Pelplin Ryszarda Kaliszewska

Legendy o Pelplinie „Jabłkowite konie pelplińskiego opata” „Jak diabeł zamierzył się na katedrę Pelplińską”

Powstanie miasta Historia Pelplina nierozerwalnie związana jest z zakonem cystersów, przybyłych tu z Bad Doberan w Meklemburgii. W 1274 wieś (wtedy zwana Polplin) z przyległymi terenami została nadana zakonowi przez księcia pomorskiego Mściwoja II. Od 1821 stolica diecezji chełmińskiej (po przeniesieniu z Chełmży), od 1992 diecezji pelplińskiej. W 1931 Pelplin otrzymał prawa miejskie.

Zabytki w naszym mieście Bazylika Katedralna Kościółek Bożego Ciała Cmentarz Muzeum Diecezjalne Pałac Biskupi Collegium Marianum Góra Jana Pawła II Po cysterskie dziedzictwo Zbiory piśmienne

Bazylika Katedralna Pocysterska świątynia jest trójnawową, jedenastoprzęsłową bazyliką filarową, przeciętą w połowie dwunawowym i dwuprzęsłowym halowym transeptem.  Niezwykłej urody i smaku sklepienia powstawały stopniowo. Najwcześniejsze są sklepienia gwiaździste, najpóźniejsze sieciowe i kryształowe z 1557 r. W latach 1602-3 między południową nawą prezbiterium a północną ścianą ówczesnego kapitularza ( dawnego oratorium) dobudowano nową zakrystię, która w 1714 roku otrzymała od strony kościoła barokowy portal. W 1645 roku wzniesiono od strony północnej kaplicę rodziny Kosów, a w 1600 roku od zachodu dobudowano kruchtę rozebraną w 1841 roku. W końcu XVII wieku w południowo - zachodnim narożu południowego ramienia transeptu zbudowano spiralną klatkę schodową, prowadzące na piętro wschodniego skrzydła klasztoru.

cd. Między rokiem 1841 a 1842, po rozebraniu kruchty zachodniej, wbudowano w nawę główną przedsionek z późnogotycką emporą, na której zamontowano w 1845 roku organy.  Uwagę przykuwa bogate wyposażenie świątyni, w tym 23 ołtarze, z których główny uznawany jest za najwyższy w Europie (25,5m).  Podziwiać tu można  obrazy Hermana Hahna, z których za najokazalsze trzeba uznać „Koronację Maryi Panny”, „Wizję św. Bernarda” oraz tajemniczy artystycznym wyrazem „Pokłon pasterzy”. Z najstarszego wystroju kościoła zachował się niewielki fragment polichromii przedstawiający Świętego Krzysztofa. Freski neogotyckie, projektu Fryderyka Stummela, wykonane zostały przez autora i jego uczniów. Pozostałością pierwotnego wyposażenie jest zespół stall, pochodzących z połowy XV wieku, rozdzielonych i przeniesionych do prezbiterium w 1842 roku, charakteryzujących się niezwykle kunsztowną dekoracją snycerską jak i rozwiniętym programem treściowym. Wielkie bogactwo kościoła stanowią też wspaniałe barokowe organy i ambona. Cysterska świątynia budowana była przez około 250 lat i jest drugim co do wielkości kościołem ceglanym w Polsce. foto

Fotografie Bazyliki Katedralnej

Kościółek Bożego Ciała Za  murami dawnego klasztoru zbudowano prawdopodobnie w I połowie XIV wieku ceglaną świątynię, która od XVII wieku pełniła rolę kościoła parafialnego dla rozwijającej wokół klasztoru osady wiejskiej. Prawdopodobnie wówczas też wokół kościoła usytuowano cmentarz. Dziś oglądać tu można pięknie odrestaurowane nagrobki, w większości w formie kamiennych lub żeliwnych krzyży na cokołach, dwa z pełnoplastycznymi figurami; liczne kraty, łańcuchy, ogrodzenia płyt granitowych, a wszystko pięknie otoczone zielenią.  W XIX wieku dobudowano do gotyckiej bryły świątyni kruchty – północną i zachodnią. Deskowany strop świątyni pokryty jest współczesną polichromią. Z wyposażenia zachowała się wczesnogotycka granitowa chrzcielnica, barokowy ołtarz Świętych Aniołów oraz rokokowe: ołtarz główny, ambona i chrzcielnica, a także ołtarz Świętej Rodziny z połowy XIX wieku. Kościół nosi wezwanie Bożego Ciała. foto

Fotografie Kościółka Bożego Ciała

Cmentarz w Pelplinie Na uwagę zasługuje też założony w 1905 roku, usytuowany nad skarpą rzeki Wierzycy katolicki cmentarz., którego centrum stanowi siedmiometrowy krucyfiks na dwustopniowym cokole, z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny ze Starego i Nowego Testamentu a także w części dolnej postać Chrystusa Zmartwychwstałego, powyżej Matki Bożej Bolesnej z aniołami. Wokół monumentu rozmieszczone groby osób zajmujących znaczące miejsce w historii nie tylko Diecezji Chełmińskiej ale całego regionu i kraju. Znajduje się tu zbiorowa mogiła pelplińskich duchownych, zamordowanych w 1939 roku. Po obu stronach tej mogiły pochowano filozofa i teologa księdza Profesora Franciszka Sawickiego, księdza biskupa Konstantego Dominika, wychowawcy kleru chełmińskiego oraz historyka i monografisty Pelplina księdza Romualda Frydrychowicza. Na osi alei znajduje się również grób pierwszego Wojewody Pomorskiego – Stefana Łaszewskiego. Z osób pożegnanych ostatnio wymienić należy najwybitniejszego absolwenta tutejszego seminarium, później jego wykładowcę, historyka sztuki i poetę – księdza profesora Janusza Pasierba.

Muzeum Diecezjalne Zebrano tu wiele cennych eksponatów dziedzictwa kulturowego Pomorza (np. XII i XIII wieczne Madonny Szafkowe, rzeźby i obrazy, szaty liturgiczne  i liczne przedmioty sakralne). Organizowane są licznie wystawy czasowe. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest jedyny w Polsce egzemplarz  Biblii Gutenberga (jeden z 47 zachowanych na świecie). foto

Fotografie Muzeum Diecezjalnego

Pałac Biskupi W 1823, po przeniesieniu stolicy biskupiej z Chełmży do Pelplina, na terenie dawnych użytkowych ogrodów cysterskich wzniesiony został Pałac Biskupi, który wspaniale wkomponowano w krajobraz urządzonego Ogrodu Biskupiego, rozlokowanego na wysokim, południowym brzegu rzeki Wierzycy. Cały teren otoczono ceglanym murem, częściowo wykorzystującym dawne ogrodzenia klasztorne.. Budynek wzniesiony pierwotnie w stylu neoromańskim, między rokiem 1927 a 1928 przebudowany z inicjatywy biskupa Stanisława Okoniewskiego, otrzymał formę neoklasycystyczną, poprzez dodanie frontowego portyku z kolumn oraz tarasu od strony parku.

Collegium Marianum Collegium Marianum, szkoła utworzona w 1836 r. jako szkoła katedralna, która miała wychowywać ministrantów i śpiewaków na potrzeby nowej (przeniesionej w 1824 r. z Chełmży) siedziby biskupiej w Pelplinie. Otwarcie pod nazwą "Szkoła Tumska i Śpiewacza" nastąpiło 6 kwietnia 1836 r. w budynku dawnej karczmy klasztornej, nadbudowanej w l. 1840-41. Liczba uczniów rosła od 6 w 1836 r. do 128 w 1858 r. W 1864 r. szkoła została przekształcona w progimnazjum, i od tego czasu nosiła nazwę "Collegium Marianum". Na siedzibę szkoły wraz z internatem zaadaptowano jedno ze skrzydeł klasztoru pocysterskiego, które rozbudowano w l. 1858-60. Była to wówczas jedyna na Pomorzu (w Prusach Zachodnich) szkoła, w której panowała prawdziwie polska atmosfera. Była to zasługa zarówno kadry profesorskiej, jak i uczniów, którzy pochodzili głównie z Kociewia, z ziemi chełmińskiej i lubawskiej, z Kaszub, Borów Tucholskich, Krajny, a także z Gdańska i z Warmii. Grono wychowawców, najczęściej duchownych, łączyło pracę dydaktyczną z naukową.

Góra Jana Pawła II W 1999 roku, podczas czerwcowej pielgrzymki do Ojczyzny, Ojciec Święty Jan Paweł II przebywał w Pelplinie. O godz. 9.30. odprawił Mszę Św. na wzniesieniu, zwanym Górą Biskupią. W liturgii uczestniczyło ponad 200 tys. wiernych z Pomorza, a w szczególności Kaszubów. W homilii papież ukazał wartość Bożego Słowa, zapraszając Chrystusa w III Tysiąclecie naszych dziejów. Jan Paweł II odmówił następnie Anioł Pański, który poprzedziło bogate w treści rozważanie dotyczące diecezji pelplińskiej i związków Ojca św. z tymi stronami. We wrześniu 2002 r. biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga pobłogosławił nowo powstałą na górze Drogę Krzyżową - kamienny wizerunek 14 stacji Męki Chrystusa. Rozważania poprowadzili alumni I roku Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Na wspólną modlitwę wieczorną przybyło wielu mieszkańców miasta. Obecnie jest to miejsce modlitw w intencji Jana Pawła II, a góra została nazwana imieniem Ojca św. Odprawia się na niej drogę krzyżową; odbywają się tu uroczystości religijne oraz festiwale kultury chrześcijańskiej.

Po cysterskie dziedzictwo Na terenie dawnego folwarku klasztornego Pólko, przy zbiegu obecnych ulic Szpitalnej i Starogardzkiej wzniesiono zakład Sióstr Miłosierdzia pod wezwaniem Świętego Józefa. Neogotycki, główny budynek szpitala ukończono w 1862 roku; kaplica powstała w latach 1869-70. Rozbudowa zespołu nastąpiła pod koniec XIX wieku, kiedy dla ulokowanej tu szkoły dla dziewcząt dobudowano w latach 1891-92, skrzydło wschodnie i zachodnie a w 1910 roku skrzydło południowe i kostnicę. Tuż obok, w stylu klasycystycznym, ok. 1862 roku, zbudowano dom dla lekarzy obsługujących szpital. Dziś obiekty te zagospodarowuje Dom Pomocy Społecznej. Ziemia Pelplińska pełna jest kulturowych śladów „szarych mnichów”, przede wszystkim w postaci wzniesionych obiektów sakralnych; choćby kościoła w Nowej Cerkwii, czy kaplicy w Nowym Dworze. Dobrze utrzymane tuż przed kasatą Zakonu folwarki w Kulicach, Ropuchach, Rożentalu, czy na Woli świadczą o gospodarności „szarych mnichów” oraz ich zaradności

Edukacja w Pelplinie Przedszkole Nr1 Przedszkole Nr2 Zespół Szkół Nr1 Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Pelplinie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

Przedszkole Nr1 Przedszkole czynne jest od poniedziałku do piątku od godz. 6:30 do 16:00.  Posiada 5 sal dydaktycznych do zabaw dla dzieci, oraz 1 salę do zajęć logopedycznych, warsztatów informatycznych (sala komputerowa). Pomieszczenia są bogato wyposażone w pomoce dydaktyczne, zabawki, sprzęt, kąciki zainteresowań, które zabezpieczają aktualne potrzeby dzieci. Nad bezpieczeństwem obiektu czuwa Pomorska Agencja Ochrony "Stolem".

Przedszkole Nr2 Przedszkole jest placówką liczącą 169 dzieci. W ciągu roku szkolnego otwarte jest 11 miesięcy z jednomiesięczną przerwą wakacyjną. Do przedszkola uczęszczają dzieci nie tylko z miasta, ale również z gminy Pelplin. Wszystkie mają zapewniony dowóz autobusami szkolnymi do placówki. Przedszkole objęte jest nadzorem pedagogicznym w zakresie ustalonym ustawą, a także doradztwem metodycznym. Wszystkie sale wyposażone są odpowiednio do swego przeznaczenia. Pomoce, zabawki i sprzęt stosowane są odpowiednio do rozwoju fizycznego i umysłowego dziecka. Przedszkole czynne jest od poniedziałku do piątku od godz. 6:30 do godz. 17:00.

ZS Nr1 Nasza szkoła, popularnie nazywana w mieście Jedynką, stanowi Zespół, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa oraz Gimnazjum. Od 1999 roku patronem naszej szkoły jest Jan Paweł II. Imię to nadano szkole na pamiątkę wizyty apostolskiej papieża Jana Pawła II w Pelplinie. Przypomina o tym, tablica pamiątkowa umieszczona przy głównym wejściu do budynku, którą pobłogosławił w 1999 roku sam Ojciec święty. W czerwcu 2005 roku świętowaliśmy 125 - lecie istnienia szkoły.

ZS Nr2 Postanowieniem władz szkolnych z początkiem roku szkolnego 1945/1946 otwarto Publiczna Szkołę Powszechną Nr 2. Z dniem 1 września 1973 r. nasza szkoła została przekształcona w Zbiorczą Szkołę Gminną. 14 lutego1976 r. naszej szkole nadano imię poety Władysława Broniewskiego. Na przełomie lat 1984/1985 zlikwidowano Zbiorcze Szkoły Gminne i nasza szkoła znowu stała się Szkołą Podstawową Nr 2. Cały okres funkcjonowania szkoły obfitował w liczne przeobrażenia związane z zarządzaniem i organizacją placówki. W latach 1994/1995 nastąpiły zmiany na stanowisku dyrektora szkoły. W wyniku konkursu ogłoszonego przez Kuratorium Oświaty w Gdańsku, dyrektorem szkoły została p. mgr Maria Czapiewska, wicedyrektorem p. mgr Grażyna Zgoda. Rok ten upływał pod znakiem przygotowań do jubileuszu 50-lecia szkoły. W roku 1995 obchodzono uroczyście Jubileusz 50-lecia szkoły. W roku 1999 uchwałą Rady Gminy i Miasta w Pelplinie powołano Zespół Szkół Nr 2 w Pelplinie w skład, którego wchodzą Szkoła Podstawowa Nr 2 imienia Władysława Broniewskiego w Pelplinie oraz Gimnazjum Nr 2 w Pelplinie. W roku szkolnym 2004/2005 do szkoły podstawowej uczęszcza 460 uczniów, a do gimnazjum 297. W ostatnich latach dyrektorem został Janusz Trepkowski a patronem szkoły jest Biskup Konstantyn Dominik.

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Specjalna Szkoła Podstawowa dla dzieci z lekkim, umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym, Specjalne Gimnazjum dla młodzieży z lekkim, umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym, Zespoły Edukacyjno-Terapeutyczne dla dzieci z umiarkowanym i znacznym stopniem upośledzenia, oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, Zespoły Rewalidacyjno-Wychowawcze dla dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym, mające swe oddziały także w Rudnie, Bielawkach i Wyrębach Wielkich.

ZS Ponadgimnazjalnych ul. Sambora 5 83-130 Pelplin tel./fax (+58) 536 15 71 Dyrektor szkoły: Zbigniew Zgoda Wice dyrektor: Bogdan Wiśniewski

Klub Sportowy założony w 1956 roku w Pelplinie. KS Wierzyca Pelplin Klub Sportowy założony w 1956 roku w Pelplinie. Istnieje od 1991 roku. W latach 1999 - 2003 należała do Polskiej Federacji Karate Tradycyjnego Fudokan. Sekcja uczestniczyła w tych latach w wielu obozach i stażach szkoleniowych, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Na ten czas przypada również wiele sukcesów sportowych naszych zawodników. Od 1 czerwca 2003 roku sekcja była członkiem miejskiego klubu sportowego KS "Wierzyca" Pelplin. Posiadała licencję wydaną przez Polski Związek Karate była zrzeszona w Podkomisji Karate Shotokan W.S.I. PZK. Od 2008 roku jest nie zrzeszona.

Radio Głos Radio Głos – Katolicka Rozgłośnia Diecezji Pelplińskiej, swój program nadaje od 27 listopada 1994. Siedziba radia znajduje się w Pelplinie. Początkowo radio wykorzystywało częstotliwość 71,09 MHz. Obecnie od 23 stycznia 1998 program emitowany jest na częstotliwości 91,4 MHz w rejonie Pelplina, na 97,1 MHz w rejonie Chojnic oraz na 94,2 MHz w okolicach Szymbarku. Obecnym dyrektorem radia jest ks. Ireneusz Smagliński.

Wierzyca Rzeka w północnej Polsce, lewy dopływ dolnej Wisły. Długość rzeki wynosi ok. 130 km, a powierzchnia dorzecza ok. 1600 km². Ma źródła na Pojezierzu Kaszubskim, na południowy wschód od Wieżycy. Płynie w kierunku południowo-wschodnim, miejscami przebieg meandrowaty. Stanowi szlak kajakowy. W jej biegu są liczne elektrownie wodne. Uchodzi do Wisły w okolicach miasta Gniew. Nazwa rzeki Wierzyca bywa mylona z nazwą kilku szczytów o nazwie Wieżyca.

Hotel „Nad Wierzycą” "Nad Wierzycą" znajduje się w zabytkowych wnętrzach z kołem młyńskim w dawnego opactwa cysterskiego w Pelplinie. Wewnątrz znajdują się oryginalne elementy architektury drewnianej cystersów. Wnętrze odzwierciedla tradycyjny prostota szary mnichów. Tylko delikatny szum wody spadającej na koła młyńskiego może zepsuć kontemplacyjnej ciszy tego uroczego zakątka Kociewskiego.

Jarmark Cysterski Jarmark Cysterski, odbywający się tradycyjnie na terenie dawnego opactwa cysterskiego w Pelplinie, nawiązuje w swej formie i treści do średniowiecznych jarmarków kupieckich organizowanych w miastach, najczęściej z okazji większych świąt kościelnych, głównie patronalnych. Splata się również z obrazem ówczesnych turniejów rycerskich na cześć możnowładców oraz zabaw mieszczańskich i plebejskich, a także ożywia pamięć o dawnej obrzędowości religijnej i kulturze teatralnej trup wędrownych artystów.

Na koniec Na koniec każdy może odsłuchać nasz Hejnał Pelpliński.

Sklepienie gwieździste w katedrze.

Późnogotyckie stalle w południowej nawie bocznej

Widok na ołtarz główny

Obraz Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny

Ołtarz główny w prawej nawie bocznej

Element barokowego wystroju Katedry

Podstawa ambony. Samson walczący z lwem.

Wnętrze Kościółka Bożego Ciała

Kościół Bożego Ciała. Widok z zewnątrz.

Cmentarz Parafialny w Pelplinie.

Wejście do Muzeum Diecezjalnego.

Biblia Gutenberga

Jedna z Madonn Szafkowych w Muzeum

Wnętrze Muzeum Diecezjalnego.

Szaty liturgiczne.

Pałac Biskupi.

Collegium Marianum.

Pomnik upamiętniający wizytę Jana Pawła II w Pelplinie na Gorze Papieskiej.

Góra Jana Pawła II, latem.