Jeździectwo

Jeździectwo to dyscyplina sportowa obejmująca wszystkie konkurencje sportów konnych wraz z powożeniem.

Do sportów konnych, uznanych przez Międzynarodową Federację Jeździecką, zaliczamy: ujeżdżenie skoki przez przeszkody Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego powożenie woltyżerkę rajdy długodystansowe reining

Ujeżdżenie Jest to konkurencja olimpijska. Podczas zawodów jeździec na koniu wykonuje serię określonych wcześniej ruchów, zwanych figurami na czworokątnej arenie, zwanej czworobokiem. Znajomość podstaw tej dyscypliny jest konieczna przy uprawianiu innych dyscyplin jeździeckich, np. skoków. Ujeżdżenie jest też jedną z trzech prób, jakie obejmuje Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego.

Celem ujeżdżenia jest rozwój naturalnych możliwości i zdolności konia zrównoważonego oraz dobrze i szybko reagującego na polecenia. Szkolenie konia powinno prowadzić do doskonalenia jego naturalnej równowagi, zachowania elastyczności ruchów oraz wyrobienia posłuszeństwa i chęci współpracy z jeźdźcem. Koń i jeździec powinni reprezentować wspólnie harmonię i elegancję, płynność ruchów, spokój, równowagę i wzajemne porozumienie. Wyszkolenie konia ujeżdżeniowego wymaga cierpliwości, wyczucia jego psychiki i wielu lat treningu.

Konkursy ujeżdżenia odbywają się w skali międzynarodowej i krajowej Konkursy ujeżdżenia odbywają się w skali międzynarodowej i krajowej. Konkursy krajowe podzielone są na klasy według stopnia trudności. Każda klasa dzieli się na programy opisujące obowiązkowe ruchy, jakie zawodnik i koń powinni wykonać na czworoboku. We wszystkich klasach, jeździec i koń prezentują figury i chody, płynne przejścia pomiędzy nimi oraz zmiany tempa. W zależności od poziomu trudności konkursu, obecne są też inne elementy programu, np. lotna zmiana nogi (manewr polegający na zmianie nogi prowadzącej podczas galopu) oraz pasaż (element ujeżdżenia, przy którym koń porusza się niezbyt szybkim kłusem, wysoko unosząc kończyny). Wszystkie ruchy konia powinny być wykonane przy użyciu niewidocznych pomocy i bez widocznego wysiłku ze strony zawodnika. Konkursy w niższych klasach oceniane są przez jednego sędziego, w klasach wyższych oceny wystawia trzech lub pięciu sędziów. Oceniają oni zawodnika na 10-punktowej skali. Ocena końcowa zawodnika jest sumowana i podawana w procentach. Zwycięża ten, którego wynik jest najwyższy. W zawodach ujeżdżenia kobiety współzawodniczą z mężczyznami.

Skoki przez przeszkody Jest to konkurencja olimpijska, w której koń i jeździec muszą pokonać kilka lub kilkanaście przeszkód ustawionych na torze zwanym parkurem w określonej kolejności i czasie z jak najmniejszą liczbą przypadków nieposłuszeństwa konia. Za każdy błąd jeździec otrzymuje punkty karne. Zwycięża ten, kto zgromadził jak najmniejszą liczbę punktów karnych, a w przypadku wyrównanego wyniku, ten kto pokona tor w krótszym czasie. Istnieje wiele rodzajów konkursów. W niektórych zwycięzcy wyłaniani są w dogrywkach. Są też konkursy, w których priorytetowy jest czas przejazdu. Podczas skoków przez przeszkody kobiety współzawodniczą z mężczyznami.

Istnieje wiele rodzajów przeszkód, a te najczęściej spotykane to: stacjonata, okser, mur oraz rów z wodą. W zależności od klasy i rodzaju konkursu, na parkurze ustawionych jest od 8 do 13 przeszkód – pojedynczych lub wchodzących w skład kombinacji. Przeszkody są ponumerowane zgodnie z kolejnością ich pokonywania. Dodatkowo, linia startu i mety, przeszkody oraz przejazdy obowiązkowe oznaczane są chorągiewkami białymi i czerwonymi. Zawodnik musi pokonać te części toru pomiędzy chorągiewkami.

Najważniejszą imprezą sportową w skokach przez przeszkody jest letnia olimpiada , mistrzostwa świata, Puchar Świata, a także mistrzostwa kontynentów i regionów. Każdego roku reprezentacje narodowe walczą w seriach konkursów o Puchar Narodów. Zawody te są rozgrywane podczas Międzynarodowych Oficjalnych Zawodów Konnych. W konkursie z każdej drużyny narodowej startuje po czterech jeźdźców, a w końcowej klasyfikacji odrzuca się najsłabszy wynik. Drużyny złożone z kilku jeźdźców biorą także udział w sztafetach.

Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego Jest to konkurencja olimpijska oraz jeden z najbardziej widowiskowych sportów konnych. Jest wszechstronnym sprawdzianem konia i jeźdźca, wymagającym dużego doświadczenia. Zawody odbywają się najczęściej w czasie trzech dni, podczas których przebiegają trzy różne próby sprawności jeźdźca i konia.

Podczas zawodów, należy pokonać wszystkie trzy próby z jak najmniejszą ilością punktów karnych. Wynik każdej próby ma duże znaczenie w wyłanianiu zwycięzcy, jednak najczęściej decydująca jest próba terenowa. Podczas trwania zawodów, konie poddawane są dokładnym badaniom weterynaryjnym, od których wyniku zależy dopuszczenie do kolejnych prób. Próba ujeżdżenia rozgrywana jest zgodnie z zasadami konkursu ujeżdżenia obowiązującego w danej klasie. Jeden do trzech sędziów ocenia precyzję i elegancję wykonania figur, posłuszeństwo konia, jego sposób poruszania się w stępie, kłusie i galopie, a także dosiad i działanie pomocy jeźdźca.

Próba terenowa to bieg rozgrywany na urozmaiconym terenie z przeszkodami stałymi. Próba ta ma na celu sprawdzenie szybkości, wytrzymałości i możliwości skokowych konia. Długość trasy, tempo jej pokonania i ilość przeszkód zależą od klasy zawodów. Każdy skok jest oceniany przez sędziów, a czas przebiegu jest mierzony. Upadek jeźdźca lub konia powoduje eliminację. Próba skoków przez przeszkody jest podobna do konkursów skoków przez przeszkody, lecz jej celem jest zdobycie punktów mających wpływ na wynik całych zawodów. Rodzaj toru i wysokość przeszkód zależą od klasy zawodów. Stracenie górnego drąga na przeszkodach karane jest punktami karnymi. Szybszy czas przebiegu nie jest istotny, pod warunkiem, że nie zostanie przekroczona norma.

Powożenie To jedna z najstarszych konkurencji jeździeckich. W dyscyplinie tej powożący siedzi w pojeździe zaprzęgowym i kieruje jednym, dwoma lub czterema końmi. Zawody te rozgrywane są w 3 kategoriach: zaprzęgów czterokonnych, parokonnych i jednokonnych. Kobiety współzawodniczą z mężczyznami. Zawody trwają zazwyczaj 3 dni i składają się z 3 konkursów – każdy w kolejnym dniu. Wygrywa ten, kto zdobędzie najmniejszą ilość punktów karnych. Powożącemu w zawodach towarzyszy tzw. luzak, którego rola polega na nawigowaniu w maratonie i pomocy przy obsłudze koni i zaprzęgu. Dopuszczalne działania luzaków regulowane są przepisami, których nieprzestrzeganie skutkuje punktami karnymi lub nawet eliminacją zaprzęgu.

Woltyżerka To dyscyplina jeździecka, w której zawodnik lub grupa zawodników wykonuje zróżnicowane ćwiczenia gimnastyczne i akrobatyczne na galopującym lub stępującym koniu, prowadzonym na lonży. Konkursy woltyżerki polegają na wykonywaniu ćwiczeń na koniu w idealnej równowadze i harmonii z jego ruchem. Ćwiczenia wykonywane są w galopie lub w stępie, w zależności od poziomu zaawansowania zawodników i często wraz z podkładem muzycznym. W trakcie zawodów rozgrywa się: program obowiązkowy – dla zawodników indywidualnych i zespołowych, należy w określonym czasie wykonać określone ćwiczenia, których ocena podobna jest do oceny w konkursach gimnastyki akrobatycznej; program dowolny – złożony z dowolnych ćwiczeń w układzie; program techniczny – dla zawodników indywidualnych i par, obecny w zależności od poziomu trudności konkursu.

Rajdy długodystansowe To jedna z jeździeckich dyscyplin sportowych. W tej konkurencji jeździec i koń muszą pokonać określony dystans kilkudziesięciu kilometrów w jak najkrótszym czasie. Zwycięzcą rajdu jest jeździec, który pierwszy przekroczy linię mety, spełniając równocześnie na trasie normy weterynaryjne. Po każdym odcinku, jak też przed startem i po zakończeniu rajdu, koń jest poddawany kontroli weterynaryjnej. Tylko pozytywna opinia lekarza weterynarii na każdej bramce umożliwia zawodnikowi kontynuowanie następnego odcinka.

Zawodnicy przed startem otrzymują szczegółową mapę trasy, z zaznaczonymi na niej obowiązkowymi przystankami oraz naturalnymi przeszkodami na trasie, takimi jak rowy, strome wzgórza i przeprawy wodne. Tempo pokonywania odcinków jest dowolne, w całości zależy od jeźdźca i jego oceny trudności terenu oraz kondycji konia. Z tego powodu ważne są wielomiesięczne, a nieraz i wieloletnie treningi, które na trasie pozwalają jeźdźcom wyczuć pierwsze oznaki zmęczenia konia i ocenić przeszkody pod kątem umiejętności i wytrzymałości zwierzęcia. W przypadkach, gdy jeździec chce "odciążyć" konia, ma prawo zejść z siodła i pokonywać z nim część trasy pieszo. Nie jest to karane, jednak linie odcinków oraz mety muszą być pokonywane wierzchem.

Teren, na którym rozgrywany jest rajd jest bardzo zróżnicowany, o różnorodnym stopniu trudności na poszczególnych odcinkach. Wszystkie naturalne przeszkody są wyraźnie oznaczone na mapie oraz w terenie, najczęściej za pomocą flag, które także wytyczają trasę, a jeździec nie może z niej zbaczać ani wykonywać objazdów. W niektórych obszarach, takich jak pustkowia lub obszary leśne, ciężko jest jednoznacznie oznaczyć trasę wyścigu. W takich przypadkach, za trasy rajdu uznaje się drogi utwardzone, jednak nie mogą one przekroczyć odcinka dłuższego niż 10% całej trasy. Zwycięzcą całego rajdu jest ten, kto pierwszy przekroczy linię mety, a koń zostaje uznany przez weterynarza za zdolnego do kontynuowania.

Reining To konkurencja jeździecka w stylu westernowym polegająca na jak najdokładniejszym przejechaniu schematu . Cały przejazd wykonuje się w galopie, prowadząc konia jedną ręką. Reining jest często nazywany ujeżdżaniem w stylu western. W Reinigu jest dostępnych 11 patternów. Wszystkie one składają się z tych samych elementów, wymienionych poniżej, ułożonych w różnej kolejności. Koła — wykonywanie idealnie okrągłych kół w galopie. Rozróżnia się małe koła wykonywane powoli, oraz duże koła, przejeżdżane szybko. Lotna zmiana nogi — wykonanie lotnej zmiany nogi na którą koń galopuje, dokładnie na środku areny. Roll back — szybkie obrócenie na zadzie po uprzednim zatrzymaniu konia. Spin — szybkie obroty konia na tylnej wewnętrznej nodze. W dobrze zrobionym koń nie powinien odrywać nogi od podłoża w czasie jego wykonywania. Sliding stop — zatrzymanie konia z galopu, koń powinien pochylić zad, wyciągnąć szyję i prześlizgnąć się na tylnych nogach. Cofanie — cofnięcie konia o minimum 3 metry.

Wyścigi konne To sport konny, który uprawiany jest aż od starożytności. W wyścigach biorą udział konie pełnej krwi angielskiej, konie arabskie, quarter horse i wiele innych. Wyścigi konne dzielą się na wyścigi z przeszkodami i płaskie (bez przeszkód). Zawody odbywają się na torach wyścigowych. Koni wyścigowych dosiadają doświadczeni jeźdźcy – dżokeje. Oprócz wyścigów w galopie, organizowane są także wyścigi w kłusie. Wyścigi polegają na tym, że konie ścigają się ze sobą w kłusie, głównie w wyścigach specjalnych dwukołowych wózków. Jeśli koń zagalopuje, jest dyskwalifikowany. W Polsce wyścigi konne są obecnie rozgrywane w Warszawie na torze wyścigów konnych Służewiec, we Wrocławiu i Sopocie.

Barrel racing To dyscyplina jeździecka w stylu western, w której koń i jeździec próbują w jak najkrótszym czasie ukończyć przejazd dookoła beczek. Obecnie jest to jedna z głównych dyscyplin szybkościowych na zawodach western'owych. Konkurencja łączy w sobie wysportowanie konia i umiejętności jeźdźca w bezpiecznym i zakończonym sukcesem manewrowaniu między trzema beczkami rozmieszczonymi w trójkąt na środku areny. Czas jest mierzony od momentu, gdy koń i jeździec miną linię startu, do momentu gdy schemat zostanie zakończony i koń z jeźdźcem miną końcową linię. Czas jeźdźca zależy od kilku czynników, takich jak kondycja fizyczna i psychiczna konia, umiejętności jeździeckie oraz typ podłoża.

Polski Związek Jeździecki To organizacja zrzeszająca zawodników, trenerów, sędziów i działaczy polskiego jeździectwa. Jest to obecnie jedyna polska oficjalna organizacją jeździecka uznawana przez Polski Komitet Olimpijski i Międzynarodowy Komitet Olimpijski, należąca jednocześnie do Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej. Jego celami są : organizacja, popularyzacja, rozwój sportów konnych i rekreacji konnej, reprezentowanie, ochrona praw i interesów oraz koordynacja działań wszystkich członków Związku.

KONIEC