Libero w piłce siatkowej Tomasz Lutostański Libero w piłce siatkowej

Kto to jest libero ??? Libero jest to zawodnik „wyspecjalizowany” w grze obronnej i w przyjęciu zagrywki. Zawodnik grający na tej pozycji ubrany jest w strój, którego kolor kontrastuje z ubiorem innych członków zespołu, ubiór libero może mieć inny wzór, ale numer musi wyglądać tak samo jak numery pozostałych zawodników. Określenie zawodnika grającego na libero następuje przed meczem, nazwisko zawodnika zapisywane jest w protokole w specjalnie zarezerwowanej do tego lini. Libero nie może być kapitanem.

Wprowadzenie zawodnika libero w światową siatkówkę Zawodnik libero został oficjalnie zatwierdzony na kongresie F.I.V.B. ,a pierwszymi międzynarodowymi rozgrywkami z udziałem libero były Mistrzostwa Świata w Japonii w 1998r. Celem jaki przyświecał F.I.V.B. wymyślając pozycję libero, było wprowadzenie zawodnika, który będzie specjalizował się w przyjęciu zagrywki, a przede wszystkim obronie, po to, aby zwiększyć ilość akcji szczególnie w męskiej siatkówce.

Wpływ libero na rozwój siatkówki Libero pozwala na zastąpienie zawodników przeciętnych w przyjęciu zagrywki i obronie. Pozycja libero pozwoliła na odciążenie zawodników przyjmujących z przyjęcia zagrywki. Pozycja libero przyczyniła się do rozwoju complex`u ofensywnego jak i defensywnego. Gra libero mimo iż nie jest pierwszo planowa dla oka przeciętnego kibica, może być bardzo widoczna dla zawodnika atakującego, w przypadku, kiedy atakuje z całej siły np. bez bloku a libero broni taką piłkę, podobnie jest w zagrywce.

Wybór zawodnika libero Często zdarza się, że zawodnik libero w drużynie to ten, który jest niewysokiego wzrostu, mimo, iż nie posiada odpowiednich predyspozycji do gry na tej pozycji i odwrotnie, zawodnik, który jest wyższy gra np. na ataku mimo iż ma predyspozycje grania na libero. Okazuje się, że wybór odpowiedniego zawodnika libero to nie tylko kwestia bardzo dobrej techniki czy predyspozycji fizycznych. Problem w doborze zawodników, którzy mogliby grać na libero dotyczy siły woli i umiejętności radzenia sobie z ciągłą presją. Czasami różnica między piłką obronioną czy też nie obronioną polega na samej chęci obrony takiej piłki i między innymi pod takim względem powinniśmy dobierać zawodników na pozycję libero.

Wybór zawodnika libero Ważnym elementem w wyborze libero jest jego obserwacja podczas meczu czy treningu np.: powrót do gry po zepsutym przyjęciu zagrywki czy obronie piłki( w jaki sposób zawodnik reaguje na takie sytuacje, jakie są tego konsekwencje)? Idealny libero powinien zatem łączyć odwagę (by obronić piłkę) i koncentrację (by nawet schodząc z boiska umiał mentalnie „pozostać” w meczu, powinien również umieć zastosować na boisku informacje płynące od trenera) oraz technikę. Przygotowanie drugiego libero w sytuacji kontuzji pierwszego libero.

Funkcja libero w drużynie Z założenia zawodnik libero określany jest jako przyjmujący- broniący. Rola libero powinna być rozpatrywana w większej mierze przez odpowiedzialność aniżeli przez różnice w technice zawodników. Libero to przysłowiowy „strażnik”, kierownik gry w obronie. Libero pełni naczelną rolę w przyjęciu zagrywki, obronie i asekuracji ataku, gdyż we współczesnej siatkówce w organizacji ataku uczestniczy bardzo duża liczba zawodników.

Strefy działań libero Działania libero przepisy ograniczają głównie do gry w trzech różnych strefach(I/VI/V), w zależności od założeń taktycznych. Przeważnie libero gra w strefie 5, żeby bronić silne ataki po przekątnej i aby bronić piłki kiwane w tzw. „środek boiska”. W przypadku określenia stref odpowiedzialności gry zawodników czy to w obronie czy w przyjęciu, libero w oparciu o swoje właściwości fizyczne i właściwości wynikające z pełnionej funkcji na boisku, może zmieniać strefy odpowiedzialności, przejmując na siebie część stref innych zawodników, lecz przede wszystkim powinien znać swoje pozycje wyjściowe i pola odpowiedzialności, za nie odpowiada w głównej mierze. Czasami zawodnik libero gra w strefach VI czy I, w przypadkach wymagających szczególnego wzmocnienia tych stref w obronie.

Technika libero Technika gry w przyjęciu zagrywki czy obronie nie różni się znacznie w porównaniu z innymi zawodnikami, lecz od libero wymaga się dokładniejszego dogrania piłki i umiejętności utrzymania wysokiego procentu skuteczności przez cały czas trwania meczu. Od libero wymaga się również przejęcia większej odpowiedzialności w przyjęciu zagrywki, jakby dowodzenia przyjęciem zagrywki w relacjach z innymi zawodnikami. Ponad to libero musi być nie tylko stabilny w swoich poczynaniach, ale musi łączyć stabilność w grze z umiejętnością bardzo szybkich reakcji w każdym kierunku. Jest to gracz, który musi posiadać wysokie umiejętności techniczne, zwłaszcza w kontakcie z piłką będącą blisko podłoża, w biegu, pozycjach zachwianych itp.

Technika libero Technicznie libero jest zatem zawodnikiem, który powinien posiadać bardzo dobrze ułożenie rąk(płaszczyzny, kąt odbicia), ułożenie ciała, powinien bardzo dobrze przemieszczać się na nogach( w przyjęciu zagrywki i obronie), powinien umieć(bardzo szybko i wcześnie) oceniać tor lotu piłki, umieć odczytywać zamiary przeciwnika oraz odczytywać intencje zawodnika atakującego oraz przeciwdziałającemu mu blokowi. Powinien posiadać umiejętność kontrolowania piłek lecących z ogromną prędkością. Powinien posiadać umiejętność analizy i umiejętność podjęcia decyzji w danym momencie w oparciu o komunikację z kolegami z zespołu(„moja”; „ja”; „biorę” itp.). Powinien umieć bardzo precyzyjnie wystawić piłkę oburącz sposobem górnym jak i oburącz sposobem dolnym.

Index czynności libero Przyjęcie zagrywki oburącz sposobem dolnym i górnym. Obrona piłki oburącz i jednorącz sposobem górnym i dolnym. Asekuracja własnego ataku. Atak przez siatkę poniżej górnej taśmy. Wystawienie piłki oburącz sposobem górnym i dolnym do ataku (również na rozgrzewce przedmeczowej). Dokładne dogranie piłki łatwej oburącz sposobem górnym i dolnym .

Gripex Libero Ból gardła Katar Gorączka Poprawa gry w obronie Kaszel Ból gardła Katar Gorączka Poprawa gry w obronie Poprawa przyjęcia zagrywki Przyspieszenie gry w ataku Zmiany rozkładu odpowiedzialności w przyjęciu zagrywki i obronie Zwiększenie pewności w drużynie Gripex Libero

Skuteczność zawodnika przyjmującego a libero Libero powinien być zdolny do przyjęcia zagrywki na poziomie 80% przyjęcia pozytywnego i 50% piłek podbitych w obronie, które pozostają po stronie drużyny broniącej i z których można wyprowadzić kontratak. W drużynie Paris Volley obserwowano jak zmienia się skuteczność zawodnika ,kiedy gra jako przyjmujący a później jako libero: Zagrywka tenisowa + szybująca (float): 58% -przyjmujący; 67% -libero(zawodnik przyjmujący, który grał jako libero, miał również bardziej stabilne przyjęcie, niż jak grał jako przyjmujący). Zagrywka tenisowa rotacyjna : 70% piłek przyjętych jako przyjmujący,68% jako zawodnik libero (libero „pokrywa” więcej boiska stąd większa odpowiedzialność). 29% obronionych piłek kiedy był przyjmującym; 49% obronionych piłek kiedy był libero(dotyczy to dwóch aspektów: a) ilość obronionych piłek które są poza zasięgiem zawodnika, b) ilość wybronionych piłek określanych jako bardzo trudne).

Przygotowanie taktyczne libero Analiza gry przeciwnika dla libero obejmuje elementy techniczno- taktyczne związane z atakiem i zagrywką: w które strefy jest wykonywany atak/zagrywka, w jakich sytuacjach(atak po przyjęciu/kontratak) itp. We współczesnej siatkówce na najwyższym poziomie, nieodzowna jest współpraca na lini statystyk- trener- libero. Umiejętność obserwacji („czytania gry”), znajomość gry przeciwnika przez libero pozwala mu pomóc kolegom w sterowaniu grą w obronie.

Przygotowanie fizyczne libero Z punktu widzenia fizjologicznego libero powinien posiadać: Dużą siłę (wysokie wartości siły eksplozywnej) by przemieszczać się szybko na określonym(krótkim) dystansie. Powinien posiadać silne mięśnie stabilizujące kręgosłup (m. brzucha, m. pleców) tak potrzebnych podczas częstego kontaktu z podłożem oraz wzmocnione wysiłkiem izometrycznym silne mięśnie wew. miednicy w celu typowych ruchów technicznych w przyjęciu i obronie. Libero powinien posiadać odpowiednie przygotowanie aerobowo- anaerobowe, specyficzne dla piłki siatkowej, które pozwoli pozostać „czynnym” przez cały czas trwania meczu.

Przygotowanie fizyczne libero Przygotowanie fizyczne libero powinno również zawierać dużą ilość ćwiczeń akrobatycznych, gimnastycznych, aby nauczyć zawodnika koordynacji i umiejętności panowania nad własnym ciałem. Libero powinien być także przygotowany pod względem wydolnościowym (wytrzymałościowym) aby umieć utrzymać wysoki procent skuteczności pomimo narastającego obciążenia psycho- fizycznego.

Charakter libero Zawodnik libero powinien posiadać takie cechy charakteru, aby w sytuacji kryzysowej w przyjęciu zagrywki/obronie, był pierwszą osobą, która zechce wziąć odpowiedzialność za przyjęcie zagrywki/obronę. „Libero to taki zawodnik, który ciągle <<walczy>>”. Istotną rzeczą wydają się, być relacje między libero a innymi zawodnikami, libero, jego gra, ma dawać innym zawodnikom pewność, wprowadzać spokój, nie dopuszczalną jest sytuacja, w której zawodnik grający na pozycji przyjmującego „pokrywa” zawodnika libero. Dwa rodzaje charakterów zawodników: 1- spokojny, opanowany, mało mówny, wręcz introwertyk-cechy, doskonałe przyjęcie, bardzo dobra obrona, brak cech przywódczych mniej widoczny na boisku, bardzo cenny dla zespołu, w którym mamy dwóch lub trzech zawodników o cechach przywódczych. 2- „wulkan energii”, „gaduła”, ekstrawertyk, doskonała obrona, bardzo dobre przyjęcie, silne zdolności przywódcze, bardzo widoczny na boisku, ekspresyjny w wyrażaniu radości, nieobliczalny, bardzo cenny dla zespołu z jednym lub bakiem zawodników o cechach przywódczych.

Przygotowanie mentalne libero Z neurofizjologicznego punktu widzenia powinien umieć utrzymywać maksymalną koncentrację przez cały czas trwania meczu, by być zdolnym do prawidłowej oceny, umiejętności obserwacji oraz antycypacji. Libero musi umieć pozostawać w pełnej koncentracji podczas długich wymian jak i w czasie częstych przerw(zmiany z zawodnikami, rotacje, itp.). Prócz koncentracji ważnym jest aby, libero posiadał odpowiednie cechy mentalne, takie jak: odwaga, chęć obrony piłki, wytrwałość, konsekwencja działania. Ważną umiejętnością jest akceptacja wyższości działań ofensywnych nad defensywnymi.

Trening zawodnika libero Podczas treningu ważnym jest aby libero przyjmował jak największą liczbę zagrywek, żeby bronił jak największą liczbę piłek. Nie chodzi tu tylko o cel do którego ma lecieć piłka ale przede wszystkim o jakość wykonania przyjęcia czy obrony. Trening libero powinien obejmować ataki ze stref IV, III, II, I, VI, zawierać ćwiczenia, w których występuje konieczność padu, rzutu, obrony w pozycjach zachwianych, obejmować ćwiczenia kształtujące szybkość reakcji, szybkość pracy ramion, nóg, wzmocnienie obręczy miednicznej, m. brzucha, m. pleców. W przyjęciu zagrywki, libero powinien przyjmować jak najwięcej różnorodnych zagrywek, po to, aby posiadał umiejętność odczytywania i reagowania na różne typy serwisu. Ważnym jest, z punktu mentalnego, aby libero od czasu do czasu uczestniczył w treningu jako normalny atakujący(poprawa samopoczucia). Atakując libero wie, jak czuje się nominalny atakujący w różnych sytuacjach, przy różnych rozegraniach, w różnych strefach, co może mu pomóc w czytaniu gry przeciwnika.

Trening libero Dużo ćwiczeń o charakterze izometrycznym(zwłaszcza w obrębie m. brzucha, dolnej partii m. pleców, m. miednicy). Ćwiczenia kształtujące szybkość przemieszczania się na krótkich odcinkach, starty z różnych pozycji, zatrzymania, zmiany kierunku i szybkości biegu, z pozycji statycznych w obronie aż do przemieszczania się na długich odcinkach. Najwięcej piłek bronionych jest w krótkim zasięgu broniącego w stałej równowadze. Jednak należy również ćwiczyć obronę piłek w równowadze zachwianej i poza równowagą. Np. w czasie gry niewiele jest sytuacji wymagających stosowania „ekstremalnych” technik, to jednak sama świadomość tych umiejętności dodaje dużo pewności w obronie. Dużo ćwiczeń biegowych z kontaktem z piłką w ostatniej fazie ruchu, tuż przed zatrzymaniem, lub tuż po zatrzymaniu. Praca nad szybkością zmiany kierunku ruchu ramion w zależności od kierunku lotu piłki. Ćwiczenie wytrzymałości poprzez odpowiednią liczbę powtórzeń. Ćwiczenie umiejętności aktywnego wypoczynku.

Wskazówki w obronie Stań, aby mieć piłkę z przodu. Broń piłkę w kierunku celu – ustawienie jak tarcza. Stawaj na skraju bloku – masz jeden kierunek do reakcji. Idź do asekuracji jeżeli ocenisz, że nie ma możliwości uderzenia piłki w Twoim kierunku. Czytaj ruchy atakującego, ponieważ reakcja zawodnika na zaskoczenie jest zbyt długa. Kieruj trudną piłkę wysoko na środek boiska.

Wskazówki w przyjęciu zagrywki Utrzymuj gotowość do działania i skup uwagę na zagrywającym i piłce. Rusz najpierw nogi i dostosuj właściwe tempo dojścia do odbicia. Pamiętaj o zasadzie - kąt padania równa się kątowi odbicia. Zaciskaj łokcie i odchylaj nadgarstki w dół. Przyjmuj piłkę blisko środka ciężkości ciała. Trzymaj ustabilizowana głowę i do końca prowadź wzrokiem piłkę. Utrzymaj pozycje chwile po przyjęciu piłki.

Analogia libero w innych sportach Pozycja libero jest w pewnym sensie podobna do pozycji bramkarza w piłce nożnej. W siatkówce punkty zdobywa się atakiem, w piłce nożnej mecze wygrywa się strzelając bramki, stąd ogromna potrzeba zrozumienia istoty pełnionej funkcji na boisku, gdyż nie atakując piłkę czy nie strzelając bramki można w dużym stopniu przyczynić się do zwycięstwa lub porażki zespołu. Również przygotowanie fizyczne i mentalne libero przypomina przygotowanie bramkarza w piłce nożnej i w piłce ręcznej.

K O N I E C