PLANOWANIE LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PONADGIMNAZJALNEJ CZ. I. TYPY LEKCJI CELE NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA Opr. dr Anna Adamczuk-Stęplewska

LEKCJA JĘZYKA POLSKIEGO Musi być zaplanowana w ten sposób, aby zapewnić wszechstronny rozwój ucznia To zdarzenie i proces zamykający się w czasie 45 min. Lekcję budują treści nauczania oraz elementy pełniące funkcję dydaktyczną Etapy lekcji: przygotowawczy (cz. wstępna) zasadniczy (cz. właściwa) podsumowanie, wnioskowanie (cz. końcowa)

Efektywność lekcji j. polskiego Na efektywność lekcji j. polskiego składają się następujące aspekty: komunikacyjny, podmiotowość ucznia, celowość działań

Specyfika j. polskiego jako przedmiotu nauczania (Z. Uryga) Wielowymiarowość przedmiotu j. polski: Instrumentalny (kompetencje) Historyczny (treści kształcenia) Filozoficzno-społeczny (problematyzacja i pedagogizacja treści nauczania) Estetyczny i /emocjonalny/ (odbiór treści kształcenia)

TYPOLOGIE LEKCJI Typy lekcji wyróżnione ze względu na funkcje dydaktyczne (C. Kupisiewicz i M. Nagajowa): Zaznajamianie z nowym materiałem (mają jednakową strukturę) Powtórzeniowo – systematyzujące (nie mają wyraźnie ustalonej struktury) Poświęcone kontroli i ocenie (jw.)

TYPOLOGIE LEKCJI Typy lekcji uwzględniające wielostronność kształcenia (W. Okoń): podająca (historyczny wymiar przedmiotu), problemowa (filozoficzno-społeczny wymiar przedmiotu), „ekspozycyjna” (waloryzująca) – estetyczny wymiar przedmiotu operacyjna (praktyczna) – instrumentalny wymiar przedmiotu.

TYPOLOGIE LEKCJI Ze względu na wielostronny ogląd: Lekcje otwarte i zamknięte (budowa lekcji i sposób realizacji treści nauczania) Lekcje jednowątkowe i wielowątkowe (treści nauczania i ich wzajemne relacje) Lekcje panoramiczne i analityczne (sposób opracowania materiału)

PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI Merytoryczne (materiał rzeczowy, treści nauczania) Metodyczne (budowa lekcji, sposób opracowania treści nauczania, wykaz kształconych kompetencji) Pedagogiczne (komunikacja, interakcja)

6 KROKÓW PRZYGOTOWANIA DO LEKCJI (M.Rusek) Co? (treści nauczania) Dlaczego? Po co? (cele, efekty) Jak? (sposób realizacji celów, pomysł na lekcję) Jak pomysł wcielić w życie? Jaki będzie przebieg lekcji? Jakie środki dydaktyczne i materiały pomocnicze będą potrzebne na lekcji.

CELE NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA (B. Niemierko) Cele nauczania określają rzeczywisty zamiar doprowadzania uczniów do odpowiednich umiejętności w określonym czasie, są sformułowane konkretnie, wyrażają potrzeby i zainteresowania uczniów. Cele ogólne – kierunki dążeń pedagogicznych Cele operacyjne – zamierzone osiągnięcia

OPERACJONALIZACJA CELÓW NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA Sprecyzowanie (wyrzucamy ogólniki) Uszczegółowienie (opisujemy wyrażenie zasadnicze) Konkretyzacja (sytuacja, działania, stan końcowy) Upodmiotowienie (indywidualizacja)

ZASADY FORMUŁOWANIA CELÓW Napisz cel ogólny. Wyobraź sobie uczniów, którzy osiągnęli ten cel i zapisz ich zachowania. Dokonaj selekcji zapisów (wybierz z nich te dot. czynności uczniów). Dokonaj taksonomii celów. Sformułuj cele operacyjne. Sprawdź operacyjność i trafność celów operacyjnych (możliwość ich sprawdzenia i oceny).

TAKSONOMIA CELÓW NAUCZANIAI KSZTAŁCENIA ORAZ CELÓW PRAKTYCZNYCH Poziom I. /sterowanie/ A. Zapamiętanie wiadomości/naśladowanie działania B. Zrozumienie wiadomości (przedstawienie wiadomości, streszczenie, ekstrapolacja)/odtwarzanie działania Poziom II. /sterowanie/ C. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (wykonywanie przećwiczonych czynności)/ sprawność działania w stałych warunkach Poziom III. /samodzielność/ D. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (analiza, synteza, ocena)/ sprawność działania w zmiennych warunkach.

CELE KSZTAŁCENIA !!! Wszelkie kształcenie ukierunkowane jest na cele Od rozumienia celów oraz umiejętność posługiwania się nimi zależy wartość pracy nauczyciela. Cele kształcenia odnoszą się do uczniów i opisują zmiany, jakie chcemy w nich uzyskać

OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA Wskazują ogólne kierunki dążenia. Cele ogólne powinny: być bogate znaczeniowo, odnosić się do ważnych wartości np. społecznych, być perswazyjne i zwięzłe, precyzyjne (dla łatwego określenia normy osiągnięć), jasno określać adresata.

Ustalenie celu (zagadnienia) ogólnego lekcji (celu lekcji) WYZNACZANIE GŁÓWNYCH ZAGADNIEŃ PLANOWANEJ LEKCJI (PLANOWANIE METODYCZNE) Ustalenie celu (zagadnienia) ogólnego lekcji (celu lekcji) Jakiemu zagadnieniu poświęcona jest lekcja? Jakie zadanie/a główne mają zrealizować uczniowie? W oparciu o jaki materiał powyższe zadania można zrealizować?

Wyznaczanie celów lekcji (operacjonalizacja). Uczeń potrafi: czytać… WYZNACZANIE CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH PLANOWANEJ LEKCJI (PLANOWANIE METODYCZNE) Wyznaczanie celów lekcji (operacjonalizacja). Uczeń potrafi: czytać… zanalizować, zinterpretować… określić funkcję środków stylistycznych… omówić rolę kontekstów… porównać… dostrzec obecność toposów… dokonać syntezy… wyjaśnić…, wytłumaczyć… zredagować…, napisać… - itp.

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ W oparciu o podany temat lekcji: zapoznaj się z materiałem literackim i kulturowym dot. podanej tematyki w podręczniku, - zwróć uwagę na obudowę metodyczną treści nauczania, przeanalizuj zagadnienia wpisane w plan wynikowy, wyznacz zagadnienia ogólne wyznaczające kierunek planowanej lekcji, określ zbiór celów operacyjnych.