Sejm Niemy

Sejm Niemy. 1696 r. – umiera król Rzeczypospolitej Jan III Sobieski - rozpoczyna się ostra rywalizacja o koronę.

Kandydaci na nowego króla: Jakub – starszy syn króla Jana III Sobieskiego. Aleksander – młodszy syn Jana III Sobieskie go. Książę Conti – kandydat Francuzów. Książę Fryderyk August z Wettinów – elektor Saksonii, który tron zdobył dzięki poparciu Prus, Austrii i Rosji.

Fryderyk August-król Rzeczypospolitej. 1697 r. – Fryderyk August Wettin koronuje się na króla Rzeczypospolitej jako August II. W ten sposób August II, będąc jednocześnie elektorem Saksonii i królem Rzeczypospolitej, zawiązał unię personalną między tymi dwoma krajami. Chcąc zdobyć dla Wettinów Inflanty wplątuje Rzeczypospolitą wbrew jej interesowi w niszczącą wojnę północną.

PRZEBIEG WOJNY. 1700 r. – początek wojny. Szwedzki król Karol XII pokonuje kolejno: Piotra I nad Narwią, a następnie Augusta II pod Rygą. Szwedzi wkraczają do Rzeczypospolitej, a Karol XII doprowadza do wyboru na tron polski Stanisława Leszczyńskiego. Następne lata są katastrofalne dla naszego kraju – okupacja szwedzka jest równie niszcząca jak ta z połowy XVII w., Rzeczypospolitą wykrwawiają walki pomiędzy stronnictwami Leszczyńskiego i Sasa, a koterie magnackie jawnie zdradzają interes Polski. W 1709 r. Rosjanie zadają klęskę Szwedom. W wyniku tego, zwolennicy Stanisława Leszczyńskiego zostają wyparci z kraju, a August II wraca na tron. Planuje on zamach na ustrój Rzeczypospolitej, gdzie chce wprowadzić absolutne rządy Wettinów. W momencie gdy plany te okazały się nierealne, posunął się nawet do tego, że zaproponował carowi i władcy Prus rozbiór Rzeczypospolitej, aby przynajmniej jej część została przyłączona do Saksonii. Była to jawna zdrada.

PRZYCZYNY ZAWIĄZANIA SEJMU NIEMEGO. Plany króla wywołały opór szlachty, która w 1715 r. zawiązała konfederację generalną w Tarnogrodzie. Doszło do kolejnej niszczącej wojny domowej. Żadna ze stron nie mogła uzyskać przewagi. Wykorzystał to car Rosji. Wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczypospolitej, a car Piotr I odegrał rolę mediatora. Pod kontrolą jego wojsk zawiązano sejm w Warszawie.

DLACZEGO SEJM NAZWANO NIEMYM? Carska dyplomacja ustaliła warunki pokoju między królem a szlachtą. W obawie, żeby sejmu nie zerwano (liberum veto), do głosu nie dopuszczono nikogo poza lektorem czytającym traktat.

Postanowienia Sejmu Niemego. Związek między Saksonią, a Rzeczpospolitą mógł mieć charakter wyłącznie unii personalnej. Sascy ministrowie Augusta II nie mogli podejmować decyzji w sprawach polsko-litewskich, zaś Polacy i Litwini – w saskich. Władca został zobowiązany do wycofania swoich wojsk z terenów Rzeczypospolitej. Ograniczono szeroki zakres kompetencji hetmanów.Odebrano im prawo pobierania podatku na armię. Nie mogli podejmować decyzji w sprawie liczebności wojska i wykorzystywać go w celach prywatnych. Uchwalono stały budżet państwa (10 milionów zł) oraz określono liczebność wojsk (24 tysięcy).

SKUTKI OMAWIANYCH WYDARZEŃ. Straszliwe zniszczenie kraju. Upadek znaczenia Rzeczypospolitej, która z mocarstwa stała się petentem Rosji. Degeneracja obyczajów politycznych – normą staje się przekładanie przez magnatów interesów własnych nad interesy kraju, a nawet jawna zdrada. Najdobitniej widać to było na sejmach, które notorycznie były z ich inicjatywy zrywane. Pogłębienie się ciemnoty szlachty polskiej, która coraz bardziej uzależnia się od magnaterii. Przekreślenie szans na reformę ustroju Rzeczypospolitej.

Postacie

August II Mocny (1670-1733), z dynastii Wettinów, od 1694 elektor saski (jako Fryderyk August I), król polski 1697-1706 i od 1709. Dążył do trwałego związania Polski z Saksonią, wprowadzenia dziedzicznych i absolutnych rządów oraz przeprowadzenia koniecznych reform armii i gospodarki. Dla wzmocnienia swej władzy utrzymywał w Polsce wojska saskie. Jako elektor saski rozpoczął wojnę o Inflanty ze Szwecją. Wojna sasko-szwedzka uwikłała neutralną Polskę w długotrwałą i wyniszczającą wojnę północną. Po zajęciu Saksonii przez Karola XII, August został zmuszony do podpisania pokoju w  Altranstädt , abdykacji z tronu polskiego i uznania wyboru Stanisława Leszczyńskiego. Powrócił na tron 1709 po bitwie połtawskiej za przyzwoleniem cara Piotra I. Podejmował próby wprowadzenia zmian ustrojowych opozycja doprowadziła do utworzenia 1715 konfederacji tarnogrodzkiej. Pod jego rządami Polska przeżyła okres upadku gospodarczego i kulturalnego.

Stanisław Leszczyński (1677-1766), król Polski 1704-1709 i 1733-1736. Ojciec Marii, żony króla Francji Ludwika XV. Wojewoda poznański od 1699. Po detronizacji Augusta II przez konfederację generalną w Warszawie, przy poparciu króla Szwecji Karola XII, w 1704 otrzymał tron polski. 1705 zawarł przymierze z królem szwedzkim zezwalające Karolowi XII na utrzymywanie wojska w Polsce oraz na werbunek żołnierzy. W kraju wybuchła wojna domowa pomiędzy zwolennikami Augusta II i Stanisława Leszczyńskiego ("jedni od Sasa, drudzy od Lasa"). 1706 w wyniku pokoju w  Altranstadt i rezygnacji z korony polskiej przez Augusta II, Stanisław Leszczyński stał się formalnie jedynym królem polskim. 1709 po klęsce Karola XII pod Połtawą, opuszczony przez dotychczasowych zwolenników, emigrował do Turcji, następnie do Szwecji, później do alzackiego Wissembourga. 1733 po śmierci Augusta II, poparty przez swego zięcia Ludwika XV, ponownie został wybrany na króla. Na skutek opozycji magnatów, szlachty i interwencji wojskowej Rosji abdykował 1736. Otrzymał od króla Francji w dożywocie księstwa Bar-le-Duc i  Lotaryngię, w których zasłynął jako dobry gospodarz, mecenas nauki i sztuki. Autor dzieła Głos wolny wolność ubezpieczający (1749).

Piotr I zwany Wielkim (1672-1725), car rosyjski od 1682, cesarz od 1721, twórca nowożytnej Rosji. W pierwszych latach panowania zajmował się głównie sprawami armii, rządzenie krajem i politykę zagraniczną pozostawiając Naryszkinom, rodzinie ze strony matki. Był pierwszym z carów rosyjskich, który podróżował za granicę. Spotkał się z wieloma monarchami europejskimi, poznał stosunki społeczne krajów zachodnioeuropejskich, ich osiągnięcia techniczne, organizację socjalną itp. Po powrocie krwawo zemścił się na buntujących się przeciwko niemu strzelcach. 1700, dążąc do odzyskania przez Rosję dostępu do Bałtyku, dołączył do koalicji antyszwedzkiej i wypowiedział Szwecji wojnę ( północna wojna 1700-1721). 1703 na zdobytych terenach nad Bałtykiem rozpoczął budowę twierdzy Pietropawłowskiej, później miasta Petersburg ( Sankt-Petersburg), które w 1712 uczynił stolicą państwa. 1721, po zerwaniu pokoju nysztackiego, przyjął tytuł cesarza (imperatora). Prowadził wojny z Turcją ( osmańskie imperium) i  Persją, które przyniosły mu zdobycze terytorialne nad Morzem Czarnym i  Morzem Kaspijskim. Uważany przez wielu historyków za największego reformatora państwa rosyjskiego.

Karol XII (1682-1718), król Szwecji od 1697. W  wojnie północnej, rozpoczętej w 1700, skutecznie bronił się przed koalicją wojsk sasko-rosyjsko-duńskich. W pierwszym roku wojny zmusił Danię do zawarcia pokoju i rozbił wojska rosyjskie pod Narwą. W latach 1701-1704 działania wojenne przeniosły się na ziemie polskie. Wojska sasko-polskie elektora saskiego i króla polskiego Augusta II poniosły klęski pod Kliszowem (1702) i  Pułtuskiem (1703). Karol XII przeforsował wybór S. Leszczyńskiego na króla Polski (1704). W 1706 zajął Saksonię zmuszając Augusta II do zawarcia pokoju w  Altranstädt, wycofania się z koalicji antyszwedzkiej i zrzeczenia się korony polskiej. Zaniepokojony postępami wojsk Piotra I na wschodzie, podjął wyprawę przeciw Rosji, która zakończyła się druzgocącą klęską wojsk szwedzkich pod Połtawą (1709). Klęska ta odmieniła losy wojny, w jej wyniku do koalicji antyszwedzkiej przystąpiły Prusy i  Hanower. W ciągłych walkach Karol XII tracił zdobyte wcześniej terytoria nad Morzem Bałtyckim. Zginął podczas oblężenia twierdzy Friedrikshald, w trakcie kolejnej wyprawy przeciw Danii i Norwegii. Rozpoczęta za panowania Karola XII wojna północna zakończyła się w 1721 podpisaniem pokoju w Nystad.

Opracowali: Mateusz Tryfon Zespół Szkół nr 4 w Wołominie kl. 1k Andrzej Lewkowicz Zespół Szkół nr 4 w Wołominie kl. 1k