WŁADZA USTAWODAWCZA

WŁADZA USTAWODAWCZA We współczesnych demokracjach podstawowym podmiotem sprawującym władzę ustawodawczą jest PARLAMENT Władzą ustawodawczą może sprawować ponadto: GŁOWA PAŃSTWA RZĄD (SZEF RZĄDU) NARÓD (bezpośrednio SUWEREN) SĄD lub TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY + w systemie common law – SĄDY

WŁADZA USTAWODAWCZA Charakterystyka współczesnych parlamentów ROZMIAR PARLAMENTU (liczba deputowanych) max. Chiny – blisko 3 000 osób, min. Tuvalu – 13 osób ANALIZA Z PERSPEKTYWY EKONOMICZNEJ → indywidualizm metodologiczny podstawowym celem działania parlamentarzystów jest DĄŻENIE DO REELEKCJI → scena polityczna jako szczególny rynek (RYNEK POLITYCZNY) podjęcie decyzji wymaga poniesienia określonych kosztów (KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH)

WŁADZA USTAWODAWCZA ANALIZA Z PERSPEKTYWY EKONOMICZNEJ Zmniejszenie liczby deputowanych pozwala obniżyć KOSZTY TRANSAKCYJNE Zwiększenie liczby deputowanych pozwala obniżyć LICZBĘ BŁĘDÓW (KOSZT BŁĘDÓW) popełnianych przy sporządzaniu aktów prawnych KOSZTY KOSZTY CAŁKOWITE KOSZTY TRANSAKCYJNE KOSZTY BŁĘDÓW L0 LICZBA DEPUTOWANYCH

STRUKTURA PARLAMENTU PARLAMENTY JEDNOIZBOWE (UNIKAMERALNE) PARLAMENTY DWUIZBOWE (BIKAMERALNE) izby wyższe na ogół mają mniejsze kompetencje niż niższe (BIKAMERALIZM ASYMETRYCZNY, SŁABY) izby wyższe częstokroć nie pochodzą z wyborów powszechnych wybory pośrednie, mianowanie, dziedziczenie w wyborach do izby wyższych nie obowiązuje zasada równości materialnej głosu kadencja deputowanych do izby wyższej jest na ogół dłuższa, a jej skład jest wymieniany rotacyjnie; + na ogół nie może być ona skrócona w izbach wyższych zasiada mniej deputowanych bierne prawo wyborcze do izb wyższych jest częstokroć obwarowane wyższym cenzusem wiekowym

WŁADZA USTAWODAWCZA DŁUGOŚĆ KADENCJI ARGUMENTY EKONOMICZNE BIKAMERALIZM wzrost KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH zmniejszenie tempa pracy parlamentu i liczby uchwalanych aktów prawnych łatwiej zachować STATUS QUO potencjalna możliwość wzrostu znaczenia władzy sądowniczej DŁUGOŚĆ KADENCJI najczęściej 4-5 letnie KRÓTSZA KADENCJA lepsze odzwierciedlenie preferencji wyborców aktywność deputowanych skupiona na dążeniu do reelekcji większe obciążenie dla budżetu

WŁADZA USTAWODAWCZA TRYB PRACY ORGANY KIEROWNICZE STAŁY SESYJNY ORGANY KIEROWNICZE JEDNOOSOBOWY KOLEGIALNY WIELKOŚĆ KLUBÓW (FRAKCJI) PARLAMENTARNYCH 0D 3 D0 30 DEPUTOWANYCH JEŚLI LICZBA DEPUTOWANYCH NIE JEST STAŁA, PRÓG BYWA OKREŚLANY JAKO ODSETEK ICH OGÓLNEJ LICZBY

WŁADZA USTAWODAWCZA FUNKCJE PARLAMENTU: STANOWIENIE PRAWA Funkcja USTROJODAWCZA Funkcja KREACYJNA Funkcja KONTROLNA Funkcja LEGITYMIZACYJNA Funkcja SĄDOWNICZA FORUM DYSKUSYJNE OŚRODEK DECYZYJNY parlamenty TRANSFORMATYWNE (SILNE) parlamenty umiarkowanie TRANSFORMATYWNE parlamenty SŁABE (PARLAMENTY-ARENY)

WŁADZA USTAWODAWCZA TYP SYSTEMU RZĄDÓW Czynniki warunkujące rolę parlamentu w systemie politycznym: TYP SYSTEMU RZĄDÓW RODZAJ SYSTEMU PARTYJNEGO i POZIOM FRAGMENTARYZACJI PARLAMENTU LICZBA, UPRAWNIENIA I AKTYWNOŚĆ KOMISJI PARLAMENTARNYCH POZIOM DYSCYPLINY I LOJALNOŚCI PARTYJNEJ SCENTRALIZOWANIE PARTII POLITYCZNYCH MOŻLIWOŚĆ SKRÓCENIA KADENCJI PARLAMENTU MOŻLIWOŚĆ UCHYLENIA DECYZJI PARLAMENTU