Diagnoza zaburzeń zachowania dzieci i młodzieży

grupy diagnostyczne zaburzenia w sferze emocji zaburzenia w sferze zachowania zaburzenia w rozwoju

zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w okresie dzieciństwa i w wieku młodzieńczym wg ICD- 10

zaburzenia hiperkinetyczne ( zespoły nadpobudliwości psychoruchowej) zaburzenia zachowania (m.in. zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji, opozycyjno-buntownicze) mieszane zaburzenia zachowania i emocji ( m.in. depresyjne zaburzenia zachowania)

zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie ( lęk przed separacją, zaburzenia lękowe w postaci fobii, lęk społeczny i inne) zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym ( mutyzm wybiórczy, zaburzenia przywiązania)

tiki ( przemijające , przewlekłe, ruchowe i głosowe) inne zaburzenia zachowania i emocji ( moczenie, zanieczyszczanie się, zaburzenia odżywiania, stereotypie ruchowe, jąkanie)

Zaburzenia zachowania cechują powtarzające się i utrwalone wzorce zachowania aspołecznego, agresywnego i buntowniczego. zachowania te powodują poważne przekroczenie oczekiwań i norm społecznych dla danego wieku

W okresie półrocznym występowanie przynajmniej 3 spośród n/w zachowań: więcej niż jedna kradzież bez kontaktu z ofiarą kradzież przy istniejącym kontakcie z ofiarą ( np. szantażowanie) przynajmniej 2 ucieczki na noc z domu lub jedna bez samodzielnego powrotu częste kłamstwa znaczne zaangażowanie w podpalenie

częste wagarowanie częste inicjowanie bójek włamanie do czyjegoś domu, budynku publicznego lub samochodu znaczne zniszczenie czyjejś własności okrucieństwo fizyczne wobec ludzi i zwierząt użycie broni ( łańcuchy, pałki,) w więcej niż jednej bójce

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń koncentracji uwagi (Atention Deficit Hyperactivity Disorder) – ADHD, ADD

ADHD trwałe wzorce zachowania, utrzymują się przynajmniej przez 6 miesięcy Objawy niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju utrudniają one funkcjonowanie dziecka w otoczeniu. występuje on u 3-20% dzieci częściej u chłopców chłopcy objawy nadruchliwości i impulsywności, dziewczęta zaburzenia koncentracji

Grupy objawów Zaburzenia koncentracji uwagi Nadmierna ruchliwość, nadpobudliwość Nadmierna impulsywność

Typy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z dominacją nadpobudliwości, nadruchliwości i impulsywności z dominacją zaburzeń koncentracji uwagi typ mieszany połączenie zaburzeń koncentracji oraz nadruchliwości

Diagnoza ADHD- lekarz psychiatra analizie informacji o rozwoju i zachowaniu się dziecka w domu, przedszkolu lub szkole, badaniu lekarskim pediatrycznym, konsultacji neurologicznej z wykonaniem niezbędnych badań dodatkowych (EEG, NMR), konsultacji psychologicznej i pedagogicznej, wskazana jest często opieka psychiatry dziecięcego najlepiej w wyspecjalizowanej placówce.

Kryteria Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM IV 6 objawów trwających przez 6 miesięcy

Zaburzenia koncentracji uwagi [dziecko] nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności. Popełnia błędy wynikające z niedbałości często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi

często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnieniem codziennych obowiązków, jednak nie z powodu przeciwstawiania się lub niezrozumienia instrukcji często ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć

nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego - jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców często zapomina o różnych codziennych sprawach

Nadruchliwość [dziecko] ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp, bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe - w szkole, w pracy , w domu

często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem często jest w ruchu; "biega jak nakręcone„ często jest nadmiernie gadatliwe

Impulsywność często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej często przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy)

Kryteria wspólne Niektóre upośledzające funkcjonowanie dziecka objawy zaburzeń koncentracji uwagi lub nadpobudliwości psychoruchowej (nadruchliwości, impulsywności) ujawniły się przed 7 rokiem życia dziecka Upośledzenie funkcjonowania dziecka spowodowane tymi objawami występuje w dwóch lub więcej sytuacjach (np. w szkole i w domu)

Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub szkolnego (w zakresie edukacji) Objawy u dziecka nie występują w przebiegu przetrwałych zaburzeń rozwojowych, schizofrenii lub innych psychoz i nie można ich trafniej uznać za objawy innego zaburzenia psychicznego (np. zaburzeń nastroju, lękowych, dysocjacyjnych lub nieprawidłowej osobowości)

Konsekwencje Problemy z nauką – pomimo stosunkowo dużych możliwości intelektualnych- oceny gorsze od potencjalnie możliwych Często nie kończą szkoły, zdobywają gorsze wykształcenie od swoich rówieśników, więc trudniej im znaleźć pracę Słabsza dojrzałość społeczna ( wynik niskiej samooceny: ) Zaburzenia zachowania Częściej wykazują zachowania antyspołeczne

Kontakt z negatywnymi grupami młodzieżowymi Wpadają w konflikt z prawem, grupy przestępcze Używają środków uzależniających ( alkohol, narkotyki) Agresja, popadanie w konflikty Stany depresyjne Stany wycofania się z kontaktów Rezygnacja z podejmowania działań: i tak mi się nie uda, jestem przecież najgorszy

Większe ryzyko popełnienia samobójstwa ( nieumiejętność wytyczenia sobie planów życiowych) Częste wypadki komunikacyjne, urazy fizyczne Niemożność bycia w trwałych związkach emocjonalnych: partnerskich, małżeńskich

Sposoby leczenia praca z dzieckiem w zespole: rodzic, nauczyciel, lekarz, psycholog trening zachowań, socjoterapia psychoterapia indywidualna i rodzinna edukacja farmakoterapia, dieta

terapia zajęciowa terapia pedagogiczna sport ( zwłaszcza indywidualny), zajęcia plastyczne

Zasady pracy z dzieckiem powoli- krok po kroku systematycznie konsekwentnie rutynowo, schematycznie cierpliwie ciekawie tolerancyjnie i życzliwie

Otoczenie dziecka z ADHD konieczność uporządkowania świata zewnętrznego w szkole i w domu ład i porządek ograniczenie bodźców zewnętrznych, dążenie do skupienia na jednej czynności jasne normy postępowania dzielenie zadań na etapy proste komunikaty przewidywanie za dziecko

rozwijamy zainteresowania częste przypominanie o obowiązkach zaangażowanie całej rodziny uczenie realizacji zadań

opracował : mgr Wojciech Żywczok