Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną Zbigniew Bąkowski Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną Analiza oddziaływania projektu na środowisko Maj 2008 r.

Kanał Żeglugowy łączący Bałtyk z Zalewem Wiślanym, będzie morską drogą wodną, podlegającą jurysdykcji Urzędu Morskiego w Gdyni, może zostać zaliczony do przedsięwzięć znacząco oddziałujących na środowisko (w ramach Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 roku w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 z późniejszymi zmianami), ze względu na żeglugę statków o nośności nie niższej niż 1.350 ton oraz ze względu na możliwe oddziaływanie przedsięwzięcia na obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk i siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary sieci NATURA 2000 wyznaczone w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880). Również z przepisów § 2.2 pkt. 64, RRM z dnia 09 listopada 2004 r dla przedsięwzięć, zmieniających linię wybrzeża morskiego oraz przepisów pkt. 79 dla wylesienia terenów o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, mających na celu zmianę sposobu użytkowania terenu, wynika obowiązek sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko.

Ze względu na wykonywanie inwestycji na obszarach lądowych i morskich istnieje obowiązek uzyskania dwóch decyzji środowiskowych. Dla obszarów lądowych właściwym organem wydającym tę decyzję będzie Wójt Gminy Sztutowo. Natomiast dla części inwestycji realizowanej na obszarach morskich będzie Wojewoda, po uzgodnieniu z Dyrektorem Urzędu Morskiego w Gdyni.

Jeżeli okaże się, że na obszarze NATURA 2000 występuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, zezwolenie może być udzielone, jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego - w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym oraz brak jest rozwiązań alternatywnych. W takim przypadku dla obszarów lądowych, właściwy miejscowo Wojewoda, a na obszarach morskich, Dyrektor właściwego Urzędu Morskiego, może zezwolić na realizację przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar NATURA 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów NATURA 2000.

Zezwolenie to może być wydane wyłącznie w celu: Ochrony zdrowia i życia ludzi, Zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego, Uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego, Wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. W związku z powyższym należy wziąć pod uwagę, po sporządzeniu raportu oddziaływania na środowisko, wystąpienie o opinię do Komisji Europejskiej. Będzie również rozważona możliwość transgranicznego charakteru oddziaływania przedsięwzięcia na poszczególne elementy przyrodnicze.

Tabela 68 Szczegółowe uwarunkowania, związane z kwalifikowaniem przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko

Źródło: Opracowania własne

W tabeli zestawiono czynniki służące do oceny lokalizacji w skali 5 punktowej: -1 - oddziaływanie korzystne 0 – brak zagrożenia. 1 – oznacza niski poziom zagrożenia dla analizowanego komponentu, 2 - oznacza umiarkowany poziom zagrożenia dla analizowanego komponentu, 3 - oznacza wysoki potencjalny poziom zagrożenia dla analizowanego komponentu,

Tabela nr 1. Ocena wariantów lokalizacji wg przyjętych kryteriów

Z podsumowania wynika, że najkorzystniejszym wariantem lokalizacyjnym pod względem przyjętych kryteriów oceny, jest wariant w Skowronkach.

Tabela 3 Oddziaływanie Kanału Żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną na środowisko w trakcie budowy i eksploatacji

Układ tabeli Nr 3 przyjęto zgodnie z opracowaniem Prognoza Oddziaływania na Środowisko Indykatywnego Wykazu Dużych Projektów dla Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” dokument końcowy po konsultacjach społecznych Praca zbiorowa, PROEKO Sp. z o.o. Warszawa lipiec 2007 r.

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków o kodzie PLB280010 Zalew Wiślany Rysunek 16 „Obszar Specjalnej Natura 2000 Zalew Wiślany”.

Rysunek 17 „Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Wiślany”

Gatunki ptaków chronionych wymienionych w Załączniku I

Występują również regularnie Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: Tabela 70 Ptaki migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG Źródło: patrz - koniec Rozdziału 8.

Specjalny obszar ochrony siedlisk PLH280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Powierzchnia 40.862,6 ha Rysunek 18 Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana”

Siedliska wymienione w załączniku do ustawy

PLH280007: Ssaki wymienione w Załączniku II Bóbr europejski (Castor fiber) Foka szara (Halichoerus grypus) Wydra europejska (Lutra lutra) PLH280007: Gady i Płazy wymienione w Załączniku II Kumak nizinny (Bombina bombina) Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) PLH280007: Ryby wymienione w Załączniku II: Ciosa(Pelecus cultratus) Koza, kózka (Cobitis taenia) Minóg morski (Petromyzon marinus) Parposz (Alosa fallax) PLH280007: Rośliny wymienione w Załączniku II Lnica wonna (Linaria odora)

Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana Rysunek 19 Obszar Parku Krajobrazowego Mierzei Wiślanej

W swoim Rozporządzeniu z dnia 15 maja 2006 r W swoim Rozporządzeniu z dnia 15 maja 2006 r. Wojewoda wyznaczył szczegółowe cele ochronne parku, a mianowicie: Zachowanie zróżnicowania geomorfologicznego, charakterystycznych cech rzeźby i zróżnicowania siedliskowego Mierzei Wiślanej, Ochrona naturalnego charakteru brzegów i plaż oraz zachowanie naturalnego charakteru procesów brzegowych, Utrzymanie warunków mikroklimatycznych umożliwiających lecznictwo uzdrowiskowe i wypoczynek nadmorski, Ochrona siedlisk ważnych dla zachowania bogactwa fauny, w szczególności ważnych miejsc lęgowych ptaków a także rejonów ich odpoczynku i żerowania w okresie wędrówki i zimowania, Ochrona reprezentatywnych obiektów kultury materialnej, Zachowanie charakterystycznych cech krajobrazu Mierzei Wiślanej; leśnego charakteru mierzei, naturalnych plaż nadmorskich, zróżnicowania pasa wydm nadmorskich oraz niskich wybrzeży nadzalewowych.

72 Rośliny chronione

Grzyby *- gatunki pod ochroną ścisłą Źródło: Opracowano na podstawie danych Ministerstwa Środowiska i materiałów dotyczących obszarów NATURA 2000

Tabela 74 Porosty *- gatunki pod ochroną ścisłą

Kluczowe koszty zabezpieczenia środowiska Ze względu na fakt, ze realizacja projektu przebiegać będzie na terenach szczególnie cennych przyrodniczo, objętych formami ochrony: Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana oraz obszary Natura 2000 specjalny obszar ochrony siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana i obszar specjalnej ochrony ptaków Zalew Wiślany przewiduje się w projekcie zastosowanie kompensaty przyrodniczej i na ten cel powinny zostać zabezpieczone środki. Projektowana lokalizacja inwestycji w Skowronkach tylko w niewielkim zakresie obejmuje wyznaczony obszar ochrony ptaków natura 2000(nieużytki bagienne i trzcinowiska od linii brzegowej do szosy ok. 30 m szerokości o powierzchni 0,5 ha)

Innym zagadnieniem jest kwestia wpływu samej inwestycji na siedliska roślinne i krajobraz w obrębie inwestycji. Siedliska te zostaną na wyznaczonej powierzchni zniszczone, tak samo nastąpi ingerencja w krajobraz. Inwentaryzacja przyrodnicza nie wykazała w miejscu lokalizacji inwestycji istnienia szczególnie cennych skupisk roślin, w tym unikatowych, nie wykazała siedlisk zwierząt, nie mniej jednak musi nastąpić wycinka drzew i zerwanie warstwy wierzchniej z roślinnością niższych pięter. Za utraconą wartość gospodarczą drzew oraz zmianę użytkowania gruntów leśnych zostanie wpłacone jednorazowe odszkodowanie w wysokości ok. 6,3 mln zł oraz 10 rocznych rat po 60 tys. zł.

Uwzględniono 50% zwyżkę ze względu na funkcje ochronną lasów Uwzględniono 50% zwyżkę ze względu na funkcje ochronną lasów. Dokładna wartość tego odszkodowania i rat zostanie ustalona w trakcie wyceny gospodarczej lasu przez biegłego, na etapie wydawania decyzji o zmianę użytkowania gruntów. W decyzji tej określony zostanie sposób postępowania z gruntami na etapie budowy, może zostać nałożony obowiązek zdjęcia przynajmniej części warstwy glebowej z poszyciem, w przypadku występowania cennych roślin lub przeniesienia zbiorowisk roślinnych na inne wskazane przez użytkownika miejsca. Część odzyskanych roślin i warstwy poszycia zostanie wykorzystania, po zabezpieczeniu, do rekultywacji terenów przylegających do Kanału, na obwałowaniu. To w znaczny sposób ograniczy negatywne oddziaływanie inwestycji na przyrodę.

Na tym samym etapie, uzyskiwania decyzji na zmianę użytkowania gruntów będzie można wystąpić o decyzję na rekultywację części gruntów zajętych tylko na czas budowy. Należy także przewidzieć w decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych nałożenie obowiązku wykonania kompensacji przyrodniczej w zamian za naruszenie powierzchni Parku Krajobrazowego i obszaru Natura 2000. Propozycja kompensacji przyrodniczej zostanie opracowana w ramach raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jeżeli taki wymóg zostanie nałożony.

Należy również przewidzieć obowiązek monitorowania stanu środowiska i przyrody na etapie budowy i eksploatacji przedsięwzięcia, wykonanie programu monitoringu skuteczności zastosowanych środków i działań minimalizujących i kompensujących negatywne oddziaływania kanału, m.in. na stan i funkcjonowanie istniejących obszarów Natura 2000. Ponadto może być wskazany obowiązek wykonania analizy porealizacyjnej, której zakres dotyczyć powinien między innymi oceny stopnia realizacji i skuteczności zastosowanych działań minimalizujących i kompensujących negatywne oddziaływania kanału na wrażliwe środowisko, w celu ich ewentualnej weryfikacji. Te wszystkie obowiązki mogą zostać nakazane do opracowania na etapie raportu oddziaływania na środowisko, natomiast szczegółowy zakres wykonania może wskazać decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach.

W związku z możliwością naruszenia siedlisk ptaków i siedlisk przyrodniczych, koniecznym będzie sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko w pełnym zakresie. W związku z opisanymi powinnościami, które mogą wyniknąć na etapie opracowywania raportu oddziaływania inwestycji na środowisko i następnie zostanie nałożony obowiązek i zakres ich wykonania w decyzji środowiskowej należałoby zabezpieczyć na ten cel środki finansowe w kwocie ok. 5 mln zł. Dokładne określenie tej kwoty będzie możliwe po uzyskaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.