na wynik oceny, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpatrzenia przez właściwą instytucję, o której mowa w art. 39 ust. 1,

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM b) pozostawienie protestu bez rozpatrzenia było nieuzasadnione, przekazując sprawę do rozpatrzenia przez właściwą instytucję odwoławczą lub oceniającą; 2) oddalić skargę w przypadku jej nieuwzględnienia; 3) umorzyć postępowanie w sprawie, jeżeli jest ono bezprzedmiotowe. Skarga kasacyjna

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM W przypadku gdy na jakimkolwiek etapie postępowania w zakresie procedury odwoławczej wyczerpana zostanie kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów w ramach działania: 1) właściwa instytucja, do której wpłynął protest, pozostawia go bez rozpatrzenia, informując o tym na piśmie wnioskodawcę, pouczając jednocześnie o możliwości wniesienia skargi do sądu administracyjnego; 2) sąd, uwzględniając skargę, stwierdza tylko, że ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo, i nie przekazuje sprawy do ponownego rozpatrzenia.

WYBÓR PROJEKTÓW W TRYBIE KONKURSOWYM UMOWA O DOFINANSOWANIE KONTROLE