Wspólnotowe prawo podatkowe – podatki pośrednie wykład specjalizacyjny Prowadzący: dr Piotr Karwat

Plan wykładu Zagadnienia wprowadzające Podatek od wartości dodanej (VAT) Podatek akcyzowy (akcyza) Podatek od kapitału

Plan wykładu – zagadnienia wprowadzające Pojęcie podatków pośrednich i ich klasyfikacja w prawie wspólnotowym. Podstawy prawne harmonizacji podatków pośrednich w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Źródła prawa europejskiego w zakresie podatków pośrednich. Dyrektywy wykładni prawa krajowego w zgodzie z prawem wspólnotowym. Cel harmonizacji podatków pośrednich.

Plan wykładu - VAT Podstawowe zasady (m.in. neutralność, opodatkowanie konsumpcji, powszechność, wielofazowość, zachowanie warunków konkurencji, zastosowanie metody fakturowej, opodatkowanie czynności zgodnie z ich ekonomiczną istotą). Podmiot podatku (podatnik, podatnik zbiorowy, podmiot zobowiązany do zapłaty podatku, przedstawiciel podatkowy). Przedmiot podatku (dostawa towarów, świadczenie usług, eksport i import towarów, obrót wewnątrzwspólnotowy. Moment powstania obowiązku podatkowego. Miejsce opodatkowania czynności.

Plan wykładu – VAT (2) Podstawa opodatkowania i stawki. Zwolnienia. Podatek naliczony (input tax) – istota prawna. Zasady obniżania podatku należnego o podatek naliczony. Powszechność i bezwarunkowość prawa do zwrotu podatku naliczonego oraz dopuszczalne odstępstwa od tych zasad. Korekty podatku naliczonego – istota prawna i funkcja. Środki specjalne i dopuszczalność ich stosowania przez państwa członkowskie. Dokumentacja w VAT (rejestry, faktury, deklaracje, informacje podsumowujące).

Plan wykładu - akcyza Podstawowe zasady (m.in. jednofazowość, opodatkowanie konsumpcji, swobodny przepływ towarów, zawieszenie poboru podatku do momentu dopuszczenia do konsumpcji). Podmiot podatku (podatnik, zarejestrowany handlowiec, niezarejestrowany handlowiec, przedstawiciel podatkowy). Przedmiot podatku (dopuszczenie do konsumpcji, zaewidencjonowanie niedoborów). Wyroby akcyzowe zharmonizowane. Procedura zawieszenia poboru (rozpoczęcie, zakończenie, skład podatkowy). Przemieszczanie wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą. Podstawa opodatkowania i stawki. Zwolnienia.

Plan wykładu – podatek od kapitału Zakres przedmiotowy. Założenia dyrektywy regulującej opodatkowanie kapitału. Zasada jednokrotności poboru podatku w ramach Wspólnoty. Podstawa opodatkowania i stawki. Zwolnienia.

Literatura D. Mączyński, Podatek akcyzowy w prawie polskim i europejskim. Komentarz, C.H.Beck, Warszawa 2004 H. Litwińczuk (red.), Prawo podatkowe przedsiębiorców, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2008, tom II  J. Martini, Ł. Karpiesiuk, VAT w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, C.H.Beck, Warszawa 2007 B.Terra, J.Kajus, A Guide to the European VAT Directives. Introduction to European VAT and other indirect taxes. Volume 1, IBFD Publications BV, The Netherlands, 2006 J.Martini (red.), Dyrektywa VAT 2006/112/WE, Unimex, Wrocław 2008 K.Sachs (red.), Dyrektywa VAT. Komentrarz, Woltres Kluwer 2008

Pojęcie podatków pośrednich i ich klasyfikacja w prawie wspólnotowym

Podstawa prawna harmonizacji Brak normatywnej definicji podatków pośrednich Przykładowe wyliczenie podatków pośrednich: „Rada (…) uchwala przepisy dotyczące harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w zakresie, w jakim harmonizacja ta jest niezbędna do zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego (…)” (art. 93 TWE)

Słownikowe rozumienie podatków pośrednich: „taxes not levied directly upon the person on whom it ultimately falls, but charged in some other way, especially upon the production or importation of articles of use or consumption, the price of which is thereby augmented to the consumer, who thus pays the tax in the form of increased price” (Oxford English Dictionary)

Cechy podatków pośrednich Podmiot podatku: inny podmiot „formalny” (dostawca) i „materialny” (konsument) Źródło podatku (dochód konsumenta): inne niż przedmiot opodatkowania (obrót) Konstrukcja podatku: zakłada „przerzucanie” podatku Rzeczowy charakter podatku (dominujący wpływ elementów przedmiotowych na obciążenie podatkowe)

Klasyfikacja podatków pośrednich powszechny podatek obrotowy (podatek od wartości dodanej, wielofazowy) selektywny podatek obrotowy (akcyza – podatek od obrotu brutto, jednofazowy) inne podatki pośrednie (podatek od kapitału)

Źródła prawa europejskiego (pierwotne) Traktaty założycielskie, m.in.: - Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht 1992) - Traktrat ustanawiający Wspólnotę Europejską – TWE (Rzym 1957, Maastricht 1992) Traktaty modyfikujące, m.in.: - Amsterdam 1997, Nicea 2001, Ateny 2003

Źródła prawa europejskiego (wtórne) Rozporządzenia (powszechnie obowiązujący charakter, wiążący bezpośrednio obywateli) Dyrektywy (wiążą wyłącznie państwa członkowskie, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty) Decyzje (np. dot. środków specjalnych) Zalecenia (np. dot. obniżenia stawki)

Wykładnia prawa krajowego w zgodzie z prawem wspólnotowym Reguły wykładni prawa krajowego Odejście od „cywilistycznej” terminologii w prawie podatkowym Doktryna substance over form Zasada bezpośredniego działania dyrektyw i jej ograniczenia Zasada wykładni przepisów krajowych w zgodzie z celami dyrektywy Zasada in dubio pro tributario

Interpretacja dokonywana przez ETS Acte éclairé (odmowa wydania rozstrzygnięcia uwagi na to, że wydano już wcześniej rozstrzygnięcie w podobnej sprawie lub dotyczyło ono tego samego problemu prawnego) Acte clair (odmowa wydania rozstrzygnięcia ze względu na jasność przepisu)

Jasność przepisu ocenia się biorąc pod uwagę Czy jest on jasny dla sądów we wszystkich państwach członkowskich, Czy wielość języków oficjalnych nie powoduje niejasności, Specyfikę terminologii prawa wspólnotowego, Kontekst prawny analizowanego przepisu (np. zakres ograniczeń w prawie do odliczenia VAT w kontekście założeń systemu VAT jako całości), Wykładnię celowościową, Tendencje zmian w prawie wspólnotowym, Wykładnię historyczną, Spójność.

Cel harmonizacji podatków pośrednich Swoboda przepływu towarów, usług, kapitału Unia celna Zakaz ograniczeń ilościowych między państwami członkowskimi Zakaz dyskryminacji podatkowej

Następne zajęcia Podatek od wartości dodanej (VAT). Podstawowe zasady: neutralność, opodatkowanie konsumpcji, powszechność, wielofazowość, zachowanie warunków konkurencji, zastosowanie metody fakturowej, opodatkowanie czynności zgodnie z ich ekonomiczną istotą.