GRA ZE ŚMIERCIĄ W SZACHY MOTYW ŚMIERCI W KULTURZE ŚREDNIOWECZNEJ ORAZ W FILMIE INGMARA BERGMANA SIÓDMA PIECZĘĆ GRA ZE ŚMIERCIĄ W SZACHY Źródła : www. wikipedia.org http://commons.wikimedia.org/ www.imdb.com

„Siódma pieczęć” film z roku 1957 autorstwa INGMARA BERGMANA, Szwecja Dwa plakaty filmowe, wykorzystujące trzy najsławniejsze motywy z filmu czyli taniec śmierci, grę w szachy i samą zakapturzoną, ubraną na czarno śmierć.

ŚMIERĆ W średniowiecznej kulturze śmierć odgrywała znaczącą rolę. Panujące epidemie, zarazy, najazdy wrogów dziesiątkowały średniowieczne miasta. Coraz więcej ludzi zaczęło dostrzegać nietrwałość życia ziemskiego. Pisarze w swych utworach opisywali marność egzystencji ludzkiej. Bojaźliwy stosunek ludzi średniowiecznych do śmierci i Boga wynikał głównie z powodu bezradności wobec chorób i różnych zaraz. Człowiek dużo częściej niż dziś stykał się ze śmiercią. Widział jak umierają jego bliscy, nie mogąc im pomóc. Jean Fouquet „Śmierć”, ilustracja z średniowiecznej książki, ok. 1460 roku

ŚMIERĆ Jednym z głównych bohaterów filmu Ingmara Bergmana jest śmierć. Podążająca za bohaterami zakapturzona postać o zaciętej twarzy.

CZARNA ŚMIERĆ To epidemia dżumy, która spustoszyła średniowieczną Europę w latach 1347-1352 zabijając, jak się ocenia, około 1/3 ludności kontynentu Rozpowszechnianie się czarnej śmierci w Europie w latach 1347-1352

CZARNA ŚMIERĆ Obraz Pietera Bruegela Starszego „Triumf śmierci” z 1562 roku przedstawia Europę w czasie epidemii dżumy, sugestywnie prezentując chaos i okropieństwo zarazy Podobna wizja jest zaprezentowana w filmie Bergmana, można tu nawiązać do procesji biczowników i polowania na czarownice.

XV - wieczny drzeworyt przedstawiający biczowników CZARNA ŚMIERĆ Biczownicy to członkowie bractw religijnych, istniejących od XIII do XV wieku, głównie we Włoszech, Niemczech, które praktykowały publiczne biczowanie się jako formę pokuty. Początkowo byli pozytywnie oceniani przez Kościół katolicki i objęli znaczną część ludności różnych stanów. Zwłaszcza podczas wielkich epidemii charakterystyczne były procesje biczujących się do krwi kobiet i mężczyzn, często prowadzonych przez księży z krzyżami i flagami. XV - wieczny drzeworyt przedstawiający biczowników

CZARNA ŚMIERĆ Taką średniowieczną procesję biczowników pokazał w swoim filmie Ingmar Bergman

RYCERZ I ŚMIERĆ Głównym motywem w filmie „Siódma pieczęć” jest gra rycerza ze śmiercią w szachy. Szachy zawdzięczały swą popularność wśród rycerstwa bezpośredniej analogii do wojny; to jednak wojna, którą zwycięża się siłą rozumu. Można spostrzec, że partia szachów jest bitwą idealną, regulowaną zasadami kodeksu rycerskiego. Nie ma w niej miejsca na podjazdy czy inne nieczyste manewry. Do nakręcenia „Siódmej pieczęci” zainspirowały Bergmana średniowieczne malowidła w kościołach pod Sztokholmem, może właśnie te? Śmierć grająca w szachy, 1480 rok, kościół wTäby, Szwecja

RYCERZ I ŚMIERĆ W filmie motyw ten ma ogromne znacznie symbolizuje odwieczne pragnienie człowieka, aby przezwyciężyć śmierć. Scena gry rycerza ze śmiercią na stałe weszła do klasyki kina.

TANIEC ŚMIERCI Taniec śmierci był jedną z najpopularniejszych alegorii w sztuce plastycznej i literaturze późnego średniowiecza. Przedstawienia tego typu powstawały jako upomnienie przed nieuchronnym śmiertelnym losem, ale także jako wyraz rozczarowania marnością świata i skargi na przemijanie. Dance macarbe, totendanz Taniec śmierci. Guy Marchant, 1486 rok, Paryż

TANIEC ŚMIERCI W scenie końcowej filmu jeden z bohaterów widzi na horyzoncie pochód zmarłych prowadzonych przez śmierć. Kadr ten jest odwołaniem do średniowiecznych tańców śmierci.

KONIEC