DOSKONALENIA NAUCZYCIELI DOSKONALENIA NAUCZYCIELI MIEJSKI OŚRODEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI w KONINIE ul. Sosnowa 6 62-510 Konin tel/fax 632433352 lub 632112756 sekretariat@modn.konin.pl www.modn.konin.pl CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE ul. Sosnowa 14 62-510 Konin tel/fax 632456195 lub 632422332 cdn@cdnkonin.pl www.cdnkonin.pl

Motywująca rola oceniania szkolnego w procesie kształcenia

Porządek konferencji : Kierunki polityki państwa Motywująca rola oceniania szkolnego w procesie kształcenia 3. Komunikaty: Egzaminy zewnętrzne 2015 Zmiany w prawie oświatowym Oferta szkoleń na rok szkolny 2015/2016 Wolne wnioski

Kierunki polityki państwa 2015/2016 – pod hasłem „ Roku 0twartej Szkoły” 1. Wzmocnienie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych. 2. Podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych poprzez zaangażowanie przedstawicieli partnerów społecznych w dostosowywanie kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy.

Kierunki polityki państwa, cd. ... 3. Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. 4. Edukacja matematyczna i przyrodnicza w kształceniu ogólnym.

Motywująca rola oceniania szkolnego w procesie kształcenia Motywacja i jej rodzaje Strategie sprzyjające uczeniu się uczniów Pułapki i wady oceniania sumującego Miejsce oceniania w procesie kształcenia Akty prawne związane z ocenianiem Zasady oceniania wspierającego rozwój ucznia

Czym jest motywacja? To podjęcie danej aktywności, jej ukierunkowanie, utrzymanie, modyfikowanie jej przebiegu. Przykłady definicji motywacji: stan gotowości do podjęcia określonych działań, proces wewnętrzny, wyznaczający kierunek działania nastawiony na osiągnięcie określonego celu, mechanizm psychologiczny uruchamiający i organizujący zachowanie człowieka skierowane na osiągnięcie określonego celu (wewnętrzna siła), świadome dążenie do czegoś. Rozwijam skrzydła, K. Druczak, M. Mańturz, M. Mrozek, KOWEZiU

Motywacja W edukacji motywacja oznacza powody, dla których uczniowie podejmują naukę. Szkoła wciąż jeszcze nie dostrzega pozytywnych stron motywacji i skupia cały wysiłek na ulepszaniu techniki przekazu gotowych wiadomości oraz na kontrolowaniu, czy uczniowie wspomniane wiadomości w należyty sposób opanowali. Motywacja szkolna To ogół bodźców wewnętrznych i zewnętrznych powodujących gotowość do uczenia się. W motywacji szkolnej bodźce wewnętrzne i zewnętrzne mogą u ucznia wywołać 2 typy zachowań:

Typ 1 Typ 2 Dążenie motyw cel pobudza ucznia do działania. Unikanie motyw brak celu apatia, wycofanie, brak chęci do pracy, brak kierunku zmian. W motywacji szkolnej bodźce wewnętrzne i zewnętrzne mogą u ucznia wywołać 2 typy zachowań:

motywacja wewnętrzna motywacja zewnętrzna 10

Rodzaje motywacji Motywacja wewnętrzna - jest to angażowanie się w określone działania dla nich samych, dla osobistej przyjemności czerpanej z ich wykonywania, np. zaspokojenie własnej ciekawości, osiągnięcie wyznaczonego celu, ambicje, itp. Motywacja zewnętrzna - to rodzaj motywacji do uczenia się, który polega na wykonywaniu zadań nie w celu uzyskania wewnętrznej satysfakcji płynącej z samego działania, ale po to, by uzyskać jakieś nagrody, np. stopnie.

Wpływ motywacji na sprawność działania: (prawa Yerkesa – Dodsona) I prawo: dla wykonania każdego zadania istnieje optymalny poziom pobudzenia, przy którym zadanie to jest wykonywane najlepiej. sprawność motywacja

Wpływ motywacji na sprawność działania: (prawa Yerkesa – Dodsona) II prawo: rodzaj zadania wpływa na wielkość optymalnego poziomu motywacji (pobudzenia). Dla zadań złożonych optymalny poziom motywacji jest niższy niż przy wykonywaniu zadań prostych. sprawność sprawność motywacja motywacja

Nauczyciel, który chce, aby jego uczniowie czynili postępy w nauce, musi wykształcić u swoich uczniów, tzw. strategie generujące uczenie się. Oznacza to, że uczeń ma nabywać nową wiedzę w wyniku twórczego i samodzielnego dochodzenia do niej, ma poszukiwać i odkrywać z jednoczesnym zaangażowaniem osobistym. Uczeń ma stać się autorem procesu uczenia się i ponosić za niego odpowiedzialność.

„Większość nauczycieli traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie umie, podczas gdy nauczyciel z prawdziwego zdarzenia stara się za pomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć.” Albert Einstein

Strategie sprzyjające uczeniu się uczniów: Nauczyciel - pasjonat. Komunikowanie oczekiwań - jasność i klarowność zasad pracy i komunikacji, kryteriów oceniania oraz warunków zaliczenia. Atmosfera sprzyjająca uczeniu się/wzbudzanie zainteresowania.

Cele oceniania: diagnozowanie słabych i mocnych stron ucznia, słabych i mocnych stron stosowanych metod nauczania, dokumentowanie tego, co uczeń wie, rejestracja tempa postępów w nauce, porównywanie uczniów, selekcja pod kątem przyszłej edukacji.

rozliczanie się nauczycieli i uczniów wobec zainteresowanych stron, Cele oceniania , cd. … rozliczanie się nauczycieli i uczniów wobec zainteresowanych stron, motywowanie, dyscyplinowanie. Cohen L., Manion L., Morrison K., Wprowadzenie do nauczania, Zysk i S-ka, Poznań 1999.

Ocenianie jako jedna ze strategii motywujących uczniów Ocena - wypowiedź (sąd, zdanie) o charakterze wartościującym, będąca efektem (wynikiem, rezultatem) kontroli służącej porównywaniu zgodności założonych celów i ich rzeczywistej realizacji. Ocenianie - postępowanie, czynności, dzięki którym nauczyciel poznaje uczniów, w wyniku czego wydaje o nich sądy, odwołując się do ustalonych kryteriów.

Funkcje oceniania: dydaktyczna - ocena miernikiem wyników ucznia, jego osiągnięć, społeczna - wskazanie pozycji ucznia w klasie i czynnik kształtujący jego relacje z grupą, wychowawcza - oddziaływanie na uczucia i wolę ucznia. Kopaczyńska I., Ocenianie szkolne wspierające rozwój ucznia, Impuls, Kraków 2004.

Rodzaje oceniania sumujące - kształtujące kryterialne - holistyczne obiektywne - intuicyjne

Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie nie mają głębszego sensu, gdyż: 1. Ocenianie przebiega zgoła inaczej w różnych szkołach i u różnych nauczycieli. 2. Wiele szkół nie dba o politykę ocen. 3. Pojedynczy symbol w żaden sposób nie może dokładnie przedstawić złożonych osiągnięć pedagogicznych. 4. Nauczyciele często oceniają przypadkowo i niedbale. 5. Stopnie są często stosowane jako kary lub środki dyscyplinujące, a nie jako właściwe miary osiągnięć.

Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są pedagogicznie błahe: 1. Stopnie są tylko symbolami. 2. Najważniejsze wyniki są nieuchwytne, nie można ich więc ani wycenić, ani ustopniować. 3. Ocena nauczyciela jest mniej ważna dla ucznia niż jego własna samoocena. 4. Stopnie nie pozwalają poprawnie przewidzieć późniejszych osiągnięć. 5. Powinno się oceniać szkoły, a nie uczniów.

Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są niepotrzebne, gdyż: 1. Stopnie nieskutecznie motywują do rzeczywistych osiągnięć w kształceniu się. 2. Gdy uczniowie opanują wszystko, co powinni, nic nie pozostaje do różnicowania za pomocą stopni. 3. Stopnie przetrwały w szkołach głównie dlatego, że nauczyciele tkwią w tradycyjnych sposobach działania.

Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są szkodliwe, gdyż: 1. Niskie stopnie mogą zniechęcać mniej zdolnych uczniów do wysiłku. 2. Stopnie powodują, że dla niektórych uczniów porażka jest nieunikniona. 3. Niektórzy rodzice stosują kary wobec uczniów za niskie stopnie i nieodpowiednie nagrody za wysokie stopnie. 4. Stopnie stanowią uniwersalne wzorce dla wszystkich uczniów, mimo ogromnych różnic indywidualnych między nimi.

Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są szkodliwe, gdyż: (cd.) 5. Stopnie podkreślają wspólność celów wszystkich uczniów, a zniechęcają do indywidualnych celów uczenia się. 6. Stopnie nagradzają konformizm i karzą za twórczość. 7. Stopnie zachęcają do rywalizacji, a nie do współpracy. 8. Naleganie na wysokie stopnie prowadzi niektórych uczniów do oszustw. 9. Stopnie bardziej pasują do nauczania przedmiotowego niż do edukacji humanistycznej, skoncentrowanej na dziecku. Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, WSiP, Warszawa 1997.

PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty serii, wynikające z kolejności uzyskiwania informacji: Efekt pierwszeństwa – pierwsze wrażenie. Efekt świeżości – ostatnie wrażenie. Efekt kontrastu – to, co silnie odróżnia. Efekt kontekstu – świeżość i kontrast. Efekt aureoli – etykieta prymusa. Efekt diabelski – przeciwny aureoli.

PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty kulturowe wynikające z wpływu norm społecznych na oceniającego: Efekt płci. Efekt etniczny. Efekt optymizmu. Efekt negatywizmu. Efekt nastroju.

PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty niedostatku informacji: Efekt potwierdzania – utrzymywanie wbrew faktom wcześniej powziętych opinii. Efekt ostrożności – „trzymanie się” środka skali. Efekt pośpiechu – wynika z braku czasu lub wygody. Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, WAiP, Warszawa 2007.

Miejsce oceniania w procesie kształcenia Uczymy, żeby oceniać czy oceniamy, żeby uczyć?

Jak powinno przebiegać ocenianie? Planowanie procesu nauczania (uczenia się) analizowanie efektów uczenie się ocenianie komunikowanie efektów Stawianie stopni szkolnych jest przeceniane, a udzielanie użytecznych rad i uczenie się są niedoceniane. Black P., Wiliam D., Inside the black box,1998.

Rozwojowa funkcja oceniania Ocenianie jest nieodłączną częścią procesu kształcenia. Może stać się instrumentem dynamizującym procesy uczenia się pod warunkiem, że motywuje ucznia do pracy, wspomaga i ukierunkowuje jego rozwój. Każdy człowiek (dziecko i dorosły), który podejmuje trud uczenia się, potrzebuje INFORMACJI ZWROTNEJ o swoich osiągnięciach i czynionych postępach.

Porównanie oceny sumującej i kształtującej: Ocena sumująca: Podsumowanie wiedzy i umiejętności, czyli ustalenie oceny w skali stopni szkolnych. Ocena kształtująca: Uświadomienie uczniom, co zrobili dobrze a co źle i jak mogą to poprawić (informacja zwrotna). Gdy kucharz próbuje zupę, jest to ocenianie kształtujące, a gdy klient próbuje zupę, jest to ocenianie sumujące - Brookhart S.

Ewolucja terminologiczna Ocenianie kształtujące Ocenienie wspierające Ocenianie rozwojowe

„Tak naprawdę o karierze życiowej decyduje to, co potrafimy, a nie to, czego nie umiemy. To niesłychanie ważna konkluzja - zgoła strategiczna dla budowania systemów oceniania, dla przyjmowania strategii pedagogicznych. To także powód do uruchamiania w szkołach mechanizmów promocji sukcesu ucznia. I sukcesu nauczyciela.” Stróżyński K., Ocenianie szkolne dzisiaj. PWN, Warszawa 2003.

Informacja zwrotna Informacja zwrotna jako narzędzie wspierania uczenia się ucznia na lekcji w związku z różnymi aktywnościami: praca pisemna, odpowiedź ustna itd. Ocena koleżeńska i samoocena jako formy informacji zwrotnej (Ocena koleżeńska nie może mieć wpływu na stopień!).

Efektywna informacja zwrotna Powinna dotyczyć konkretnych cech zadania i zawierać sugestie, jak lepiej je wykonać. Powinna skupiać się na „co, jak, dlaczego” (związane z określonym zadaniem), a nie na prostych informacjach o dobrym lub złym wykonaniu. Powinna być przedstawiona w formie dostosowanej do percepcji odbiorcy.

Efektywna informacja zwrotna Przekazana szybko, gdy uczeń jeszcze pamięta, co i jak wykonał. Zawiera pozytywy – pochwałę. Wskazuje poprawne rozwiązanie, pokazuje elementy składowe i drogę do celu. Unika interpretacji (skupienie się na faktach, nie należy oceniać ucznia jako osoby przez pryzmat jednostkowego zadania). Komentarz ważniejszy od samej oceny wyrażonej w przyjętej skali.

Ocenianie kształtujące – elementy Nauczyciel stosujący ocenianie kształtujące: 1. Określa cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia. Ustala wraz z uczniami, czyli to, co będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy ucznia. Stosuje efektywną informację zwrotną. Rozróżnia funkcje oceny sumującej i kształtującej.

Elementy OK cd. .... 5. Buduje atmosferę uczenia się, pracując z uczniami i rodzicami. 6. Potrafi formułować pytania kluczowe. 7. Potrafi zadawać pytania angażujące ucznia w lekcję. 8. Wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską http://www.ceo.org.pl/pl/ok

„Żeby dziecko zapalić, trzeba samemu płonąć”

Egzaminy zewnętrzne 2015 Egzamin gimnazjalny

Bibliografia: Black P., Harrison C., Lee C., Marshall B., Wiliam D., Jak oceniać, aby uczyć?, Civitas, Warszawa 2009. Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa 2002. Niemierko B., Ocenianie szkolne bez tajemnic, WSiP, Warszawa 2004. Sterna D., Ocenianie kształtujące w praktyce, Civitas, Warszawa 2008. Sterna D., Uczę (się) w szkole, CEO, Warszawa 2014. Uczę w klasach młodszych, pod red. D. Sterny, CEO, Warszawa 2015. 

Prezentację prowadziły: Henryka Hypś doradca metodyczny w MODN w Koninie Grażyna Frydrychowicz konsultant CDN w Koninie