Płazy występujące w Polsce Roksana Bibiela

Spis treści Płazy ogoniaste: Traszka grzebieniasta Traszka zwyczajna Traszka górska Traszka karpacka Salamandra plamista 2. Płazy bezogonowe: Kumak górski Kumak nizinny Grzebiuszka ziemna Ropucha zielona Ropucha szara Ropucha paskówka Rzekotka drzewna Żaba wodna Żaba trawna Żaba jeziorkowa Żaba moczarowa Żaba dalmatyńska

Płazy ogoniaste

Traszka grzebieniasta Długość traszki grzebieniastej dochodzi do 17 cm . Ciało jej jest masywne, mocne, walcowate. Skóra zawsze chropowata, pokryta w części grzbietowej i po bokach jak gdyby drobnymi guzkowatymi brodawkami. Głowa jest szeroka, masywna, opatrzona wyraźnym fałdem podgardlanym. Ogon stosunkowo krótki, krótszy lub co najwyżej równy długości reszty ciała; palce zaś są dosyć długie, dłuższe niż u innych traszek. Samica jest większa od samca i ma bardziej masywną - mniej wysmuklą budowę. W okresie godowym rozwija się u samca szeroka płetwa przebiegająca od karku do końca ogona, z przerwą u jego nasady. Płetwa ta jest wyraźnie piłkowana i tworzy charakterystyczny grzebień, któremu właśnie gatunek ten zawdzięcza swoją polską nazwę. Po wyjściu na ląd - w sierpniu lub w końcu lipca, traszki grzebieniaste żyją w wilgotnych zaroślach leśnych, prowadząc, podobnie jak salamandry, życie nocne. W czasie dnia kryją się pod kępami mchu, sagami drzewa lub w starych norach gryzoni. Rzadziej zagrzebują się same w miękkiej ziemi (kretowiska). Polują w nocy, w czasie opadów rosy lub w czasie ciepłej słoty.

Traszka zwyczajna Traszka zwyczajna jest zwierzęciem niewielkim (do 10 cm długości) i delikatnym. Ciało jej jest wysmuklę, ogon zwykle nieco dłuższy od tułowia i głowy. Głowa drobna, wypukła, nie ma fałdu podgardlanego a skóra zawsze jest gładka. Ubarwienie traszki zwyczajnej jest zmienne: szarobrunatne, płowe lub ciemnobrunatne, zawsze jednak nieco jaśniejsze niż traszki grzebieniastej. Na tle tym dobrze są widoczne ciemniejsze plamki. Brzuszna strona jest jasno pomarańczowa gęsto nakrapiana. W okresie godowym samiec ma grzebień szeroki nie przerywany u nasady ogona. Ciało jego jest silnie nakrapiane. Ubarwienie godowe samicy jest mniej efektowne i kontrastowe. Jest ona wyraźnie mniejsza od samca, co u naszych traszek stanowi pewien wyjątek. Traszka zwyczajna pojawia się w wodzie w końcu marca lub na początku kwietnia. W czasie godów zamieszkuje bardzo różne zbiorniki wodne, w tym niewielkie kałuże, sadzawki czy rozlewiska, (Spotykamy ja np. często w zbiornikach na deszczówkę). Pływa dobrze i zwinnie, łowi drobne zwierzątka wodne. Samica składa jaja od kwietnia, umieszczając je. podobnie jak przedstawiciele poprzedniego gatunku, pojedynczo na liściach roślin wodnych, Larwy opuszczają jaja po około dwóch tygodniach.

Traszka górska Traszka górska jest nieznacznie większa od zwyczajnej, odznacza się jednak wyraźnie masywniejszą budowa. Długość jej ciała dochodzi do 11 cm. Ciało jest walcowate, głowa wypukła, pysk zaokrąglony, a fałd podgardlany jest dosyć dobrze rozwinięty. Skóra tej traszki jest gładka w czasie pobytu w wodzie. natomiast lekko chropowata w czasie życia na lądzie. Ubarwienie grzbietu tego gatunku jest niebieskawe, często jednolicie ciemnobłekitne, niekiedy szare z niebieskawym nalotem. Brzuch jest pomarańczowożółty, zawsze bez plamek. Samica jest ubarwiona ubogo w stosunku do samca. U tego ostatnigo grzebień grzbietowy zaznaczony jest bardzo słabo. Życie aktywne w wodzie rozpoczyna traszka górska na początku lub w połowie kwietnia. Występuje ona w bardzo różnych zbiornikach wodnych od młak i źródeł o czystej wodzie i kamienistym dnie aż do zanieczyszczonych, sztucznych zbiorników. Jeden z herpetologów niemieckich obserwował w ciągu kilku lat traszki górskie żyjące w zbiorniku wody służącej do chłodzenia maszyn w kamieniołomach. Woda była silnie zanieczyszczona smarami, a jej temperatura wynosiła zawsze około 20°C. Mimo to traszki żyły w niej zupełnie dobrze, żywiąc się larwami własnymi i z braku jakiegokolwiek innego pokarmu, uprawiając po prostu kanibalizm.

Traszka karpacka Traszka karpacka jest nieco mniejsza od traszki górskiej, gdyż długość jej dochodzi do 10 cm. Ciało ma krępe, głowę szeroką, płaską. Na powierzchni głowy dobrze widoczne są trzy podłużne bruzdy, bardzo charakterystyczne dla tego gatunku. Fałd podgardlany jest prawie niewidoczny. Grzbiet jest płaski z wyraźnymi krawędziami bocznymi i lekko wypukłą krawędzią środkową, stanowiącą jak gdyby przedłużenie bruzd głowy. Skóra grzbietu w czasie przebywania w wodzie jest lekko ziarnista. Ubarwienie grzbietu jest jasnobrązowe, płowe, niekiedy plamiste, brzuch jest jednolicie pomarańczowy. W okresie godowym u samca tworzy się na zakończeniu ogona mała, charakterystyczna witka. Samica jest bardziej masywna od samca i zwykle jaśniejsza

Salamandra plamista Salamandra plamista, której długość dochodzi do 23 cm, jest naszym największym płazem ogoniastym. Ciało salamandry jest walcowate, głowa szeroka, płaska, oczy wyłupiaste. Ogon silnie walcowaty jest krótszy od długości reszty ciała. Skóra grzbietu jest gładka i błyszcząca, nogi są masywne, chociaż stosunkowo krótkie. Samiec jest wysmuklejszy od samicy i ma wyraźnie zgrubiały ogon u nasady oraz dłuższe i delikatniejsze nogi. Ubarwienie u obu płci jest identyczne, kontrastowe, odstraszające, w czarne i pomarańczowo-żółte plamy.

Płazy bezogonowe

Kumak nizinny Kumak nizinny przypomina wyglądem niewielką ropuchę, lecz o delikatniejszej budowie ciała. Skóra jego jest chropowata, pokryta okrągłymi, drobnymi brodawkami. Ubarwienie grzbietu jest ciemne, brunatne, oliwkowe, rzadko z odcieniem zielonym, pokryte ciemnymi plamami. Spód ciała jest niebieskawy, niekiedy prawie granatowy, upstrzony dużymi nieregularnymi, jaskrawymi plamami. Długość dorosłych osobników dochodzi do 5 cm. Palce tylnych nóg spięte są błoną pływną. Samiec w porze godowej ma na przedramieniu przednich nóg wyraźne modzele godowe. Poza tym jest on nadzwyczaj podobny do samicy.

Kumak górski Kumak górski jest bardzo podobny do swego nizinnego kuzyna. Grzbiet jego pokryty jest większymi brodawkami, zakończonymi w okresie godów zrogowaciałymi, stożkowatymi naroślami. Ubarwienie grzbietu jest gliniasto szare, ziemiste, dosyć często o zielonym odcieniu, niekiedy całkiem zielone. Brzuch okazów typowych jest pokryty jasnożółtymi plamami. Długość, jak u poprzedniego gatunku. Z terenów podgórskich znane są liczne formy o ubarwieniu zbliżonym do ubarwienia kumaka nizinnego.

Grzebiuszka ziemna Grzebiuszka ziemna, zwana również często buczkiem, jest niewielkim zwierzęciem dochodzącym do 8 cm długości. Ciało jej jest krepę, ale kształtne, głowa krótka, wyraźnie oddzielona od tułowia, oczy wypukłe mają pionową źrenicę. Głowa jest silnie sklepiona w części ciemieniowej, pysk jest krótki i zaokrąglony, U nasady pierwszego palca tylnych nóg występuje u tego gatunku bardzo duża, silna, sierpowata, rogowa narośl, służąca do zagrzebywania się w ziemi. Skóra grzebiuszki jest gładka, na ciemieniu ściśle przyrośnięta do chropowatej powierzchni kości. Ubarwienie grzbietu jest plamiste, jasnobrązowe lub kawowe, urozmaicone licznymi, czerwonymi kropkami, Obie pici są ubarwione identycznie. U gatunku tego nie występuje ubarwienie godowe.

Ropucha szara Jest to jeden z największych naszych płazów. Długość starych osobników dochodzi do 20 cm. Kształt ciała ropuchy zwyczajnej jest bochenkowaty, szeroki i masywny. Pysk jest bardzo szeroki, skóra grzbietu silnie chropowata i pokryta licznymi brodawkami. Bardzo duże i wyraźnie odcinające się od reszty ciała są bochenkowate skupiska gruczołów jadowych. zwane parotydami lub gruczołami zausznymi. Błony pływne są dosyć dobrze rozwinięte, bębenki małe. słabo widoczne. Zasadniczym kolorem grzbietu jest brąz w różnych odcieniach i stopniach szarości, brzuszna strona ciała jest bledsza - brudnoszara lub płowa.

Ropucha zielona Ropucha zielona jest zwierzęciem mniejszym od ropuchy szarej, dochodzącym maksymalnie do 14 cm długości. Ciało jej jest delikatniejsze, chociaż mocne i krepę. Brodawki skórne u tej ropuchy są mniejsze, dzięki czemu skóra nie robi wrażenia takiej szorstkości. Również gruczoły zauszne są u niej znacznie słabiej widoczne. Ubarwienie grzbietu tego pięknego płaza jest silnie plamiste, przy czym nieregularne ciemnozielone plamy występują wyraźnie na jasnym, szarym tle. Brodawki boczne skóry są karminowo czerwone. Ubarwienie samicy jest mniej wyraźne i jaskrawe. Ze snu zimowego budzi się ropucha zielona w końcu marca, porę godową rozpoczyna w kwietniu lub nawet na początku maja. W okresie tym samiec wydaje charakterystyczny, silny głos przypominający wysokie trele kanarka. Głos ten wzmocniony jest przez specjalny rezonator zewnętrzny, położony w spodniej części jamy gębowej. Trele ropuchy zielonej słychać z reguły po zachodzie słońca. Jest to chyba najładniejszy głos wydawany przez nasze płazy. Siła jego może konkurować z siłą głosu rzekotki. Składanie skrzeku i rozwój kijanek odbywają się podobnie jak u ropuchy szarej.

Ropucha paskówka Ropucha paskówka jest najmniejszą i najrzadszą z ropuch krajowych. Długość dorosłych okazów sięga do 8 cm. Ciało tej ropuchy jest krótkie, płaskie i krepę. Nogi tylne są krótkie i dlatego ropucha paskówka nie może wykonywać skoków, jednakże biega bardzo szybko. Stąd druga polska nazwa - ropucha żwawa. Ubarwienie i wygląd zewnętrzny ropuchy paskówki przypominają na pierwszy rzut oka ropuchę szarą. Specjalnie charakterystyczną cechą jej ubarwienia jest obecność cienkiej, wyraźnej pręgi (od której to pochodzi jej obecnie przyjęta nazwa) przebiegającej przez sam środek grzbietu od głowy do końca ciała. Tryb życia i obyczaje są podobne jak ropuchy zielonej, z którą zresztą się dosyć często krzyżuje. Mieszańce z krzyżówki obu tych ropuch stwierdzono ostatnio z terenów północnych Polski. Ubarwieniem przypominają one zupełnie ropuchę zieloną, jednakże po paskówce dziedziczą wyraźny pasek wzdłuż grzbietu.

Rzekotka drzewna Rzekotka drzewna jest jedynym żyjącym w Europie przedstawicielem wielkiej rodziny żab drzewnych, występujących licznie w puszczach tropikalnych. Jest to niewielki płaz, dochodzący wyjątkowo do 5 cm długości, o kształtnej, lekko wydłużonej budowie ciała. Nogi rzekotki mają długie palce, zakończone charakterystycznymi, buławkowatymi przylgami służącymi jej do utrzymywania się na gładkiej powierzchni liści. Nogi tylne są długie. Oczy duże, wyłupiaste. Mają one charakterystyczne złotawe zabarwienie tęczówki. Skóra rzekotki jest na grzbiecie gładka, lśniąca i delikatna, na brzuchu i na bokach nieznacznie chropowata.

Żaba wodna Żaba wodna jest jednym z najpospolitszych i najlepiej znanych płazów żyjących w Polsce. Ciało jej ma kształt wydłużony, głowa nie jest oddzielona przewężeniem od tułowia, pysk zwężony i zaokrąglony. Tylne nogi - długie i mocne - umożliwiają jej wykonywanie dalekich skoków. Błony pływne są dobrze rozwinięte. Oczy są wyłupiaste, duże, błony bębenkowe okrągłe, dobrze rozwinięte. Skóra jest gładka, wilgotna, lśniąca, czasem lekko chropowata. Ubarwienie grzbietu jest zmienne, zielone w najrozmaitszych stopniach i odcieniach. Charakterystyczna dla tej formy jest jasna, wąska pręga przebiegająca wzdłuż grzbietu.

Żaba śmieszka Jest to największa i najokazalsza z naszych żab. Długość ciała tego gatunku dochodzi podobno do 17 cm, w Polsce jednak znajdowano dotychczas osobniki znacznie mniejsze. Chociaż zewnętrznie jest bardzo podobna do żaby wodnej, różni się od tej ostatniej znacznie masywniejszą i cięższą budową ciała oraz charakterystyczną chropowatą skórą grzbietu, pokrytą dosyć dużymi brodawkami. Po bokach grzbietu bardzo dobrze zaznaczone są u niej fałdy grzbietowe, słabiej i delikatniej widoczne u żaby wodnej. Ubarwienie grzbietu jest bardzo podobne, jak u poprzedniej formy, pewne subtelne różnice zaznaczają się tylko w ubarwieniu ud i brzucha.

Żaba jeziorkowa Ta niewielka żaba uchodziła przez długi czas za rasę względnie odmianę żaby wodnej. Tego zdania są jeszcze do dziś niektórzy herpetolodzy europejscy. W ostatnich dopiero czasach, dzięki badaniom Leszka Bergera uznano ją znów za osobny gatunek. Ciało żaby jeziorkowej jest wydłużone, pysk długi, ostry. Długość ciała okazów występujących w Polsce dochodzi do 8 cm. Ubarwienie i ogólny wygląd są bardzo podobne jak u żaby wodnej, od której odróżnić ją dosyć trudno; w tym celu należy posłużyć się specjalnym kluczem do oznaczania. Samiec, jak u innych żab, jest wysmuklejszy i mniejszy od samicy. Pęcherze głosowe mają u niego kolor białawy lub niebieskawy.

Żaba trawna Żaba trawna jest najpospolitszym przedstawicielem żyjących u nas tzw. żab brunatnych. Ogólnym wyglądem przypomina nieco żabę zieloną. Ciało ma wydłużone, krepę, pysk szeroki, lecz ostrzej zakończony. Nogi tylne są długie, mocne, zdolne do wykonywania dalekich skoków. Błony pływne spinające palce tylnych nóg są słabo rozwinięte. Długość ciała dorosłych okazów żyjących w Polsce dochodzi do 10 cm. Ubarwienie omawianego gatunku jest brunatne, bardzo zmienne. Dzięki dużej ilości chromatoforów ma on ogromną zdolność przystosowywania swego ubarwienia do środowiska. Pod tym względem żabę trawna przewyższa tylko rzekotka. Charakterystyczną cechą żaby trawnej jest obecność ciemnej, brunatnej plamy skroniowej. Skóra żaby trawnej jest zawsze gładka. W okresie godowym podgardle samca przybiera niekiedy barwę bladoniebieską.

Żaba moczarowa Żaba moczarowa zewnętrznie bardzo podobna do poprzednio omawianego gatunku, od którego jest nieco mniejsza (maksymalna długość do 8 cm) oraz delikatniejsza. Ciało ma bardziej wysmukłe, zaś pysk ostrzej zakończony. Różni się również nieco innym układem plam głowy oraz obecnością wysokich fałdów grzbietowych o jasnym zabarwieniu, obrzeżonych jeszcze od zewnątrz czarną obwódką. Wzdłuż grzbietu przebiega u tego gatunku często jasna pręga, nie spotykana u żaby trawnej. Ubarwienie zasadnicze powierzchni ciała jest brązowe, zmienne. W okresie godowym całe ciało samców pokrywa się intensywnie niebieskim, modrym nalotem, znikającym w ciągu krótkiego okresu czasu (tablica 16, ryć. 1). W okresie godów samce wydają głos przypominający krótkie szczekniecie.

Żaba dalmatyńska Żaba dalmatyńska, zwana niegdyś również żabą zwinką, jest nieco podobna do żaby moczarowej, ale wielkością zbliża się do żaby trawnej (długość do 9 cm). Ciało jej jest wysmukłe w stosunku do żaby trawnej, pysk ostry, a tylne nogi bardzo długie, znacznie dłuższe niż u poprzednich gatunków żab brunatnych. Ubarwienie grzbietu jest jednolicie brunatne, jasne, koloru jak gdyby gliniastego. Bardzo duże, ciemne i wyraźne są plamy skroniowe. Brzuch jest znacznie jaśniejszy od grzbietu, białawy, na granicy zaś ubarwienia grzbietowego i spodniego występują w tylnej części ciała, w tym na udach, różowawe lub czerwonawe obwódki. Samce są mniejsze od samic.

THE END

Materiały i zdjęcia z: Gady i płazy polski