BEZPIECZEŃSTWO OBROTU GOTÓWKOWEGO Marcin Ostrzycki – Prezes Zarządu Brink’s C.L. Polska

Rozliczenia pieniężne Rozliczenia gotówkowe Rozliczenia pieniężne Rozliczenia bezgotówkowe Rozliczenia pieniężne, w zakres których wchodzą obrót gotówkowy i bezgotówkowy, to świadome oraz zgodne z przepisami obowiązującego prawa, przemieszczanie zasobów pieniężnych w postaci strumieni pieniężnych pomiędzy osobami prawnymi i fizycznymi.

Rozliczenia pieniężne Rozliczenia gotówkowe obiegowych znaków pieniężnych czeków gotówkowych polegają na wręczeniu są dokonywane za pośrednictwem przekazu pocztowego pobrania pocztowego przekazu bankowego

Pieniądz gotówkowy w obiegu W latach 2001-2005 ilość i wartość pieniądza gotówkowego w obiegu systematycznie wzrastała. We wrześniu 2006 wartość obiegu gotówkowego wynosiła 71,5 mld zł. * Stan na 31 grudnia Źródło: dane NBP. Rok* Wartość w mld zł Zmiana w % 2000 38,6 - 2001 43,1 11,7 2002 46,7 8,4 2003 54,2 16,1 2004 55,9 3,1 2005 62,6 12,0

Uczestnicy obrotu gotówkowego Osoby fizyczne Podmioty gospodarcze NBP Banki, ubezpieczyciele podmioty niebankowe Outsourcing Firmy konwojujące wartości pieniężne i procesujące

Powiązania pomiędzy uczestnikami obrotu gotówkowego Podmioty gospodarcze Banki Bankomaty Wrzutnie nocne, trezory Zasilenia, odsilenia oddziałowe Wypłata wynagrodzeń Kasy Liczarnie Dokonywanie płatności Transport przeliczonych wartości Transporty Osoby fizyczne Firmy outsourcingowe Przepisy ustawowe Kontrole NBP/ KNB/ MSWiA

Outsourcing Outsourcing pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach siedemdziesiątych i dotyczył głównie dziedzin technicznych. Aktualnie stosowany jest na całym świecie, zaś definiowany jest jako system usług zewnętrznych zlecanych przez firmy szukające nowoczesnych rozwiązań w celu: obniżenia kosztów działalności, zwiększenia własnej konkurencyjności, zwiększenia zdolności reagowania na zmieniające się wymagania na rynku, poprawę jakości usług, optymalizację inwestycji.

Outsourcing Outsourcing stosowany jest również w bankowości. Analiza przeprowadzonej przez GINB w czerwcu 2001 ankiety wykazała, że 84 % wszystkich banków wykorzystuje zasoby podmiotów zewnętrznych w prowadzonej działalności. Przeprowadzone badania pozwoliły również na zidentyfikowanie czynności, których wykonywanie banki powierzały podmiotom zewnętrznym. Wśród nich banki najczęściej wymieniały: pośrednictwo w sprzedaży produktów, przetwarzanie danych banku, administrowanie kredytami, obsługę płatności w obrocie z zagranicą, obsługę środków pieniężnych, transport wartości pieniężnych i inne. Z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej, tj. 1 maja 2004 r. weszły w życie przepisy zmieniające ustawę – Prawo bankowe, które regulują outsourcing.

Profity płynące z outsourcingu Zmniejszenie narażenia na ryzyko odstraszanie przestępców, ograniczanie kradzieży wewnętrznych, Zwiększanie wydajności zwolnienie personelu od przewozu i licznych procedur ochrony gotówki, poczucie bezpieczeństwa pracowników, Oszczędność środków pieniężnych outsourcing ogranicza uzależnienie od kosztownych wewnętrznych procedur zarządzania ryzykiem, Poprawa obsługi klienta ochrona klientów i ich pieniędzy przeniesienie ryzyka i odpowiedzialności związanej z transportem gotówki na firmę zewnętrzną

Bezpieczeństwo obrotu gotówkowego Bezpieczeństwo obrotu gotówkowego należy rozpatrywać w zależności od podmiotu w nim uczestniczącego: Narodowy Bank Polski – dba o: kreowanie polityki pieniężnej w kraju, właściwą emisję znaków pieniężnych, zapewnienie prawnych podstaw dotyczących rozliczeń pieniężnych, Przeciwdziałanie przestępstwom związanym z obrotem gotówkowym, Nadzór bankowy – zapewnia: - stabilność sektora bankowego, - bezpieczeństwo depozytów zgromadzonych w bankach, MSW i A: - wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustawy o ochronie osób i mienia, - ustala warunki i zasady transportowania i przechowywania wartości, - nadzoruje i kontroluje przestrzeganie przepisów,

Bezpieczeństwo obrotu gotówkowego Banki – czuwają nad: ochroną i poprawnym rozliczaniem posiadanych środków pieniężnych, poprawnym rozliczaniem środków pieniężnych zgromadzonych u outsourcerów, zapewnieniem - zgodnie z oczekiwaniami rynkowymi - odpowiedniego dostępu do znaków pieniężnych, Firmy outsourcingowe – muszą zadbać o: bezpieczeństwo podległych im sortowni i liczarni, prawidłowe rozliczanie otrzymywanych środków pieniężnych, właściwą logistykę transportów wartości pieniężnych, ochronę transportów przewożących wartości pieniężnych, Osobą fizycznym zależy na: bezpieczeństwie posiadanych środków pieniężnych oraz przeprowadzanych różnorodnych operacji gotówkowych, dostępności do środków pieniężnych poprzez bankomaty, kasy banków, kasy przedsiębiorstw, Podmioty gospodarcze– zainteresowane są: prawidłowym i bezpiecznym rozliczaniem środków pieniężnych.

Outsourcer a bezpieczeństwo obrotu gotówkowego Z punktu widzenia firm outsourcingowych, bezpieczeństwo obrotu gotówkowego sprowadza się do zapewnienia: ochrony miejsc przetwarzania i przechowywania wartości pieniężnych (centr obsługi gotówki), ochrony transportów, prawidłowej polityki personalnej, prawidłowego i niezawodnego ubezpieczenia ryzyk związanych z obrotem gotówkowym.

Zabezpieczenia C.O.G. W skład elementów zabezpieczenia miejsca przetwarzania i przechowywania wartości pieniężnych wchodzą: zabezpieczenia pomieszczeń: mechaniczne (śluzy, skarbce), ochrona fizyczna, systemy alarmowe wraz z załogami interwencyjnymi zabezpieczenia sieci informatycznych poprzez: – połączenia szyfrowane IPSEC, – ochrona sieci sprzętowym firewall, – bezpieczny back up przechowywanych danych.

Zabezpieczenia C.O.G. Szczegółowe zasady i wymagania jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych są określone przez Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października 1998 r. W rozporządzeniu dokonano m.in.. podziału pomieszczeń w zależności od odporności na włamanie (wyrażonej w jednostkach oporowych „RU”) oraz ze względu na limit przechowywanych wartości pieniężnych (wyrażony w jednostkach obliczeniowych). W zakresie zabezpieczenia technicznego do przechowywania wartości pieniężnych przedsiębiorcy wykorzystują pomieszczenia lub urządzenia o odpowiedniej klasie odporności na włamanie.

poniżej 30 poniżej 50 - I 30 50 II 80 III 120 IV 180 V 270 8 15 VI 400 Klasa odporności na włamanie pomieszczeń Minimalna wartość odporności na włamanie (RU) Dopuszczalny limit wartości pieniężnych przechowywanych w pomieszczeniach Dostęp częściowy całkowity Pomieszczenia nie chronione systemem alarmowym lub chronione systemem alarmowym klasy niższej od SA3 Pomieszczenia chronione systemem alarmowym klasy co najmniej SA3 poniżej 30 poniżej 50 - I 30 50 II 80 III 120 IV 180 V 270 8 15 VI 400 12 20 VII 600 16 VIII 550 825 40 IX 700 1050 60 X 900 1350 100 XI 2000 bez ograniczenia XII 3000 XIII 4500

Zabezpieczenia C.O.G. Systemy Sygnalizacji Włamań i Napadu wg klas: systemy klasy SA1 – mają zastosowanie w obiektach o małym ryzyku szkód oraz w pomieszczeniach mieszkalnych położonych z dala od tras natężonego ruchu ulicznego, systemy klasy SA2 – stosuje się do zabezpieczania obiektów o średnim ryzyku szkód oraz innych obiektów, systemy klasy SA3 – mają zastosowanie w obiektach o dużym ryzyku szkód, systemy klasy SA4 – muszą być stosowane w obiektach o bardzo dużym ryzyku szkód, przykłady zastosowań: wytwórnia papierów wartościowych, mennice, skarbce banków, placówki dyplomatyczne na terenie obcych państw, obiekty o specjalnych wymaganiach

Rodzaje systemów alarmowych

Transport wartości Niezbędnym elementem prawidłowego obrotu gotówkowego jest m. in. właściwie prowadzona logistyka transportów wartości pieniężnych. Bezpieczne i pewne zarządzanie ryzykiem związanym z odbiorem, transportem i dostarczaniem gotówki należy do podstawowych wymogów, które muszą spełnić firmy z branży C.I.T.. Spełnienie tych wymagań uzależnione jest od stosowania zaawansowanych technologii, wdrożonych procedur bezpieczeństwa oraz zaangażowania właściwych środków zabezpieczenia technicznego.

Transport wartości a środowisko prawne Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia jest reglamentowane i wymaga uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia tych usług. Koncesje na prowadzenie takiej działalności przyznaje Minister spraw Wewnętrznych i Administracji. Jest on organem koncesyjnym, czyli właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia oraz cofnięcia koncesji.

Transport wartości a środowisko prawne Realizacja transportów wartości, operacyjnie wykonywana jest przez Zespoły Konwojowe obsługiwane przez konwojentów wyposażonych w broń i środki łączności w sposób zgodny z przepisami ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 114, poz. 740) i rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października 1998 r., w sprawie szczegółowych zasad i wymagań jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorstwa i inne jednostki organizacyjne.

Regulacje prawne

Polityka personalna Pracownicy są tym najważniejszym i najwrażliwszym ogniwem. Prowadząc prawidłową politykę personalną firmy kładą nacisk na: prawidłowy dobór kadry menadżerskiej i pracowniczej, specjalistyczne szkolenia zawodowe (rozpoznawanie autentyczności znaków pieniężnych, zapewnienie właściwej polityki płacowo – socjalnej, ograniczenie fluktuacji kadr

Ryzyko działalności a polisa ubezpieczeniowa Istotnym składnikiem oceny wiarogodności firm outsourcingowych jest posiadanie wszechstronnych polis ubezpieczeniowych, zabezpieczających je od wszelkich ryzyk związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą Niejednokrotnie dodatkowym gwarantem realizacji polisy ubezpieczeniowej są jej reasekuratorzy na międzynarodowym rynku ubezpieczeniowym.

Ryzyko ubezpieczeniowe Istotnymi elementami polisy ubezpieczeniowej są: zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, zakres obowiązków ubezpieczanego, rodzaje ubezpieczonego ryzyka, limity wypłat odszkodowań, wyłączenia odpowiedzialności, warunki wypłaty odszkodowań,

Logistyka gotówki a korzyści dla Klientów Redukcja ryzyka przeniesienie odpowiedzialności na firmę zewnętrzną, wprowadzenie bezpieczniejszych rozwiązań dla logistyki gotówkowej, zapewnienie lepszej ochrony transportowanych wartości, zapewnienie większego bezpieczeństwa dla pracowników i klientów, dywersyfikacja ryzyka, Korzyści outsourcingu optymalizacja i obniżenie kosztów, możliwości bardziej elastycznego zarządzania gotówką, przyśpieszenie obiegu gotówki.

Podsumowanie Tylko profesjonaliści z branży, firmy duże, posiadające odpowiednie zaplecze finansowe i organizacyjne są w stanie spełnić wymogi bezpieczeństwa, o których mowa w mojej prezentacji.