na podstawie analizy desk research WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCOW Obszaru Funkcjonalnego Pojezierza Suwalskiego na podstawie analizy desk research

Obszar 2 powiaty: suwalski i sejneński 14 gmin, w tym 13 wiejskich 451 sołectw 503 miejscowości 1 miasto 2162 km 2 powierzchni

Ludność ogółem – 57250 osób Struktura wiekowa Demografia Mężczyźni -29025 (51%) Kobiety – 28225 (49%) Struktura wiekowa w wieku przedprodukcyjnym -11953 os. (21%) w wieku produkcyjnym – 35329 os. (62%) w wieku poprodukcyjnym – 9968 os. (17%)

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto 2008 2009 2010 2011 Powiat Suwalski w zł 2395,74 2534,52 2613,35 2695,75 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) 75,9 76,4 76,1 74,4 Powiat Sejneński w zł 2507,14 2634,04 2919,77 3182,20 79,4 85,0 87,8

Powierzchnia użytkowa mieszkań – 1549371 m2 Zasoby mieszkaniowe Mieszkania - 17066 Izby - 73195 Powierzchnia użytkowa mieszkań – 1549371 m2

Łącznie wszelkimi formami ochrony przyrodniczej objęta jest 58% powierzchni OFPS Ustanowione na terenie OFPS obszary NATURA 2000 zajmują ponad 27% całości jego powierzchni Na terenie OFPS funkcjonuje 6 komunalnych oczyszczalni ścieków. Łączna przepustowość tych obiektów wynosi 4362 m3/dobę. Korzysta z nich 15372 mieszkańców obszaru.

W zakresie szkolnictwa podstawowego na terenie OFPS w 2011 roku działało 35 szkół z 386 pomieszczeniami szkolnymi i 218 oddziałami. W 2011 roku do szkół podstawowych uczęszczało 3409 uczniów, a opuściło je 640 absolwentów. W 2011 roku system edukacji gimnazjalnej tworzyło 18 gimnazjów z 115 pomieszczeniami szkolnymi, gdzie w 104 oddziałach uczyło się 2043 uczniów, a naukę zakończyło w 2011 709 absolwentów.

W 2011 roku lokalny system szkolnictwa ponadpodstawowego tworzyły: 2 technika zawodowe zasadniczych 25 pomieszczeniami zasadniczych 470 uczniami 1 szkoła artystyczna z 42 uczniami; 1 technikum dla dorosłych z 3 oddziałami 77 uczniami W 2011 roku system szkolnictwa ogólnokształcącego tworzyło: 3 licea z 20 oddziałami i 413 uczniami; 1 liceum ogólnokształcące dla dorosłych z 3 oddziałami i 58 uczniami;

W 2011 roku na terenie OFPS funkcjonowały 3 przedszkola, z 14 oddziałami i 241 miejscami, gdzie przebywało 302 dzieci. Ofertę przedszkoli uzupełniało 31 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych, gdzie w 40 oddziałach przebywało 731 dzieci oraz 10 punków przedszkolnych z 10 oddziałami i 178 dziećmi.

Na terenie OFPS funkcjonują 4 placówki stacjonarnej pomocy społecznej, w tym 1 dom pomocy społecznej. Dysponują one 174 miejscami i zamieszkuje je 137mieszkańców, wśród których ponad połowa to osoby przewlekle chore psychicznie. Widoczny jest również wzrost liczby mieszkańców w podeszłym wieku. Zmniejsza liczba rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne na dzieci, jak również liczba samych dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny. Podobnie maleje odsetek dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku.

Na koniec 2011 roku na terenie OFPS funkcjonowało 20 zakładów opieki zdrowotnej, w tym 14 publicznych. Na koniec 2011 roku jedyny szpital na terenie OFPS (Sejny) dysponował łą Na koniec 2011 roku na obszarze OFPS pracowało 89 lekarzy, 8 stomatologów, 194 pielęgniarki i 34 położne. W 2011 roku pacjentom udzielono 823939, z czego zaledwie 6% w przychodniach publicznych.cznie 88.

Kultura 26 bibliotek i filii bibliotecznych, 13 instytucji kultury 66 zespołów artystycznych (877 członków) 31 kół artystycznych (552 członków). 26 bibliotek i filii bibliotecznych, Księgozbiór - 314567 woluminów. 7167 czytelników, którzy rocznie wypożyczają 138880 książek. 2 muzea

Sport 26 klubów sportowych, 1168 członków. 73 sekcje sportowe 12 trenerów 49 instruktorów sportu.

Infrastruktura noclegowa 22 obiekty zbiorowego zakwaterowania z 1371 miejscami 10 całorocznych obiektów zbiorowego zakwaterowania z 516 miejscami. W roku 2011 skorzystało z nich 21702 osób. Łącznie w 2011 roku udzielono 60226 noclegów.

Infrastruktura sieciowa długość czynnej wodociągowej sieci rozdzielczej – 1645,7 km połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania – 10941km woda dostarczona gospodarstwom domowym w dam3 – 1967,7 ludność korzystająca z sieci wodociągowej - 143139

Infrastruktura sieciowa długość czynnej sieci kanalizacyjnej – 191,8 km połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania – 2544 km ścieki odprowadzone w dam3 - 537 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w miastach - 69206,0 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej - 13632

Sieć dróg lokalnych Drogi gminne o nawierzchni twardej – 301,9 km Drogi gminne o nawierzchni twardej ulepszonej – 298,9 km Drogi gminne o nawierzchni gruntowej – 1989,2 km Drogi powiatowe o nawierzchni twardej – 675,2 km Drogi powiatowe o nawierzchni twardej ulepszonej – 600,2 km Drogi powiatowe o nawierzchni gruntowej – 161,7 km

Synteza uwarunkowań

Atuty przygraniczne położenie i przebieg przez obszar transeuropejskiego korytarza infrastruktury drogowej i kolejowej dostosowany do potrzeb osadnictwa układ przestrzenno-funkcjonalny sieci drogowej wybitne walory przyrodniczo-krajobrazowe czyste środowisko dobrze rozwinięta sieć wodociągowa wystarczająca ilość placówek opieki zdrowotnej na obszarze

Atuty dobry układ sieci powiązań komunikacyjnych dynamiczny rozwój telefonizacji istnienie rezerw przepustowości funkcjonujących oczyszczalni ścieków niskie zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności spadek ogólnej ilości ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do wód powierzchniowych, stała poprawa sprawności technologicznej oczyszczalni ścieków szybki wzrost liczby ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków,

Atuty zorganizowany system ratowniczo-gaśniczy, w tym jednostek ratownictwa chemicznego i ekologicznego do zwalczania skutków pożarów i likwidacji skutków poważnych awarii, istniejący system oceny zagrożenia pożarowego w lasach, zagrożeń biologicznych i sanitarnych duży udział trwałych użytków zielonych stanowiących potencjalną bazę paszową dla rozwoju hodowli bydła i mleczarstwa, duże zasoby wód powierzchniowych, brak zanieczyszczeń gleb, szczególnie metalami ciężkimi, unikalne cechy środowiska przyrodniczego do rozwoju rolnictwa ekologicznego, znaczne zasoby siły roboczej,

Atuty zaangażowanie samorządów i społeczności wiejskiej w rozwój infrastruktury, bliskość znaczących ośrodków regionu (Augustów, Suwałki) wysoka różnorodność biologiczna obszaru (krajobrazowa, ekosystemowa, siedliskowa, gatunkowa i genetyczna), występowanie wielu gatunków i siedlisk rzadkich w skali europejskiej, istnienie sieci obszarów i obiektów chronionych obejmujących znaczną część obszaru; występowanie obszarów unikatowych w skali europejskiej i światowej zadowalający stan zdrowotny lasów i rosnąca powierzchnia terenów zalesionych, niewielkie zanieczyszczenie powietrza pyłami, dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu,

Atuty niewielka powierzchnia oraz odsetek gruntów zdewastowanych i zdegradowanych, wymagających rekultywacji i zagospodarowania, bardzo niska zawartość metali ciężkich w glebach użytków rolnych, ogólnie niski poziom chemizacji środowiska mała ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych, mała ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych, brak przemysłu szczególnie degradującego środowisko, niewielka liczba zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska

Atuty nie agresywna w stosunku do środowiska tradycyjna gospodarka rolna, rozwój przyjaznych środowisku przyrodniczemu form gospodarowania, wdrażanie zasad gospodarki leśnej sprzyjających zachowaniu różnorodności biologicznej, bardzo niska gęstość zaludnienia, uregulowana prawnie współpraca służb monitoringu środowiska Polski i Litwy. warunki do rozwoju różnych form turystyki i rekreacji, rosnące zainteresowanie funduszami unijnymi na inwestycje

Atuty bogactwo dziedzictwa historyczno-kulturowego bogata sieć ścieżek dydaktycznych i szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, wodnych, konnych, kolejki wąskotorowej) dobrze rozwinięta agroturystyka, unikalne walory przyrodnicze i krajobrazowe z zachowanymi pierwotnymi cechami, mało przekształconymi przez człowieka położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski cenne zabytki architektoniczne wielokulturowość, bogactwo życia kulturalnego rozwijająca się produkcja energii odnawialnej, zwłaszcza wiatrowej aktywna polityka władz lokalnych w pozyskiwaniu dodatkowych środków finansowych na rozwój

Problemy niski poziom PKB na mieszkańca i niższa niż przeciętnie w kraju dynamika wzrostu peryferyjne położenie z dala od większych ośrodków naukowych i przemysłowych surowsze warunki agroklimatyczne, stanowiące ograniczenia w doborze roślin uprawnych, niski wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zakwaszenie gleb,

Problemy spadek opłacalności produkcji rolnej, stosunkowo niski poziom warunków życia na wsi, niskie wyposażenie techniczne i technologiczne, niski poziom wykształcenia społeczeństwa słabość rodzimego kapitału mała atrakcyjność inwestycyjna mały popyt lokalny

Problemy niski standard infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej niski poziom infrastruktury technicznej słaba promocja obszaru i produktów lokalnych niedostateczne zasoby finansowe dla prowadzenia planowanych inwestycji infrastrukturalnych zaburzenie stosunków wodnych wynikające z wadliwie przeprowadzonej melioracji niektórych obszarów, obniżanie się poziomu wód gruntowych, wysoka podatność gleb na czynniki erozyjne,

Problemy utrzymujące się zanieczyszczenie i eutrofizacja wód, zanikanie drobnych zbiorników wodnych oraz bogatych przyrodniczo enklaw śródpolnych, niedostateczna retencja wód w zlewniach, zagrożenie rodzimych gatunków flory i fauny przez obce gatunki inwazyjne degradacja walorów przyrodniczych pobrzeża jezior poprzez zabudowę rekreacyjną i inną, często pozbawioną urządzeń służących ochronie środowiska, zaśmiecanie lasów (turystyka, gruz budowlany), dewastacja drobnych zbiorników wodnych na obszarach użytkowanych rolniczo,

Problemy ograniczony dostęp do środków na rozbudowę i modernizację infrastruktury służącej ochronie środowiska niedostateczny stan infrastruktury komunikacyjnej (zły stan dróg, braki obwodnic itp.) przyjaznej środowisku naturalnemu, wzrost zanieczyszczeń komunikacyjnych, hałasu i wibracji, mała liczba gospodarstw rolnych produkujących „zdrową żywność”, duża ilość wyrobów zawierających azbest zainstalowanych w obiektach budowlanych, zbyt wolno postępujący wzrost świadomości społecznej dotyczącej konieczności gospodarowania w sposób przyjazny dla środowiska, brak indywidualnych nawyków i postaw pro środowiskowych (segregacji odpadów, oszczędności wody, nie zaśmiecania lasów etc.),

Problemy niedostatecznie rozpowszechniona wiedza na temat technicznych i organizacyjnych rozwiązań służących ochronie środowiska (nowe prawo, najlepsze dostępne techniki itp.) niepełny zakres monitoringu stanu środowiska (stanu czystości gleb, częstotliwości badań stanu czystości wód powierzchniowych, stanu czystości powietrza), niedostateczna ewidencja i monitoring gospodarki odpadami na terenach wiejskich, brak planów ochrony niektórych obiektów o wysokich walorach przyrodniczych, niedostateczne finansowanie czynnej ochrony przyrody oraz monitoringu środowiska, mała skuteczność egzekwowania obowiązujących przepisów, zwłaszcza w zakresie gospodarki odpadami,

Problemy niski poziom inwestycji zły stan dróg kołowych i częściowo linii kolejowych brak kapitału na rozbudowę i modernizację dróg powiatowych i gminnych za mała w stosunku do potrzeb sieć kanalizacji, brak sprawnego systemu segregacji, unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów, brak prawidłowo urządzonych składowisk odpadów,

Problemy niewystarczające wyposażenie służb ratownictwa ekologicznego (straży pożarnej), ogólnie niski standard i zbyt mała liczba urządzeń ochrony środowiska na obszarach intensywnego ruchu turystycznego, dysproporcje w rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, brak infrastruktury przy drogach tranzytowych (miejsca awaryjnego przeładunku materiałów niebezpiecznych) zmniejszającej zagrożenie dla środowiska naturalnego podczas awarii w transporcie ubożenie społeczeństwa niedostateczna oferta i informacja dla inwestora zewnętrznego

Problemy brak systemu integracji lokalnej przedsiębiorczości niskie płace, zwłaszcza w sektorze prywatnym niskie zasoby majątkowe powiatów słaba dostępność komunikacyjna zły stan dróg słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna słabe zagospodarowanie istniejących szlaków turystycznych brak sieci gazowej duża zawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego na części obszaru niedostateczne wyposażenie w nowoczesny sprzęt i aparaturę medyczną, niski stopień skanalizowania wiejskiej sieci osadniczej słaba infrastruktura społeczna