Konspekt, a scenariusz (teza 13)

Czym jest konspekt lub scenariusz? Najogólniej konspekt czy scenariusz to pisemny zapis planowanej lekcji. Niemniej jednak pomiędzy tymi pojęciami można wskazać pewne różnice.

Do czego służy? Konspekt ma służyć praktycznemu przeprowadzeniu lekcji, dlatego też nie powinien być popisem retorycznym, ale zwięzłym i konkretnym zapisem wykonywanych czynności. Powinien służyć pomocą, a więc najlepiej jeśli nie będzie narzucony odgórnie.

Konspekt kiedyś: Historia konspektu sięga lat międzywojennych. Dawniej był on podzielony na trzy części, które zawierały: Część wstępna-uwzględniała datę, klasę, imię i nazwisko prowadzącego, temat zajęć, hasła z programu nauczania, cele lekcji (poznawcze, sprawnościowe, wychowawcze), typ lekcji, metody i środki dydaktyczne i bibliografię.(1 strona) Część właściwa- informacje dotyczące przebiegu lekcji ( z podziałem na ogniwa), z zaznaczeniem czasu przeznaczonego na ich realizację, wyliczenie czynności nauczyciela i czynności uczniów, pytania nauczyciela, a nawet domniemane odpowiedzi uczniów, przewidywalną notatkę dla uczniów, pracę domową oraz sposób jej zadania (od 2 do 6 stron) Część końcowa- sprawozdawcza, samoocena lekcji (ok. 1.5 strony)

Konspekt wg Nagajowej Plan lekcji na piśmie. Rodzaj notatki służącej nauczycielowi jako pomoc w prowadzeniu lekcji.

ZADANIA: Utrwalenie ostatecznych przemyśleń dotyczących przebiegu lekcji. Zwięźle sformułowana pomoc w prowadzeniu lekcji, umożliwiająca rytmiczne przechodzenie od jednego etapu do drugiego, zapobiegająca chaosowi i stracie czasu. Wdrożenie się przez nauczyciela do systematycznej pracy, konspekty bowiem są jej elementem kontrolowanym przez władze oświatowe przez pierwsze trzy lata pracy w szkole.

Przygotowanie konspektu: Rzeczowe- przypomnienie lub poszerzenie wiedzy własnej na podstawie odpowiednich książek naukowych i popularnonaukowych. Metodyczne- zapoznanie się z odpowiednim fragmentem programu nauczania, podręcznikiem, ewentualnie zwrócenie uwagi na wskazówki zamieszczone w podręcznikach lub czasopismach.

Zawartość : Temat lekcji. Cele lekcji. Metody nauczania. Pomoce naukowe. Przebieg lekcji z podaniem czasu przeznaczonego na poszczególne etapy pracy.

KONSPEKT wg Chrząstowskiej Skrótowy (najczęściej punktowy) zapis większej całości. Powinien zachować wyrazistą i logiczną hierarchię układu treści. Pomija szczegóły nieistotne. Podkreśla informacje nadrzędne wobec mniej ważnych. Musi zawierać opis metody czy technik nauczania i wyraźnie pokazać ich funkcję (ale nie powinien się tylko do tego ograniczać!).

Konspekt wg Bortnowskiego Forma notatek, które mają pomóc w przeprowadzeniu lekcji. Powinien być staranny, ale daleki od oficjalności. Ma on służyć nauczycielowi i nie ważna jest forma graficzna (np. może być zapisany na małej karteczce, skrótami zrozumiałymi tylko dla niego). Szczegółowość konspektu także powinna być uzależniona wymagań prowadzącego.

SCENARIUSZ Termin zapożyczony ze świata teatru i filmu. Wg słownika wyrazów obcych jest to tekst „przystosowany i przeznaczony do realizacji filmowej lub wystawienia na scenie” Scenariusz reżyserski- tekst zawierający dokładne wskazówki dotyczące realizacji i montażu filmu.

Z poprzednich definicji można wysnuć trzy cechy także scenariusza do zajęć lekcyjnych: Szczegółowość planu działań. Jego elastyczność. Możliwość dokonywania zmian w toku dalszej pracy.

PODSUMOWANIE Konspekt względem scenariusza jest bardziej sformalizowany, mniej elastyczny. W przypadku scenariusza mamy prawo dokonywać zmian w trakcie prowadzenia lekcji, czego konspekt nie zakłada. Konspekt może być również bardziej szczegółowy.

Bibliografia M. Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli, Warszawa 1995, s.55-58. S. Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2005, s. 94-96. B. Chrząstowska, Opis lekcji, "Polonistyka" 2003, nr 9, s. 556-559. Magdalena Winiarczyk