Skutki nieprzestrzegania przepisów prawa pracy przy organizowaniu i prowadzeniu robót na Opolszczyźnie

ciężkiego uszkodzenia ciała Wypadki przy pracy w budownictwie woj. Opolskiego w latach 2005-2007 (dane WUS) Rok Poszkodowani Ogółem kraj/woj.opolskie) w tym ze skutkiem: śmiertelnym kraj/woj. opolskie ciężkiego uszkodzenia ciała kraj/woj.opolskie w tym budownictwo w tym budownictwo w tym budownictwo 2005 87 718 / 2 418 6890 / 283 466 / 17 102 / 6 965 / 30 158 / 5 2006 95 462 / 2 717 7883 / 339 493 / 17 113 / 7 976 / 30 976 / 7 2007 99 171 / 2 533 8895 / 279 479 / 14 90 / 5 1002 / 19 214 / 5 W I półroczu br. pracodawcy woj. Opolskiego zgłosili 56 wypadków przy pracy, w tym branży budowlanej 11 wypadków: - 2 wypadki ze skutkiem śmiertelnym, - 7 wypadków ze skutkiem ciężkiego uszkodzenia ciała, - 1 wypadek zbiorowy (2 pracowników – lekkie uszkodzenie ciała). Z pośród 11 zgłoszonych, aż 7 wypadków zaistniało z przyczyn upadku poszkodowanego z wysokości.

Wśród sekcji gospodarki narodowej, w których od lat notuje się szczególnie wysoki poziom wypadkowości, znajduje się przetwórstwo przemysłowe (14 podsekcji) oraz budownictwo. Liczba ofiar śmiertelnych w 2006 r. w budownictwie na Opolszczyźnie była najwyższa od roku 2000 ! Wzrost ilości wypadków w budownictwie, szczególnie ze skutkiem śmiertelnym, jest związany ze znacznym zwiększeniem ilościowym prowadzonych zadań budowlanych, dofinansowywanych z funduszy UE. Wejście do Unii Europejskiej spowodowało wzrost migracji zarobkowej mieszkańców naszego województwa (w tym również tych o wysokich kwalifikacjach). Taka sytuacja powoduje zatrudnianie osób, na budowach w kraju, o niskich kwalifikacjach zawodowych (często bez kwalifikacji) oraz bez doświadczenia zawodowego. Nowa strategia Unii Europejskiej – zmniejszenie o 25 % liczby wypadków przy pracy do 2012 roku. Państwa przez dłuższy czas będące członkami UE osiągnęły już określony poziom rozwoju w zakresie BHP, podczas gdy państwa, które przystąpiły do Unii w 2004 r. nie zdołały go jeszcze osiągnąć.

Najczęstsze zdarzenia powodujące wypadki w budownictwie Lp. rodzaj zdarzenia procent ogółu 1 Upadek z wysokości 37,03% 2 Uderzenie, przygniecenie człowieka przez spadający, wysypujący, wylewający się czynnik materialny 16,04% 3 Uderzenie, pochwycenie, przygniecenie człowieka przez maszyny, ich części, urządzenia, narzędzia, środki transportu 13,5% 4 Wypadek drogowy 9,87% 5 Upadek, potknięcie się, poślizgnięcie człowieka na płaszczyźnie 8,64% 6 Wpadnięcie do zagłębień, kanałów, nie zabezpieczonych wykopów, studzienek itp.; 6,17% 7 Uderzenie, przygniecenie człowieka przez czynniki materialne transportowane mechanicznie lub ręcznie 4,93% 8 Zetknięcie się człowieka z niebezpiecznymi i szkodliwymi substancjami chemicznymi (żrącymi, parzącymi, trującymi itp.) 1,3% 9 Innego rodzaju kontakt człowieka z czynnikami materialnymi, w tym: działanie prądu elektrycznego 2,52%

Przyczyny wypadków w budownictwie: tzw. ludzkie (m.in. nieużywanie sprzętu ochronnego, urządzeń zabezpieczających, niewłaściwe zachowanie się pracownika, takie jak np. przebywanie w miejscach niedozwolonych, niewyłączenie maszyny, zbyt szybka jazda, zmęczenie pracownika lub nadużycie alkoholu, brawura, lekceważenie zagrożenia, brak koncentracji) – 45 % ogółu wypadków organizacyjne (m.in. brak nadzoru, niewłaściwe przeszkolenie, brak kwalifikacji, tolerowanie przez nadzór niewłaściwej technologii, brak instrukcji obsługi maszyny, dopuszczenie do pracy bez badań lekarskich, niewłaściwe polecenia przełożonych, nieodpowiednie składowanie surowców i produktów) – 43 % ogółu wypadków, UWAGA – aż 88 % przyczyn wypadków zależy od człowieka !!! techniczne (m.in. wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne, brak urządzeń zabezpieczających wykonanie niezgodne z projektem, niedotrzymanie parametrów technicznych, wady materiałowe) – 12% ogółu wypadków.

Upadek z wysokości Przyczyny wypadku: brak zabezpieczenia zbiorowego oraz indywidualnego przed upadkiem, brak bezpośredniego nadzoru przy wykonywaniu prac szczeg. niebezp., brak instrukcji bezpiecznego wykonywania prac, dopuszczenie do pracy bez przeszkolenia wstępnego bhp (instruktaż ogólny i stanowiskowy), brak dokumentacji projektowej prowadzenia prac rozbiórkowych, niewłaściwe operowanie czynnikiem materialnym (próba obrócenie odciętej konstrukcji, wykonywanie pracy przez poszkodowanego nie wchodzącej do zakresu określonego w umowie, niedostateczna koncentracja uwagi przy wykonywaniu pracy. miejsce pozyskiwania złomu

Upadek z wysokości brak barierek ochronnych Przyczyny wypadku: -brak zabezpieczenia stanowisk pracy na wysokości, brak barierek ochronnych pomostu roboczego rusztowania od strony balkonów, brak nadzoru nad prowadzeniem prac szczególnie niebezpiecznych, praca pod wpływem alkoholu (poszkodowany).. brak barierek ochronnych

Upadek z wysokości Przyczyny wypadku: brak ochrony zbiorowej (zabezpieczenia skrajni dachu), brak stosowania środków ochrony indywidualnej (szelki, linki bezpieczeństwa), brak nadzoru nad prowadzeniem prac szczególnie niebezpiecznych, niedostateczna koncentracja uwagi, - wykonywanie pracy nie wchodzącej do zakresu obowiązków poszkodowanego, stanowisko obsługi żurawika

Upadek z wysokości

Upadek z wysokości Przyczyny wypadku: - niewłaściwy demontaż rusztowania, brak środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed upadkiem z wysokości, nieskuteczny nadzór nad prowadzeniem prac szczególnie niebezpiecznych, - tolerowanie przez nadzór odstępstw od przepisów i zasad bhp, dopuszczenie poszkodowanego do pracy bez badań profilaktycznych w tym do pracy na wysokości, pracy bez odbycia instruktażu stanowiskowego bhp, nieprawidłowy (nie oryginalny) podest pomostu roboczego rusztowania, brak barierek ochronnych wystająca śruba

Osunięcie ścian głębokiego wykopu Przyczyny wypadku: brak stosowania urządzenia zabezpieczającego ściany wykopu przed osunięciem gruntu, niewłaściwa organizacja stanowiska pracy, brak nadzoru nad prowadzeniem prac szczególnie niebezpiecznych, zlekceważenie wcześniej wydanych poleceń osób nadzoru.

Przygniecenie Przyczyny wypadku: nieznajomość zagrożeń oraz przepisów i zasad bhp przez pracowników budowy, dopuszczenie poszkodowanego do pracy bez odbycia instruktażu stanowiskowego bhp oraz bez orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do zatrudnienia na określonym stanowisku, brak instrukcji bhp prowadzenia montażu, nieskuteczny nadzór, niewłaściwe polecenia przełożonych, nieprawidłowy podział pracy, brak sygnalizacji zagrożeń, nieodpowiednia wytrzymałość czynnika materialnego. ofiara wypadku

Katastrofa budowlana Przyczyny: niewłaściwe metody wykonywanych prac, - tolerowanie przez nadzór odstępstw od przepisów i zasad bhp, - nieskuteczny nadzór nad prowadzonymi pracami, niewłaściwe polecenia przełożonych, niewłaściwa koordynacja prac zespołowych, niedostateczne przygotowanie zawodowe pracownika, brak zabezpieczenia stanowisk pracy na wysokości, - wady konstrukcyjne materiału.

Eksploatowanie prowizorycznej instalacji zasilającej Niedozwolone, prowizoryczne podłączenie przewodu zasilającego.

Użytkowanie sprzętu bez zabezpieczeń

Użytkowanie niesprawnego sprzętu budowlanego. Wypadek zbiorowy podczas prowadzenia prac montażowych dźwigu budowlanego towarowego WBT 5-600. Przyczyny wypadku: zastosowanie niewłaściwej metody usuwania dodatkowego elementu masztu nośnego dźwigu poprzez korzystanie z urządzenia dźwigowego, które było jednocześnie demontowane, -przebywanie osób na platformie urządzenia dźwigowego nie przystosowanego do przewozu osób, -zastosowanie elementów o niesprawdzonej wytrzyma- łości do zablokowania platformy ładunkowej (drut i drewniany element szalunkowy), niestosowanie przez pracowników pracujących na wysokości 12 m. sprzętu ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości – pomimo braku zabezpieczenia środkami ochrony zbiorowej, -brak instruktażu stanowiskowego pracowników w zakresie prowadzenia prac podwyższania konstrukcji wyciągu, -prowadzenie obsługi dźwigu przez osoby nie posiadające uprawnień Dozoru Technicznego do obsługi tego typu dźwigu, tolerowanie przez nadzór (kierownik budowy) odstępstw od przepisów i zasad bhp, -brak oceny ryzyka zawodowego, -nieznajomość zagrożeń związanych z wykonywaną pracą.

Brak decyzji UDT na eksploatację WBT 5- 600 w miejscu ustawienia Prowizoryczne zabezpieczenie uchwytu mała średnica śrub, uchwyty regenerowane Brak decyzji UDT na eksploatację WBT 5- 600 w miejscu ustawienia

Emisja pyłu azbestowego może wystąpić podczas, np.: Rodzaje prac, podczas których może wystąpić emisja pyłu azbestowego na niestacjonarnych stanowiskach pracy w budownictwie. Emisja pyłu azbestowego może wystąpić podczas, np.: prac wyburzeniowych i rozbiórkowych obiektów o lekkich ścianach osłonowych, rozbiórki ścian działowych lub stropów ocieplonych, usuwania dachów wykonanych z płyt a-c oraz elewacji z płyt a-c, wyburzania obiektów o konstrukcji nośnej stalowej i żelbetowej z izolacją przeciwogniową wykonaną w formie natrysku lub okładzin z miękkich płyt azbestowych, czyszczenia i renowacji pokryć dachowych, prac hydraulicznych, instalacyjnych połączonych z destrukcją stropu, ścian działowych, modernizacji pomieszczeń dźwigów, naprawy przewodów wentylacyjnych, usuwania izolacji cieplnej.

Niedopuszczalna metoda demontażu i składowania płyt azbestowo – cementowych (eternitu).

Osobę poszkodowaną i jej rodzinę Kategorie kosztów wypadków przy pracy Koszty ponoszone przez: Obniżenie lub utrata zarobków Koszty leczenia Osobę poszkodowaną i jej rodzinę Koszty leków Koszty rehabilitacji Zasiłki Odszkodowania Społeczeństwo Renty Koszt straconego czasu pracy Płatności bieżące Pracodawca Utrata przychodów Straty majątku trwałego i obrotowego źródło: prezentacja CIOP PIB

Koszty wypadków przy pracy Ponoszone są przez: społeczeństwo w postaci kosztów ZUS i NFZ, pracowników i ich rodziny – dodatkowe koszty leczenia , możliwość utraty prawa do wykonywania zawodu, trwałe kalectwo, oszpecenie, wyłączenie z możliwości normalnego życia, pracodawców w postaci: Koszt wypadku ponoszony przez pracodawcę – wartość zwiększająca koszty własne przedsiębiorstwa, o którą w związku z zaistniałym wypadkiem zmniejsza się wielkość zysku lub powiększa wysokość poniesionych strat.

Koszt wypadku w aspekcie wielkości zatrudnienia Analizy kosztów 330 wypadków, sporządzona według wielkości zatrudnienia w zakładzie, wskazuje na ścisły związek pomiędzy wysokością kosztów a wielkością zatrudnienia w zakładzie. Wypadki w większych zakładach wiążą się z większymi kosztami. Wynika to stąd, że w dużych zakładach wyższe są koszty zakłóceń produkcji oraz napraw w związku ze stosowaniem bardziej złożonych technologii i droższego wyposażenia technicznego. Wyliczono średni koszt wypadku, który wynosi: ok. 12 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym do 5 pracowników, ok. 19 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 6 – 20 pracowników, ok. 29 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 21 – 100 pracowników, ok. 49 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 101 – 250 pracowników, ok. 63,5 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym powyżej 250 pracowników. Źródło: dane OIP Warszawa

Przeciętny koszt społeczny wypadku różnej ciężkości (386,1 tys. zł.) 107 300 zł 375 700 zł (483 tys. zł.) pierwszy rok kolejne lata Źródło: prezentacja CIOP PIB

Konsekwencje dla pracodawców z tytułu naruszeń prawa pracy Konsekwencje dla pracodawców z tytułu naruszeń prawa pracy. Kodeks pracy – wykroczenia. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika: Art. 281 „Kto bedąc pracodawcą lub działając w jego imieniu …” Art. 282 „Kto wbrew obowiązkowi …” Art. 283 „. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.”.

Wykroczenia z zakresu kontroli legalności zatrudnienia. Ustawa z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy: Art.. 119 1. Kto zatrudnia lub powierza wykonywanie innej pracy zarobkowej bezrobotnemu, nie zawiadamiając o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze nie niższej niż 3 000 zł. 2. Bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł. 3. Sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli obowiązek, o którym mowa odpowiednio w art. 36 ust. 7 i art. 74, został już spełniony.

Wykroczenia z zakresu kontroli legalności zatrudnienia c.d. Art. 120. 1. Kto powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu zezwolenia na pracę lub na innym stanowisku, lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł 2. Cudzoziemiec, który wykonuje pracę bez zezwolenialub na innym stanowisku, lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 1000 zł.

Wykroczenia z zakresu kontroli legalności zatrudnienia c.d. Art. 121 1. Kto bez wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia prowadzi agencję zatrudnienia, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. 2. Kto prowadząc agencję zatrudnienia, pobiera od osoby, dla której poszukuje zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub której udziela pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, dodatkowe opłaty (inne niż wymienione w art. 85 ust. 2 pkt 7), podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. 3. Tej samej karze podlega, kto prowadząc agencję zatrudnienia, nie przestrzega zasady zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową.

Wykroczenia z zakresu kontroli legalności zatrudnienia c.d. Art. 122. 1. Kto: 1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy lub nie opłaca ich w przewidzianym przepisami terminie; 2) nie zgłasza wymaganych danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy lub udziela w tym zakresie nieprawdziwych wyjaśnień albo odmawia ich udzielenia - podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. 2. Sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli zaległe składki na Fundusz Pracy zostały już opłacone w wymaganej wysokości.

Wykroczenia z zakresu kontroli legalności zatrudnienia c.d. Art. 123. Kto ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową odmówi zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. Art. 124. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 116, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł.

Kodeks karny W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wprowadzono zmiany: - W razie skazania za przestępstwo … przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części, - Osoba, która będąc zobowiązana orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy, obowiązku tego nie wykonuje, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. - Tej samej karze podlega, kto osobie uprawnionej do kontroli lub osobie przybranej do jej pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowych.

Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym W ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wprowadzono zmiany w zakresie podwyższenia: - każdorazowo nałożonej grzywny, która nie może przekraczać kwoty 10 000 zł. (było 5 000 zł) a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej kwoty 50 000 zł (było 25 000 zł.), - grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 50 000 zł,(było 10 000 zł) a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej kwoty 200 000 zł (było 100 000 zł). Na wniosek zobowiązanego, który wykonał obowiązek, grzywny uiszczone lub ściągnięte w celu przymuszenia mogą być w uzasadnionych przypadkach zwrócone w wysokości 75% lub w całości.

Składka na ubezpieczenie wypadkowe. ustawa z 30.10.2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – art. 36 „inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bhp, o 100 % stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy” od 01.04.2009r. wysokość wskaźnika korygującego stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe określoną dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, wynosić będzie od 0,5 do 1,5 zapowiadane zmiany w ubezpieczeniu wypadkowym: - pracodawcy, którzy wdrożą system zarządzania bhp, zapłacą niższą składkę na ubezpieczenie wypadkowe, - firmy będą rejestrować tylko te wypadki przy pracy, które powodują niezdolność pracownika do pracy powyżej trzech dni, - wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe, odprowadzanej przez płatnika zatrudniającego do 9 pracowników również uzależniona będzie od prowadzonej działalności i związanego z nią ryzyka zawodowego (dotychczas 50 % najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności).

Zamierzenia PIP wobec pracodawców branży budowlanej organizacja seminarium szkoleniowego dla pracodawców „Zapobieganie wypadkom przy pracy” (09.07.2008r. – OIP Opole), przeprowadzenie pogłębionej analizy wypadkowości przy pracy oraz realizacji wniosków profilaktycznych, zmierzających do eliminowania zagrożeń, które doprowadzały do wypadków przy pracy, upowszechnianie materiałów przedstawiających zagrożenia wypadkowe podczas prowadzenia robót budowlanych – w lipcu oraz w sierpniu br. prowadzone będą kontrole bezpieczeństwa pracy na placach budów, wrzesień br. – ogólnopolska akcja kontroli oraz rekontroli budów, listopad br. – kontrole warunków pracy na budowach, podejmowanie kontroli interwencyjnych, szczególnie w miejscach publicznych, z inicjatywy inspektorów pracy oraz osób postronnych.

Dziękuję za uwagę