DZIECKO NADPOBUDLIWE W SZKOLE. OBJAWY I SYSTEMY POMOCY

Rozpowszechnienie i rokowanie Nadpobudliwość psychoruchowa występuje u około 3-5% dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Co do rokowań, mamy coraz więcej danych mówiących, że nie wszystkie dzieci wyrastają z nadpobudliwości. Objawy zaburzenia utrzymują się u 30-50% nastolatków,30%dorosłych. Osoby nadpobudliwe wcześniej niż ich rówieśnicy kończą karierę szkolną, uzyskują gorsze wykształcenie.

Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeniami koncentracji uwagi nazywanym (z j. angielskiego) ADHD Attention Deficyt Hiperactivity Disorder nie potrafią odraczać reakcji ani hamować swojego zachowania. Dzieje się tak z powodu nieprawidłowej przemiany neuroprzekaźników w mózgu, zwłaszcza dopaminy. Dziecko nie potrafi działać planowo, realizować celu, tylko reaguje na doraźne bodźce. Nie jest nawet w stanie selekcjonować napływających bodźców według ich ważności. Reaguje na ten, który jest w danej chwili najsilniejszy.

Klasyfikacja diagnostyczna Kryteria diagnostyczne mówią o zaburzeniach koncentracji uwagi, wtedy, gdy objawy utrzymują się 6 lub więcej miesięcy. dziecko nie lubi, ociąga się lub unika zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego, jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych, dziecko często gubi rzeczy: przybory szkolne; ołówki, książki, dziecko często rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców, dziecko często zapomina o różnych codziennych sprawach.

Zaburzenia koncentracji uwagi dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, popełnia błędy wynikające z niedbałości, ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniu, często wydaje się, że dziecko nie słucha tego, co się do niego mówi, nie stosuje się do instrukcji, ma kłopoty z dokończeniem zadań, ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć, Aby kryterium zostało spełnione musi być 6 lub więcej pozytywnych odpowiedzi.

Nadruchliwość dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub nóg lub nie jest w stanie usiedzieć w miejscu, wstaje z miejsca w czasie lekcji, chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe, często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczynkiem, często jest w ruchu „biega jak nakręcone”, często jest nadmiernie gadatliwe.

Impulsywność: dziecko wyrywa się z odpowiedzią zanim zostanie sformułowane pytanie, często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej, często przerywa lub przeszkadza innym np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy.

Nadmierna impulsywność Wyobraźmy sobie sytuację. Dwoje dzieci idzie wzdłuż drogi. Nagle dostrzegają kolorowy przedmiot leżący po jej drugiej stronie. Jedno z nich przebiega natychmiast, drugie przed wejściem na jezdnię uważnie rozgląda się, czy nie nadjeżdża samochód. Każde z dzieci dąży do tego samego celu. Jedno z nich zadziałało pod wpływem impulsu, nie zastanawiając się, jakie mogą być konsekwencje jego działania w tym wypadku wpadnięcie pod nadjeżdżający samochód). Drugie, rozglądając się, czy nie ma zagrożenia na drodze, przewidziało, jakie mogą być skutki jego działania i zaplanowało, co musi zrobić, aby uniknąć niebezpieczeństwa. Dziecko z ADHD wie, co powinno zrobić, ale nie potrafi w sposób rutynowy robić tego, co wie, że powinno.

Podsumowując: Impulsywność dzieci nadpobudliwych prowadzi do tego, że działają one nie przewidując konsekwencji swojego działania, co z kolei powoduje, że nie są w stanie dostosować się do zasad panujących w szkole. Dzieci nadpobudliwe mają kłopoty z zastosowaniem zasad w praktyce, choć zwykle je znają. Zmiany genetyczne, a więc i strukturalne mózgu mogą utrudniać hamowanie zachowań, czyli samokontrole. Przypominanie im o umowach, zakazach, czy uczenie przestrzegania zasad trzeba powtarzać, wielokrotnie w ciągu dnia. Dzień po dniu.

Objawy zaburzenia koncentracji: Krótki czas skupienia się Brak umiejętności skupienia się na jednej rzeczy Łatwe rozpraszanie się pod wpływem zewnętrznych bodźców Brak umiejętności długotrwałej pracy nad jednym zadaniem Gubienie i zapominanie rzeczy

Nadruchliwość Dzieci z ADHD są bardziej ruchliwe i żywe niż ich rówieśnicy. Nadruchliwość to także nadmierna gadatliwość. Nie możemy powstrzymać ruchliwości dziecka. Możemy starać się, by jak najmniej przeszkadzało wszystkim w życiu.

Zaburzenia uwagi Około 6-7 roku życia większość dzieci uczy się skupiać na jednym bodźcu i ignorować wszystkie pozostałe tę umiejętność posiadamy potem przez całe życie. To bardzo ważna cecha uwagi, ponieważ na niej oparty jest cały model nauki oraz wychowania dzieci w wieku szkolnym. Zarówno nauczyciele jak i rodzice zakładają, że dziecko idąc do szkoły potrafi się skupić na jednym wybranym przez ważnego dorosłego bodźcu. Potrafi też pominąć czynniki rozpraszające i wykonać powierzone mu zadanie. Jest to oczywiście prawda w stosunku do większości dzieci, ale nie do dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Dziecko z ADHD, nie mają wykształconej dostatecznie wybiórczości uwagi skupia się na przypadkowym bodźcu – zazwyczaj nowym lub też najbliższym, najsilniejszym. Dzieci mające problemy z koncentracją uwagi przestają szybciej pracować niż rówieśnicy.

Inne typowe objawy i zachowania dzieci z ADHD Dzieci z ADHD, z powodu dużej impulsywności potrafią reagować dużo bardziej emocjonalnie na różne wydarzenia niż ich rówieśnicy. Co więcej- potrafią bardzo szybko – bez stanów przejściowych-przejść ze świetnego nastroju w złość, gniew. Niestety obserwuje się też, że takie zmiany nastrojów następują często po wydarzeniach, które dla większości dzieci są mało zauważalne. (Wybuchowość) Niedojrzałość emocjonalna i społeczna –to przede wszystkim odmienny sposób dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego. Jednym z następstw tego procesu jest to, że część nadpobudliwych dzieci zachowuje się jakby była młodsza niż w rzeczywistości, zarówno w kontaktach z innymi dziećmi, jak w czasie nauki szkolnej, wyborze zabawy czy też w sposobie odbierania i rozumienia świata. (Infantylność) Mistrzowie dyskusji. Zaleca się unikania wchodzenia w taką wymianę zdań. (Gadatliwość) Słabe rozumienie pojęcia czasu, problem z zaplanowaniem sobie czasu na różne działania.

Zasada 1: Objawy ADHD nie są winą dziecka Zasada 1: Objawy ADHD nie są winą dziecka. Nie są też winą rodziców czy nauczycieli Praktyczne wnioski z zasady nr 1: Dziecko wymaga pomocy w tych sferach życia, które są zaburzone przez kłopoty z koncentracją, nadruchliwość czy nadmierną impulsywność. ADHD nie jest wymówka na życie –tak, więc obowiązuje tutaj zasada jak w każdym innym rodzaju rehabilitacji. Dziecko z ADHD ma osiągać te same cele, co jego rówieśnicy, ale przy większym nakładzie swojej pracy i ważnych dorosłych: rodziców i nauczycieli. ADHD ma swoje uwarunkowania biologiczne – tak, jak inne trudności szkolne, można ją leczyć; nie można wyleczyć.

Praktyczne wnioski z zasady nr 2: Zasada nr2 Objawy ADHD trwają latami. Nie można żadnymi terapeutycznymi metodami doprowadzić do ich zniknięcia, a jedynie do lepszego funkcjonowania dziecka Praktyczne wnioski z zasady nr 2: To, że dobrze poradziliśmy sobie dzisiaj z objawami ADHD nie oznacza, że jutro nie wystąpią. Jutro musimy stosować te same metody i tak przez wiele lat

„Trudne prawdy” związane z pracą z dzieckiem nadpobudliwym: 1.Praca z dzieckiem nadpobudliwym jest czasochłonna i obciążająca. 2.Można z nim pracować tylko wtedy, gdy pracuje się z nim bezpośrednio. 3.Indywidualizacja pracy z uczniem, to nie tylko mniejsze klasy, to także zmiana podejścia do ucznia.

Zasada nr3 ADHD nie jest brakiem umiejętności czy wiedzy. Dziecku nadpobudliwemu trudniej sprostać wymaganiom szkolnym i społecznym. Efektywność dziecka nadpobudliwego w wykonywaniu poleceń i organizacji działania jest, co najmniej 30% niższa od przeciętnej w grupie rówieśniczej. Najbardziej efektywnymi interwencjami w szkole jest stworzenie spójnego systemu zasad, konsekwencji i systematyczna, stała praca z dzieckiem.

Dziecko nadpobudliwe w szkole Dziecko nadpobudliwe w klasie absorbuje bardzo dużo energii i czasu nauczyciela. Nie bardzo można zmienić dziecko, można mu jednak pomóc dostosować się do ogólnych wymogów szkoły. Pracując z dzieckiem nadpobudliwym warto: *poświęcić mu dużo uwagi *wzmacniać wszystkie przejawy pozytywnego zachowania *stosować zrozumiałe dla dziecka reguły *być konsekwentnym *przekazywane treści powinny być jasne, proste, krótkie, a wszystkie konsekwencje natychmiastowe

Paralel teaching-równoległe, jedno-czasowe przekazywanie wiedzy szkolnej i zasad zachowania na lekcji. Ta technika zakłada, że rolą nauczyciela jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale także nauczenie dzieci przestrzegania zasad i norm społecznych. Nauczyciel w sposób aktywny ma budować kontakt z uczniami-w świadomy sposób próbować pracować nad trudnymi zachowaniami lub deficytami uczniów. Podstawowymi sposobami radzenia sobie z dziećmi, dla utrzymania ich uwagi i powstrzymania przed zaprezentowaniem niepożądanych zachowań powinny być: *Obserwowanie wszystkich uczniów w klasie *Włączenie uczniów do uczestnictwa w lekcji *Wprowadzenie zasad postępowania i zachowania się na lekcji *Dawanie jasnych poleceń *Chwalenie Warto zaproponować rodzicom i dziecku konsultację w specjalistycznej poradni.

Techniki podstawowe: Właściwe usadowienie ucznia w klasie. Ławka nadpobudliwego dziecka powinna być usytuowana: w pobliżu nauczyciela, plecami do reszty klasy, w towarzystwie dobrego ucznia, ale nie najlepszych przyjaciół, daleka od okna, drzwi, oznaczenie granic i przestrzeni (ławka dziecka to jego przestrzeń-wyznaczenie jasnych reguł zachowania w konkretnych sytuacjach). Powinno się jasno określić granice przestrzeni należącej do ucznia, dzieci z ADHD mają tendencje do zagarniania przestrzeni innych.

Zmiany sposobu nauczania Okulary na nadpobudliwość-metody specyficznie nakierowane na radzenie sobie z objawami nadpobudliwości, a więc: nadruchliwości, impulsywnością i deficytami uwagi. Zmiany sposobu nauczania Poprawienie umiejętności organizacyjnych. Ustalenie jasnych reguł pracy w klasie, jasno wyrażających oczekiwania nauczyciela: 5 zasad zachowania na lekcji mogłoby brzmieć:1.Siedź na swoim miejscu, 2.Zajmij się swoim zadaniem, 3.Nie rozglądaj się dookoła, 4.Nie zaczepiaj kolegów, 5.Pracuj. Mogą one wisieć na widocznym miejscu, tak, aby można się było do nich odwołać. Co ważne, odwołanie się do reguł jest upomnieniem, natomiast nie oskarża ucznia ani go nie piętnuje.

Pobudzenie uwagi dziecka Zadania i nauczane treści powinny być przekazywane w bardzo szybki, skrótowy –reporterski sposób, dostosowany do możliwości koncentracji dziecka. Warto starać się dziecko czymś zaskoczyć, nowym i oryginalnym.

Poprawienie zdolności słuchania Nadpobudliwi uczniowie często niedosłyszą i nie zarejestrują ważnych instrukcji. Pomocne dla uczniów w aktywnym słuchaniu mogą być następujące techniki: -przygotowanie krótkich instrukcji, złożonych z prostych zdań -powtarzanie instrukcji tak często jak jest to potrzebne -nakłanianie uczniów do powtórzenie instrukcji po jej usłyszeniu -informowanie uczniów o tym, że komunikuje się najważniejsze wiadomości -korzystanie z ilustracji, schematów, tablic

Nauczanie przez rówieśników Korzystne dla dziecka nadpobudliwego może być nauczanie przez grupę rówieśników. Jest to model nauczania, w którym dzieci pracują w parach, jedno z dzieci przybiera role nauczyciela i instruuje drugie dziecko. Inna metoda to nauka we współpracującej grupie, kiedy cała klasa jest podzielona na 4-5osobowe zespoły, członkowie zespołu wzajemnie się monitorują, pomagają, zapewniają komunikaty zwrotne.

Dostosowanie programu do nadpobudliwego ucznia Dziecko nadpobudliwe zwykle dobrze koncentruje się podczas odpowiedzi ustnych, natomiast w czasie prac pisemnych popełnia błędy wynikające z nieuwagi: nie odczytuje do końca poleceń, myli się przy przepisywaniu, bardzo źle wypada w testach wielokrotnego wyboru. Podczas prac pisemnych ważne jest nieustanne przypominanie o sprawdzaniu.

Propozycje do wprowadzenia w klasie gdzie są nadpobudliwi psychoruchowo uczniowie Prezentuj materiał na konkretnych przykładach Na początku lekcji przedstaw uczniom jej ramowy plan Sprawdzaj czy uczniowie rozumieją język używany do wytłumaczenia nowych pojęć Formułuj pracę domową w jasny i przejrzysty sposób, wytłumacz ją na konkretnym przykładzie Zaznaczaj, które elementy są najważniejsze Wprowadź jasne wymagania, określające czas, do jakiego należy ukończyć poszczególne zadanie

Koordynacja wzrokowo-ruchowa -Ustal wymagania związane z utrzymaniem schludności i porządku. Zmniejsz ilość materiału przepisywanego z tablicy lub z książki Przetwarzanie wzrokowe, wizualizacja -Przygotowuj gotowe materiały-kserokopie -Poproś ucznia, aby przed rozpoczęciem wykonywania zadania, powiedział, jakie jest polecenie Rozumienie i posługiwanie się językiem -Parafrazuj przekazywane informacje, mów o nich jeszcze raz innymi słowami -Zachęcaj uczniów do pytań i komentarzy, ilustrujących, w jaki sposób uczniowie rozumieją przekazywane im treści -Zawsze odnoś nowe treści do wcześniej przyswojonego materiału Zmiany organizacyjne -Wprowadź jasne i zrozumiałe reguły postępowania -Sprawdzaj często zeszyty i notatki ucznia

Okulary na impulsywność Przypominanie zasady 1.Podejdź do dziecka i skoncentruj jego uwagę na sobie; spójrz mu w oczy, lekko dotnij. 2.Przypomnij zasadę w krótkich słowach. 3.Pozostań przy dziecku tak długo aż zastosuje się do zasady.

Jak skutecznie wydawać polecenia? Zatroszcz się o to, aby dziecko z uwagą wysłuchało waszego polecenia! Podejdź do dziecka, zniż się do jego poziomu, nawiąż z nim kontakt wzrokowy. W danej chwili możesz wydać tylko jedno polecenie! Na początku stawiajcie przed dzieckiem małe, łatwe zadania. Wypowiadajcie swoje polecenia zdecydowanie, a nie w formie prośby! Stawiajcie swoje wymagania w sposób prosty, neutralny, spokojnym głosem. Poproście dziecko, aby powtórzyło usłyszane polecenie.

Okulary na zaburzenia uwagi-dokładne instrukcje i plany działania Problemy z pracą domową. Nauczyciel powinien dopasować zadania do poziomu ucznia Sprawdzić czy instrukcja jest zrozumiała Dodatkowo sprawdzić czy zadanie zostało zapisane przez ucznia.

Wyjście dziecka z klasy „Złoty standard” W przypadku dziecka z trudnymi zachowaniami, do podstawowych zadań nauczyciela należy: Sprawdzenie czy dziecko wychodzi z klasy z całą notatką Wyraźnie zapisaną pracą domową Wyraźnie zapisaną informacją, kiedy jest sprawdzian i z jakiego zakresu materiału Wyraźnie zapisaną informacją o nietypowych sytuacjach jak: wycieczka, przybory z plastyki

Praca z niepożądanymi zachowaniami Różne przyczyny, które mogą powodować, że u dziecka występują problemy wychowawcze Trudne zachowanie, które wynika nie ze złej woli dziecka, ale np. z ADHD, z lęków społecznych, problemów emocjonalnych. Trudne zachowanie wynikające z obecności objawów nie jest winą dziecka. Brak znajomości zasad-zachowanie dziecka wynika z przekonania, że sposób jego postępowania jest akceptowany przez otoczenie np. dziecko nie spełnia poleceń nauczyciela, ponieważ nauczyciel zazwyczaj ich nie egzekwuje. Niewłaściwe zachowanie-dziecko zna zasady, ale próbuje je złamać

Agresja impulsywna-nagłe wybuchy emocjonalne, zazwyczaj dziecko nie ukrywa swojego zachowania, nie przewiduje jego konsekwencji, później żałuje swojego postępowania Agresja zsocjalizowana- jest ukierunkowana na osiągniecie korzyści. Zazwyczaj jest łączona z poważnymi zaburzeniami zachowania. Zachowanie opozycyjno buntownicze- zachowania negatywistyczne, wrogie, buntownicze, prowokacyjne, niszczycielskie, które wyraźnie przekraczają normy zachowania. Poważne zaburzenia zachowania-utrwalony wzorzec zachowania polegający na świadomym łamaniu praw innych osób oraz zasad obowiązujących w danej społeczności. Kiedy pojawia się niepożądane zachowanie, odpowiedz sobie na pytanie, czy poprzez swoje zachowanie uczeń: ● unika wykonanie jakiejś pracy koncentruje na sobie uwagę rówieśników stawia na swoim, dopina swego zauważył, że wyprowadził ciebie z równowagi wprowadził zamieszanie na lekcji

Wygaszanie zachowania- jeżeli dziecko zrobi coś i w rezultacie nauczyciel nie reaguje, to zmniejsza się prawdopodobieństwo, że dziecko powtórzy to samo zachowanie w przyszłości. Zachowanie dziecka jest wygaszane. Przy zachowaniu niepożądanym metoda ignorowania jest skuteczna przy eliminowaniu niezbyt agresywnych zachowań na lekcji, takich, które mają skierować na ucznia uwagę nauczyciela.

Przy bardziej agresywnych zachowaniach konieczne jest bardziej zdecydowane działanie Pierwszą reakcją na niepoprawne zachowanie powinno być ustne zwrócenie uwagi. Upomnienia są najskuteczniejsze, kiedy wypowiada się je natychmiast po zaistniałej sytuacji, krótko, głosem pozbawionym emocji. Upomnieniem może być pokazanie planszy z wypisanymi regułami. Jeśli jest ustalona konsekwencja danego zachowania, należy ją bezwzględnie wyegzekwować. Lepiej działa też szybkie i proste upomnienie, niż zachęcający do dobrego zachowania komentarz. Uczeń może zostać pozbawiony nagród i przywilejów za nie przestrzeganie zasad i za zachowania niepożądane. Pozbawienie nagród wydaje się bardziej skuteczną metodą w pracy z dzieckiem nadpobudliwym niż upominanie. W sytuacji szczególnie niegrzecznego zachowania dziecka, można skorzystać z metody odosobnienia. Posłania dziecka do mało atrakcyjnego zakątka klasy na określony okres czasu, miejsca, gdzie nie wzbudza zainteresowania i podziwu innych. Jeśli są takie możliwości egzekwowania kary, dziecko może zostać odesłane do innej klasy na czas odosobnienia, albo zostać po lekcjach.

Normy i zasady –tworzenia zasad zachowania się na lekcji Czym są normy uczymy się od pierwszych lat naszego życia Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo mają trudności w rozpoznawaniu i uczeniu się norm społecznych, grupowych czy klasowych. Zasady muszą być powiedziane jasno, prosto i krótko. Powinny być powieszone na widocznym miejscu w klasie. Konsekwencje zamiast kar Reguła I: Utwórzcie listę poleceń i zasad, które są najczęściej lekceważone przez dzieci w klasie lub takie, które dzieci powinny przestrzegać! Reguła II: Zastanówcie się, które polecenia i zasady są dla was ważne! Reguła III: Chwalcie ucznia, jeśli wykonał polecenie i nie zapomniał o zasadach! Reguła IV: Nie odwlekajcie wyciągania negatywnych konsekwencji! Reguła V: Negatywne konsekwencje muszą być możliwe do zrealizowania! Reguła VI: Negatywne konsekwencje muszą być stałe! Reguła VII: Wypracuj w przypadku każdej reguły, naturalne konsekwencje, które nastąpią, gdy dziecko nie wypełni polecenia. Naturalne konsekwencje, to takie, które wynikają z zachowania dziecka. Naturalne negatywne konsekwencje mogą mieć różną formę:

Wyłączenie z sytuacji W przypadku, gdy dziecko zachowuje się niewłaściwie w jakiejś sytuacji, powinno być z niej w krótkim czasie wyłączone: opuszcza klasę, w której zaczął krzyczeć i rzucać rzeczami, nie słucha się jego odpowiedzi, jeśli wcześniej nie podniósł ręki. Poprzez wyłączenie z sytuacji problematyczne zachowanie można przerwać. Zmniejszenie wzmocnień pozytywnych i odebranie przywilejów: dziecko otrzymuje pochwałę za lekcję dopiero wtedy, gdy wszystko ma zapisane w zeszycie; kolega nie może przyjść w odwiedziny dopóki lekcje nie są odrobione, odbierzcie dziecku jego ulubiony przywilej np. wytarcie tablicy.

Ograniczenie swobody działania: Wyciągajcie negatywne konsekwencje nie za pomocą słów, lecz czynem. Reguła VIII: Wyciągajcie negatywne konsekwencje w miarę możliwości jak najspokojniej! Pamiętaj, że agresja rodzi agresję. Reguła IX: Wyciągajcie negatywne konsekwencje wtedy, gdy niewłaściwe zachowanie jest już zakończone! Jeżeli przykładowo dziecko uderzyło kolegę, wtedy powinniśmy postępować w następujący sposób: 1. Wymieńcie naruszoną zasadę np. „Nie wolno ci uderzyć innego dziecka!” 2.Dajcie dziecku możliwość wypowiedzenia się na temat, jak do tego doszło. 3.Uzasadnijcie jeszcze raz obowiązującą zasadę „Mimo wszystko nie jest to powód do bicia!” 4.Wyciągnijcie negatywne konsekwencje! „Przeprosisz teraz kolegę i napiszesz na kartce 50 razy, zasadę nie wolno bić innych!” Reguła X : Nie przeprowadzacie żadnych długich dyskusji z dzieckiem! „Zasada brzmi: Konsekwencje jej złamania to… więcej o tym nie rozmawiam!”

Przykłady pożądanych zachowań na lekcji *Słuchasz i wypełniasz polecenia nauczyciela *Pozostajesz na swoim miejscu, aż nie otrzymasz pozwolenia na jego opuszczenie *Pracujesz cicho; nie gadasz, nie hałasujesz, *Utrzymujesz porządek na ławce *Odnosisz się przyjaźnie do innych: nie przezywasz i nie bijesz innych

Zwracaj uwagę i nazywaj zachowania, które są dla ciebie ważne np.: *Pokaż mi, że słuchasz. *Pokaż mi, że potrafisz się opanować. *Chcę, żebyś… *Natychmiast, jak zachowanie pożądane wystąpi, zauważ je, podkreśl i nazwij: „Świetnie, pokazałeś mi, jaki jesteś opanowany.” „Dobra robota, wysiedziałeś w ławce do końca lekcji. To się nazywa dotrzymać umowy.”

Przy pracy z nadpobudliwym uczniem: *Ucznia nadpobudliwego psychoruchowo posadź w pierwszej ławce, z dala od okna i drzwi, najlepiej w środkowym rzędzie, w towarzystwie spokojnego i odpowiedzialnego ucznia *Przed rozpoczęciem lekcji spokojnie poproś go o uporządkowanie swojego miejsca pracy. Powinien schować wszystkie zbędne przedmioty *Nadpobudliwy uczeń nie bierze do siebie poleceń wydanych do całej klasy. Dlatego często zwracaj się do niego bezpośrednio, najlepiej po imieniu ( oczywiście nie na tyle często, aby wzbudzić zazdrość innych uczniów wiadomo przecież, że uwaga nauczyciela jest bardzo atrakcyjna dla dzieci). *Sprawdzaj podczas lekcji, czy nadpobudliwy uczeń cię słucha *Możesz umówić się z uczniem, że dotkniesz jego ramienia i będzie to wasz tajemny sygnał, oznaczający: „uwaga, to ważne”, „obudź się” *Wydawaj uczniom proste polecenia, pamiętaj, żeby je powtórzyć *Zawsze sprawdzaj, jak uczeń radzi sobie z zadaniem *Wpisz w koszty swojej pracy, że nadpobudliwemu dziecku trzeba wiele razy przypominać, że ma wrócić do pracy.

*Pamiętaj nadpobudliwe dziecko pisze wolno i niezgrabnie, często nie zdąży wszystkiego przepisać z tablicy. Wymagaj by swoje zadanie wykonał do końca. *Sprawdź i dopilnuj, aby uczeń wychodził z klasy z zapisanym zadaniem domowym, pracę domową zadawaj w trakcje lekcji, a nie po dzwonku, bo wtedy nadpobudliwy uczeń już się nie koncentruje. *Podczas sprawdzianu przypominaj mu, aby dwukrotnie przeczytał polecenie, zrobił najpierw to, czego jest pewien. *Ustal jasne wymagania, co do pracy i zachowania na lekcji. Często przypominaj te zasady. Metodą zdartej płyty. *Bądź konsekwentny, dopilnuj tego, co powiedziałeś. Inaczej prowokujesz nadpobudliwego ucznia. *Zauważaj starania nadpobudliwego ucznia i chwal, go za to, co poszło lepiej niż zwykle.

35 ZALET DZIECI Z ADHD - Mają mnóstwo energii - Próbują różnych rzeczy, ryzykują - Są gotowe do rozmowy, do długiej rozmowy - Dobrze dogadują się z dorosłymi - Potrafią robić wiele rzeczy naraz - Są inteligentne – wiele utalentowanych osób miało ADHD - Potrzebują mniej snu - Mają wspaniałe poczucie humoru - Bardzo dobrze opiekują się młodszymi dziećmi - Są spontaniczne - Dostrzegają szczegóły, których inni nie dostrzegają - Rozumieją jak to jest, gdy ktoś dokucza lub ma problemy - rozumieją inne dzieci - Potrafią myśleć niekonwencjonalnie - Chętnie pomagają innym - Są radosne i entuzjastyczne - Są obdarzone wielką wyobraźnią - Są komunikatywne

- Są wrażliwe i towarzyskie - Chętnie zawiera przyjaźnie - Mają wspaniałą pamięć - Są odważne - Są towarzyskie - Są czarujące - Są ciepłe i czułe - Są troskliwe - Są dociekliwe - Szybko wybaczają - Są szczere - Nigdy się nie nudzą - Potrafią wczuć się w sytuację innych - Intuicyjnie robią wiele rzeczy - Są chętne do zabawy - Są uczciwe - Są optymistyczne - Są ciekawe świata

Więcej informacji na temat ADHD znajdziesz na stronach: www.misjanadziei.org.pl/adhd www.adhd.org.pl www.niezwykledzieci.adhd.org.pl www.adhd.strefa.pl www.forum.epomoc.pl www.dzieci.org.pl www.psychologia.edu.pl