TERRORYZM ORAZ PRZESTĘPSTWA KRYMINALNE POPEŁNIANE W TRAKCIE MECZÓW PIŁKI NOŻNEJ Konferencja szkoleniowa pn. Bezpieczeństwo i odpowiedzialność Organizatora meczów piłkarskich a współpraca z Policją

Terroryzm To użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie, ustępstw w drodze do realizacji określonych celów. Czynnik psychologiczny terroryzmu to zastraszenie, wymuszenie lub propaganda a także rozbicie więzi społecznych. Terroryzm dzielimy na polityczny, kryminalny oraz na indywidualny i zbiorowy.

Podział organizacji terrorystycznych Ogólny grupy separatystyczno – nacjonalistyczne, grupy religijne, grupy „czystej ideologii”, np. ultraprawicowe, skrajnie lewicowe, grupy pojedynczych celów – z pogranicza przemocy politycznej (np. ekologiczne, antyglobalistyczne), grupy popierane lub sponsorowane przez państwo. Ze względu na zrealizowane cele strategiczne grupy rewolucyjne – zmierzające do obalenia porządku politycznego, grupy subrewolucyjne – zmierzające do uzyskania ustępstw (koncesji) politycznych od władz państwa lub społeczności międzynarodowych, grupy parapolityczne – ugrupowania z pogranicza przemocy politycznej i bandytyzmu, ukierunkowane na wąski zakres wymuszanych zmian.

Poza tym artykułem Kodeks Karny za terroryzm uważa: PODSTAWY PRAWNE WALKI Z TERRORYZMEM W POLSCE ORAZ INSTYTUCJE BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO (ZWALCZAJĄCE TERRORYZM). W Kodeksie Karnym przestępstwo terroryzmu określa głównie art. 115 § 20 KK Poza tym artykułem Kodeks Karny za terroryzm uważa: zamachy na bezpieczeństwo w komunikacji lotniczej (art. 166 ÷ 167 KK) zamachy na bezpieczeństwo powszechne – w tym zamachy bombowe (art. 163 § 1 i art. 148 § 2 pkt. 4 KK) wzięcie zakładnika ( art. 252 KK) zabójstwo w związku z wzięciem zakładnika (art. 148 § 2 pkt. 2 KK) W Polsce w działaniach wobec zagrożenia terroryzmem pierwszoplanową rolę odgrywa Minister Spraw Wewnętrznych, któremu podlegają m.in.: Policja, Straż Graniczna, Straż Pożarna, Biuro Ochrony Rządu.

PRZESTĘPSTWA KRYMINALNE I WYKROCZENIA POPEŁNIANE W TRAKCIE MECZÓW PIŁKI NOŻNEJ. Zdecydowana większość przypadków naruszeń bezpieczeństwa masowych imprez sportowych odnotowana jest w trakcie meczów piłki nożnej (np. w 2009r na 50 zbiorowych naruszeń prawa podczas imprez masowych aż 49 przypadło na masowe imprezy sportowe, przy czym w 45 przypadkach zbiorowe naruszenia prawa związane były z meczami piłki nożnej). Bezpieczeństwo meczu piłkarskiego jest zagadnieniem wieloaspektowym i obejmuje nie tylko samych widzów, ale także zawodników, sędziów i organizatorów. Fakt naruszeń porządku publicznego podczas meczów piłkarskich wiąże się ze specyficzną częścią widowni. Wyróżnić można widzów ( jest ich zdecydowana większość ), którzy respektują reguły prawne i uczestniczą w widowisku ze względu na jego walory sportowe. Istnieją jednak radykalne grupy kibicowskie, których członkowie są zainteresowani w niewielkim stopniu wydarzeniami sportowymi. Ich celem jest wzajemna rywalizacja przejawiająca się m.in. agresją werbalną, aktami wandalizmu czy wszczynaniem bójek.

ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI STADIONOWEJ Patologie związane z wynaturzeniami pojęcia kibicowania określa się powszechnie mianem chuligaństwa stadionowego lub przestępczości stadionowej. Subkultura kibiców piłkarskich nie jest jednolita i obejmuje kilka warstw. Wyróżnia się: „Piknikowców” „Szalikowców” zwanych też „Ultrasami” „Chuliganów”

ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI STADIONOWEJ „Piknikowcy” Sympatycy piłki nożnej przychodzący na mecze wyłącznie w celu oglądania widowiska sportowego. „Szalikowcy” - „Ultrasie” Kibice, którzy zajmują się głównie dopingiem oraz tzw. oprawami meczowymi (m.in. przygotowanie i wywieszanie flag w barwach klubowych), sporadycznie biorą udział w zamieszkach.

ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI STADIONOWEJ Chuligani” zwani też bojówkarzami, Pseudokibice lub kibole, których celem jest walka z podobnymi im grupami powiązanymi z wrogimi klubami. Członkowie tych grup nie noszą szalików ani innych insygniów klubowych. Cechuje ich dobra organizacja a w swoim środowisku często są postrzegani jako elita. Przynależność do takich grup wiąże się z bezwarunkową lojalnością. Grupy te są bardzo hermetyczne. Ich członkowie z reguły muszą wykazywać ponadprzeciętną sprawność fizyczną, często uprawiają sztuki walki. Umiejętności te wykorzystywane są w zamieszkach na trybunach stadionowych lub wokół obiektów sportowych, albo w starannie zaplanowanych i zorganizowanych bójkach zwanych „ustawkami”.

METODY I FORMY DZIAŁANIA CHULIGANÓW Zakłócenia porządku publicznego podczas trwania meczu to pierwszy rodzaj aktywności związanej z chuligaństwem stadionowym. Kilka lat temu stanowiły one główny element omawianego zjawiska. Zakłócenia porządku publicznego na stadionie, to następujące rodzaje zachowań: przebywanie osób pod wpływem alkoholu a także spożywanie alkoholu, wulgarne okrzyki, propagowanie poglądów rasistowskich itp., bójki z policją i ochroną, bójki dwóch przeciwnych grup chuliganów i pseudokibiców, bądź to na trybunach, bądź na płycie boiska, odpalanie środków pirotechnicznych i ewentualne rzucanie nimi, palenie szalików i flag, wtargnięcia kibiców na stadion (tzw. wjazd z bramą).

METODY I FORMY DZIAŁANIA CHULIGANÓW Jeszcze w latach 90. XX wieku i na początku nowego tysiąclecia bójki z policją i starcia pomiędzy grupami chuliganów były zjawiskami dość częstymi, jednak obecnie występują raczej sporadycznie. Tzw. „zadymy” na stadionach mają obecnie miejsce przede wszystkim na stadionach klubów występujących w niższych klasach rozgrywkowych, co spowodowane jest przestarzałą infrastrukturą oraz słabym zabezpieczeniem meczu. Praktycznie na stadionach wszystkich szczebli rozgrywkowych występują natomiast pozostałe rodzaje zakłóceń porządku.

METODY I FORMY DZIAŁANIA CHULIGANÓW USTAWKA Obecnie podstawowa i najpopularniejsza forma konfrontacji chuliganów. W Polsce przyczynami upowszechnienia się „ustawki” były przede wszystkim coraz skuteczniejsze metody działania policji, co znacznie utrudniło chuligańską działalność. Umawiane spotkania są najbardziej zauważalną zmianą w ruchu hooligans w Polsce ostatnich kilkunastu lat. „Ustawka” to konfrontacja dwóch wrogich grup chuliganów polegająca na stoczeniu walki, odbywająca się w umówionym miejscu i czasie, na określonych przez strony zasadach. Zazwyczaj w „ustawce” bierze udział od kilku do kilkudziesięciu osób w jednej grupie, zdarzają się jednak spotkania bardziej liczne (tzw. banda na bandę). Jeśli chodzi o miejsce ich odbywania, to najczęściej są to różnego rodzaju polanki, parki, zaciszne miejsca niedaleko dróg czy parkingi. Wszystkie szczegóły „ustawki” są ustalane pomiędzy umawiającymi się, jednak można wyróżnić generalne zasady takie jak określona liczba uczestników, w większości przypadków walka bez niebezpiecznych narzędzi („sprzętu”), a także reguły walki, np. zakaz kopania leżącego. Ważnym aspektem ustawki są wyraźnie ustalone zasady oraz bardziej wyrównane szanse.

Metody i formy działania chuliganów USTAWKA Jeszcze kilkanaście lat temu mało prawdopodobna wydawała się wcześniej umówiona walka z pewnymi regułami, a gdy już do niej dochodziło, często jeden z rywali łamał wcześniejsze ustalenia. Dziś jest to zjawisko jak najbardziej powszechne, a jadący na wyjazd obejrzeć mecz swojej ukochanej drużyny musi liczyć się z propozycją rzuconą przez rywala. Co ciekawe, uczestnicy „ustawek” już po fakcie okazują sobie szacunek i podziękowanie za walkę, niezależnie od jej rezultatu. Jest to więc nic innego, jak okazywanie (tak jak w piłce nożnej i sporcie w ogóle) zasady fair play. Istnieją oczywiście także odstępstwa od omawianych powyżej zasad czy norm, w postaci używania noży i innych niebezpiecznych przedmiotów. Obecnie jednak większość grup chuligańskich i kibicowskich wyraża negatywne zdanie na temat walki przy użyciu tzw. sprzętu, określając je jako niehonorowe.

METODY I FORMY DZIAŁANIA CHULIGANÓW „AKCJA” Pojęcie to obejmuje takie zdarzenia, jak napaść na autokar lub pociąg, którym kibice podróżują na mecz. Ma to miejsce na terenie pomiędzy miastami. Zdarzają się także akcje polegające na patrolowaniu dróg oraz wyłapywaniu pojedynczych samochodów z kibicami wrogiego klubu, jadącymi na mecz. „WJAZD” Polega na wtargnięciu grup pseudokibiców na teren osiedli lub dzielnic zamieszkanych przez pseudokibiców konkurencyjnych drużyn. Celem tych działań jest wyrządzenie krzywdy jak największej liczbie kibiców czy chuliganów wrogiego klubu. Zachowania określane mianem „wjazdu” są spotykane przede wszystkim w miastach, w których istnieją co najmniej dwa kluby piłkarskie. Przykładami są przede wszystkim: Kraków, Warszawa, Łódź, Trójmiasto oraz cały Śląsk.

ZADANIA POLICJI W ZWALCZANIU PRZESTĘPCZOŚCI STADIONOWEJ Powołane zespoły ds. zwalczania przestępczości pseudokibiców realizują zadania między innymi przez: monitorowanie osób, wobec których orzeczono środek karny w postaci zakazu wstępu na imprezę masową, nadzór nad wymianą informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych w zakresie komórek organizacyjnych służby kryminalnej i prewencyjnej w jednostkach organizacyjnych KWP, prowadzenie postępowań przygotowawczych dotyczących przestępstw popełnianych przez pseudokibiców ujętych zarówno w kodeksie karnym jak i Ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych, opracowywanie analiz zagrożeń bezpieczeństwa dla potrzeb planowania prewencyjnego zabezpieczenia imprez masowych, udzielanie pomocy jednostkom podległym (komisariaty i posterunki Policji) w prowadzonych działaniach w zakresie rozpoznawania zagrożeń bezpieczeństwa imprez masowych w tym piłkarskich,

ZADANIA POLICJI W ZWALCZANIU PRZESTĘPCZOŚCI STADIONOWEJ opracowywania i wdrażania taktyki działania „policjantów – spotters” (przydzielonych do współpracy z klubami piłkarskimi) na terenie działania KMP, nawiązywania współpracy i wymiany informacji z przedstawicielami klubów sportowych oraz przedstawicielami stowarzyszeń kibiców, bieżącą współpracę i wymianę informacji o pseudokibicach z komórkami organizacyjnymi KWP oraz jednostek terenowych Policji na terenie kraju właściwymi do zwalczania przestępczości pseudokibiców w zależności od miejsca rozgrywania meczu oraz kategorii ligi w której rozgrywkach uczestniczą zrzeszone kluby, uczestniczenie w zabezpieczeniu przejazdów kibiców jako Zespół Monitorujący na terenie całej Polski, w zależności od miejsca rozgrywania meczu.

CZYNNOŚCI PRAWNE PODEJMOWANE PRZEZ POLICJĘ W ZWIĄZKU Z ZAKŁÓCENIAMI PORZĄDKU PUBLICZNEGO ZWIĄZANEGO Z MECZAMI PIŁKI NOŻNEJ Wybrane przestępstwa wnoszenie lub posiadanie na imprezie masowej broni, odpalanie środków pirotechnicznych lub materiałów pożarowo niebezpiecznych wtargnięcie na płytę boisk rzucanie przedmiotami mogącymi stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia lub bezpieczeństwa osób przebywających na terenie lub obiekcie, gdzie odbywa się impreza masowa, naruszenie nietykalności cielesnej pracownika służby porządkowej lub informacyjnej

Czynności prawne podejmowane przez Policję w związku z zakłóceniami porządku publicznego związanego z meczami piłki nożnej W przypadku popełnienia czynów określonych w art. 60 ust. 1 - 3, gdy sprawca używa elementu odzieży lub przedmiotu do zakrycia twarzy celem zmniejszenia prawdopodobieństwa identyfikacji – art. 60. 4 (podlega grzywnie nie mniejszej niż 240 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5). Zgodnie z art. 66. wobec sprawców przestępstw, o których mowa w art. 59 i 60 niniejszej ustawy , sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową. Wybrane wykroczenia niestosowanie się do poleceń wydawanych przez służby ochrony na podstawie regulaminu obiektu lub regulaminu imprezy masowej lub poleceń wydawanych przez funkcjonariuszy Policji wnoszenie lub posiadanie napojów alkoholowych

FAKTYCZNE SKUTKI PRAWNE JAKIE PONOSZĄ OSOBY NARUSZAJĄCE USTALONY PORZĄDEK PRAWNY PODCZAS MECZÓW PIŁKI NOŻNEJ W PORÓWNANIU ANGLII I POLSKI Anglia Kara za wbiegniecie na boisko – od 15 do 120 tyś. złotych (dla kibola), Kara za bójkę stadionową i niszczenie obiektu – od 22 tyś. w górę i dożywotni zakaz stadionowy na wszystkie mecze, Złamanie zakazu stadionowego, niestawienie się na policji – areszt, kara 4.000 zł, Kara dla klubu za niezapewnienie bezpieczeństwa – od 500.000 zł w górę, Sądy bezwzględnie karzą kiboli. Za interwencję policji na stadionie płaci klub

FAKTYCZNE SKUTKI PRAWNE JAKIE PONOSZĄ OSOBY NARUSZAJĄCE USTALONY PORZĄDEK PRAWNY PODCZAS MECZÓW PIŁKI NOŻNEJ W PORÓWNANIU ANGLII I POLSKI Polska Kara za wbiegniecie na boisko – przeważnie żadna szczególnie w meczach niższych lig, chyba że zostanie zatrzymany na miejscu i policja ukarze go w trybie mandatowym Kara za bójkę stadionową i niszczenie obiektu – w przypadku prowadzenia postępowania przygotowawczego kara po kilku miesiącach od popełnienia czynu, zakaz stadionowy (ale tylko na mecze ligowe), Złamanie zakazu stadionowego, niestawienie się na policji – teoretycznie grzywna, ograniczenie wolności, areszt, Kara dla klubu za niezapewnienie bezpieczeństwa – do 100 tyś. złotych, Sądy przeważnie uniewinniają kiboli ze względu na znikomą szkodliwość czynu, przewlekłość prowadzonych postępowań przygotowawczych ze względu na konieczność przesłuchania wielu świadków i wykonania innych czynności procesowych.

PRZYKŁADOWE, WYBRANE ZAKŁÓCENIA PORZĄDKU PUBLICZNEGO ZWIĄZANE Z MECZAMI PIŁKI NOŻNEJ W SEZONIE 2012/2013 sierpień 2012 r. – Jasło woj. podkarpackie, mecz pomiędzy Czarnymi Jasło i Karpaty Krosno, wdarcie się na boisko, zakrywanie twarzy, bójka. Po meczu w wyniku czynności procesowych ( a więc co najmniej po kilku dniach) zatrzymano 28 osób którym przedstawiono zarzuty. Wszczęto postępowanie w sprawie organizatora za niedopełnienie obowiązków w związku z imprezą; październik 2012 r. – bójka ok. 1000 kiboli Widzewa Łódź wracających z meczu w Gliwicach na dworcu PKP w Katowicach z policją która ochraniała inny pociąg z kibicami Cracovii; listopad 2012 r. – wracający z meczu Lecha Poznań kibice z Inowrocławia zatrzymali autobus w miejscowości Strzelno woj. wielkopolskie i pobili 2 niewinne osoby. Autobus zatrzymała Policja w Inowrocławiu – ustalono 2 sprawców;

Przykładowe, wybrane zakłócenia porządku publicznego związane z meczami piłki nożnej w sezonie 2012/2013 styczeń 2013 r. – ustawka w Katowicach ok. 200 kiboli z Ruchu Chorzów, GKS Katowice, Górnika Zabrze i Baniku Ostrawa,maj 2013 r. – podczas zabezpieczenia przejazdu autokarem kibiców na Śląsku doszło do starć z policjantami z Mysłowic – pobity policjant, autokar zatrzymany, maj 2013 r. – klasa A, stadion na 500 osób, OZPN w Tarnowie (podkarpackie) mecz pomiędzy zespołami Trzciana 2000 a Rabą Książnice, bójka między kibicami, brak służby porządkowej oraz osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo (uciekł z meczu), wezwano Policję, czerwiec 2013 r. – woj. śląskie, zatrzymanie pociągu celem zorganizowania ustawki pomiędzy ok. 1000 kiboli z Katowic i Chorzowa (zapobiegła Policja) czerwiec 2013 r. – mecz V ligowej Unii Oświęcim z III ligową Janiną Libiąż – widzów ok. 500. Kibole przebiegli przez boisko, przeskoczyli płot, wyłamali bramę. W starciach z policją ciężko ranny w głowę został jeden z policjantów. Zatrzymano 12 kiboli, czerwiec 2013 r. – atak grupy ok. 20 kiboli GKS-u Tychy wracających z meczu na policjantów na dworcu kolejowym. Zatrzymany 1 sprawca raniony w wyniku strzału z broni gładko lufowej, czerwiec 2013 r. – ustawka w Bolimowskim Parku Krajobrazowym (k. Łodzi) zatrzymano 15 samochodów i ok. 40 mężczyzn w barwach ŁKS Łódź,

PRZYKŁADOWE, WYBRANE ZAKŁÓCENIA PORZĄDKU PUBLICZNEGO ZWIĄZANE Z MECZAMI PIŁKI NOŻNEJ W SEZONIE 2012/2013 Jeżeli chodzi o udział płockich kibiców w takich zdarzeniach, to Policja odnotowuje takie przypadki, a największym z nich było zatrzymanie we wrześniu 2008 roku 27 kiboli w tym 22 z Płocka podczas meczu Floty Świnoujście i Wisły Płock. Konsekwencjami tego były kary od 2 do 4 lat zakazów stadionowych, grzywny w wysokości 1-3 tyś złotych, ograniczenia wolności, prace społeczne i w 1 przypadku 20 dniowy areszt.

Podsumowanie Tak jak przedstawiono w powyższym materiale terroryzm i bandytyzm stadionowy nie dotyczy tylko klubów występujących w wyższych kategoriach rozgrywek ale również przenosi się na „lokalne podwórka”. Miejscowi kibice chcący zaistnieć w środowisku, mogą dążyć do sprowokowania zachowań niezgodnych z przepisami obowiązującymi na danym stadionie. Przez to obowiązek zagwarantowania bezpieczeństwa na imprezach nie masowych a w szczególności meczach piłkarskich, spoczywa na organizatorach a dopiero przy zakłóceniu porządku wymykającemu się spod kontroli spoczywa na Policji. Za interwencję policji na stadionie, ochronę przejazdu i przemarszu kibiców płacą podatnicy.

Podsumowanie Według danych opublikowanych przez Komendę Główną Policji w okresie sierpień 2012 do czerwca 2013r (sezon ligowy 2012/2013) Policja zabezpieczała łącznie 1436 meczów w tym 307 podwyższonego ryzyka. W działania te zaangażowanych było 202.644 policjantów a przy przejazdach 54.962 policjantów. Łączne koszty związane z zabezpieczeniem meczów które ponieśli podatnicy wyniosły 34.040.032 zł przy czym koszty zabezpieczenia meczów pochłonęły kwotę 29.456.046 zł i koszty zabezpieczenia przejazdów 4.583.986 zł. Odnotowano 250 incydentów w tym 100 na meczach ekstraklasy. Zatrzymano 658 osób. Najczęstszymi naruszeniami porządku publicznego było: łamanie regulaminu (np. wejście bez biletu), wnoszenie i używanie materiałów pirotechnicznych, naruszenie nietykalności cielesnej służb organizatora imprezy, bójki i pobicia, spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, niszczenie mienia, kradzieże i używanie słów wulgarnych.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.