„Żywność z Pomorza” Strategia rozwoju klastra spożywczego województwa pomorskiego (wersja do konsultacji) Seminarium jest organizowane w ramach projektu ”Stymulowanie innowacyjności gospodarki województwa pomorskiego przez wspieranie klastrów – koncepcja polityki i działania pilotażowe” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej oraz z budżetu państwa w ramach ZPORR (działanie 2.6.). Projekt jest realizowany przez IBnGR oraz Samorząd Województwa Pomorskiego.

Sektor spożywczy w województwie pomorskim Pomorski klaster spożywczy, to: rolnictwo, łowiectwo rybactwo produkcja żywności handel hurtowy i detaliczny hotele i restauracje administracja lokalna środowisko naukowo- badawczego finanse marketing logistyka

Skup surowca Konsument Hurt Gospodarstwa rolne, rybackie, etc Mapa klastra spożywczego – stan bieżący Dostawcy materiału siewnego Dostawcy trzody i bydła oraz drobiu Dostawcy narybku Dostawcy maszyn i urządzeń Dostawcy opakowań Dostawcy dodatków i środków spożywczych Dostawcy transportu i logistyki Organizacje branżowe Media Targi Agencje reklamowe PR Związki zawodowe Instytucje finansowe Instytucje wsparcia biznesu Szkolnictwo gimnazjalne Szkolnictwo zawodowe Szkolnictwo średnie Samorząd wojewódzki Administracja państwowa Samorząd lokalny Jednostki naukowo-badawcze Jednostki certyfikujące i akredytujące Szkolnictwo wyższe Kształcenie ustawiczne Państwowe organy kontroli i nadzoru Skup surowca Przetwórstwo wstępne Przetwórstwo właściwe Sieci handlowe Konsument Hurt Gospodarstwa rolne, rybackie, etc

Zidentyfikowane problemy Obszary funkcyjne: Marketing Regionalny Innowacyjność Analizy rynkowe Zasoby ludzkie Koordynacja i współpraca

Koordynacja i współpraca Zidentyfikowane problemy Zidentyfikowane problemy w klastrze spożywczym województwie pomorskiego Marketing Regionalny wysoki udział marek globalnych w pomorskim koszyku zakupów (AC Nielsen) działanie większości firm w segmencie „niska cena” Analizy rynkowe niski potencjał podmiotów z sektora do budowania brandów konsumenckich brak świadomości konsumentów z Pomorza i z kraju marki identyfikującej art. spożywcze z naszego regionu brak marketingu regionalnego „pomorskość”, czyli co? Innowacyjność niski udział nakładów na innowacje w firmach (~0,4% na B&R) śladowy udział wydatków na zakup technologii (~0,3% na licencje, prawa) brak wyspecjalizowanych komórek B&R w firmach niska rentowność sektora nie generująca wystarczających środków na prowadzenie własnych badań nieliczne doświadczenia pomorskich firm we współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi Analizy Rynkowe brak prowadzenia przez firmy kompleksowych badań konsumenckich, brak dostępu do profesjonalnych analiz rynkowych oraz monitoringu trendów (czynnik finansowy, ludzki) niskie wydatki firm na know-how duża rola doświadczenia i intuicji w prowadzeniu biznesu brak lokalnego ośrodka dystrybucji wiedzy o branży Zasoby ludzkie zawód w przetwórstwie spożywczym „nienobilitujący i nieciekawy” brak informacji o atrakcyjności zawodów branży spożywczej w pomorskich szkołach na poziomie podstawowym i średnim nadmiar absolwentów szkolnictwa wyższego dla sektora, ale nie w pełni przygotowanych wg. firm brak kandydatów do szkół kształcenia zawodowego i średniego niedostosowanie programów nauczania do potrzeb firm zawód w przetwórstwie spożywczym „nienobilitujący i nieciekawy” brak praktyk zawodowych dla studentów w przedsiębiorstwach emigracja zarobkowa Koordynacja i współpraca nieliczne doświadczenia w tworzeniu lobbingu na rzecz branży brak lokalnego ośrodka – partnera do wymiany informacji w klastrze działania dotyczące promocji Pomorza rozsiane w wielu miejscach (szczególnie w przypadku UM) nastawienie administracji tylko na żywność tradycyjną, a nie na przetwórstwo brak pozytywnych doświadczeń we wzajemnej współpracy: biznes-administracja brak wypracowanej modeli współdziałania poszczególnych aktorów klastra niski poziom wzajemnego poszanowania partnerów w klastrze

Analiza SWOT Szanse: sektor priorytetowy w Strategii Rozwoju Regionu zmiana trendów nabywczych Polaków (nie tylko produkt najtańszy, ale także o potwierdzonej jakości) poszukiwanie produktów markowych (Mlekovita, Łaciate w pierwszej 20 markowych firm) realny wzrost wartości nabywczej konsumentów 1/3

Analiza SWOT Szanse: wzrost świadomości konsumentów w kwestiach związanych z żywieniem i jego jakością konsumenci nastawieni na żywność: „odżywczą”, „odchudzającą”, „leczącą” „wygodną” nowe zachowania konsumenckie (sposób zakupów, styl życia) dynamiczny rozwój segmentu klientów zainteresowanych produktami delikatesowymi w kraju możliwość wykreowania zwiększonego popytu na produkty z Pomorza 2/3

Analiza SWOT Szanse: potencjał naukowo-badawczy w regionie z perspektywami rozwoju duży udział niewykorzystanych doświadczonych kadr w wieku 45+ w regionie wzrost siły przetargowej w kontaktach z administracją oraz władzami samorządowymi dla środowiska wzrost siły przetargowej poprzez współpracę biznesu vs. partnerzy uświadomienie partnerów, iż idea klaster to skoncentrowanie kompetencji związanych z sektorem 3/3

Analiza SWOT Zagrożenia: nieskoordynowanie działań promocyjnych w regionie brak wykwalifikowanej kadry na rynku pracy z doświadczeniem w budowaniu marek konsumenckich niedostrzeganie przez producentów i dystrybucję wykwalifikowanych kadr w wieku powyżej 45 lat nie w pełni uświadomiony i wykorzystany potencjał B&R w pomorskich przedsiębiorstwach sektora spożywczego 1/2

Analiza SWOT Zagrożenia: niepożądanie przez przemysł za nowo tworzonymi się trendami rynkowymi mała intensywność prac rozwojowych i wdrożeń innowacyjnych dla sektora spożywczego w pomorskich uczelniach nastawienie na proces dydaktyczno-edukacyjny, a nie doświadczalno-badawczych wśród kadr pomorskich uczelni wyższych 2/2

Misja klastra spożywczego Misja inicjatywy klastrowej „Żywność z Pomorza” Podnoszenie konkurencyjności i innowacyjności pomorskiego sektora spożywczego, prowadzenie działań, które będą służyć rozwojowi firm spożywczych z regionu oraz tworzenie sprzyjających warunków dla prowadzenia działalności biznesowej poprzez animowanie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, administracją, stowarzyszeniami branżowymi, placówkami edukacyjnymi i badawczo-rozwojowymi oraz innymi zainteresowanymi podmiotami, a w rezultacie stymulowanie wzrostu społeczno-gospodarczego w regionie

Misja klastra spożywczego Misja dla podmiotów w klastrze Oferowanie pomorskich produktów spożywczych o najwyższej jakości i smaku, spełniających oczekiwania konsumentów, produkowanych i dostarczanych na rynek z poszanowaniem zasad wzajemnej uczciwej konkurencji, obowiązujących przepisów i regulacji, zasad zachowania bezpieczeństwa i higieny oraz środowiska naturalnego, aby trwałe budować i umacniać zaufanie klientów do Żywności z Pomorza. 

Misja klastra spożywczego Misja dla podmiotów w klastrze Żywność z Pomorza to wysoce rozpoznawalna marka przez konsumentów w Polsce i na świecie, za którą stoi niepowtarzalna jakość produktów spożywczych wywodząca się z doświadczeń lokalnych przedsiębiorców i dystrybutorów, będąca unikalną wartością dla konsumentów, dla których ważnym jest wybór produktów odnoszących się do walorów regionu pomorskiego, jego dziedzictwa kulturowego oraz lokalnych smaków i zapachów.

Wizja klastra „Żywność z Pomorza” w 2018 r. W 2018 roku Inicjatywa klastrowa jest postrzegana jako prężna organizacja przyczyniająca się do wykorzystywania szans płynących z rynku przez uczestniczące w nim podmioty, podążająca i moderująca rozwój technologiczny sektora oraz kształtująca właściwe postawy konsumenckie.   Inicjatywa klastrowa łączy wszystkie zainteresowane podmioty, mające na względzie w prowadzenie działalności w sposób zgodny z przyjętą etyką oraz dobrymi praktykami, z zachowaniem poszanowania praw: swoich właścicieli, akcjonariuszy, klientów, pracowników, grup lokalnych i etnicznych oraz z szacunkiem do zasobów środowiska naturalnego.

Rozwój powiązań biznesowych w sektorze regionu Cele nadrzędne klastra „Żywność z Pomorza” Maksymalny wzrost wartości podmiotów inicjatywy wynikający z podejmowanej wzajemnie współpracy Rozwój powiązań biznesowych w sektorze regionu Program promocyjny „Żywność z Pomorza” Rozwój żywności funkcjonalnej Akademia Umiejętności i Kompetencji Sektora Spożywczego Centrum Analizy Sektorowej i Informacji Lobbing Kreacja marki „Najlepsze Smaki – Pomorskie” Kapituła Smaku

Cele nadrzędne klastra „Żywność z Pomorza” Cele kierunkowe wzrost konkurencyjności pomorskich przedsiębiorstw sektora spożywczego w stosunku do przedsiębiorstw z innych regionów wzrost udziału produkcji sektora spożywczego w Produkcie Regionalnym Brutto (PRB) woj. pomorskiego wzrost udziału spożycia żywności z Pomorza w spożyciu żywności w woj. pomorskim

Rozwój powiązań biznesowych w regionie Efekty rozwój przedsiębiorstw i tworzenie nowych podmiotów tworzenie wysokiej wartości dodanej podnoszenie konkurencyjności lokalnych firm tworzenie innowacyjnych rozwiązań rozwój potencjału edukacyjnego i naukowego Adresaci przedsiębiorstwa sektora rolno- spożywczego ośrodki edukacyjno-badawcze dostawcy surowców sektor turystyczny podmioty komercyjne powiązane z sektorem

Program promocyjny „Żywność z Pomorza” – marka „Najlepsze Smaki - Pomorskie” Efekty wzrost świadomości i tożsamości lokalnej rozwój gospodarczy regionu i dostępność zatrudnienia podniesienie wpływów budżetowych podniesienie atrakcyjności turystycznej regionu Adresaci konsumenci (mieszkańcy i turyści województwa) przedsiębiorstwa sektora rolno-spożywczego dystrybutorzy żywności pomorskiej jednostki administracji lokalnej

Cele strategiczne Zintegrowany system promocji żywności z Pomorza: analiza potencjału popytowego regionu i kraju kreacja marki „Najlepsze Smaki – Pomorskie” powołanie Kapituły Smaku ŻzP kreacja identyfikacji marki „Najlepsze Smaki – Pomorskie” zaangażowanie istniejącej sieci dystrybucji i budowa własnej kampanie promocyjna kampanie społeczne kampanie komercyjne

Cele strategiczne Rozwój żywności funkcjonalnej i wygodnej: powołanie Biura ds. Innowacji Spożywczych koordynacja projektów badawczych dla sektora spożywczego formułowanie przez BI listy priorytetów i zapotrzebowania firm spożywczych (foresight branżowy) przekazywanie listy priorytetów do regionalnych uczelni i instytutów Biuro Innowacji koordynuje poszczególne projekty oraz przygotowuje wnioski o pozyskiwanie finansowania ze środków zewnętrznych organizowanie cyklicznych spotkań naukowców i managerów produktów z przedsiębiorstw

Cele strategiczne Rozwój systemu edukacji na potrzeby sektora: szkolnictwo podstawowe i średnie opracowanie pomorskiego programu promocji zawodów sektora spożywczego reaktywacja klas zawodowych na potrzeby sektora pod patronatem poszczególnych firm i marek spożywczych powołanie fundacji stypendialnej dla uczniów i nauczycieli 1/3

Cele strategiczne Rozwój systemu edukacji na potrzeby sektora: szkolnictwo wyższe opracowanie programów studiów w kierunku specjalizacji dedykowanych dla sektora spożywczego wprowadzenie specjalizacji na kierunkach studiów w pomorskich uczelniach przygotowujących do pracy w sektorze spożywczym system praktyk studenckich w pomorskich przedsiębiorstwach i wymiany zagranicznej studentów, doktorantów oraz naukowców, system wymiennych staży dla naukowców i pracowników pozwalający na realizację wspólnych projektów i wymianę know-how 2/3

Cele strategiczne Rozwój systemu edukacji na potrzeby sektora: Akademia Umiejętności i Kompetencji Sektora Spożywczego opracowanie programu edukacji i rozwoju kadr dla obecnych i przyszłych pracowników sektora spożywczego, przygotowywanie nowych pracowników do podejmowania prac w przemyśle (z uwzględnieniem wiedzy ogólne i branżowej) kompetencji i umiejętności dotychczasowych pracowników poprzez cykliczne szkolenia pozwalające na rozszerzenie dotychczasowej wiedzy oraz wzbogacenie o nowoczesne systemy funkcjonalne w sektorze 3/3

Cele strategiczne Centrum Analizy Sektorowej i Informacji: badania marketingowe ustalenie potrzeb członków klastra w zakresie niezbędnych danych o rynku i trendach prowadzenie własnych ankiet i paneli badawczych regularne wykonywanie „białego wywiadu gospodarczego” na podstawie dostępnych informacji medialnych oraz fachowych publikacji regularny zakup danych monitorujących stan sektora przygotowywanie i publikacja raportów z badań dla członków klastra 1/2

Cele strategiczne Centrum Analizy Sektorowej i Informacji: programy międzyregionalne i międzynarodowe wyszukiwanie i uczestnictwo w międzyregionalnych projektach celem wymiany know-how oraz wykorzystywania i wdrażania w klasterze „dobrych praktyk” z innych regionów konferencje, seminaria, wykłady pogłębianie wiedzy z zakresu budowy klastra oraz obszarów związanych bezpośrednio z podnoszeniem konkurencyjności i innowacyjności sektora spożywczego 2/2

Cele strategiczne Lobbing: udział w wydarzeniach dotyczących tworzenia polityki dla sektora uczestnictwo w spotkaniach wielostronnych i bilateralnych związanych z działaniami bezpośrednimi i pośrednimi dla sektora reprezentowania sektora przed jednostkami administracji lokalnej, rządowej, jednostkami naukowo-badawczymi 2/2

Schemat Skup surowca Przetwórstwo wstępne Przetwórstwo właściwe Dostawcy materiału siewnego Dostawcy trzody i bydła oraz drobiu Dostawcy narybku Dostawcy maszyn i urządzeń Dostawcy opakowań Dostawcy dodatków i środków spożywczych Dostawcy transportu i logistyki Organizacje branżowe PR Związki zawodowe Instytucje finansowe Instytucje wsparcia biznesu Szkolnictwo gimnazjalne Szkolnictwo zawodowe Szkolnictwo średnie Samorząd wojewódzki Administracja państwowa Samorząd lokalny Jednostki naukowo-badawcze Jednostki certyfikujące i akredytujące Szkolnictwo wyższe Kształcenie ustawiczne Państwowe organy kontroli i nadzoru Skup surowca Przetwórstwo wstępne Przetwórstwo właściwe Sieci handlowe Konsument Hurt Gospodarstwa rolne, rybackie, etc Agencje reklamowe Media Targi AUKSS Biuro Klastra Program Żywność z Pomorza Biuro Innowacji AUKSS – Akademia Umiejętności i Kompetencji Sektora Spożywczego Mapa klastra spożywczego – stan docelowy Schemat CASI – Centrum Analiz Sektorowych i Informacji CASI

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Ul. Do Studzienki 63 80-227 Gdańsk-Wrzeszcz tel. 0 58 524 49 00/50 fax. 0 58 524 49 08 www.ibngr.edu.pl innowacje@ibngr.pl http://www.zywnosc.pomorskie.klastry.pl/ Seminarium jest organizowane w ramach projektu ”Stymulowanie innowacyjności gospodarki województwa pomorskiego przez wspieranie klastrów – koncepcja polityki i działania pilotażowe” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej oraz z budżetu państwa w ramach ZPORR (działanie 2.6.). Projekt jest realizowany przez IBnGR oraz Samorząd Województwa Pomorskiego.