HISTORIA POLSKI XIX WIEK POD ZABORAMI

LEGIONY POLSKIE WE WŁOSZECH 1797 – Dąbrowski, Kniaziewicz i Wybicki – tworzą Legiony Polskie we Włoszech – walczą przy boku Napoleona we Włoszech, potem na San Domingo(powstaje „Mazurek Dąbrowskiego”)

LEGIONY POLSKIE WE WŁOSZECH

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE 1807 – pokój francusko – rosyjski w Tylży: utworzenie Księstwa Warszawskiego (II i III zabór pruski) – unia personalna z Saksonią – dziedziczna władza Fryderyka Augusta

NIEZALEŻNE SĄDY (SĘDZIOWIE MIANOWANI PRZEZ WŁADCĘ) KSIĘSTWO WARSZAWSKIE TRÓJPODZIAŁ WŁADZY DWUIZBOWY SEJM RADA MININTRÓW – RZĄD POWOŁYWANY PRZEZ KSIĘCIA I PRZED NIM ODPOWIEDZIALNY NIEZALEŻNE SĄDY (SĘDZIOWIE MIANOWANI PRZEZ WŁADCĘ)

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE dekret grudniowy 1807 – zniesienie poddaństwa osobistego chłopów, ale pozostawienie szlachcicowi własności ziemi kodeks Napoleona – równość obywateli wobec prawa, nietykalność osobista i majątkowa, dostęp do urzędów

KIĘSTWO WARSZAWSKIE 1809 – wojna z Austrią (Józef Poniatowski – Raszyn) – powiększenie Księstwa o III zabór austriacki

KRÓLESTWO POLSKIE 1815 rok – Kongres wiedeński – utworzenie Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Wolnego Miasta Krakowa (autonomia)

KRÓLESTWO POLSKIE konstytucja – Adam Czartoryski; królem – car Aleksander I; namiestnikiem- Józef Zajączek równość obywateli wobec prawa, wolność religii i druku;

KRÓLESTWO POLSKIE Towarzystwo Kredytowe Ziemskie; minister skarbu Drucki – Lubecki: Bank Polski 1828 Okręgi przemysłowe: łódzki,(włókienniczy) dąbrowski (wydobywczy) staropolski (wydobywczy i hutnictwo)

KRÓLESTWO POLSKIE Uniwersytet Warszawski i Wileński; Towarzystwo Przyjaciół Nauk (Staszic, Niemcewicz) Łamanie konstytucji przez cara: cenzura --- opozycja w sejmie „kaliszanie” - car nie zwołuje sejmu 5 lat

KRÓLESTWO POLSKIE organizacji spiskowe Wolnomularstwo Narodowe i Towarzystwo Patriotyczne (Walerian Łukasiński); Towarzystwo Filomatów (Adam Mickiewicz) i Filaretów - rozbite, zsyłki do Rosji

PRZYCZYNY WYBUCHU POWSTANIA LISTOPADOWEGO 1830 ROK spisek w Warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty – Piotr Wysocki; sukces rewolucji lipcowej w Paryżu; pogłoski o zamiarach wysłania armii polskiej do tłumienia powstania w Belgii

POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 detronizacja Mikołaja I i przejęcie władzy przez rząd tymczasowy bitwy z Rosjanami: noc listopadowa – Arsenał, Belweder;

POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 Bitwy: Olszynka Grochowska, Ostrołęka, Wawer, Iganie, Stoczek, Dębe Wielkie

POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 dowódcy: Chłopicki, Krukowiecki, Skrzynecki Sowiński i Ordon – obrona Woli; Emilia Plater – powstanie na Litwie

POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 atak Rosjan na Warszawę – Paskiewicz i kapitulacja Polaków (1831)

Skutki powstania LISTOPADOWEGO - zsyłki na Sybir i konfiskaty majątków uczestników powstania; likwidacja konstytucji – Statut Organiczny; budowa Cytadeli; - rusyfikacja administracji, zamiana województw na gubernie; zamknięcie uniwersytetów i liceum w Krzemieńcu

WIELKA EMIGRACJA Komitet Narodowy Polski (Lelewel) – Polska republiką; Hotel Lambert (Adam Czartoryski) – pozyskiwanie sojuszników dla sprawy polskiej, Polska ma odzyskać niepodległość w wyniku konfliktu międzynarodowego; Polska monarchią konstytucyjną; Towarzystwo Demokratyczne Polskie – ogólnonarodowe powstanie w trzech zaborach, uwłaszczenie chłopów; Gromady Ludu Polskiego – za upadek Polski winna jest szlachta

KRÓLESTWO POLSKIE PO POWSTANIU LISTOPADOWYM W kraju działają: - Centralizacja Poznańska; Związek Plebejuszy; Stowarzyszenie Ludu Polskiego; ks. Piotr Ściegienny

PRACA ORGANICZNA Koncepcja pracy organicznej: legalne inicjatywy, umacnianie świadomości narodowej, oświata wśród ludu (Chłapowski, Marcinkowski – Bazar poznański, Cegielski - fabryka)

ZABÓR AUSTRIACKI PO POWSTANIU LISTOPADOWYM 1846 – rabacja galicyjska – chłopi (Jakub Szela) wyrzynają szlachtę polską oraz powstanie krakowskie (Tyssowski, Dembowski) stłumione

ZABÓR PRUSKI PO POWSTANIU LISTOPADOWYM 1848 – wiosna ludów – powstanie wielkopolskie – Ludwik Mierosławski (Książ, Miłosław, Sokołów) - klęska, ale polska reprezentacja w sejmie pruskim

Powstanie styczniowe 1863 rok Sytuacja międzynarodowa: rozbudzenie nadziei niepodległościowych Polaków: - klęski Rosji w wojnie krymskiej w Turcją i odwilż posewastopolska (reformy Aleksandra II w Rosji) - zjednoczenie Włoch

Powstanie styczniowe 1863 demonstracje uliczne i nabożeństwa za ojczyznę – tłumione przez wojsko rosyjskie – car przywraca stan wojenny

biali czerwoni Powstanie styczniowe 1863 wymuszanie ustępstw na carze poprzez bierny opór czerwoni przygotowania do walki zbrojnej o niepodległość

Powstanie styczniowe 1863 Aleksander Wielopolski: lojalizm, rozwój oświaty , oczynszowanie chłopów

Powstanie styczniowe 1863 bezpośrednia przyczyna wybuchu powstania styczniowego – branka (nadzwyczajny pobór do wojska)

Powstanie styczniowe 1863 22 STYCZNIA 1863 ROK OGŁOSZENIE PRZEZ CZERWONYCH WYBUCHU POWSTANIA Manifest rządu narodowego wzywający Polaków i Litwinów do walki z carem i zapowiadający uwłaszczenie chłopów

Powstanie styczniowe 1863 działania partyzanckie – Langiewicz, Traugutt, Hauke – Bosak

Sytuacja Polaków w zaborze rosyjskim po upadku powstania styczniowego 1864 – uwłaszczenie chłopów przez cara likwidacja odrębności politycznej, gospodarczej ziem polskich, wprowadzenie stanu wojennego i cenzury prewencyjnej wyższe stanowiska dla Rosjan; rosyjski językiem urzędowym zmiana nazwy Królestwo Polskie na Kraj Przywiślański rusyfikacja: rosyjski językiem wykładowym – zamknięcie Uniwersytetu Warszawskiego a otwarcie rosyjskiej szkoły Głównej

Odpowiedź Polaków w zaborze rosyjskim: praca organiczna i praca u podstaw: rywalizacja z zaborcą na polu gosp. ; szerzenie wśród chłopów wiedzy o kulturze i historii Polski; organizacja kas zapomogowych, towarzystw rolniczych , itd. okres nazywany pozytywizmem warszawskim: działalność Aleksandra Świętochowskiego, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa walka z analfabetyzmem, sieć czytelni, rozwój prasy, tajne nauczanie

Sytuacja w zaborze pruskim po powstaniu styczniowym Kulturkampf (walka o kulturę) represje wobec Kościoła (ocenzurowanie kazań, wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych, Niemiec arcybiskupem gnieźnieńskim)

Sytuacja w zaborze pruskim po powstaniu styczniowym walka z polskością w myśl hasła „wykorzenić”: wysiedlanie Polaków bez obywatelstwa pruskiego (rugi pruskie); wykup ziemi od Polaków i organizowanie osadnictwa niemieckiego (Komisja Kolonizacyjna); germanizacja administracji, szkolnictwa, nazw; działalność Hakaty (Związek Popierania Niemczyzny)

Sytuacja w zaborze pruskim po powstaniu styczniowym

Sytuacja w zaborze pruskim po powstaniu styczniowym pruskie ustawodawstwo wyjątkowe: lekcje religii po niemiecku (1901); nakaz uzyskania zezwolenia na postawienie domu (1904); ustawa kagańcowa: nakaz używania niemieckiego podczas zgromadzeń publicznych

Odpowiedź Polaków w zaborze pruskim: walka o polskość w: literaturze (M. Konopnicka, Rota) malarstwie (W. Kossak, Rugi pruskie) szkolnictwie (1901 – protest dzieci we Wrześni)

Odpowiedź Polaków w zaborze pruskim: - idea pracy organicznej: towarzystwa oświatowe i rolnicze; kasy pożyczkowe, banki; różne formy spółdzielczości („Bazar” poznański); - budzenie świadomości narodowej : na Śląsku – Karol Miarka (pismo „Katolik”); Wojciech Korfanty („Górnoślązak”) na Mazurach – Krzysztof Mrongowiusz. Wojciech Kętrzyński

Odpowiedź Polaków w zaborze pruskim postawa Michała Drzymały: zamieszkał w wozie cyrkowym, a potem w jamie, ponieważ Niemcy odmówili mu zezwolenia na budowę domu.

Sytuacja Polaków w zaborze austriackim: 1867r. – Statut Krajowy dla Galicji określający jej ustrój: namiestnikiem Agenor Gołuchowski w rządzie Austro – Węgier minister dla Galicji – Polak opiniujący projekty jej dotyczące Sejm krajowy: ordynacja oparta o cenzus majątkowy, każda ustawa wymaga zgody cesarza; istnieje Wydział Krajowy zarządzający finansami, kulturą, gospodarką, budownictwem, opieka społ.

Sytuacja Polaków w zaborze austriackim Galicja ostoją polskości: język polski urzędowy, polonizacja szkolnictwa, działalność uniwersytetów w Krakowie i Lwowie, Politechniki Lwowskiej, ASP, teatry, obchody wielkich rocznic; rozkwit malarstwa (Jan Matejko, Józef Chełmoński)

Ruch robotniczy i socjalistyczny: Wielki Proletariat (Ludwik Waryński) - cel: wprowadzenie komunizmu na świecie; Polska Partia Socjalistyczna (PPS) – Józef Piłsudski, Stanisław Wojciechowski,Bolesław Limanowski – cel: niepodległość Polski, reformy społeczne: równość, wolność słowa i religii, prawo do strajku, republika demokratyczna z parlamentem

Ruch robotniczy i socjalistyczny Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy – SDKPiL – Róża Luksemburg i Julian Marchlewski: obalenie cara - rosyjska republika demokratyczna, utworzenie ogólnoświatowej republiki socjalistycznej, odrzucenie walki o niepodległość, likwidacja własności prywatnej Polska Partia Socjalistyczna Galicji i Śląska (PPSD) – Ignacy Daszyński

Nurt nacjonalistyczny: Narodowa Demokracja (Endecja) – Roman Dmowski – najważniejsze są interesy narodu polskiego, prawa mniejszości – drugorzędne; cel – odzyskanie niepodległości; solidaryzm narodowy – współpraca warstw społecznych w trzech zaborach

Ruch ludowy (chłopski) Polskie Stronnictwo Ludowe – podział na PSL – Lewica i PSL – Piast (Wincenty Witos) – poprawa życia chłopów, niższe podatki, korzystne kredyty dla rolników

Kultura pozytywizm, idea nauki i gruntownego wykształcenia, praca u podstaw i organiczna, Sienkiewicz, Wyspiański, Matejko – malarstwo historyczne impresjonizm, modernizm – Młoda Polska: Żeromski, Reymont, Kasprowicz,