Sikorski Władysław Eugeniusz (1881-1943)

Władysław Sikorski

(1881-1943), polski mąż stanu, polityk, generał (1881-1943), polski mąż stanu, polityk, generał. Współzałożyciel Związku Walki Czynnej (1908) i prezes utworzonego w 1910 Związku Strzeleckiego we Lwowie. Od 1905 członek Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, od 1910 Polskiego Stronnictwa Postępowego.Od 1912 referent spraw wojskowych w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, następnie sekretarz generalny tejże Komisji. 1914-1916 szef Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. 1916-1917 szef Krajowego Inspektoratu Zaciągu, następnie dowódca obozu ćwiczebnego Polskiej Siły Zbrojnej w Zambrowie. Od września 1917 do lutego 1918 dowódca Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. Internowany przez Austriaków.W maju 1918 przybył do Lwowa, gdzie zorganizował stację zborną wysyłającą byłych legionistów i żołnierzy austriackich - Polaków do Królestwa.

1923-1924 generalny inspektor piechoty 1923-1924 generalny inspektor piechoty. 1924-1925 minister spraw wojskowych w gabinecie S. Grabskiego. Zlecił opracowanie pierwszych planów operacyjnych i mobilizacyjnych, rozbudowy marynarki i lotnictwa oraz przemysłu zbrojeniowego.Walczył z J. Piłsudskim o wpływy w wojsku. 1925 dowódca Okręgu Korpusu VI Lwów. W czasie przewrotu majowego 1926 nie zaangażował się po żadnej ze stron. 1928 odwołany ze stanowiska dowódcy Okręgu Korpusu w związku z zatargami z J. Piłsudskim.Do 1939 pozostał "generałem do dyspozycji" ministra wojny. Przebywał przeważnie we Francji, gdzie odbywał intensywne studia wojskowe.

Przeciwnik polityczny obozu sanacji. 1936 wspólnie z I. J Przeciwnik polityczny obozu sanacji. 1936 wspólnie z I.J. Paderewskim i J. Hallerem doprowadził do porozumienia polskich stronnictw centrowych (tzw. Front Morges). Inicjował założenie Stronnictwa Pracy. 1939 wystosował raport do marszałka E. Rydza-Śmigłego z prośbą o przydział wojenny, którego nie otrzymał. Udał się do Francji, gdzie 28 IX 1939 objął dowództwo armii polskiej tworzonej we Francji. W dwa dni później desygnowany na premiera Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na emigracji, w którym objął także tekę ministra spraw wojskowych.7 XI 1939 mianowany Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W listopadzie 1939 powołał Związek Walki Zbrojnej. Po kapitulacji Francuzów walcząca wspólnie z nimi 84-tysięczna armia polska utraciła ok. 2/3 stanu osobowego.

Działalność Sikorskiego w czasie II wojny światowej 5 VIII 1940 Sikorski podpisał umowę w sprawie odbudowy armii polskiej w Wielkiej Brytanii. Wiosną 1941 wyjechał do Stanów Zjednoczonych i Kanady w celu uzyskania pomocy materialnej i wojskowej. Po napaści Niemiec na ZSRR, 30 VII 1941 zawarł układ z rządem radzieckim normujący stosunki dwustronne i układ dodatkowy w sprawie utworzenia armii polskiej w ZSRR. Treść układu nie precyzująca przebiegu polskiej granicy wschodniej stała się przyczyną kryzysu rządowego i powstania silnej opozycji.Odkrycie grobów katyńskich doprowadziło 23 IV 1943 do całkowitego zerwania przez rząd radziecki napiętych już wcześniej stosunków dyplomatycznych z rządem polskim.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Mianowany przez Radę Regencyjną szefem sztabu w dowództwie w Galicji, uczestniczył w obronie Przemyśla przed Ukraińcami.1919 walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko-ukraińskim na linii Zbrucza. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. dowodząc 5 Armią w bitwie warszawskiej, następnie 3 Armią toczącą ciężkie walki w rejonie Zamościa z Armią Konną S.M. Budionnego. 1921-1922 szef sztabu generalnego. 1922-1923 premier i minister spraw wewnętrznych.15 III 1923 rząd Sikorskiego doprowadził do uznania polskich granic wschodnich przez Konferencję Ambasadorów.

Sikorski zginął w katastrofie lotniczej 4 VII 1943 w Gibraltarze, powracając z inspekcji wojsk na Środkowym Wschodzie. Przyczyn katastrofy nie wyjaśniono do chwili obecnej. Pochowany na cmentarzu polskich lotników w Newark, w Wielkiej Brytanii.17 IX 1993 jego prochy przeniesiono na Wawel. Autor publikacji z zakresu wojskowości i polityki, m.in.: O polską politykę państwową. Umowy i deklaracje z okresu pełnienia urzędu prezesa Rady Ministrów 18 XII 1922 - 26 V 1923 (1923), Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-radzieckiej wojny 1920 roku (1928), Przyszła wojna - jej możliwości i charakter oraz związane z nimi zagadnienia obrony kraju (1934).

Sylwia Nawalany KL.III B źródło: encyklopedie Koniec