DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Gimnazjum nr 2 im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Ornecie ID grupy: 96/15_MP_G1 Kompetencja: matematyka i przyroda Temat projektowy: Wędrówka po lokalnym środowisku Semestr/rok szkolny: 2009/2010

Wędrówka po lokalnym środowisku

Grupa podstawowa Grupa rezerwowa Opiekun grupy – Monika Wocial Lider grupy – Aleksandra Lipińska Kronikarz – Karolina Uss Grupa podstawowa Aleksandra Lipińska Konrad Piasecki Karolina Uss Marzena Zbróg Karol Domalewski Daniel Kupniewski Sylwia Miros Anna Staszewska Jakub Kiela Patrycja Klajn Grupa rezerwowa Izabela Kowalczyk Natalia Płodzik Teresa Wawrzyńczak Edyta Ciereszko Weronika Szniggenberg

Spis Treści I Wstęp II Mini przewodnik po Ornecie 1. Położenie i ogólna charakterystyka gminy Orneta 2. Budowa geologiczna i rzeźba terenu 3. Warunki klimatyczne 4. Wody powierzchniowe 5. Gleby 6 .Roślinność i zwierzęta 7. Podział administracyjny i ludność 8. Gospodarka 8.1 Przemysł 8.2 Rolnictwo 8.3 Turystyka 9. Ochrona środowiska

Wstęp Rozwój przez kompetencje to projekt realizowany w naszej szkole od kwietnia 2010r. Zespół projektowy sumiennie realizował zaplanowane zadania. Do wybranego przez grupę tematu „Wędrówka po lokalnym środowisku” w ramach spotkań zbieraliśmy materiały potrzebne do opracowania mini przewodnika najbliższej okolicy. Wśród mieszkańców przeprowadziliśmy na ten temat ankietę, z której wynika, że mieszkańcy Ornety dobrze znają swoją gminę, nie są jednak zadowoleni z pracy władz miasta. Ponadto uczestniczyliśmy w spotkaniu z panią wiceburmistrz panią Kukuła, poznaliśmy działalność oczyszczalni ścieków w Ornecie i zaplanowaliśmy trasę rowerową z użyciem kompasu poznaliśmy okolice Ornety co ułatwiło nam opracowanie map konturowych gminy.

Mini przewodnik po Ornecie

Położenie i charakterystyka gminy Orneta Gmina Orneta jest położona w północno - zachodniej części województwa warmińsko -mazurskiego, w powiecie lidzbarskim, nad rzeką Drwęcą Warmińską. Od wschodu graniczy z gminą Lidzbark Warmiński i Lubomino, od zachodu z gminą Godkowo i Wilczęta, od północy z gminą Płoskinia i Pieniężno, a od południa sąsiaduje z gminą Miłakowo.  

Jest to część historycznej krainy zwanej Warmią. Według J Jest to część historycznej krainy zwanej Warmią. Według J. Kondrackiego Równina Ornecka jest mezoregionem należącym do prowincji fizycznogeograficznej: Niziny Wschodniobałtycko Białoruskiej, pod prowincji: Pobrzeża Wschodnio -bałtyckiego i makroregionu Niziny Staropruskiej.  Ogólna powierzchnia wynosi 24413ha, w tym 963ha miasto, a 23350ha gmina. Jest to typowy obszar o charakterze rolniczym.

Budowa geologiczna i rzeźba terenu Równina Ornecka jest położona na Warmii. Od południa jest ograniczona wyniosłą krawędzią Pojezierza Olsztyńskiego, które odpowiada zasięgowi płata lodowcowego (tzw. Łobu Łyny). Fazy zaniku lodu zaznaczają się jako łuki wałów morenowych. Od północy wznoszą się Wzniesienia Górowskie wysokości 150 m. n. p. m. Cały obszar gminy pokrywają osady czwartorzędowe o dużej miąższości. Zalegają na osadach miocenu, pliocenu, oligocenu i najstarszym trzeciorzędzie. Miąższość tych utworów przekracza w niektórych miejscach 150 m. i zmienia się w zależności od ukształtowania terenu. Formy i osady występujące na obszarze gminy Orneta związane są ze zlodowaceniem obszaru północnopolskiego. Piaski wodnolodowcowe osadzane podczas regresji lądolodu fazy pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego są osadami najczęściej występującymi na powierzchni terenu. Spotykamy tu również piaski pylaste, iły warwowe i gliny zwałowe. Tworzą one sandr Ornety. Jest to równinna powierzchnia opadająca ku zachodowi od 100m. n. p. m. do 40 m. n. p. m., urozmaicona wytopiskami i formami rynnowymi. Teren gminy pod względem hipsometrycznym jest bardzo urozmaicony. Charakteryzuje się płasko- równinnym i nisko falistym typem rzeźby

Warunki klimatyczne   Zasadniczą cechą klimatu Równiny Orneckiej jest duża zmienność stanów pogody. Jest to konsekwencją położenia tego obszaru na drodze wędrówek ośrodków atlantyckich, którym przeciwstawiają się masy powietrza kontynentalnego. Zróżnicowanie klimatu zależy przede wszystkim do ukształtowania powierzchni, wysokości nad poziomem morza oraz odległości morza. Region ten ma swój specyficzny mikroklimat. Szczególnie w okresie zimowym uwidaczniają się różnice termiczne. Przymrozki trwają tutaj najdłużej i rozpoczynają się najwcześniej.

Zjawisko zachmurzenia jest efektem ruchu powietrza oraz ścierania się ze sobą mas o różnej wilgotności i temperaturze. Największe zachmurzeniem ma miejsce w listopadzie, grudniu i styczniu, wynosi 6,0-8,5 w skali dziesięciostopniowej. Rozpatrując rozkład dni pogodnych w poszczególnych miesiącach należy stwierdzić, że ich największa liczba przypada na czerwiec. Wiatry występujące w tym regionie kształtują się z powiązaniu z przemieszczeniem się ośrodków barycznych, a szczególnie z wędrówką niżów. Wiosną i latem dominują wiatry wschodnie z dużym udziałem wiatrów północno-wschodnich i północnych. Jesienią i zimą, przeważają wiatry północno-zachodnie i zachodnie. Klimat Równinny Orneckiej jest stosunkowo surowy, zaznacza się tu zjawisko inwersji termicznej, gdzie różnice temperatur wynoszą do kilku stopni Celcjusza. Obszar charakteryzuje się większymi opadami, dłuższym zaleganiem pokrywy śnieżnej oraz krótszym okresem wegetacyjnym trwającym około 180 dni. Średnia roczna temperatura powietrza osiąga wartość 70C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, ze średnią temperaturą około 170C, najzimniejszym zaś luty ze średnią temperaturą -30C. Największe opady, w rozkładzie rocznym, przypadają na lipiec około 13-14% sumy rocznej, a najmniejsze na marzec 5%. Na obszarze gminy średnia roczna suma opadów waha się od 550-600 mm. Spotykane są tzw. „deszcze nawalne”, które powodują katastrofalne skutki w rolnictwie.  

Wody powierzchniowe Największym zbiornikiem w okolicach jest jezioro Taftowo o powierzchni 9,5 ha. Położone jest na obszarze chronionego krajobrazu Równiny Orneckiej. To miejsce wypoczynku mieszkańców Ornety i wielu turystów. Pod względem czystości wód jezioro zaliczane jest do III klasy. W obrębie miasta znajduje się niewielkie jezioro Mieczowe( 6,3 ha powierzchni ), ale jest ono prawdziwa ozdobą Ornety.

Płaski krajobraz Równiny Orneckiej urozmaicają liczne strumyki i rzeki oraz niewielkie jeziora. Przez miasto Orneta przepływa Drwęca Warmińska. Jej źródło znajduje się w okolicach Li dzbarka Warmińskiego na wysokości ponad 100 m. n. p. m. Długość tego cieku wynosi ok. 85 km. W odległości 8 km za Ornetą wpada do Pasłęki- jednej z najdłuższych i najpiękniejszych rzek Warmii. Jest to rzeka o bardzo krętych zakolach, a koryto jej rozcina pasmo wzgórz tworząc głęboką dolinę do 25m głębokości.

Na Pasłęce znajduje się ostoja bobrów i prawie w całości jest rezerwatem przyrody. Rezerwat przyrody to obszar przyrodniczy o szczególnych walorach biologicznych, kulturowych, krajobrazowych, objętych ochroną prawną. W okolicach Ornety płynie Wałsza, rzeka o dużych spadkach wody i szczególnym ukształtowaniem doliny. W jej dnie spotkać można wymyte z moreny głazy piętrzące wodę, a zbocza porasta bogata szata roślinna.

We wszystkich jeziorach i rzekach regionu występuje duże bogactwo ryb We wszystkich jeziorach i rzekach regionu występuje duże bogactwo ryb. W jeziorach spotkać można: szczupaki, sandacze, węgorze, sieje, leszcze, płocie, okonie, tołpygi, karpie i inne. Rzeki są również atrakcyjne pod względem wędkarskim, widoczny jest pstrąg potokowy i tęczowy, lipień, świnka, rozpiór, boleń, troć wędrowna i inne. Poza jeziorami i ciekami naturalnymi na obszarze gminy spotykane są mokradła, głownie okresowe występujące w płytszych zagłębieniach na podłożu słabo przepuszczalnym. W okresach suszy zazwyczaj wysychają

Gleby Gleby gminy Orneta są młode, wykształcone na polodowcowym materiale skalnym i na osadach rzecznych . Na obszarze tym występują gleby o różnorodnej wartości użytkowej . Dominującą grupę stanowią gleby brunatne, posiadające charakterystyczną barwę warstwy wierzchniej i odczyn obojętny lub słabo kwaśny . Wytworzone są głównie z glin zwałowych i iłów . Gleby te występują w rejonie Henrykowa, Miłkowa, na północy gminy, pomiędzy Karbowem i Opinem, na południowym wschodzie gminy oraz we wschodnich jej krańcach . Na terenach sandrowych utworzyły się gleby piaskowe : bielicowe i pseudobielicowe, których skałą macierzystą są luźne piaski lub piaski słabo gliniaste . Są one słabo urodzajne . Występują we wschodniej części gminy oraz w okolicach Augustyn i Wojciechowa . Gleby bagienne, do których zaliczamy torfowe, murszowe i mady stanowią niewielki obszar . Spotyka się je w strefie obniżeń i pasem wzdłuż rzek przepływających przez gminę ( Pasłęki, Drwęcy Warmińskiej i Wałszy ) . Najczęściej wykorzystywane są jako łąki i pastwiska . Gleby gminy Orneta należą do III I IV klasy bonitacyjnej, nie wszystkie jednak są odpowiednio wykorzystywane . Przy zastosowaniu niewielkich zabiegów agrotechnicznych można by uzyskać z nich duże plony wysoko wartościowych roślin uprawnych .

Rośliny i zwierzęta Lasy gminy Orneta charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, zarówno pod względem składy gatunkowo roślin, jakości gleb, jak i wieku czy jakości drzewostanu. W południowej części gminy dominują gatunki iglaste: sosna(50,0%), świerk (11,0%), natomiast w północnej zdecydowanie gatunki liściaste 76.0% (brzoza, dąb). Zróżnicowanie to wynika głównie z lepszej jakości gleb w północnej części obszaru , gdzie występują gleby gliniaste ciężkie i żyzne. Średni wiek drzewostanów jest niski i wynosi 45 lat. Spowodowane jest to szkodami, jakie w latach 1982-83 wyrządziły silne wiatry.

W lasach orneckich występuje wiele gatunków grzybów i owoców leśnych W lasach orneckich występuje wiele gatunków grzybów i owoców leśnych. Lasy te są schronieniem dla wielu gatunków ptaków, między innymi bociana czarnego i orlika krzykliwego. Można tu spotkać rzadkie okazy muchówek, chrząszczy i pszczołowatych. Najpospolitszymi ssakami są jeże, sarny, zające, dziki, a nawet borsuki. Płaski krajobraz okolicy przecinają liczne wąwozy i jary wyżłobione przez strumyki i rzeki. Przepływające przez Równinę Ornecką rzeki Drwęce Warmińską i Pasłęka obrzeżona są dużą ilością bujnej roślinności: krzewów i drzew. Nie bez powodu więc utworzono na tych rzekach rezerwat bobrów. Bytują tu bobry o zabarwieniu od jasnobrunatnego do prawie czarnego. Ich liczebność ocenia się na 160 sztuk. Najświeższe ślady i żerowania można oglądać we wsi Dąbrówka.

Podział administracyjny i ludność . W 1999 roku wprowadzony został nowy podział administracyjny . Spowodował on duże zmiany na mapie Polski, związane z powstaniem powiatów, istniejących do 1975 roku . Gmina Orneta jest położona w województwie warmińsko – mazurskim, w obrębie powiatu Lidzbarka Warmińskiego . Gmina składa się z 17 sołectw, które obejmują liczne wsie, osady, kolonie i przysiółki .

Wśród mieszkańców 1944 osoby to bezrobotni. W tym 985 kobiet Wśród mieszkańców 1944 osoby to bezrobotni . W tym 985 kobiet . Z prawem do pobierania zasiłku są 564 osoby , bez prawa do zasiłku 1380 osób .   Bezrobocie według wieku : 18 – 24 lat : 478 osób ( 24,8 % ) 25 – 34 lat : 545 osób ( 28 % ) 35 – 44 lat : 523 osoby ( 27 % ) 45 – 59 lat : 393 osoby ( 20 % ) 60 i więcej lat : 4 osoby ( 0,2 % )   Wśród osób niepełnosprawnych zdolnych do pracy jest 25 osób, w tym 12 kobiet .

Bezrobocie według wykształcenia : Podstawowe : 738 osób Zawodowe : 712 osób Średnie ogólnokształcące : 147 osób Średnie zawodowe : 340 osób Wyższe : 7 osób Przyczyną tak dużego bezrobocia jest likwidacja wielu zakładów pracy oraz Państwowych Gospodarstw Rolnych . Struktura zatrudnienia ludności miasta i gminy Orneta wykazuje różnice dotyczące zatrudnienia w poszczególnych działach gospodarki narodowej . W Ornecie występuje duży udział zatrudnionych w przemyśle i budownictwie .

Przemysł Zakłady przemysłowe nie są duże, ale niektóre z nich cechuje prężność ekonomiczna . Istnieje przedsiębiorstwo z udziałem kapitału zagranicznego i jedno z udziałem skarbu państwa . Osobom inwestującym w tym malutkim miasteczku stosowane są ulgi podatkowe . Przemysł lekki jest reprezentowany przez zakład odzieżowy Odzieżowa Spółdzielnia Inwalidów „ WARMIA ”, Spółka z. o.o. „ BEAMODE ” Orneta – spółka z udziałem kapitału niemieckiego, firma odzieżowa „ ORTEKS ” oraz zakład krawiecki „ 5 PLUS ” wykonujący krawiectwo kompleksowe i miarowe . Zakłady te są nastawione głównie na szczycie odzieży damskiej (spódnice, spodnie, żakiety, sukienki ) i mają swoich odbiorców nie tylko w Polsce, ale i za granicami naszego państwa – w Niemczech, Szwecji, Holandii . Branża metalurgiczna jest reprezentowana przez niewielką liczbę zakładów. Przedstawicielem tej branży jest „ GUNNEBO BALTIC ” spółka z. o.o.      z udziałem kapitału zagranicznego ( szwedzki ) . Jest to firma stale poszerzająca swoją działalność i zajmująca się produkcją gwoździ rdzewnych i nierdzewnych, kolorowych, ocynkowanych, dekarskich, wkrętów farmerskich do blach dachowych, złącz do belek mocujących, szyn do bram suwanych .

Wykonawcą przenośników taśmowych śrubowych i kubełkowych wraz z montażem jest Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe „ PORKON ” spółka z. o.o. oferująca również części zamiennych do swoich produktów . Dużo miejsca w gospodarce miasta i gminy zajmuje budownictwo . Pełen zakres usług budowlanych oraz sprzedaż materiałów budowlanych oferuje Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowo – Handlowe „ BUDOKAR ” . Przemysł drzewny jest reprezentowany przez tartak drzewny oraz zakłady stolarskie . Na szczególną uwagę zasługuje Zakład Stolarski Andrzeja Soleckiego, który zajmuje się stolarstwem artystycznym .

Rolnictwo Województwo warmińsko-mazurskie jest zróżnicowane zarówno pod względem formy organizacji, rodzaju własności, wielkości gospodarstw jak i poziomu produkcji. Jedną z jednostek tego obszaru jest gmina Orneta, mezoregion o typowo rolniczym charakterze. Grunty orne obejmują 20816 ha powierzchni. Użytki rolne, czyli obszary wykorzystywane do produkcji rolniczej zajmują 10824 ha, co stanowi 52%. Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni wynosi 40,5%. Najmniejszy obszar zajmują osady 0,1% (7 ha), główna przyczyną jest brak tradycji sadowniczych oraz mało korzystne warunki przyrodnicze. Łąki i pastwiska, czyli użytki zielone obejmują 11,4% (2382 ha). Największe ich skupiska występują w okolicach wsi Mingajny, Miłkowo, Kumajny. Gmina Orneta Powierzchnia Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy Nieużytki 20816 8435 7 1056 1326 7484 2508 100,0% 40,5% 0,1% 5,1% 6,3% 35,9% 12,1%

Turystyka Orneta zwana jest często „ perłą ” architektury warmińskiej . Liczne zabytki świadczą o bogactwie jej mieszkańców . Głównym zabytkiem jest jeden z najpiękniejszych w Polsce gotycki kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela oraz średniowieczny, gotycki Ratusz z najstarszym na Warmii dzwonem w barokowej wierzy . Kościół farny jako jedyny na Warmii w stylu gotyckim powstał w 1373 r. Odbudowany kaplicami jest jednym z najpiękniejszych kościołów w Polsce . W centrum miasta znajduje się rynek , na środku którego stoi gotycki ratusz z 1375 r. Dookoła ratusza dobudowano w XVII i XVIII wieku maleńkie kamienice , w których żyli kupce i kramarze . Wśród licznych turystów zwiedzających Ornetę można spotkać dawnych jej mieszkańców przed czasów II wojny światowej . Ludność niemiecka jest zainteresowana zmianami , które zaszły na tym obszarze w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat . Miejscem często odwiedzanym jest sanktuarium Maryjny w Krośnie – położone w odległości 3 km od Ornety , w którym znajduje się jeden z najładniejszych kościołów barokowych na Warmii . Stanowi od miejsce licznych pielgrzymek . Interesujące pod względem historycznym są również inne obiekty: ruiny pałacu w Bażynach , zespół odpustowy w Chwalęcinie , na który składają się kościół otoczony krużgankami oraz neogotyckie kapliczki Drogi Krzyżowej . Orneta nie jest jednak gminą która mogłaby osiągnąć duże zyski z tego działu gospodarki narodowej , związane jest to przede wszystkim ze słabo rozwiniętą bazą turystyczną .

W okolicach Ornety, istnieje wiele ścieżek rowerowych, o to przykład jednej z nich. Startujemy spod szkoły w kierunku ratusza i dalej obwodnicą kolejową prowadzącą na lotnisko. Widzimy przedwojenne wodociągi. Kilkaset metrów dalej mijamy zerwany most na nieczynnej linii kolejowej do Morąga, a chwilę potem po prawej stronie w odległości 200m ruiny starej stacji kolejowej. Dwa tysiące dwieście metrów dalej skręcamy w prawo (warto pojechać 300m prosto asfaltem na punkt widokowy na Pasłęce). Gdy przejedziemy już 500m skręcamy w lewo i po przejechaniu 30m widzimy resztki skradzionego w latach 90-tych mostu prowadzącego przez Pasłękę do Podąg.

Ochrona środowiska Ochrona środowiska w gminie Orneta jest realizowana przez tworzenie rezerwatów, obszarów chronionego krajobrazu i pomników przyrody . Obszar ten wchodzi w skład Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych . Obszar chronionego krajobrazu Równiny Orneckiej obejmuje niemalże cały obszar gminy (9696 ha ) . Lasy orneckie są ostoją dla zwierząt oraz schronieniem dla wielu gatunków ptaków (orlik krzykliwy mający 19 gniazd i bocian czarny – 3 gniazda).Ostoja bobrów na rzece Pasłęce jest faunistycznym rezerwatem przyrody, który cechują meandry koryta rzecznego Pasłęki, zbocza doliny rzecznej porozcinane młodymi dolinkami erozyjnymi, dno doliny rzeki licznymi starorzeczami. Na obszarze gminy znajduje się ponadto 29 pomników przyrody .

Pomimo prób ochrony środowiska Równina Ornecka jest cały czas zanieczyszczona . Główne zagrożenia środowiskowe to : - spalanie paliw stałych i ciekłych w kotłowniach i paleniskach, które powodują zanieczyszczenia typu energetycznego - brudne wody opadowe spływające z terenów utwardzanych - substancje spływające z pól uprawnych i zdewastowanej oczyszczalni ścieków w Karbowie - niebezpieczne ładunki przewożone trasami komunikacji kołowej i kolejowej, ropopochodne i chemikalia . Na zanieczyszczenia wpływają również wysypiska odpadów komunalnych. Składowisko odpadów stałych znajduje się w Nowym Dworze . Jest to obszar uporządkowany, specjalnie przebadany i przygotowany na przyjęcie odpadów . Ich ilość wynosi ponad 52 000 m3 . Odprowadzanie ścieków na terenie gminy następuje głównie przez system kanalizacji sanitarnej do oczyszczalni ścieków w Ornecie

Dziękujemy za uwagę!!! „To już jest koniec…”