Wybrane aspekty komunikacji społecznej w bibliotece akademickiej Renata Tomaszewska, Mariusz Polarczyk Biblioteka Główna i Centrum Informacji Naukowej Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu rtomasz@au.poznan.pl ; pol@au.poznan.pl

Gospodarka oparta na wiedzy oraz społeczeństwo wiedzy Tworzenie wiedzy (osiągnięć naukowych) Przekazywanie wiedzy (systemy kształcenia i szkolenia) Popularyzacja wiedzy Zastosowanie wiedzy dla postępu technicznego

Komunikacja społeczna - definicja Komunikacja społeczna – proces tworzenia, przekazywania i przekształcania informacji miedzy jednostkami, grupami i organizacjami społecznymi. Celem komunikacji jest kształtowanie, modyfikacja lub zmiana wiedzy, postaw i zachowań zgodnie z interesami i wartościami oddziałującymi na siebie nadawców i odbiorców.

Model komunikacji społecznej w bibliotece (wg. Kisilowskiej M.) Informacja zwrotna użytkownik biblioteka Kanał komunikacyjny komunikat Szum informacyjny

Proces komunikacji realizowany w bibliotece lub przez bibliotekę: Komunikacja personalna: Bibliotekarz - użytkownik Komunikacja wewnętrzna między pracownikami Komunikacja instytucjonalna: Biblioteka a instytucje nadrzędne merytorycznie, finansowo Biblioteka a sponsorzy Biblioteka a instytucje o podobnym charakterze działania Komunikacja masowa

Bibliotekarz - użytkownik Komunikacja werbalna (mowa, prelekcje, dyskusje) Komunikacja pisemna (powiadomienia, instrukcje) Komunikacja wizualna (pokazy, ekspozycje) Komunikacja elektroniczna

Biblioteka akademicka jako instytucja wielosemiotyczna, pośredniczy w różnych formach komunikacji, gromadzi zasoby na różnych nośnikach informacji, w tym gwarantuje dostęp do sieci on-line.

Informacja elektroniczna Dostęp w wielu postaciach Nieograniczony czas dostępu Możliwość czytania w różnych platformach przy użyciu różnego oprogramowania Możliwość przetwarzania informacji do dowolnie wybranego formatu Łatwość transmisji informacji

Wyznaczniki jakości usług biblioteki elektronicznej Aktualność Precyzja i rewelentność informacji Rzetelność Kompletność Szybkość Elastyczność

Biblioteka hybrydowa „ W bibliotece hybrydowej, oprócz użytkowników rzeczywistych, obsługą zostaje objęta cała społeczność rozproszonych, wirtualnych użytkowników, zgłaszających się do niej zdalnie z globalnego środowiska sieciowego. Kontakt z tą grupą klientów biblioteki hybrydowej odbywa się poprzez „bramę” prowadzącą do informacyjnej przestrzeni cyfrowej biblioteki, którą najczęściej stanowi witryna internetowa biblioteki” (Piotrowicz G., 2005)

Współpraca międzybiblioteczna Wymiana informacji o informacji Synchronizacja opracowania i gromadzenia zbiorów Kompleksowa obsługa użytkowników Planowe zarządzanie informacją Redukcja kosztów związanych z opracowaniem zbiorów i dostępem do źródeł informacji

Poznańska Fundacja Bibliotek Naukowych - struktura działania Uzyskanie pełnej dostępności przez Internet do metadanych dotyczących źródeł informacji zawartych w poszczególnych bibliotekach Zapewnienie dostępu do światowego zasobu czasopism w postaci elektronicznej Umożliwienie dostępu przez Internet do podręczników, monografii, zbiorów regionalnych i ogólnokrajowych w postaci cyfrowej Obniżenie kosztów eksploatacji platformy

Zasoby Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej Zasób edukacyjny (skrypty, podręczniki i monografie wydawane lokalnie) Zasób dziedzictwa kulturowego (najcenniejsze zabytki piśmiennictwa bibliotek poznańskich) Regionalia (piśmiennictwo dotyczące Poznania i Wielkopolski) Muzykalia (nuty ze zbiorów Biblioteki Akademii Muzycznej w Poznaniu) Liczba publikacji w WBC wynosi 5828 pozycji, łączna liczba czytelników 364934 (od dnia 11.06.2004) [stan na dzień 01.09.2005.]

Interfejs czytelnika WBC

Komunikacja marketingowa Zespół informacji emitowanych przez bibliotekę do swoich użytkowników, dostawców, pośredników, konkurentów Informacje pozyskiwane przez bibliotekę z rynku (potrzeby i preferencje czytelników, tendencje rozwojowe w technologiach informacyjnych, oferty dostawców, autorów)

Komunikacja marketingowa

Strategie marketingowe realizowane w Bibliotece Głównej AR w Poznaniu

„Chaos informacyjny zwiększył wymagania użytkowników w zakresie znajomości różnorodnych źródeł i formatów informacji naukowej. Zwiększył także odpowiedzialność bibliotek akademickich za efektywne kształcenie użytkowników w zakresie obsługi i wykorzystywania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych”. (Jankowska M.A, 2005)

Edukacja informacyjno- komunikacyjna Zespół umiejętności niezbędnych do rozpoznania i efektywnego wykorzystania potrzebnej informacji. Ludzie wykształceni w tym zakresie wiedzą jak się uczyć, jak znaleźć informację, jak ją wykorzystać, są ludźmi kształcącymi się przez całe życie.

Działania Biblioteki Głównej AR Poznań w zakresie kształcenia umiejętności informacyjnych czytelników Przygotowanie programu multimedialnego dla studentów, pracowników naukowych Powołanie zespołu pracowników odpowiedzialnych za proces dydaktyki Zróżnicowanie oferty szkoleń dla różnych grup użytkowników Opracowanie nowej strony www biblioteki jako źródła wyselekcjonowanej informacji Informatory drukowane o zasobach i ofertach biblioteki

Umiejętności informacyjne nabyte przez czytelników w ramach information literacy Umiejętności sprecyzowania potrzeby informacyjnej Opracowanie metody poszukiwań Identyfikacja i lokalizacja potrzebnych źródeł informacji Selekcja źródeł informacji Przekazywanie informacji w sposób odpowiedni w danej sytuacji Umiejętność przekształcenia informacji w wiedzę

Zadania bibliotek akademickich w społeczeństwie wiedzy Zwiększanie dostępności do informacji i jej selekcja Pośrednictwo pomiędzy treścią przekazów zgromadzonych w bibliotece, zasobach internetowych a czytelnikami Tworzenie własnych baz danych, katalogów Edukacja informacyjno-komunikacyjna czytelników Digitalizacja zbiorów, informacja cyfrowa Zapewnienie asymilacji wszystkich form komunikacji społecznej w bibliotece (biblioteki hybrydowe) Kooperacja z innymi bibliotekami Komunikacja marketingowa

„Specjalne znamię XXI wieku stanowi świat elektroniczny, w którym przekłady cyfrowe tekstu, obrazu, dźwięku i ruchu składają się na nową, atrakcyjną jakość procesu komunikowania w społeczeństwie. Biblioteki w tym zakresie otrzymały nowe zadania rozszerzające i przeistaczające ich dotychczasowe funkcje, pomagające bibliotekarzom i użytkownikom pokonać bariery czasu i przestrzeni” [Kocójowa M., 2002]