Maria Zacharczuk-Kakietek „Piramida kontroli" sektora publicznego we współczesnym świecie - podstawowe kierunki zmian KATOWICE, O1 czerwiec, 2010 r. Maria Zacharczuk-Kakietek soures: www.intosai.org, www.eurosai.org, www.oecd.dyndns.org, http://www.oag-bvg.gc.ca/,www.theiia.org, www.mf.gov.pl/_files_/, www.coso.org/.../, www.gao.gov, www.anao.gov.au; www.ec.europa.eu

Agenda Temat jest bardzo obszerny. Ta prezentacja: Pokaże przegląd rozumienia kluczowych elementów audytu i kontroli Przeprowadzi międzynarodowe porównanie porównanie głównych poziomów „piramidy kontroli” Nie pokaże szczegółów wewnątrz piramidy, zostawiając je do dyskusji

Definicje Kontrola przedsięwzięcia polega na upewnieniu się, że wszystko (w tym momencie, w tej chwili – is being) jest wykonane w zgodzie z przyjętym planem, zgodnie z wydanymi poleceniami i ustanowionymi zasadami. Jej celem jest wskazać (zwrócić uwagę na) błędy, które mogą być usunięte tak żeby można je było usunąć i zapobiec ich powtarzaniu. (Henri Fayol, 1911)

Trójpoziomowa „piramida kontroli” Kluczowe elementy audytu i kontroli REASONABLE ASSURANCE INFORMATION Z a r z ą d z a n i e Trójpoziomowa „piramida kontroli”

Jakich „udziałowców” ma „piramida”? Jaka definicja audytu i kontroli? Jakie różnice – audytowanie (audyt) wewnętrzne, audyt (audytowanie)? i w tym kontekście: różne typy audytu różne role audytora Główny model kontroli wewnętrznej autorstwa the Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO).

Definicje Audyt (audit) (Audiare (łac.) – słyszeć, słuchać, przesłuchiwać, badać (audiatur et altera pars) Ocena osoby, organizacji, systemu, procesu, przedsiębiorstwa, projektu lub produktu: ustalenie wartość i rzetelności informacji ; także prowadzenie oceny systemów kontroli wewnętrznej. Audyt jest IFAC Audyt jest: OCCD

AUDYT ZEWNĘTRZNY

General mandate (1) Pim Boers and Jan van den Bos (Algemene Rekenkamer19 February 2009)

Types of audit Pim Boers and Jan van den Bos (Algemene Rekenkamer,2009)

AUDYT WEWNĘTRZNY

Definicje Audyt wewnętrzny jest: działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji. Polega na systematycznej i dokonywanej w uporządkowany sposób ocenie procesów: zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego, i przyczynia się do poprawy ich działania. Pomaga organizacji osiągnąć cele dostarczając zapewnienia o skuteczności tych procesów, jak również poprzez (IIA,2009)

„Podległość” audytu wewnętrznego Kraj (rząd centralny/ federalny) „Podległość” audytu wewnętrznego Australia Dyrektor generalny Kanada Wiceminister lub Associate Deputy Minister Holandia Dyrektor Generalny Departamentu Szwecja Komórki AW Biur Rządowych raportują stałym sekretarzom agencji. Dokładnie zarządowi lub dyrektorowi generalnemu Wielka Brytania Stany Zjednoczone APn Kierujący Departamentem/Agencją i Kongres Source:Bestuurlijke Orgonisotie D/2005/10106/018

Rola i umiejętności audytu wewnętrznego Szeroka gama kompetencji w tradycyjnym audycie wewnętrnym Największa różnorodność w Holandii For example, in the Netherlands, the departmental accountants services have to be rebuild so that not only accountants, but also graduates in public administration, graduates in business administration, economists, operational auditors and IT-auditors are involved Źródło Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties and Ministerie van Financiën, 2002 pp.7). Departments can appeal to an interdepartmental expert poll if they lack sufficient audit capacity

Role i umiejętności audytorów wewnętrznych Rząd określa minimalne wymagania np.: Zjednoczone Królestwo: the Government Internal Audit Certificate dodatkowe dla kierującego AW (HM Treasury, 2001a: 21). Kanada: różne np..Certified General Accountants, Certified Management Accountants or Chartered Accountants (Consulting and Audit Canada, 2003:11). Polska: CIA, CGAP, ACCA, CFA … Duże doświadcenie w zarządzaniu

Kraj (rząd centralny/federalny) Kto kontroluje działania audytu wewnętrznego? Australia Australian National Audit Office Kanada Office of the Auditor General of Canada Holandia Ministry of Finance Szwecja Riksrevisionen Wielka Brytania National Audit Office Stany Zjednoczone Government Accountability Office Polska Ministry of Finance, National Audit Office Source:Bestuurlijke Orgonisotie D/2005/10106/018

Kontrola wewnętrzna Odpowiedzialność (zadanie) wszystkich w organizacji. Ogólnie kierujący organizacją jest odpowiedzialny za ustanowienie dobrze funkcjonyjącego systemu Examples Zjednoczone Królestwo: dyrektor generalny z dyrektorem (the most senior position in the department),z dyrektorem finansowym. Odpowiednik Ministerstwa Finansów (The UK Treasury) zaprojektowało także model zarządzania ryzykiem Kanada: Odpowiednik polskiej NIK (Office of the Comptroller General) zapewnia i ensures and enforces appropriate controls and promoting sound resource stewardship . Odpowiednik MF (Treasury Board Secretariat) tworzy developed Zintegrowane Ramy Zarządzania Ryzykiem – centralny model Holandia: każdy minister ma pozostawioną swobodę wyboru systemu kontroli wewnętrznej ale W Australii, Polsce, Szwecji, Stanach Zjednoczonych: w oparciu o COSO (w Polsce standardy MF… Source:Bestuurlijke Orgonisotie D/2005/10106/018

Kontrola wewnętrzna – koordynacja – przykłady Zjednoczone Krlestówo: dyrektor generalny przy pomocy dyrektora finansowego Kanada: odpowiednik NIK Treasury Board Secretariat developed the Integrated Risk Management Framework as e central control model. Holandia: minister ma swobodę wyboru Australia, Poland, Sweden, the United States: central control model is defined based on the COSO. Source:Bestuurlijke Orgonisotie D/2005/10106/018

COSO Model COSO model Monitoring Information & Communications Control Environment Risk Assessment Control Activities Monitoring Information & Communications COSO model

„„Piramida kontroli”” Audyt wewnętrzny – kontrola wewnętrznaauditor also has the mandate to review managemen Audyt zewnętrzny – audyt wewnętrzny Ministerstwo Finansów.

Podsumowanie (2) Budżetowanie i system rachunkoy stają się coraz bardziej zoorientowane na rezultaty = potrzeba modernizacji systemów audytu i kontroli wewnętrznej Tradycyjne rozumienie : reaktywna; błędy wykryto Wspłczesne : proaktywna; błędom zapobiegamy Dobrze za pierwszym razem

Podsumowanie (3) Ttadycyjne systemy kontroli: Oceniają wykonywanie regulacji Nie oceniają/kontrolują osiągania celów. Nowoczesne rozumienie audytu i kontroli: Od zgodności z prawem i regulacjami do rezultatów Od wzajemnej kontroli do jasnego podziału pracy między „graczy” na trzech poziomach Nie powtarzamy budujemy na ustaleniach” sąsiadów” w piramidzie

Wyzwania w nowoczesnej kontroli wewnętrznej (1) Współpraca między „aktorami piramidy kontroli” (single audit). Pozyskiwanie profesjonalistów i rotacja kadr. Gwarancja niezależności (też MF KPRM). Nowe rodzaje audytu i kontroli w pełni skupione na działaniach Przekładanie rezultatów na decyzje.

Wyzwania w nowoczesnej kontroli wewnętrznej (2) Audytowanie systemu mierzenia wykonania zadań Auditing performance measurement systems. Zapewnienie, że ustalenia i wyniki analiz stanowią wkład w podejmowanie decyzji zarządczych i politycznych.

Przemyślenia na przyszłość Zarobię więcej mając więcej audytorów (nie jestem właścicielem firmy audytorskiej)? Jak wykorzystać (używać) takich ludzi… Auditor’s role (financial, compliance, performance…) Advisory role? Research and development role? Exemplary role for professional management?

Zapraszam do dyskusji mazac@nik.gov.pl

Management control: an interdisciplinary subject