„Napęd Nowej Ery” - jakość, ryzyko i rozwój rynku LPG Sławomir Karpisz Ekspert ds. Technologii i Jakości Gazu ORLEN GAZ Sp. z o.o. XI edycja Forum Dyskusyjnego „O systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, biopaliw, LPG i CNG” Warszawa, 22 listopada 2012 r.

Wielkość polskiego rynku (tys. ton) Źródło pochodzenia LPG Polski rynek LPG Prognozy wyników za 2012 są optymistyczne Wielkość polskiego rynku (tys. ton) Źródło pochodzenia LPG Główne kierunki importu LPG do Polski w 2011 roku

Dostawy bezpośrednie: autocysterny, cysterny kolejowe Struktura dostaw LPG Droga LPG od producenta do klienta końcowego jest bardzo długa Trzy terminale morskie: ORLEN GAZ (Szczecin), Gaspol (Gdańsk), Petrolinvest (Gdynia) Ściana północna (Rosja): Braniewo, Skandawa LOTOS Rosja Kazachstan Białoruś Litwa Ukraina PKN ORLEN Ściana wschodnia: kilkanaście terminali przeładunkowych (z cystern szerokotorowych na normalnotorowe) i przeładunkowo- magazynowych Dostawy bezpośrednie: autocysterny, cysterny kolejowe Dostawy bezpośrednie: autocysterny, cysterny kolejowe

Wymagania prawne i normatywne Jakość gazu określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki Parametry mieszaniny skroplonych gazów węglowodorowych jako paliwa silnikowego (LPG) określa w Polsce Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 12 grudnia 2011 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. 286, poz. 1682 z dnia 29 grudnia 2011 r.). Wymagania jakościowe zawarte w tym Rozporządzeniu są równoznaczne z wymaganiami aktualnie obowiązującej w Polsce normy PN-EN 589:2009. WŁASNOŚCI Wymagania wg Rozp. Ministra Gosp. wg PN-EN 589:2009 Liczba oktanowa motorowa min 89,0 Całkowita zawartość dienów %mol.) max 0,5 Zawartość siarkowodoru brak Całkowita zawartość siarki max 50 Badanie korodujące na miedzi (1h w temp. 40°C) stopień 1 Pozostałość po odparowaniu (mg/kg) max 60 Względna prężność par w temp. 40°C (kPa) max 1550 Temperatura, w której prężność par jest nie mniejsza niż 150 kPa dla gatunku A -10oC dla gatunku B -5oC dla gatunku C 0oC dla gatunku D 10oC dla gatunku E 20oC gatunek B max -5oC gatunek D max 10oC Okres zimowy od 1 grudnia do 31 marca gatunek B max -5oC gatunek D max 10oC 0kres zimowy od 1 grudnia do 31 marca Zawartość wody brak wolnej wody w temp.0°C Zapach nieprzyjemny i wyczuwalny w powietrzu przy zawartości 20% dolnej granicy wybuchowości

Jakość LPG w raportach UOKiK Dobre wyniki kontroli jakości LPG zależą od liderów branży gazu płynnego Opublikowane przez UOKiK raporty z monitorowania jakości paliw pozwalają na stwierdzenie, że LPG charakteryzuje się niskim odsetkiem wykrytych nieprawidłowości jakościowych, który uległ znacznemu zmniejszeniu w ostatnich latach. Liczba nieprawidłowości w badaniach UOKiK Na podstawie danych z listy dotyczącej kontroli hurtowni LPG w pierwszych III kwartałach 2012 r. wynika, że odsetek kontroli dotyczących RGP/TGP ORLEN GAZ wyniósł 29,4%. We wszystkich przypadkach wyniki analiz potwierdziły zgodność z wymaganiami RMG z dnia 12 grudnia 2011 r. i normą PN-EN 589:2009. 3,87 % 2,35 % 0,98 % Zapewnienie jakości LPG zgodnej z wymaganiami obowiązującej w Polsce specyfikacji w pełnym zakresie badań jakościowych może być zrealizowane wyłącznie dzięki producentom i dystrybutorom, którzy stosują ciągły system kontroli jakości i mają możliwości techniczne do zastosowania właściwych procesów technologicznych.

Jakość LPG jako ważny czynnik rozwoju branży LPG Doskonałą platformą wymiany doświadczeń na tym polu był… branżowy konkurs

Napęd Nowej Ery - ogólnopolski konkurs branży LPG Pierwsza edycja konkursu trwała od 7 marca do 17 października 2012 Napęd Nowej Ery to pierwszy, ogólnopolski konkurs branży LPG, którego celem jest pobudzenie do dalszego rozwoju rynku gazu płynnego poprzez wyznaczanie standardów i popularyzację dobrych praktyk. Konkurs w liczbach 4 kategorie: Samochód Nowej Ery, Instalacja Nowej Ery, Rozwiązanie Nowej Ery, Stacja Nowej Ery 10 organizatorów, partnerów, patronów 9 Jurorów: ekspertów branży i dziennikarzy motoryzacyjnych 89 uczestników koncerny samochodowe producenci i dystrybutorzy samochodowych instalacji gazowych producenci najnowocześniejszych rozwiązań w branży LPG właściciele niekoncernowych stacji LPG 1645 kliknięć w internetowym głosowaniu na Stację Nowej Ery 200 gości Gali finałowej 350 publikacji medialnych

Napęd Nowej Ery - przegląd najlepszych praktyk Laureaci konkursu potwierdzają, że własności eksploatacyjne LPG można poprawiać Dzięki zaangażowaniu uczestników konkursu, projekt „Napęd Nowej Ery” stał się nie tylko polem walki o prestiż i nagrody, ale również przeglądem najlepszych praktyk, skarbnicą wiedzy o rynku LPG. Najlepszym przykładem możliwości rozwoju branży LPG - ujawnionym w konkursie - jest potwierdzenie, że własności eksploatacyjne LPG można poprawiać także poprzez zastosowanie nowoczesnych dodatków chemicznych. To podwójnie ważne, szczególnie w kontekście zastosowania LPG w najnowocześniejszej generacji instalacji z bezpośrednim wtryskiem paliwa LPG w fazie ciekłej - dlaczego nowoczesny silnik ma rozpoczynać pracę na benzynie, która zawiera pakiet nowoczesnych dodatków i następnie przełączać zasilanie na paliwo LPG, które nie ma żadnych dodatków poprawiających własności eksploatacyjne? Poprawę lub modyfikację właściwości paliw można uzyskać wprowadzając do nich specjalne dodatki - związki chemiczne, które dodane w niewielkiej ilości poprawiają jedną lub więcej cech eksploatacyjnych paliwa. Aquagasol - dodatek (solubilizujący) do LPG, zwiększający rozpuszczalność wody w paliwie; zapobiega i trwale usuwa zmętnienie paliwa wywołane obecnością wody. Corimsol - pakiet uszlachetniający do skroplonych gazów węglowodorowych. Powoduje: zabezpieczenie antykorozyjne układu paliwowego i zbiornika, uzyskanie właściwości przeciwzużyciowych przez LPG, uzyskanie właściwości myjących przez LPG (zwiększenie czystości układu dolotowego).

Wyznaczamy kierunki rozwoju branży LPG Znamy zadania dla uczestników kolejnych edycji konkursu Napęd Nowej Ery Warto doskonalić metody badawcze… …w szczególności metody identyfikacyjne zanieczyszczeń stanowiących potencjalne zagrożenie dla jakości LPG Powinniśmy rozważyć oznaczenie właściwości smarnych… …i wprowadzenie ich do specyfikacji normatywnej LPG wraz z innymi parametrami pozwalającymi na określenie istotnych własności eksploatacyjnych Czekamy na badania nad koncepcją produkcji tzw. bio-propanu… …zwłaszcza w aspekcie pozyskiwania paliw ciekłych z odnawialnych źródeł energii. Bio-propan to termin powszechnie stosowany do opisu propanu i innych gazów płynnych pozyskiwanych z procesów produkcyjnych wykorzystujących biomasę Wykorzystajmy możliwości badawcze polskich instytutów naukowych LPG jest paliwem bardzo „młodym”, które ma duży potencjał rozwojowy. Należy dążyć do popularyzacji nowych rozwiązań i szybkiego wdrożenia ich do codziennej praktyki Polski rynek gazowy potrzebuje pomysłów na nowe zastosowania LPG Na świecie istnieje ponad 1000 zastosowań LPG. Wciąż nie wykorzystujemy tego potencjału