Swoboda działalności gospodarczej w Unii europejskiej W ramach wykładu Prawo gospodarcze UE Magdalena Niedolaz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 20 grudnia 2009 r.

Plan wykładu Swoboda działalności gospodarczej w UE Swoboda przedsiębiorczości Spółka europejska Swoboda świadczenia usług Dyrektywa usługowa Swoboda świadczenia usług a swoboda przepływu towarów Traktat o funkcjonowaniu UE a Traktat ustanawiający WE

Cel wykładu: Prezentacja istoty swobody działalności gospodarczej w UE, tj. swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług w ramach jednolitego rynku wewnętrznego, jej przesłanek i implikacji

literatura J. Barcz: Prawo Unii Europejskiej. Prawo materialne i polityki, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2005 A. Cieśliński: Wspólnotowe prawo gospodarcze, C.H.Beck, Warszawa 2003 J. Galster (red.): Podstawy prawa Unii Europejskiej. Zarys wykładu, TNOiK, Toruń 2006 C. Kosikowski: Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2005 B. Makowicz: Europejska spółka prywatna wychodzi na boisko, w: Rzeczpospolita, 08-12-09, na: http://www.rp.pl/artykul/4,231107.html J. Okolski (red.): Prawo handlowe, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2008R. Skubisz, E. Skrzydło-Tefelska (red.), Prawo Europejskie. Zarys wykładu, UMCS, Lublin 2006 K. Sobczak (red.): Europejskie prawo gospodarcze w działalności przedsiębiorstw, Warszawa 2002 http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61992J0275:EN:HTML#SM

Swoboda działalności gospodarczej w kontekście celów UE Osiągnięcie w pełni celów integracji ekonomicznej jednolitego rynku wewnętrznego nie byłoby możliwe bez zagwarantowania swobód w zakresie działalności gospodarczej Źródło: A. Cieśliński, Wspólnotowe prawo gospodarcze, Wydawnictwo C.H. Beck., Warszawa 2009

Swoboda przedsiębiorczości - treść Artykuł 49 T.F.UE (dawny artykuł 43 TWE) Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

Szerokie rozumienie przedsiębiorczości Artykuł 54 (dawny artykuł 48 TWE) Na potrzeby stosowania postanowień niniejszego rozdziału spółki założone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego i mające swoją statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Unii są traktowane jak osoby fizyczne mające przynależność Państwa Członkowskiego. Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków.

Zakaz dyskryminacji ewentualny problem tzw. odwrotnej dyskryminacji Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami, (…) na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Art. 49 Traktatu Lizbońskiego

(w szerokim rozumieniu: spr. Gebhard) transgraniczny charakter stałość Przedsiębiorczość - kryteria wyróżniające na podstawie orzeczenia ets w spr. factortame samodzielność (w szerokim rozumieniu: spr. Gebhard) transgraniczny charakter stałość infrastruktura- tzw. fixed establishment

Orzecznictwo ets Daily Mail (81/87) „spółki są tworem prawa krajowego; mają więc rację bytu jedynie na mocy różnych porządków prawnych, które określają ich ustanawianie i działanie” przeniesienie siedziby ze względów podatkowych Problem Sprawa, wnioski

Orzecznictwo ets - c.d. wysokość minimalnego kapitału zakładowego Centros (C- 212/97) ETS: dezaprobata rozstrzygnięcia; możliwość prewencji w stosunku do oszustw na poziomie krajowym Inspire Art (C- 167/01) uwzględnienie wymogów krajowych Problem Sprawa, wnioski

podsumowanie ograniczenia swobód – zasadność w ściśle określonych przypadkach (kryteria kontroli): brak charakteru dyskryminującego bezwzględne uzasadnienie na gruncie interesu powszechnego adekwatność proporcjonalność, uzasadnienie merytoryczne Źródło: J. Barcz, Prawo Unii Europejskiej. Prawo materialne i polityki, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2005.

Spółka europejska Spółka ponadnarodowa uregulowana w prawie wspólnotowym Źródło: J. Okolski (red.), Prawo handlowe, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2008 Akty prawne: Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. Nr 62, poz. 551 ze zm.) Rozporządzenie Rady 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu SE Rozporządzenie Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniającej statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników

Spółka europejska – aspekty kluczowe forma: S.A. min. kapitał zakładowy: 120 000 euro posiadanie osobowości prawnej element transgraniczny zakaz tworzenia spółki europejskiej ab initio możliwość utworzenia poprzez: połączenie spółek akcyjnych utworzenie SE jako spółki holdingowej - II- spółki zależnej przekształcenie

Spółka europejska – apsekty kluczowe c.d. siedziba statutowa: na terytorium UE firma SE: obowiązek zawarcia na początku lub na końcu jej brzmienia skrótu „SE” możliwość przekształcenia w S.A. nie prowadzi ani do rozwiązania spółki/ powstania nowej osoby prawnej Źródło: J. Okolski (red.), Prawo handlowe, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2008 Źródło: J. Okolski (red.), Prawo handlowe, op. cit.

Treść swobody przepływu usług „(…) ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż państwo odbiorcy świadczenia” -art. 56 Traktatu Lizbońskiego

Pojęcie usługi: Świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób; W szczególności: działalność o charakterze przemysłowym; działalność o charakterze handlowym; działalność rzemieślniczą; wykonywanie wolnych zawodów. Źródło: art. 57 Traktatu Lizbońskiego

Dyrektywa usługowa geneza znaczenie implikacje

Przesłanki wprowadzenia dodatkowej regulacji w zakresie usług Konkurencyjny rynek usług ma istotne znaczenie przy wspieraniu wzrostu gospodarczego i tworzeniu miejsc pracy w Unii Europejskiej. Obecnie liczne bariery na rynku wewnętrznym uniemożliwiają usługodawcom , (…), rozszerzanie swojej działalności poza granice ich krajów i pełny udział w korzyściach z rynku wewnętrznego. Osłabia to globalną konkurencyjność usługodawców z Unii Europejskiej. Wolny rynek zobowiązujący państwa członkowskie do znoszenia ograniczeń w transgranicznym świadczeniu usług, przy jednoczesnej większej przejrzystości oraz pełniejszej informacji, oznaczałby dla konsumentów większy wybór i lepszą jakość usług po niższych cenach. Źródło: Dyrektywa usługowa (2)

Pozostawanie sfery usług pod ściślejszą regulacją DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (transpozycja: do 28 grudnia 2009 r.) Pozostawanie sfery usług pod ściślejszą regulacją Trudności w oddzieleniu swobody przepływu usług od pozostałych swobód Cel: liberalizacja, zwiększenie konkurencyjności, konkretne korzyści na rynku wewnętrznym

Dlaczego nie wystarczył TWE? Potrzeba posiadania wspólnego instrumentu legislacyjnego Bazowanie na postanowieniach Traktatu- nadmiernie skomplikowane proceduralnie Wymóg koordynacji systemów krajowych

UWAGA! Objęcie zakresem Dyrektywy swobody działalności gospodarczej, w tym swobody przedsiębiorczości jej postanowień nie należy zatem odczytywać wyłącznie literalnie

Liczne wyłączenia usługi finansowe zdrowotne budownictwa socjalnego m. in.: usługi finansowe zdrowotne budownictwa socjalnego opieki nad dziećmi transportowe portowe.

Objęcie dyrektywą „usług”, m.in.: doradztwo w dziedzinie zarządzania certyfikacja i testowanie zarządzanie obiektami, w tym utrzymanie biur usługi rekrutacji usługi pośredników handlowych usługi świadczone zarówno na rzecz przedsiębiorców, jak i konsumentów, na przykład doradztwo prawne lub podatkowe usługi dotyczące nieruchomości, takie jak usługi agencji nieruchomości usługi budowlane, w tym architektoniczne.

Swoboda przepływu usług analiza porównawcza towarów

Orzeczenie ets w sprawie schindler Wybrany aspekt analizy: problem kwalifikacji działalności gospodarczej Orzeczenie ets w sprawie schindler

teza orzeczenia „The importation of lottery advertisements and tickets into a Member State with a view to the participation by residents of that State in a lottery conducted in another Member State relates to a "service„ (…).” http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61992J0275:EN:HTML#SM

Teza orzeczenia- c.d. „Lottery activities, as services normally provided for remuneration constituted by the price of the ticket, do not, even as regards the cross-border sending and distribution of material objects necessary for their organization or operation, fall within the scope of the rules on the free movement of goods.” http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61992J0275:EN:HTML#SM

Traktat ustanawiający wspólnotę europejską a traktat lizboński

tabela ekwiwalencyjna Rozdział 3 – Usługi Artykuł 49 Artykuł 50 Artykuł 51 Artykuł 52 Artykuł 53 Artykuł 54 Artykuł 55 Rozdział 3 - Usługi Artykuł 56 Artykuł 57 Artykuł 58 Artykuł 59 Artykuł 60 Artykuł 61 Artykuł 62 Dotychczasowa numeracja w TWE Nowa numeracja w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Źródło: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/st06655-re01.pl08.pdf

Analiza wybranych zmian Wspólnota/Wspólnoty Europejskie Niniejszy Traktat Wspólny rynek Unia Europejska Niniejsze Traktaty Rynek wewnętrzny Dotychczas Aktualnie Źródło: Art. 2 Traktatu Lizbońskiego

Dziękuję za uwagę WESOŁYCH ŚWIĄT!