„Absolwenci uczelni wyższych a oczekiwania pracodawców” Marcin Dygoń Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Oczekiwane umiejętności i cechy pracowników na stanowiskach pracy wymagających wyższego wykształcenia

Wymagania dot. poszczególnych rodzajów stanowisk Najwyższa kadra zarządzająca

Wymagania dot. poszczególnych rodzajów stanowisk Wyższe stanowiska kierownicze, dyrektorzy

Wymagania dot. poszczególnych rodzajów stanowisk Średnie stanowiska kierownicze, menedżerowie

Wymagania dot. poszczególnych rodzajów stanowisk Pracownicy wykonawczy, merytoryczni, specjaliści

Wymagania dot. poszczególnych rodzajów stanowisk Pracownicy biurowi

Przygotowanie pracodawców do wyzwań gospodarki opartej na wiedzy (GOW) Większość pracodawców regionu nie jest obecnie przygotowana do wyzwań GOSPODARKI OPARTEJ na WIEDZY pod względem potencjału kadrowego Oczekiwania wobec pracowników w stosunkowo niewielkim stopniu odnoszą się do umiejętności i predyspozycji związanych z GOW, tj.: gotowości do ciągłego podnoszenia kwalifikacji znajomości języków obcych zdolności analitycznych umiejętności elastycznego reagowania na zmiany ogólnej kreatywności i pomysłowości Potrzeby takich kompetencji nie odczuwają również sami pracownicy Kompetencje te nie są też kształtowane w ramach większości programów nauki zawodu

Wizerunek absolwentów różnych typów szkół

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Wejście absolwentów na rynek pracy 2011 Według danych WUP, w województwie podkarpackim w maju 2012 r. stopa bezrobocia wśród absolwentów wyniosła 27,8% i zwiększyła się w skali roku (o 2,8 pkt.), natomiast w ujęciu kwartalnym zmniejszyła się (o 1,9 pkt.).Większe trudności ze znalezieniem pracy w analizowanym kwartale mieli absolwenci mieszkający na wsi. Stopa bezrobocia dla tej populacji wyniosła 31,5% wobec 24,9% dla absolwentów mieszkających w mieście (przed rokiem odpowiednio 26,6% i 23,5%, a w poprzednim kwartale 28,6% wobec 30,4%). WUP, Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w województwie podkarpackim w maju 2012 r. W IV kwartale 2011 r. najmniej bezrobotnych było wśród absolwentów szkół wyższych (18,2%)  i  średnich ogólnokształcących (39,4%), w największym stopniu bezrobocie wystąpiło wśród absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (50,8%) oraz średnich zawodowych (39,7%). W porównaniu z IV kwartałem 2010 r. wzrost stopy bezrobocia absolwentów wystąpił prawie we wszystkich grupach ludności wyodrębnionych ze względu na poziom wykształcenia. Największy wzrost tego wskaźnika odnotowano wśród osób, które ukończyły szkołę zasadniczą zawodową oraz policealną i średnią zawodową (odpowiednio o 8,8 pkt. i o 5,3 pkt.).  Źródło: GUS BDL

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Źródło: Badanie własne PAPI wśród pracodawców, n2011 = 540; n2012 = 500

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia”

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Do innych, pojedynczych powodów niezatrudnienia absolwenta zaliczano: Nie mają doświadczenia zawodowego. Nie mają praktycznych umiejętności. Są niesamodzielni – wymagają nadzoru. Nie sprawdzają się. Zbyt wygórowane wymagania finansowe.

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” W których sekcjach działalności gospodarczej zatrudniano absolwentów w 2011 r.? Źródło: Pracodawcy Podkarpacia 2011; Badanie PAPI wśród pracodawców; podano odsetki dla sekcji, co do których liczba wypełnionych kwestionariuszy n > 10

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Cechy pozytywne i umiejętności absolwentów 2011 Źródło: Badanie własne PAPI wśród pracodawców, n = 130; pokazano dane >3%

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Brakujące umiejętności i cechy negatywne absolwentów w opinii pracodawców (2011) Źródło: badanie własne PAPI wśród pracodawców, n=130

Wizerunek absolwentów szkół zawodowych średnich i wyższych Umiejętności/absolwenci uczelni wyższej (kierunek techniczny) (n = 38) uczelni wyższej (kierunek humanistyczny) (n = 41) uczelni wyższej (kierunek matematyczno-przyrodniczy) (n = 25) Wiedza teoretyczna 29% 39% 36% Wiedza praktyczna / doświadczenie zawodowe 0% 10% 8% Odpowiednie wykształcenie 13% 24% 32% Znajomość obsługi komputera 12% 16% Znajomość obsługi urządzeń i maszyn, programów specjalistycznych 5% 4% Znajomość języków obcych 15% Umiejętność współpracy w grupie 2% Samodzielność 7% Gotowość do ciągłego podnoszenia kwalifikacji 28% Kreatywność i pomysłowość 26% 20% Pracowitość Umiejętność organizowania pracy Umiejętność elastycznego reagowania na zmiany 3% Sumienne wykonywanie poleceń przełożonych Zdolności analityczne Wizerunek absolwentów szkół zawodowych średnich i wyższych

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Wysoki jest odsetek pracodawców, którzy zatrudnili absolwentów po odbyciu przez nich stażu Zatrudnienie absolwentów w instytucji, w której wcześniej odbyli praktyki/ staż Źródło: badanie własne PAPI wśród pracodawców. n>10

Percepcja absolwentów w badaniach „Pracodawcy Podkarpacia” Zatrudnianie absolwentów: koszty vs korzyści Źródło: Badanie własne PAPI wśród pracodawców, n = 135 2012

Wizerunek absolwentów szkół zawodowych, średnich i wyższych Rekomendacje Wniosek doradztwo zawodowe dla uczniów szkół średnich W województwie podkarpackim dominują kierunki humanistyczne, podczas gdy na rynku łatwiej znajdują zatrudnienie absolwenci kierunków technicznych Upowszechnianie danych z monitoringu losów zawodowych absolwentów poszczególnych uczelni Stypendia na kierunkach kształcenia rzadziej wybieranych a odpowiadających na zapotrzebowanie rynku pracy

Zawody nadwyżkowe i deficytowe

Zawody, w których zgłoszono najwięcej ofert pracy (2012) Zawód kod zaw. Liczba ofert Sprzedawca 522301 3 655 Technik prac biurowych 411004 3 034 Sprzątaczka biurowa 911207 1 185 Przedstawiciel handlowy 332203 1 142 Kierowca samochodu ciężarowego 833203 907 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 411090 897 Robotnik budowlany 931301 889 Telemarketer 524404 846 Magazynier 432103 839 Kucharz 512001 709 Pomoc kuchenna 941201 716 Doradca klienta 524902 483 Zawód (specjaliści) kod zaw. Liczba ofert Fizjoterapeuta 228301 313 Wychowawca w placówkach oświat. wych. i opiekuńczych 235914 271 Pielęgniarka 222101 227 Specjalista ds. marketingu i handlu 243106 213 Archiwista 262101 209 Specjalista ds. sprzedaży 243305 126 Logopeda 228502 100 Lektor języka angielskiego 235301 Grafik komputerowy DTP 216601 67 Specjalista ds. reklamy 243107 66 Nauczyciel przedszkola 234201 59 Programista aplikacji 251401 57

Zawody nadwyżkowe i deficytowe WUP w Rzeszowie prowadzi analizy dotyczące zależności pomiędzy stanem bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych zawodach, a wolnymi miejscami pracy w PUP-ach Na podstawie tych analiz opracowuje listę zawodów nadwyżkowych i deficytowych Zawody, na które zapotrzebowanie na rynku pracy jest mniejsze niż liczba osób poszukujących pracy w danych zawodach Zawody nadwyżkowe Zawody, na które występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w danym zawodzie Zawody deficytowe

I półrocze 2012 roku Zawody nadwyżkowe 2011 rok Technik technologii odzieży, Technik żywienia i gospodarstwa domowego, Socjolog, Inżynier rolnictwa, Filolog – filologia polska, Technik hotelarstwa, Technik ekonomista, Technik mechanizacji rolnictwa, Filolog – filologia obcojęzyczna, Nauczyciel wychowania fizycznego. I półrocze 2012 roku Technik żywienia i gospodarstwa domowego, Nauczyciel wychowania fizycznego, Inżynier rolnictwa, Politolog, Monter sprzętu gosp. domowego, Technik ekonomista, Technik rolnik, Rolnik, Specjalista ds. integracji europejskiej, Kulturoznawca, Specjalista ds. organizacji usług gastronom., hotelarskich i turyst., Filolog – filologia obcojęzyczna. Nauczyciel wychowania fizycznego – 29 osób średniomiesięcznie w rejestrach, 0,16 ofert pracy – wskaźnik = 0,0058 Inżynier rolnictwa – 25 osób, 0,16 ofert pracy – wskaźnik = 0,0066 Politolog – 23,6 osób miesięcznie, 0,16 ofert pracy – wskaźnik = 0,0070 Specjalista ds. integracji europejskiej – 13,6 osób, 0,16 ofert pracy – wskaźnik = 0,0122 Kulturoznawca – 9,3 osób, 0,16 ofert pracy – wskaźnik = 0,0179 Specjalista ds. organizacji usług gastronom. Hotelarskich i turyst. – 68,33 osób, 1,3333 ofert pracy – wskaźnik = 0,0194 Filolog – filologia obcojęzyczna, 15,00 osób, 0,33 oferty pracy – wskaźnik = 0,0222

Filolog - filologia polska 11,0% Nauczyciel wychowania fizycznego Zawody nadwyżkowe Zawody wskazane przez pracodawców z listy zawodów nadwyżkowych (dane powyżej 5 %) Zawód Odsetek wskazań Filolog - filologia polska 11,0% Nauczyciel wychowania fizycznego 10,0% Filolog - filologia obcojęzyczna 9,2% Nauczyciel historii 7,2% Historyk 7,0% Kulturoznawca 6,6% Rolnik upraw polowych 6,2% Technik usług fryzjerskich 6,0% Socjolog 5,6% Inżynier rolnictwa 5,2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań PAPI n= 500

2011 rok I półrocze 2012 roku Zawody deficytowe Operator spycharki, Pracownik kancelaryjny, Operator koparki, Telemarketer, Spawacz metodą MIG, Monter rowerów i wózków, Pracownik ochrony fizycznej I stopnia, Kierowca ciągnika siodłowego, Kurier, Opiekun osoby starszej, I półrocze 2012 roku Logopeda, Doradca rolniczy, Pracownik kancelaryjny, Kierownik działu szkoleń, Instruktor gimnastyki korekcyjnej, Intendent, Opiekun klienta, Monter reklam, Archiwista, Telemarketer, Agent ubezpieczeniowy, Administrator nieruchomości, Lektor języka angielskiego, Muzealnik. Logopeda, 0,16 osób średnio miesięcznie, 10,16 ofert pracy, wskaźnik = 61 Doradca rolniczy, 0,16 osób, 6,33 ofert pracy, wskaźnik = 38 Pracownik kancelaryjny, 2,5 osoby, 40,33 ofert pracy, wskaźnik = 16,133 Kierownik działu szkoleń, 0,16 osoby, 2,5 oferty pracy, wskaźnik = 15 Instruktor gimnastyki korekcyjnej, 0,66 osoby, 9,1667 ofert pracy, wskaźnik = 13,75 Intendent, Opiekun klienta, Monter reklam, Archiwista, 1,83 osoby, 16,167 ofert pracy, wskaźnik = 8,8182 Telemarketer, 10,33 osoby, 89,1667 ofert pracy, wskaźnik = 8,629 Agent ubezpieczeniowy, 5 osób, 36,5 ofert pracy, wskaźnik = 7,3 Administrator nieruchomości, Lektor języka angielskiego, 0,66 osoby, 4,5 ofert pracy, wskaźnik = 6,7500 Muzealnik.

Odsetek wskazań Zawód Zawody deficytowe Menedżer produktu 4,4% Zawody wskazane przez pracodawców z listy zawodów deficytowych (dane powyżej 1,5 %) Zawód Odsetek wskazań Menedżer produktu 4,4% Laborant budowlany 3,0% Operator koparki 2,8% Dekorator sklepów 2,0% Doradca rolniczy Kurier Operator ładowarki 1,8% Monter reklam 1,6% Operator maszyn urabiających i ładujących Spawacz metodą MIG Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań PAPI n= 500

Zamiast podsumowania…

  Liczba miejsc pracy (tys.) Zmiany (w proc.) 2000 2010 2020 2000 - 2010 2010 - 2020 Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i menedżerowie 906 1 103 1 172 21,7% 6,3% Specjaliści 1 963 2 809 3 114 43,1% 10,9% Technicy i pokrewni 1 552 1 838 1 972 18,4% 7,3% Urzędnicy 941 1 173 1 160 24,7% -1,1% Sprzedawcy i pracownicy usług 1 365 1 562 1 371 14,4% -12,2% Wykwalifikowani rolnicy i rybacy 2 260 1 874 1 625 -17,1% -13,3% Rzemieślnicy i powiązani pracownicy handlu 2 210 2 639 2 704 19,4% 2,5% Operatorzy maszyn i monterzy 1 288 1 535 1 465 19,2% -4,6% Zawody niewymagające kwalifikacji 1 094 1 259 1 182 15,1% -6,1%

  Liczba miejsc pracy (tys.) Zmiany (w proc.) 2000 2010 2020 2000 - 2010 2010 - 2020 Wyższe kwalifikacje (IESEC 5 + 6) 3 091 4 784 6 061 54,8% 26,7% Średnie kwalifikacje (IESEC 3 + 4) 8 446 9 251 7 986 9,5% -13,7% Niskie kwalifikacje (IESEC 1 + 2) 2 087 1 826 1 761 -12,5% -3,6% Ogółem 13 624 15 861 15 808 16,4% -0,3%

  Liczba miejsc pracy (tys.) Zmiany (w proc.) 2000 2010 2020 2000 - 2010 2010 - 2020 Rolnictwo 2 978 2 529 2 152 -15,1% -14,9% Przetwórstwo 2 799 3 019 2 775 7,9% -8,1% Budownictwo 865 1 235 1 364 42,8% 10,4% Transport i dystrybucja 3 129 3 762 4 004 20,2% 6,4% Usługi dla biznesu i inne 1 484 2 048 2 144 38,0% 4,7% Usługi nierynkowe 2 370 3 268 3 369 37,9% 3,1% Ogółem 13 624 15 861 15 808 16,4% -0,3%

Future skills (Institute for the Future - PHOENIX University) Wnioskowanie – umiejętność kontekstualizacji Inteligencja emocjonalna – umiejętność budowania relacji Sprawność adaptacyjna – umiejętność dopasowywania się do sytuacji i pracy pod presją Kompetencje międzykulturowe – kooperacja z osobami posługującymi się innym kodem językowym, kulturowym Przetwarzanie danych – wyciąganie wniosków i podejmowanie decyzji na podstawie danych (myślenie analityczne) Praca z nowymi mediami – krytyczna analiza zasobów, doboru odpowiednich narzędzi komunikowania Interdyscyplinarność – rozwiązywanie złożonych problemów Projektowanie pracy - aranżowanie czynników zewnętrznych Praca w szumie – umiejętność odfiltrowywania niepotrzebnych danych Współpraca w sieci – współpraca bez kontaktów face to face

www.porp.wup-rzeszow.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego