WSPIERANIE DZIAŁAŃ SZKOŁY W PRACY Z UCZNIEM Z ZABURZONYM ZACHOWANIEM Model pomocy wypracowany w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 3 w Gdańsku Dyrektor Lucyna Maculewicz Psycholog Aleksandra Goryszewska Psycholog Aldona Bystrzyńska

Zaburzenia zachowania i emocji Obecnie obowiązujące kryteria, zarówno DSMIV i ICD- 10 wprowadzają rozróżnienie dwóch podtypów zaburzeń zachowania: Podtyp z początkiem w dzieciństwie Podtyp z początkiem w wieku młodzieńczym Rozróżnieniem między nimi jest występowanie lub brak objawów przed ukończeniem przez dziecko 10 roku życia. To rozróżnienie ma znaczenie kliniczne, ponieważ wystapinie zaburzeń zachowania we wczesnym okresie życia bardzo źle rokuje.

Zaburzenia zachowania i emocji F 90 – F 98 - Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle we dzieciństwie i wieku młodzieńczym F 90 – Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości ruchowej) F 91 Zaburzenia zachowania Do spełnienia kryterium wystarczy choćby jednorazowe wystąpienie objawów wymienionych w punktach 11, 13, 15, 16, 20, 21, i 23. 1 – wybuchy złości nadzwyczaj częste lub ciężkie lub częste w stosunku do poziomu rozwojowego, 2 – częste kłótnie z dorosłymi, 3 – częste aktywne odrzucanie wymagań dorosłych lub niespełnianie reguł, 4 – częste jakby rozmyślne robienie rzeczy, które budzą gniew innych ludzi,

5 – częste oskarżenia innych za swoje własne pomyłki lub niewłaściwe zachowanie, 6 – częsta „ drażliwość’’ i łatwość wprowadzania w złość przez innych, 7 – częste wpadanie w gniew lub rozżalenie, 8 – częsta złośliwość i mściwość, 9 – częste kłamstwa lub zrywanie obietnic w celu uzyskania dóbr lub przywilejów dla uniknięcia obowiązków, 10 – częsta inicjowanie starć fizycznych ( nie obejmuje to starć z rodzeństwem ) 11 – używanie broni, która może powodować u innych poważne uszkodzenia ciała ( np. kij, rozbita butelka, nóż, strzelba ),

12 – pozostawanie poza domem po zapadnięciu zmroku, mimo zakazu rodziców ( rozpoczynające się przed 13 rokiem życia ), 13 – przejawianie fizycznego okrucieństwa wobec innych osób ( np. krępowanie, ranienie lub podpalanie ofiar ), 14 – przejawianie fizycznego okrucieństwa wobec zwierząt, 15 – rozmyślne niszczenie własności innych osób ( inaczej niż przez podpalanie ) 16 – rozmyślne podkładanie ognia ze stwarzaniem ryzyka lub zamiarem spowodowania poważnych zniszczeń, 17 – kradzieże przedmiotów o niebanalnej wartości bez konfrontacji z ofiarą zarówno w domu jak i poza nim ( np. kradzieże w sklepach, włamania, fałszerstwa 18 – częste wagary ze szkoły, rozpoczynające się przed 13 rokiem życia,

19 – co najmniej dwukrotne ucieczki z domu rodzicielskiego lub zastępczego, albo ucieczka jednorazowa trwająca dłużej niż jedną noc ( nie obejmuje opuszczania domu w celu uniknięcia molestowania fizycznego lub seksualnego ), 20 – popełnianie przestępstw wymagających konfrontacji z ofiarą ( włączając kradzieże kieszonkowe, wymuszenia, napady ), 21 – zmuszanie innych do aktywności seksualnej 22 – częste terroryzowanie innych ( np. rozmyślne zadawanie bólu lub ran połączone z uporczywym zastraszaniem, dręczeniem,molestowaniem) 23 – włamania do cudzego domu, budynku lub samochodu Zaleca się określenie wieku wystąpienia : postać z początkiem w dzieciństwie : początek co najmniej jednego rodzaju trudności z zachowaniem przed 10 rokiem życia, postać z początkiem w wieku młodzieńczym : bez trudności z zachowaniem przed 10 rokiem życia.

Model pomocy I Etap Diagnoza sytuacji życiowej dziecka wywiad rodzinny, wywiad szkolny, wywiad medyczny, analiza dokumentacji, konsultacje z lekarzami specjalistami na terenie Poradni Diagnoza psychologiczno- pedagogiczna

Konsultacje z rodzicami omówienie wyników badań i propozycje form pomocy dziecku i rodzinie np.. Szkoła dla Rodziców; terapia uzależnień lub współuzależnień;CIK; Krąg; Ośrodek Terapii na Racławickiej; konsultacje rodzinne na terenie poradni Przekazanie wskazówek do pracy z dzieckiem do szkoły po przekazaniu opinii przez rodziców do szkoły- spotkanie i sformułowanie konkretnych ustaleń co robi szkoła, co rodzic, zwykle pisemnie w formie kontraktu i określenie czasu pracy po którym nastąpi weryfikacja podjętych działań Monitoring ze strony poradni- dla oceny skuteczności działań podjętych przez rodziców i szkołę.

II Etap Dalsze postępowanie Zespół interdyscyplinarny Spotkanie na terenie poradni lub szkoły, w którym biorą udział : rodzice, dyrektor szkoły, pedagog, wychowawca, inni zainteresowani nauczyciele,dyrektor poradni, psycholog, pedagog, lekarz specjalista, inne osoby, które wnoszą coś do sprawy (kurator sądowy rodziny lub dziecka, dzielnicowy inspektor do spraw nieletnich, przedstawiciel MOPS itp.)

Wypracowanie indywidualnych procedur postępowania na terenie szkoły - sposoby postępowania w przypadku wybuchu szczególnie trudnego zachowania dziecka -wybranie miejsca bezpiecznego dla dziecka, gdzie może się uspokoić lub uniknąć prowokacji kolegów -wybór osoby „prowadzącej” dziecko na terenie szkoły, do której dziecko może się zgłosić, gdy dzieje się coś złego (pedagog szkolny, wychowawca lub inna osoba, którą dziecko akceptuje)

Metoda VIT z klasą Inne działania: Warsztat interwencyjny lub tematyczny na terenie klasy Zebranie z rodzicami na terenie szkoły Konsultacje z nauczycielami i rodzicami

ORZECZNICTWO Orzeczenie do kształcenia specjalnego -klasa integracyjna - specjalistyczny ośrodek terapeutyczny ( Psychiatryczny Dzienny Oddział Terapeutyczny w Nowym Porcie, Środowiskowy Dom Samopomocy Dla Młodzieży ul. Chopina, Zespół Kształcenia Podstwowego i Gimnazjalnego nr1 w Sobieszewie) Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania ( konieczne jest ustalenie zasad włączania dziecka do grupy rówieśniczej) W pracy z dzieckiem ważne jest, aby dostosować wymagania do możliwości psychofizycznych w aspekcie oceny zachowania ucznia.

Ograniczenia Brak współpracy rodziny ( wówczas szkoła prosi o wgląd sądu w sytuację rodzinną dziecka) Nikła współpraca między instytucjami, które są do tego powołane ( sądownictwo, opieka społeczna, służba zdrowia, oświata) Brak miejsc do bezpłatnej terapii rodzinnej Słabe rozumienie psychologicznego mechanizmu zmiany –skutki wieloletniego procesu nie mogą być usunięte w krótkim czasie Postawa nauczycieli ( trudność w rozumieniu objawów dziecka jako zaburzeń, a nie jego złej woli czy tylko braku wychowania)

Propozycje zmian koordynacja współpracy między oświatą, sądownictwem, pomocą społeczną i służbą zdrowia zwiększenie dostępności do bezpłatnej terapii rodzin psychoedukacja rodziców i nauczycieli w zakresie psychologicznych mechanizmów zapobiegania i terapii zaburzeń zachowania i emocji

Dziękujemy za uwagę.