Kreatywna rachunkowość

Kreatywna księgowość Kreatywna księgowość to termin, który się pojawił po wykryciu wielkich skandali finansowych w USA w 2002 roku. Nazwano tak przypadki ukrywania strat i przedstawiania w pozytywnym świetle wyników firmy celem przyciągnięcia inwestorów.

Kreatywna rachunkowość W rozumieniu negatywnym „kreatywna rachunkowość” to taka manipulacja danymi pochodzącymi z rachunkowości, która wykorzystuje luki w zasadach rachunkowości i prawie oraz wyborze takich metod pomiaru i sposobu prezentacji informacji w sprawozdaniu finansowym, które skłaniają ich użytkowników do oczekiwanych zachowań w podejmowaniu decyzji na podstawie tych informacji.

Główne cele zastosowania rachunkowości kreatywnej Uniknięcie negatywnych skutków kontroli ze strony akcjonariuszy. Manipulowanie podstawowymi wskaźnikami używanymi w analizie finansowej. „Podretuszowanie” osiągnięć menadżerów (premia za wyniki). Ukrycie ryzyka finansowego. Zwiększenie zysku, ukrycie straty. Przekonanie kredytodawców, pożyczkodawców i partnerów handlowych o swojej wiarygodności. Uzyskanie dostępu do kapitałów, których otrzymanie w inny sposób nie byłoby możliwe.

Kreatywna księgowość - pojęcie pozytywne czy negatywne? Dorota Markert, rzeczniczka KPMG uważa, że termin kreatywna księgowość nie jest wcale nowy, jest w powszechnym użyciu od wielu lat. - Odnosi się on do zastosowania zasad rachunkowości w sposób, który nie jest bezpośrednio wskazany w przepisach. Nie jest to pojęcie wartościujące - nie wskazuje bezpośrednio, czy przyjęte rozwiązanie powoduje powstanie nieprawidłowości w sprawozdaniu finansowym.

Kreatywna księgowość nie zawsze oznacza oszustwo Antoni Reczek, prezes PricewaterhouseCoopers - w polskich mediach często używa się określenia kreatywna księgowość błędnie, w zasadzie wyłącznie w negatywnym kontekście, podczas gdy rozwiązanie kreatywne może być pozytywne, zgodne z prawem i korzystne dla odbiorców sprawozdania finansowego - uważa Reczek. - Istnieje bardzo wiele przepisów regulujących księgowość. Mają one na celu zapewnienie, że transakcje będą przedstawiane zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Często się jednak zdarza, że transakcja nie pasuje do przepisów i wtedy potrzebne jest twórcze myślenie oraz bardzo dobre rozumienie intencji przepisów, aby zapisać transakcję zgodnie z tą intencją.

Miejsce rachunkowości kreatywnej

Grupy zjawisk RK Kreatywność jako naturalny, zgodny z prawem, element twórczy wykorzystywany przez jednostkę sporządzającą sprawozdania finansowe wspierający decyzje co do sposobu liczenia, który najlepiej spełnia wymogi wynikające z dążenia do ujmowania w sprawozdaniach finansowych wiarygodnych informacji.

Grupy zjawisk RK Unikanie określonych skutków regulacji obowiązujących w rachunkowości przez zastosowanie technik, które pozwalają na dokonanie pomiaru zgodnie z interesem jednostki sporządzającej sprawozdanie.

Grupy zjawisk RK Włączenia do sprawozdań finansowych pozycji, które nie były dotychczas przedmiotem regulacji, co łączy się z istotnymi zmianami w praktykach pomiaru w porównaniu ze stosowanymi wcześniej.

Grupy zjawisk RK Braku określonych pozycji w sprawozdaniach finansowych, prezentowania niektórych pozycji niezgodnych ze stanem faktycznym itp. działań, które wiążą się bezpośrednio z oszustwami.

Przedwczesne uznawanie przychodów: Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Przedwczesne uznawanie przychodów: Wysyłanie produktów zanim umowa sprzedaży została sfinalizowana. Uznawanie przychodów, gdy istnieje istotna niepewność co do ich rzeczywistego uzyskania. Ujęcie w księgach bieżącego okresu przychodów z tytułu usług, które będą świadczone w przyszłości.

Ujmowanie w księgach fikcyjnych przychodów: Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Ujmowanie w księgach fikcyjnych przychodów: Księgowanie przychodów z tytułu zamiany podobnych aktywów. Księgowanie jako przychodów ze sprzedaży także tej części jej części, co do której wiadomo, że będzie zwrócona przez odbiorcę. Używanie oszacowanych fikcyjnych przychodów w śródokresowych sprawozdaniach finansowych

Zwiększenie dochodów jednostki przy pomocy jednorazowych zysków: Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Zwiększenie dochodów jednostki przy pomocy jednorazowych zysków: Zwiększenie zysku dzięki sprzedaży niedoszacowanych aktywów. Zwiększenie zysku dzięki celowemu doprowadzeniu do przeterminowanych należności. Traktowanie nadzwyczajnych i jednorazowych zysków i strat tak samo jak innych pozycji normalnych dochodów jednostki. Ukrywanie strat na działalności kontynuowanej poprzez włączanie ich w koszty działalności zaniechanej

Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Przesunięcie kosztów bieżącego okresu sprawozdawczego w ciężar przychodów przyszłych okresów: Niewłaściwe aktywowanie kosztów. Spowolnienie ujmowania kosztów amortyzacji. Zaniechanie odpisu w koszty/straty aktywów bezwartościowych.

Zaniechanie ujęcia w księgach lub nieujawnianie wszystkich zobowiązań: Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Zaniechanie ujęcia w księgach lub nieujawnianie wszystkich zobowiązań: Ujęcie przychodów, a nie zobowiązań, gdy wpłynęły środki pieniężne. Zaniechanie ujawnienia pewnych lub warunkowych zobowiązań. Zaniechanie ujawnienia zobowiązań i zobowiązań warunkowych. Angażowanie się w transakcje, których celem jest „wyprowadzenie” zobowiązań z bilansu.

Przesunięcie bieżącego dochodu do okresów późniejszych: Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Przesunięcie bieżącego dochodu do okresów późniejszych: Tworzenie rezerw po to, aby przesunąć przychód ze sprzedaży na dobro okresów późniejszych. Manipulowanie momentem uznawania przychodów w porozumieniu z odbiorcami.

Klasyczne techniki negatywnej inżynierii księgowej czyli „Siedem głównych narzędzi fałszowania informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych” Ujęcie w księgach bieżącego okresu kosztów, które dotyczą przyszłych okresów: Przyspieszenie ujęcia przyszłych dyskrecjonalnych wydatków w ciężar bieżącego okresu. Ujęcie w ciężar kosztów bieżącego okresu kosztów amortyzacji, które powinny być ujęte w w przyszłych okresach sprawozdawczych.

Negatywne praktyki księgowe – Agresywna rachunkowość Stosowana w przypadku świadomego wyboru zasad rachunkowości przez przedsiębiorstwo – spośród możliwych do stosowania w danym kraju - aby osiągnąć pożądaną wielkość wyniku finansowego.

Negatywne praktyki księgowe – Agresywna rachunkowość Lp. Zasady Rachunkowości Rodzaje polityki rachunkowości Konserwatywna Agresywna 1. Uznawanie przychodów Po zakończeniu transakcji W momencie sprzedaży 2. Metoda amortyzacji Przyspieszona amortyzacja (krótki czas) Metoda liniowa (długi czas amortyzowania) 3. Wycena zapasów LIFO (przy założeniu wzrostu cen) FIFO 4. Amortyzowanie Goodwill’u Krótszy okres od możliwego Przez najdłuższy możliwy okres 5. Rezerwy na naprawy gwarancyjne Wysoka kwota Niska kwota 6. Oszacowanie złych należności 7. Ujawnienie kosztów reklamy W ciężar bieżącego okresu Aktywowanie

Negatywne praktyki księgowe – Wygładzanie zysków „Income Smoothing” Działanie polegające na wyeliminowaniu „wzlotów i upadków” w normalnym osiąganiu zysków przez przedsiębiorstwo dzięki zmniejszaniu i „zatrzymywaniu” zysków w latach tłustych i wykorzystaniu ich w latach „chudych”.

Negatywne praktyki księgowe – Metody wygładzania zysków Metoda Charakterystyka Rezerwy Tworzenie (zwiększanie) i rozwiązywanie (zmniejszanie) rezerw w bilansie Ujmowanie zdarzeń w odpowiednich okresach obrotowych Manipulowanie datą zaksięgowania przychodów/kosztów na przełomie okresu obrotowego Sprzedaż aktywów Realizowanie zysków w latach „chudych”; ponoszenie strat w latach „tłustych” „Żniwa” Obcinanie wydatków uznaniowych w latach „chudych”, zwiększanie ich w latach „tłustych” Ukryte rezerwy Zwiększanie kosztów w latach „tłustych”; ograniczanie kosztów w latach „chudych”

Negatywne praktyki księgowe – Upiększanie wyników „Window dressing” Działanie polegające na celowym zniekształceniu obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, wskutek czego sprawozdania finansowe stają się nieprzejrzyste.

Negatywne praktyki księgowe – Upiększanie wyników „Window dressing” Zakres Technika Płynność Wykorzystanie dostępnych linii kredytowych w celu zwiększenia płynności. Naciskanie na dłużników, aby regulowali należności na koniec roku. Wartość aktywów Zwlekanie z uznawaniem utraty wartości przez aktywa. Zaniechanie korekt z tytułu aktualizacji wartości do ceny rynkowej. Zobowiązania Niewykazywanie zadłużenia w bilansie. Zaniechanie tworzenia rezerw na przewidywane przyszłe koszty. Sprzedaż Wykazywanie przychodu zanim zostanie wypracowany. Wysyłanie niechcianych towarów, które później zostaną zwrócone. Manipulowanie pozycjami z końca roku przez ich zaliczanie do minionego lub następnego okresu. Marża brutto - Zawyżanie wartości zapasów i zaniżanie wartości sprzedanych towarów i produktów Koszty „Zbieranie plonów” przez obcinanie obowiązkowych kosztów Korzystanie z ukrytych rezerw Zysk - Wyszukiwanie pozycji wyjątkowych Ujawnianie informacji - Zaniechanie ujawniania niepomyślnych informacji w informacji dodatkowej