PTAKI POLSKIE Odlatujące na zimę >> Bocian biały >> Jaskółka >> Kukułka >> Szpak >> Wilga >> Skowronek >> Żuraw >> Pozostające w kraju >> Sójka >> Sikora bogatka >> Wróbel >> Gil >> Sroka >> Autor >>

ODLATUJĄCE NA ZIMĘ

BOCIAN BIAŁY Bocian biały był dawniej uważany za zwiastun szczęścia. Żywi się nie tylko żabami (wbrew przekonaniu żabami raczej niechętnie) ale również owadami, i drobnymi ssakami. Poluje głównie na łąkach. Gnieździ się: na kominach, starych stodołach i słupach elektrycznych. Jedna para zajmuje jedno gniazdo przez wiele lat. Przed odlotem na zimę bociany zbierają się w tak zwane sejmiki.

JASKÓŁKA Jaskółka oknówka jest łatwa do rozpoznania po białym kuprze. Od dymówki różni się mniej wciętym ogonem, spokojniejszym i wolniejszym lotem. Występuje najczęściej w pobliżu wód, na wsiach i także w miastach i nie koniecznie na terenach zamieszkanych. Żeruje podobnie jak dymówka. Gniazduje w koloniach na budynkach (pod stropami lub we wnękach okiennych) i skalnych ścianach. Gniazdo ulepione z gliny lub błota w kształcie półkulistej, zamkniętej czarki ( u dymówki jest ona otwarta). Budowa gniazda trwa około dwóch tygodni. W maju samica składa 4-6 jaj o cienkiej prawie przeźroczystej skorupce. Późną jesienią gromadzą się w stada i odlatują do Afryki. Młode oknówki osiedlają się bardzo blisko swojego miejsca urodzenia  

KUKUŁKA Kukułka jest raczej płochliwa, stąd jej obecność można stwierdzić najczęściej tylko po charakterystycznym głosie. Samiec ma szary wierzch, skrzydła oraz głowę z piersią, spód jest czarno-biało prążkowany. Charakterystyczna dla kukułki jest postawa z lekko opuszczonymi skrzydłami. Śpiew godowy samca to powszechnie znane kukanie, samica odzywa się chichoczącym trelem. Kukułka jest pasożytem lęgowym, czyli składa pojedyncze jaja do gniazd innych ptaków wróblowatych . Pisklęta kukułki po wykluciu wypychają jaja gospodarzy .Kukułka występuje na skrajach lasów, terenach rolniczych, unika środowiska miejskiego. Żywi się przede wszystkim owadami, szczególnie gąsienicami motyli .Zjada także jaja ptaków, którym podrzuca własne.

SZPAK Szpak jest bardzo pospolitym, dosyć małym ptakiem. W szacie spoczynkowej jego tułów i głowa usiane są białawymi kropkami, które w ciągu zimy ulegają starciu i powstaje czarna barwnie lśniąca szata godowa. Żeruje głównie na ziemi poszukując różnych owadów, a później owoców, ale w miastach szpaki także przestawiają się na odpadki. Jego śpiew często złożony jest z naśladownictwa głosów innych ptaków. Występuje na obrzeżach lasów, pojedynczych zadrzewieniach, parkach i ogrodach. Gniazduje w dziuplach i skrzynkach lęgowych. Na dnie układa suche gałęzie i pióra. W maju Samica składa 3-6 jasnoniebieskich jaj. Odlatują IX - XI, ale miejskie populacje często zimują w Polsce.  

WILGA Wilga to charakterystyczny ptak o żółtym ubarwieniu. Samiec jest intensywnie żółty na całym ciele, za wyjątkiem kontrastowo-czarnych skrzydeł, ogona i okolicy oka. Wilga prowadzi skryty tryb życia wśród koron drzew, na ziemie schodzi rzadko. Jej obecność najłatwiej stwierdzić po charakterystycznym głosie samca od którego wzięła się ludowa nazwa wilgi - "zofija" (także dlatego, że przylot tych ptaków był kojarzony z imieninami Zofii - 15.V). Na rozległe terytorium wybiera świetliste lasy liściaste, dąbrowy, olsy i gaje brzozowe. Zamieszkuje także większe parki lub zadrzewienia nadrzeczne, a sporadycznie występuje w ogrodach. Gniazdo buduje zazwyczaj bardzo wysoko. Jest to misternie upleciony (głównie przez samicę) koszyczek zwisający pomiędzy dwiema rozwidlającymi się gałęziami (najczęściej z dala od pnia). Wilga żywi się głównie owadami, rzadko także owocami.

SKOWRONEK Skowronek polny jest najliczniejszym ptakiem pól i łąk, a jednocześnie najpospolitszym z europejskich skowronków. Masywny z białym brzuchem i krótkim, grubym dziobem. Podobny jest do dzierlatki jest on jednak jaśniejszy, a jego często nastroszony czub jest mniejszy i nie tak ostry. Zaraz po powrocie z zimowiska skowronki łączą się w pary. Samce śpiewają od wschodu do zachodu słońca (z małą przerwą) wznosząc się w locie trzepoczącym na znaczną wysokość. Gniazdo jest to dołek w ziemi wyłożony trawą i końskim włosiem. Samica składa 4-5 maskująco ubarwionych jaj. Po 10 dniach od wyklucia młode umieją latać i zbierać pokarm, a ich rodzice przystępują do drugiego lęgu, a potem nawet i do trzeciego. Skowronki żywią się owadami, roślinami i nasionami.

ŻURAW Żuraw jest dużym (105-130 cm) i efektownym ptakiem. Żuraw gniazduje na terenach podmokłych, często w lasach. Żeruje na wilgotnych łąkach, także na polach. Duże gniazdo buduje z mchów, zeschłej trzciny i trawy na podwyższeniu terenu, często otoczone jest płytką wodą. Żuraw żywi się bezkręgowcami oraz drobnymi kręgowcami, a także jagodami i młodymi pędami roślin. Podczas całego roku żurawie wydają charakterystyczny, bardzo głośny, trąbiący głos - klangor. Na przełomie października i listopada zbierają się na noclegowiskach (zlotowiskach) liczących nawet kilka tysięcy osobników . Później ptaki wspólnie odlatują na zimowisko.

POZOSTAJĄCE W KRAJU

SÓJKA Nasze sójki wbrew pozorom nie wybierają się za morze, ponieważ zimę spędzają w południowo-zachodniej Europie. Zamieszkuje wszelkiego rodzaju lasy. Mimo że lata bardzo zwinnie to unika dalekich przelotów. Jadłospis ma urozmaicony. Jesienią robi zapasy na zimę w postaci żołędzi i orzechów chowanych w różne skrytki (potem najczęściej o nich zapomina). Samica znosi 5-7 zielonkawych jaj. Sójki są gniazdownikami.  

SIKORA BOGATKA Sikora bogatka jest najbardziej przyzwyczajoną do człowieka sikorą. Jest bardzo ruchliwa. Zamieszkuje lasy, parki, ogrody, a nawet osiedla miejskie (z parkiem w pobliżu) - najmniej związana ze zwartymi kompleksami leśnymi ze wszystkich sikor. Jest owadożerna, ale chętnie przylatuje do karmników (najlepiej z zawieszoną słoniną). Samica od samca różni się węższym i kończącym się na brzuchu czarnym paskiem. Miejsca na gniazda wybiera bardzo różne: od dziupli i budek dla ptaków po skrzynki na listy, rury i ogrodzenie. Samica składa 8-12 białych, rdzawo nakrapianych jaj. Wszystkie sikory są gniazdownikami.  

WRÓBEL Wróble przywędrowały do nas bardzo dawno z południowej Afryki i Azji. Do naszego klimatu przystosowały się dzięki zamieszkaniu w pobliżu siedzib ludzkich, gdzie mogły łatwo znaleźć pożywienie. Teraz zamieszkują tylko tereny zajęte przez ludzi. Samiec ma szare ciemię i czarny krawacik, natomiast samica pozbawiona jest tych ozdób, a jej skrzydła mają mniej kolorów niż u samca. Żywią się nasionami, okruchami chleba, resztkami ze śmietników, a młode karmią owadami i ich gąsienicami. Zimne noce wróble domowe spędzają w gromadkach obsiadając całe drzewa lub krzewy. Gniazdują: w szczelinach murów, na krzewach, balkonach lub czasem w starych gniazdach oknówek. Samica składa 4-6 zmiennie ubarwionych jaj. Są gniazdownikami.

GIL Gil charakteryzuje się krępą sylwetką z ciemnym, krótkim i grubym dziobem, czarną czapeczką i we wszystkich szatach lśniącym, czarnym ogonem kontrastującym z białym kuprem i podogoniem. Samiec ma czerwonawo-rudy brzuch, a u samicy jest on szarobrązowy. Gile odżywiają się głównie pokarmem roślinnym. Zimą i jesienią zjadają nasiona drzew, leśne jagody, zwłaszcza jarzębinę, latem także drobne owady. Gniazduje głównie w borach świerkowych lub w lasach z gęstym podszyciem świerkowym lub jałowcowym. Gniazdo zakładają na niewysokich drzewach najczęściej świerkach lub w dolnych gałęziach starego drzewa. W maju samica składa 4-6 bladoniebieskich ciemno-cętkowanych jaj. Osiadły. W Polsce zimują ptaki ze wschodu i północy. Często przylatuje do miast, gdzie odwiedza karmniki, unika jednak bezdrzewnych przestrzeni.

SROKA Sroki często "kradną" i znoszą do gniazda błyszczące przedmioty. Są bardzo ruchliwe i krzykliwe. Niegdyś zamieszkiwały tylko wsie i obrzeża lasów, ale teraz przeniosły się także do parków i zieleńców miejskich, unikają natomiast zwartych kompleksów leśnych i gór. Samica jest mniejsza od samca. Żywią się wieloma rzeczami w tym także padliną. Sezon lęgowy zaczynają już pod koniec zimy (początek lutego). Gniazdują na drzewach. Gniazdo sroki ma kulisty kształt z dwoma otworami wejściowymi. Samica składa 4-7 blado-zielonkawych brunatno nakrapianych jaj. Są gniazdownikami.

Podkarpackie Towarzystwo Edukacji Alternatywnej ,,Wszechnica”Krosno Technologia Informacyjna Edukacja Multimedialna Autor: Krystyna Gołąb 29.11. – 1.12. 2004r.