Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany sytuacji życiowej Elżbieta Trubiłowicz Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Art. 33. Piecza zastępcza zapewnia: 1) pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka; 2) przygotowanie dziecka do: a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych; 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyj-nych.

2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych; Art. 40 Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie a w szczególności 1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej; 2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych; 3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych; 4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań; 5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne; 6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka; 7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Trauma prosta- jednokrotna ekspozycja na traumę złożona - wielokrotna ekspozycja na traumę indywidualna – wypadek komunikacyjny gwałt, kazirodztwo (70% PTSD) nagła śmierć bliskiego masowa –klęska żywiołowa (20% - PTSD) skażenie - obóz jeniecki

Trauma odrzucenia indywidualna przemoc utrata najbliższych (sieroctwo lub brak poczucia wsparcia) deprywacja emocjonalna (odrzucenie emocjonalne przez rodziców)

Typ przywiązania 1. bezpieczne- matki troskliwe, nienarzucające lecz dostrojone do dzieci, wrażliwe, akceptujące, gotowe raczej do współpracy niż kontroli, uważne 2. unikowe – dziecko reaguje na matkę pozorną obojętnością, jest pełne rezygnacji – matki są odrzucające, szorstkie, niechętne

Przywiązanie cd. 3. ambiwalentne - matki są nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii, są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978) 4. zdezorganizowana – zachowania matek są sprzeczne ,niezdecydowane, matka jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)

Skutki u dzieci 1. bezpieczna więź – dzieci z wysoką samooceną, zdrowe emocjonalnie, prężne, kompetentne społecznie, elastyczność 2. unikowa więź – postrzegane jako naburmuszone i aroganckie, pełne buntu, często przemocowe, psychopatologia obsesyjnych, narcystyczne i shizoidalne 3. ambiwalentna więź – postrzegane jako infantylne, często nadmiernie lgnące, są czasem ofiarami przemocy rówieśniczej 4. zdezorganizowana więź - częste psychopatologie np. borderlain

NIEPEWNOŚĆ POCZUCIE WINY OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI KONFLIKT LOJALNOŚCI POSZUKIWANIE TOŻSAMOŚCI

niepewność

Poczucie winy

OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

Konflikt lojalności

Poszukiwanie tożsamości

Problemy w regulacji emocji Zagrożenie wywołuje nadmierne - pobudzenie (niepokój, rozdrażnienie, agresja, panika) - zamrożenie (odrętwienie, odpłynięcie, zaburzenia uwagi, pamięci,

Pomoc I. Bezpieczeństwo fizyczne – brak zagrożeń, zdrowotne – diagnoza i leczenie np. PTSD, emocjonalne – zrozumienie mechanizmów zachowań przez otoczenie II. Budowanie więzi dziecko – opiekun III. Kształtowanie autoregulacji fizjologicznej i emocjonalnej IV. Kształtowanie kompetencji społecznych V. Psychoterapia traumy (Drozdowski, 2011)

Identyfikacja Identyfikacja podstawową strategią rozwoju. „Identyfikacja jest strategią obronną po traumie stosowaną po to by np. zaprzeczyć bolesnym uczuciom straty i porzucenia, uniezależnić się od obiektu lub traumatycznego przeżycia, poradzić sobie z lękiem lub pozbyć się poczucia winy i wstydu”(Srinath,2010) Procesy identyfikacyjne są zawsze złożone, po traumie są szczególnie skomplikowane. Obiekty pozytywnej identyfikacji ????

W zdrowej rodzinie rodzice są po to by zaspakajać potrzeby dzieci. W niezdrowej rodzinie dzieci są po to, żeby zaspakajać potrzeby rodziców. (Wirginia Satir, 2000)