ZAWODY PRZYSZŁOŚCI. CZY I GDZIE WARTO STUDIOWAĆ? Zawarte informacje opracowano na podstawie danych Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku

Sytuacja młodzieży na rynku pracy w Polsce i w woj. podlaskim. Demograficzne uwarunkowania rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce. Obszary intensywnego powstawania nowych zawodów. Prognozy popyty na prace w Polsce.

Bezrobotni wg wieku w woj. podlaskim (stan na 31.12.2003 r.)

Bezrobotni wg wykształcenia w woj. podlaskim (stan na 31.12.2003 r.)

Uwarunkowania demograficzne rynku pracy w Polsce Prognoza demograficzna do 2030 roku

Prognoza ludności Polski do 2030 roku Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem 38218531 38191908 38160130 38123329 37899229 37625883 37228846 36598015 35692989 0- 2 1091572 1065464 1049823 1039896 1013171 1025884 963629 834882 716900 3- 6 1607402 1556492 1511242 1471666 1373672 1351888 1354936 1238843 1062848 7-12 2977614 2854170 2725449 2611470 2211869 2062997 2033191 2023747 1853651 13-15 1712299 1676198 1639331 1587875 1269567 1087607 1024337 1011447 1010543 16-18 1953728 1856408 1766346 1705939 1443845 1171620 1042634 1014282 1019280 19-24 3889871 3943997 3961637 3924817 3367326 2809631 2308268 2065859 2007771 0-17 8663685 8350643 8079440 7835137 6810932 6296334 6069586 5784151 5325138 18-59/64 23789807 24036030 24233969 24402829 24657705 23861310 22619593 21559644 20770863 18-44 15257042 15261961 15248853 15240893 15311867 15037325 14077957 12672183 11074325 45-59/64 8532765 8774069 8985116 9161936 9345838 8823985 8541636 8887461 9696538 60+/65+ 5765039 5805235 5846721 5885363 6430592 7468239 8539667 9254220 9596988

Struktura ludności Polski w latach 2002-2030 (w %) Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 0- 2 2,9 2,8 2,7 2,6 2,3 2,0 3- 6 4,2 4,1 4,0 3,9 3,6 3,4 3,0 7-12 7,8 7,5 7,1 6,9 5,8 5,5 5,2 13-15 4,5 4,4 4,3 3,3 16-18 5,1 4,9 4,6 3,8 3,1 19-24 10,2 10,3 10,4 8,9 6,2 5,6 0-17 22,7 21,9 21,2 20,6 18,0 16,7 16,3 15,8 14,9 18-59/64 62,2 62,9 63,5 64,0 65,1 63,4 60,8 58,9 58,2 18-44 39,9 40,0 40,4 37,8 34,6 31,0 45-59/64 22,3 23,0 23,5 24,0 24,7 22,9 24,3 27,2 60+/65+ 15,1 15,2 15,3 15,4 17,0 19,8 25,3 26,9

Dynamika zmiany liczby ludności Polski do 2030 roku (2002 r.=100) Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem 100,0 99,9 99,8 99,2 98,4 97,4 95,8 93,4 0- 2 97,6 96,2 95,3 92,8 94,0 88,3 76,5 65,7 3- 6 96,8 91,6 85,5 84,1 84,3 77,1 66,1 7-12 95,9 91,5 87,7 74,3 69,3 68,3 68,0 62,3 13-15 97,9 95,7 92,7 74,1 63,5 59,8 59,1 59,0 16-18 95,0 90,4 87,3 73,9 60,0 53,4 51,9 52,2 19-24 101,4 101,8 100,9 86,6 72,2 59,3 53,1 51,6 0-17 96,4 93,3 78,6 72,7 70,1 66,8 61,5 18-59/64 101,0 101,9 102,6 103,6 100,3 95,1 90,6 18-44 100,4 98,6 92,3 83,1 72,6 45-59/64 102,8 105,3 107,4 109,5 103,4 100,1 104,2 113,6 60+/65+ 100,7 102,1 111,5 129,5 148,1 160,5 166,5

Zmiana liczby ludności Polski w latach 2003-2030 w stosunku do 2002 r. Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem x -26623 -58401 -95202 -319302 -592648 -989685 -1620516 -2525542 0- 2 -26108 -41749 -51676 -78401 -65688 -127943 -256690 -374672 3- 6 -50910 -96160 -135736 -233730 -255514 -252466 -368559 -544554 7-12 -123444 -252165 -366144 -765745 -914617 -944423 -953867 -1123963 13-15 -36101 -72968 -124424 -442732 -624692 -687962 -700852 -701756 16-18 -97320 -187382 -247789 -509883 -782108 -911094 -939446 -934448 19-24 54126 71766 34946 -522545 -1080240 -1581603 -1824012 -1882100 0-17 -313042 -584245 -828548 -1852753 -2367351 -2594099 -2879534 -3338547 18-59/64 246223 444162 613022 867898 71503 -1170214 -2230163 -3018944 18-44 4919 -8189 -16149 54825 -219717 -1179085 -2584859 -4182717 45-59/64 241304 452351 629171 813073 291220 8871 354696 1163773 60+/65+ 40196 81682 120324 665553 1703200 2774628 3489181 3831949

Prognoza ludności woj. podlaskiego do 2030 roku Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem 1207704 1205471 1203254 1201039 1189897 1178902 1165466 1145786 1118370 0- 2 34598 33613 33039 32593 32193 33475 31927 27414 22875 3- 6 52899 50434 48257 46551 43004 43063 44189 40740 34441 7-12 101828 97138 92167 87546 69747 64200 64285 65476 60468 13-15 58936 57649 56250 54424 42217 33953 31788 32004 32628 16-18 65942 63230 60486 58515 49086 37859 32405 31537 32485 19-24 117972 121261 124007 125306 112441 92629 72378 62693 61308 0-17 291640 279759 269316 259745 219155 199257 193678 186649 172156 18-59/64 719040 727317 734864 741347 761046 749394 712901 673683 643174 18-44 477982 478912 479234 479051 481084 470940 441533 401204 349437 45-59/64 241058 248405 255630 262296 279962 278454 271368 272479 293737 60+/65+ 197024 198395 199074 199947 209696 230251 258887 285454 303040

Struktura ludności woj. podlaskiego do 2030 roku (%) Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 0- 2 2,9 2,8 2,7 2,4 2,0 3- 6 4,4 4,2 4,0 3,9 3,6 3,7 3,8 3,1 7-12 8,4 8,1 7,7 7,3 5,9 5,4 5,5 5,7 13-15 4,9 4,8 4,7 4,5 3,5 16-18 5,2 5,0 4,1 3,2 19-24 9,8 10,1 10,3 10,4 9,4 7,9 6,2 0-17 24,1 23,2 22,4 21,6 18,4 16,9 16,6 16,3 15,4 18-59/64 59,5 60,3 61,1 61,7 64,0 63,6 61,2 58,8 57,5 18-44 39,6 39,7 39,8 39,9 40,4 37,9 35,0 31,2 45-59/64 20,0 20,6 21,2 21,8 23,5 23,6 23,3 23,8 26,3 60+/65+ 16,5 17,6 19,5 22,2 24,9 27,1

Dynamika zmiany liczby ludności woj. podlaskiego do 2030 roku (2002 r Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem 100,0 99,8 99,6 99,4 98,5 97,6 96,5 94,9 92,6 0- 2 97,2 95,5 94,2 93,0 96,8 92,3 79,2 66,1 3- 6 95,3 91,2 88,0 81,3 81,4 83,5 77,0 65,1 7-12 95,4 90,5 86,0 68,5 63,0 63,1 64,3 59,4 13-15 97,8 71,6 57,6 53,9 54,3 55,4 16-18 95,9 91,7 88,7 74,4 57,4 49,1 47,8 49,3 19-24 102,8 105,1 106,2 78,5 61,4 53,1 52,0 0-17 89,1 75,1 68,3 66,4 64,0 59,0 18-59/64 101,2 102,2 103,1 105,8 104,2 99,1 93,7 89,4 18-44 100,2 100,3 100,6 92,4 83,9 73,1 45-59/64 103,0 106,0 108,8 116,1 115,5 112,6 113,0 121,9 60+/65+ 100,7 101,0 101,5 106,4 116,9 131,4 144,9 153,8

Zmiana liczby ludności woj. podlaskiego w stosunku do 2002 r. Grupa wieku 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Ogółem x -2233 -4450 -6665 -17807 -28802 -42238 -61918 -89334 0- 2 -985 -1559 -2005 -2405 -1123 -2671 -7184 -11723 3- 6 -2465 -4642 -6348 -9895 -9836 -8710 -12159 -18458 7-12 -4690 -9661 -14282 -32081 -37628 -37543 -36352 -41360 13-15 -1287 -2686 -4512 -16719 -24983 -27148 -26932 -26308 16-18 -2712 -5456 -7427 -16856 -28083 -33537 -34405 -33457 19-24 3289 6035 7334 -5531 -25343 -45594 -55279 -56664 0-17 -11881 -22324 -31895 -72485 -92383 -97962 -104991 -119484 18-59/64 8277 15824 22307 42006 30354 -6139 -45357 -75866 18-44 930 1252 1069 3102 -7042 -36449 -76778 -128545 45-59/64 7347 14572 21238 38904 37396 30310 31421 52679 60+/65+ 1371 2050 2923 12672 33227 61863 88430 106016

OBSZARY INTENSYWNEGO POWSTAWANIA NOWYCH ZAWODÓW Na podstawie analizy współczesnej gospodarki rynkowej i tendencji rozwoju nowych technologii można zidentyfikować dziewięć obszarów, w których intensywnie powstają nowe zastosowania pracy i zapotrzebowania na nowe kwalifikacje:

Obszary intensywnego powstawania zawodów obszar informatyki, telekomunikacji, Internetu i technologii informacyjnych, obszar biotechnologii i jej zastosowań, obszar ochrony środowiska, obszar eksploatacji morza i dna morskiego, obszar obsługi procesów integracji regionalnej, obszar nowoczesnych operacji finansowych oraz elektronicznej bankowości i handlu elektronicznego, obszar ochrony zdrowia, kształtowania postaw prozdrowotnych, domowej opieki zdrowotnej nad ludźmi starymi, obszar informacji kultury popularnej i przemysłu rozrywkowego, obszar edukacji.

Obszar informatyki, telekomunikacji, Internetu i technologii informacyjnych to najbardziej dynamicznie rozwijająca się sfera gospodarki ze względu na to, że nastąpiła: informatyzacja procesów produkcyjnych i usługowych, komputeryzacja gospodarstw domowych, rozwój ruchomej telekomunikacji (telefony komórkowe).

Obszar informatyki, telekomunikacji, Internetu i technologii informacyjnych cd. ocenia się, że w roku 2010 wystąpi deficyt informatyków w UE rzędu 210 tys., z tego ponad 100 tys. w samych Niemczech, a także w krajach południowej Europy (Hiszpania, Portugalia, Grecja), a w Japonii – 50 tys., USA – 80 tys.; stwarza to szanse na wykorzystanie międzynarodowej koniunktury dla niektórych zawodów.

Nowe zawody informatyczne Administrator systemów komputerowych, Specjalista od sieci komputerowych, Programista, Grafik komputerowy, Analityk systemu, Doradca systemów komputerowych.

Obszar biotechnologii i jej zastosowań to druga dziedzina o szczególnie wysokiej dynamice zatrudnienia; w roku 2000 w przemyśle biotechnologii na świecie pracowało już 150 tys. osób, w celu likwidacji opóźnienia Europy pod tym względem przyspieszenie rozwoju biotechnologii należy do strategicznych celów UE (zakłada się 5-krotny wzrost produkcji w tej dziedzinie do 2005 r.). Aktualnie brakuje ok. 10 tys. tej kategorii pracowników w UE; podobnie w Japonii, gdzie przewiduje się wzrost zatrudnienia z 30 tys. do 150 tys. w 2010 roku.

Nowe procesy i zjawiska klonowanie organizmów, tworzenie organizmów o zadanych cechach jakościowych, transgeniczne uprawy, banki genów.

Nowe zawody Biotechnolog, Bioinżynier genetyczny, Inżynier bioprocesowy, Bioinżynier komórkowy i tkankowy, Biotechnolog środowiska, Biotechnolog białka, Biotechnolog farmaceutyczny Biotechnolog chemiczny. Wymagania kwalifikacyjne: wyższe uniwersyteckie lub politechniczne kierunek biotechnologia, wyższe na akademiach medycznych - kierunek farmacja

Obszar ochrony środowiska dział o bardzo wysokim tempie wzrostu zatrudnienia we wszystkich krajach; dotyczy różnego rodzaju usług na rzecz środowiska: produkcji urządzeń i materiałów, edukacji, konsultacji, promocji, informacji, współpracy międzynarodowej, zarządzania.

Nowe zawody Inspektor ochrony środowiska, Strażnik ochrony środowiska, Edukator ekologiczny, Ekspert, doradca ekologiczny, Inżynier ochrony środowiska, Architekt ochrony środowiska, Pielęgniarz drzew (treeworker). Szybki wzrost zatrudnienia będzie dotyczył zwłaszcza: inżynierów i robotników oczyszczalni ścieków i spalarni śmieci oraz technologów recyklingu.

Obszar eksploatacji morza i dna morskiego eksploatację dna morskiego (jeśli chodzi o surowce z dna morskiego i podwodnych źródeł ropy i gazu) przewiduje się dopiero po 2010 roku; przykładowo w Japonii prognozowany jest wzrost zatrudnienia w tym dziale z 590 tys. do 800 tys. w 2010 roku (o 36%).

Nowe zawody Nurek głębinowy, Technolog zasobów morza.

Obszar obsługi procesów integracji regionalnej jest to dziedzina o dynamicznym wzroście zatrudnienia; w UE zatrudnienie w Brukseli oraz jej agendach ocenia się łącznie na 22 tys. osób, a po rozszerzeniu UE należy oczekiwać dalszego wzrostu; zapotrzebowanie to odnosi się do pracowników o najwyższych kwalifikacjach, łącznie ze znajomością języków obcych; dotyczy to także tzw. oficerów (specjalistów) unijnych którzy np. w Polsce będą pracować w każdym powiecie.

Obszar nowoczesnych operacji finansowych oraz elektronicznej bankowości i handlu elektronicznego Wzrost zatrudnienia w tym obszarze wynika z: rosnącego znaczenia produktów elektronicznych w pakiecie produktów (usług) bankowych, co będzie rodziło zapotrzebowanie na określone kwalifikacje pracowników, którzy będą je sprzedawali; tradycyjne kanały sprzedaży produktów (usług bankowych bazujące na sieci placówek bankowych będą wspierane przez elektroniczne kanały dystrybucji (home banking, phone banking, Internet itp.), co będzie rodziło zapotrzebowanie na kwalifikacje związane z budowaniem tych kanałów, ich obsługa i konserwacją; dotychczasowy podział rynku usług finansowych będzie ulegał zatarciu; nastąpi integracja np. produktów bankowych i ubezpieczeniowych; dynamicznego rozwoju handlu elektronicznego.

Nowe zawody Analityk gospodarczy, Doradca inwestycyjny, Zarządca funduszu, Doradca przy tworzeniu nowych firm, Rzeczoznawca, Makler ubezpieczeniowy, Handlowiec zagraniczny, Handlowiec motoryzacyjny, Handlowiec on-line.

Obszar ochrony zdrowia, kształtowania postaw prozdrowotnych, domowej opieki zdrowotnej nad ludźmi starymi pod wpływem procesu starzenia się i nowych technologii leczenia zatrudnienie w całej służbie zdrowia będzie szybko wzrastać; wzrost będzie dotyczył w szczególności: domowej służby zdrowia, pracowników opieki społecznej, pracowników opieki osobistej i domowej, pracowników fizyko-terapeutycznych, dyplomowanych pielęgniarek, pomocy pielęgniarskiej itp.; szybko wzrośnie zatrudnienie w fitness klubach, salonach piękności i instytucjach zdrowia, co stanowi obszar pośredni pomiędzy ochrona zdrowia a usługami osobistymi.

Obszar informacji, kultury popularnej i przemysłu rozrywkowego w tym obszarze najwyższym tempem wzrostu charakteryzuje się zatrudnienie w działach służących zagospodarowaniu czasu wolnego od pracy, zwłaszcza w: przemyśle rozrywkowym (estradowym), w parkach rozrywki (zarówno parkach wypoczynkowych, jak i disneyowskich oraz ogrodach zoologicznych), w środkach masowego przekazu, zwłaszcza w telewizji.

Obszar edukacji Rozwój technologii informacyjnych, a zwłaszcza Internetu, wprowadza nową jakość w kształceniu nowych metod pedagogiczno-dydaktycznych. W konsekwencji powstają nowe zawody, takie jak: teletutor, czyli opiekun grupy studentów (uczestników wirtualnej edukacji), którzy się nie znają, a współpracują ze sobą np. realizując wspólne zadania; specjalista ds. nowych technologii dydaktycznych, wspomagający uczestników procesu dydaktycznego, broker dydaktyczny (edukacyjny), który wybiera dla klienta najbardziej odpowiednie oferty edukacyjne.

Obszar edukacji cd. Intensywny rozwój szkolenia zawodowego osób dorosłych w systemie pozaszkolnym zrodził też zapotrzebowanie na takie zawody, jak: trener/szkoleniowiec, menedżer programów szkoleniowych. Konieczność zmiany zawodu w okresie aktywności zawodowej zwiększa również popyt na specjalistów ds. poradnictwa zawodowego.

Prognoza popytu na pracę według kwalifikacji według Międzyresortowego Zespołu do Prognozowania Popytu na Pracę w Polsce do 2005 i 2010 roku

Największy przyrost zapotrzebowania na główne grupy zawodów do 2005 roku Symbol wg PKD Zawód Przyrost popytu do 2005 roku w stosunku do roku 2000 (w tys. osób) (w %) 213 Informatycy 74 +103 241 Specjaliści do spraw biznesu 51 +19 24103 w tym: zarządzania i marketingu 50 +42 341 Pracownicy do spraw finansowych i handlu 44 +24 232 Nauczyciele nauczania ponad podstawowego 28 +7 322 Średni personel ochrony zdrowia (poza pielęgniarkami) +30 312 Techniczny personel obsługi komputerów +47 512 Pracownicy usług domowych i gastronomicznych 26 +14 514 Pozostali pracownicy usług osobistych +59 421 Pracownicy obrotu pieniężnego 24 +15 913 Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki 23 +6 516 Pracownicy usług ochrony 22 +10

Przyrost popytu do 2005 roku w stosunku do roku 2000 cd. cd. Symbol wg PKD Zawód Przyrost popytu do 2005 roku w stosunku do roku 2000 (w tys. osób) (w %) 914 Gospodarze i obsługa budynków 21 +55 343 Średni personel biurowy 19 +4 342 Agenci pomagający w działalności gospodarczej 13 +29 242 Prawnicy +25 214 Architekci i inżynierowie 12 +8 121 Dyrektorzy, prezesi i zastępcy +11 231 Nauczyciele szkół wyższych +19 414 Pracownicy bibliotek i archiwów 11 412 Specjaliści do spraw finansowych i statystycznych 9 +3 222 Specjaliści ochrony zdrowia +7 713 Robotnicy robót wykończeniowych w budownictwie 8 823 Operatorzy maszyn do gumy i tworzyw 6 419 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 24401 Ekonomiści +15

Zawody o najniższych ilościach popytu do 2005 roku Zawód Przyrost popytu w tys. osób Górnicy i pokrewni -50.594 Robotnicy pomocniczy transportu i tragarze -11.425 Maszyniści kolejowi, dyżurni ruchu i pokr. -12.197 Robotnicy prod. wyrobów włókienniczych -29.843 Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i pokrewni -8.605 Operatorzy maszyn i urządzeń do prod. wyr. włók, futrz. i skórz. -8.269 Operatorzy maszyn i urządzeń hutniczych i pokrewni -7.183 Robotnicy pomocniczy w kopalniach i kamien. -4.822 Technicy górnicy, wiertnicy i pokrewni -4.160 Hodowcy zwierząt i pokrewni -4.078 Robotnicy obróbki skóry -5.674 Robotnicy leśni -2.432 Rybacy -1.276 Technicy hutnictwa i pokrewni -1.085 Robotnicy pomoc. w rolnictwie, rybołów. i pokrewni -1.774 Elektroenergetycy i pokrewni -1.846 Oper. pomp, uzdat. wody, oczysz. ścieków -3.482 Rolnicy upraw polowych -593 Technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni -2.944 Rolnicy produkcji roślinnej i ogrodnicy -835

Zawody o największym wzroście popytu do 2010 roku Zawód Przyrost popytu w tys. osób Wzrost zatrudnienia w stosunku do 2000 roku Informatycy 165 228 Pracownicy do spraw finansowych i handlowych 146 79 Specjaliści do spraw biznesu 144 56 Techniczny personel obsługi komputerów 113 195 Sprzedawcy i demonstratorzy 112 11 Kierownicy małych i średnich zakładów 92 18 Pracownicy usług ochrony 87 40 Kierowcy pojazdów silnikowych 83 14 Nauczyciele akademiccy 64 17 Średni personel biurowy 63 Agenci biur pomagający w prowadzeniu działalności gosp. i pośrednicy handlowi 122 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 51 Pracownicy obrotu pieniężnego 46 29

Zawody o największym wzroście popytu do 2010 roku cd. Zawód Przyrost popytu w tys. osób Wzrost zatrudnienia w stosunku do 2000 roku Robotnicy budowlani robót wykończeniowych 42 24 Pracownicy usług domowych i gastronomicznych 35 19 Pracownicy do spraw finansowych i statystycznych 32 12 Robotnicy w przetwórstwie spożywczym 31 18 Sekretarki i operatorzy maszyn biurowych 29 30 Architekci, inżynierowie i pokrewni 28 Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji 25 10 Pozostali pracownicy usług osobistych 21 49 Kierownicy wew. jednostek organizacyjnych działalności podstawowej 15 Urzędnicy państwowi do spraw podatków, ceł i pokrewni 17 39 Pracownicy opieki osobistej i pokrewni

Zawody o największym spadku popytu do 2010 roku Zawód Przyrost popytu w tys. osób Przyrost zapotrzebowania w stosunku do 2000 roku Rolnicy upraw polowych i produkcji zwierzęcej -418 -13 Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby -158 -46 Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki -51 Rolnicy produkcji roślinnej i ogrodnicy -48 -11 Hodowcy zwierząt i pokrewni -34 -42 Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni -30 -10 Formierze, odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy, konstruktorzy metal. I pokrewni -24 -17 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle przetwórczym -20 Górnicy i robotnicy obróbki kamienia -12 -14 Robotnicy obróbki skóry -29

Zawody o największym spadku popytu do 2010 roku cd. Zawód Przyrost popytu w tys. osób Przyrost zapotrzebowania w stosunku do 2000 roku Maszyniści kolejowi, dyżurni ruchu i pokrewni -8 -12 Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni -7 -11 Robotnicy leśni -5 -25 Robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie -4 Technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni Wyżsi urzędnicy -3 -26 Operatorzy maszyn i urządzeń hutniczych i pokrewni -2 -9 Monterzy Operatorzy samojezdnych maszyn rolniczych i pokrewni Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i pokrewni -1 -6 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z metali i minerałów Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych Operatorzy maszyn do przetwórstwa żywności i produktów pokrewnych Marynarze i pokrewni

Zawody zakwalifikowane do grupy nowoczesnych (związane są bezpośrednio z funkcjonowaniem nowoczesnej gospodarki rynkowej i nowoczesnymi technologiami) Kierownicy małych i średnich zakładów pracy, Matematycy, statystycy i pokrewni, Informatycy, Architekci, inżynierowie i pokrewni, Specjaliści do spraw biznesu, Ekonomiści, Prawnicy, Techniczny personel obsługi komputerów, Operatorzy sprzętu optycznego i elektronicznego, Pracownicy do spraw finansowych i handlowych, Średni personel biurowy, Urzędnicy państwowi do spraw podatków, ceł i pokrewni, Sekretarki i operatorzy maszyn biurowych, Pracownicy obrotu pieniężnego, Pracownicy usług ochrony, Operatorzy zautomatyzowanych linii produkcyjnych i robotów przemysłowych w przemyśle elektromaszynowym, Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, Zagospodarowanie odpadów (ochrona środowiska).

Przyszłość nowych zawodów w Polsce Czynniki determinujące zapotrzebowanie na nowe zawody: ograniczenia budżetowe, zwłaszcza w takich sferach jak: ochrona zdrowia, kultura, rozrywka, opieka domowa lub w zakładach opieki (o charakterze medycznym), skala nakładów na naukę i edukację, poziom zamożności w społeczeństwie, przeciętna długość życia, w obszarze biotechnologii zależy od krajowych osiągnięć naukowych i ich praktycznego zastosowania, dopuszczalności prawnej wykorzystania biotechnologii oraz skali popytu na wciąż drogie produkty tego rodzaju procesów technologicznych.

Zawody o największej dynamice wzrostu w USA i w Niemczech w prognozach na lata 2006 i 2010