MAŁGORZATA WIECZOREK -TOMASZEWSKA KULTURA OBRAZU MAŁGORZATA WIECZOREK -TOMASZEWSKA

KOLEJNE EPOKI HISTORYCZNE: Epoka oralna Przekaz ustny za pomocą słowa mówionego Przestrzenna współobecność interlokutorów Przekaz „twarzą w twarz” Epoka werbalna Utrwalenie doświadczeń, obserwacji, informacji, dzielenie się nimi Pokonanie ograniczenia czasu przez pismo i druk Epoka wizualna Znaczenie obrazu w komunikacji międzyludzkiej Przekaz informacji, wiedzy, emocji, doznań estetycznych, wartości

KULTURA OBRAZU Sfera sztuk wizualnych, w tradycyjnym ujęciu obejmuje malarstwo, rzeźbę, architekturę, obecnie należą do niej również media audiowizualne – film, telewizja. Jest spadkobierczynią tradycji, stanowi muzeum dziedzictwa kulturowego i jest nieustannym procesem przekształceń zachodzących we współczesnych konwencjach obrazowania. Encyklopedia Mass Mediów

KULTURA OBRAZU Antropologia obrazu Otaczające jednostki wyobrażenia wizualne, traktowane jako odzwierciedlenie oryginalnej formy kulturowej zbiorowości społecznej Ikonosfera zawężona do obrazów wzrokowych IKONOSFERA (wg M. Porebskiego, 1982) Fakty pojawiania się obrazów. Wchodzą w jej zasięg obrazy bądź te, które tworzą się na naszych oczach, bądź te, które pojawiły się już wcześniej. Są wśród nich i takie – widniejące na niebie gwiazdozbiory – od których powstania dzielą nas miliony lat świetlnych. Są i te, które przed kilkunastu tysiącami lat pojawiły się na ścianach prehistorycznych jaskiń, inicjując nieprzerwany ciąg twórczych poczynań myśli i wyobraźni człowieka.

DIFFERENTIA SPECIFIKA: KULTURA OBRAZU historia sztuki Umiejętność wytwarzania rzeczy według reguł (świadoma wytwórczość ludzka) DIFFERENTIA SPECIFIKA: Cechą swoistą sztuki jest wytwarzanie piękna. Cechą swoistą sztuki jest, że przedstawia, odtwarza rzeczywistość. Cechą swoistą sztuki jest nadawanie rzeczom kształtu. Cechą swoistą sztuki jest ekspresja. Cechą swoistą sztuki jest wywoływanie przeżyć estetycznych. Cechą swoistą sztuki jest wywoływanie wstrząsu.

Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy, bądź wyrażaniem przeżyć - jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania jest zdolny zachwycać, bądź wzruszać, bądź wstrząsnąć. Dzieło sztuki jest takim odtworzeniem rzeczywistości, bądź konstrukcją form, bądź wyrażeniem przeżyć jakie są zdolne zachwycać, bądź wzruszać, bądź wstrząsnąć. Świadomy wytwór człowieka jest dziełem sztuki zawsze i tylko wtedy, gdy odtwarza rzeczywistość, bądź kształtuje formy, bądź wyraża przeżycie, a zarazem jest zdolny bądź zachwycić, bądź wzruszać, bądź wstrząsać. Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Wydaw. Naukowe PWN, 2005.

U POCZĄTKU BYŁ OBRAZ Kultura obrazu społeczeństw pierwotnych była rodzajem kodu posiadającego wartość: - symboliczną (magiczno-religijną), - funkcjonalną w ceremoniach odnoszących się do różnych historii.

Egipcjanie przedstawiali to co wiedzieli o świecie

Grecy tak, jak go widzieli

Artysta średniowieczny prezentował to w co wierzył

SPOSOBY PREZENTACJI ŚWIATA OPIS przedstawienie dążące do obiektywności odzwierciedlenia zjawisk i procesów, może być prawdziwe lub fałszywe WIZJA subiektywno-emocjonalna wersja opisu, który tworzy się pod wpływem emocji, może mieć charakter irracjonalny, nie podlega ocenie prawdy i fałszu KONCEPCJA subiektywna konceptualizacja opisu, jest wynikiem intelektualnej i logicznej analizy danych, ocenie prawdy i fałszu nie podlegają spójność i logika koncepcji (H. Bosch, F. Goia, P. Bruegl).

PROCES RÓŻNICOWANIA SIĘ KULTURY OBRAZU W KONTEKŚCIE PARASYMBOLI PARASYBOL Symboliczne doświadczenie danej kultury Wewnętrzna mowa różnych form istotnych dla danego miejsca i czasu Kultura obrazu jest naznaczona splotem specyficznych dla niej układów symboli, który spięty w jedną jednorodną całość przez nadrzędny p a r a s y m b o l .

Świat postrzegany linearnie(stawanie się): przeszłość – przyszłość. KULTURA ZACHODU Duszą zachodnią” jest pojęcie przestrzeni, jako nieskończenie głębokiej, bezgranicznej rozciągłości. Jej portretem jest FAUST, wiecznie nienasycony, nieukojony, ku czemuś dążący. Świat postrzegany linearnie(stawanie się): przeszłość – przyszłość. Wyrazem człowieka faustowskiego stał się p o r t r e t (twarze w portretach zbiorowych).

KULTURA ANTYCZNA Harmonia ciała idealnego: Apollo, Dawid, Afrodyta. Grek żyje punktowo, ahistorycznie, somatycznie. Kształt idealny, piękny obiekt, bez charakteru, jest fragmentem natury.

KULTURA ARABSKA Pojęcie jaskini zorientowanej wyłącznie do wewnątrz. Odwieczne, magiczne zmaganie się światła z ciemnością.

KULTURA OBRAZU JAKO PROCES KOMUNIKOWANIA ZNACZEŃ I WARTOŚCI Analiza odbioru ESTETYKA ABSOLUTNEJ WSPÓLNOTY Znaki artystyczne mają sens tylko wtedy, gdy to co jest sugerowane przez twórcę jest odbierane i rejestrowane przez grupę. Przykłady: Wspólnota pierwotna Skoodyfikowana kultura obrzędowa

Analiza odbioru kultury obrazu cd. POSTAWA ROMANTYCZNA Tęsknota za utraconą wspólnota Przykłady: Goethe tęskniący za Grecją, Wagner przywołujący legendy średniowiecza

Analiza odbioru kultury obrazu cd. ZAMIERZONA ILUSTRACJA ŻYCIA CODZIENNEGO Grupa społeczna przygląda się swemu lustrzanemu odbiciu, czyniąc ze sztuki element chwały, zadowolenia, wygody, umocnienia własnej egzystencji Przykłady: Malarstwo i mozaika Cesarstwa Rzymskiego Sztuka ilustracyjna epoki wiktoriańskiej „Realizm socjalistyczny”

Analiza odbioru kultury obrazu cd. SZTUKA DLA WTAJEMNICZONYCH Sztuka dla wąskiego grona intelektualistów Rodzaj schronienia przed prawdziwym życiem Schronienie dla wartości, forma obrony Niekiedy w zachwycie nad samym sobą Przykład: Salony artystyczne za Ludwika XIV Sztuka konceptualna XX wieku

Analiza odbioru kultury obrazu cd. SZTUKA OSTENTACYJNEJ KONSUMPCJI Świat wyobraźni podporządkowany uwznioślonej produkcji, skierowany ku Bogu lub innym ludziom Przykłady: Sztuka baroku – intensywność nagromadzonych uczuć Sztuka brazylijska, peruwiańska, meksykańska

KULTURA OBRAZU DYSCYPLINA WIEDZY PRZEDMIOT BADAŃ Wsparta na semiotycznym pojęciu przedstawiania (representation) historia obrazów Społeczna teoria wizualności – perspektywa postulująca stworzenie socjologii kultury obrazu (wizualność izolowana od innych zmysłów) Wydarzenia obrazowe, w których poszukiwane przez konsumenta: informacja, znaczenie lub przyjemność, są powiązane z rozmaitymi technologiami obrazu, przez które rozumie się konkretne obiekty, przedmioty patrzenia, jak i przedmioty służące do uwidocznienia obrazu – od fresków i obrazów olejnych, przez kino i telewizję, aż po multimedia i Internet. Nicolas Mirzoeff, The Visual Culture Leader, 1998:3

STUDIA NAD KULTURĄ OBRAZU interdyscyplinarność Antropologia Archeologia Dekonstrukcjonizm Design history Ekonomia polityczna Etetyka Feminizm Fenomenologia Filmoznawstwo/teoria filmu Filozofia Historia i teoria architektury Historia społeczna Historia sztuki Krytyka literacka Krytyka sztuki 16. Lingwistyka 17. Marksizm 18. Postkonstrukcjonizm 19. Proksemika 20. Psychoanaliza 21. Psychologia postrzegana 22. Semiotyka 23. Socjologia 24. Struktualizm 25. Studia afroamerykańskie 26. Studia kulturowe 27. Studia nad dziedzictwem kulturowym 28. Studia nad fotografią 29. Studia nad mediami 30. Studia postkolonialne 31. Teoria krytyczna

STUDIA NAD KULTURĄ OBRAZU interdyscyplinarność Ujmowanie kultury obrazu w kontekście szerszej kultury, do której przynależy jako miejsce społecznych interakcji odnoszących się do kategorii tożsamości rasowej, etnicznej itp... Narzędzia analizy otaczającej nas sfery wizualnej: - sposoby tworzenia obrazów, - ich główne komponenty, - ich kulturowa recepcja (odrzucenie, dyskusja, transformacja) Kultura obrazu powiązana z kondycją postmodernistyczną kultury.

VISUAL LITERACY ruch umiejętności wizualnych http://sites.hsij.nl/tve02/index.swf C:\DocumentsandSettings\Małgosia\Desktophttp://site s.hsij.nl/tve02/index.swf Wprowadzenie specjalnych kursów czytania obrazów (zarówno nieruchomych, jak i ruchomych, czyli zdjęć i filmów) dla dzieci i dorosłych. Pomoc w rozpoznawaniu komunikatów wysyłanych przez nas samych i przez innych (język ciała, interakcje symboliczne).