Finanse publiczne i prawo finansowe Monika Zieniewicz Finanse publiczne i prawo finansowe

PRAWO PODATKOWE

Zakres materiału System danin publicznych Źródła prawa podatkowego Stosowanie prawa podatkowego Zobowiązania podatkowe-ogólne prawo podatkowe Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe Podatki dochodowe Podatki obrotowe Podatki majątkowe System bankowy Czynności bankowe Narodowy Bank Polski

Zalecana literatura (podręczniki) Literatura podstawowa: Prawo finansowe, red. R. Mastalski, E. Fojcik-Mastalska, Warszawa 2013. M. Miemiec, K. Sawicka, M. Miemiec, Prawo finansów publicznych sektora samorządowego, Warszawa 2013. Literatura uzupełniająca: System prawa finansowego. Tom II. Prawo finansowe sektora finansów publicznych, red. E. Ruśkowski, Warszawa 2010 (wybrane zagadnienia). System prawa finansowego. Tom III. Prawo daninowe, red. L. Etel, Warszawa 2010 (wybrane zagadnienia). H. Dzwonkowski, Prawo podatkowe, wyd.2 Warszawa 2013. R. Mastalski, Prawo podatkowe, 7. wydanie, Warszawa 2012. Z. Ofiarski, Prawo bankowe, 4 wydanie, Warszawa 2011.

Podstawowe akty prawne Konstytucja Ordynacja podatkowa Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne Ustawa o podatku od towarów i usług Ustawa o podatku akcyzowym Ustawa o podatku od spadków i darowizn Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych Ustawa o opłacie skarbowej

Gałęzie prawa finansowego Prawo budżetowe Prawo podatkowe Prawo bankowe

Zadania realizowane w ramach budżetu Prawo budżetowe Prawo podatkowe Zadania realizowane w ramach budżetu Polityka podatkowa

Opodatkowanie to nic nowego W starożytnej Mezopotamii opodatkowano nawet pogrzeby i cały żywy inwentarz Praktycznie wszystkie starożytne cywilizacje podczas wojen wymuszały na obywatelach składanie danin, podatków. Jedynie Imperium Rzymskie w czasie swojego maksymalnego rozwoju zniosło obowiązki podatkowe, ponieważ posiadało ogromne dochody z zajęć wielkich regionów Świętopietrze, poradlne, podymne, bykowe, popiwek Jeden z najpopularniejszych podatków, dochodowy , posiada historię związaną z wojnami. Zapoczątkowali go Anglicy, uważając go jedynie za chwilowe wsparcie. Początkowe koszty odczuwali tylko bogaci.

Czym jest podatek? W ujęciu ekonomicznym – podatek polega na przejmowaniu przez państwo (lub inny związek publicznoprawny) rezultatów działalności gospodarczej innych podmiotów Należy uwzględniać zasady ekonomii i funkcjonowania rynku  zasada zdolności świadczenia oraz zasada relatywnej równości

Krzywa Laffera

Czym jest podatek? W ujęciu prawnym – świadczenie jednostki na rzecz państwa, któremu nie towarzyszy wzajemne świadczenie państwa Nie jest to cena Nie jest to opłata Nie jest ekwiwalentny Wynika z władztwa państwowego (suwerenności państwa) na danym obszarze Jest przymusowy Nie może być kształtowany przez strony, lecz wynika bezwzględnie z ustawy

Prawo podatkowe jako prawo publiczne Administracyjnoprawna metoda regulacji Postępowanie przed organami administracji Procedura administracyjna Autonomiczność prawa podatkowego

Według projektu budżetu państwa na rok 2013, dochody państwa wyniosą 299 miliardów złotych, w tym 266 miliardów złotych pochodzić ma z podatków[3] (w lipcu 2013 rząd zaplanował nowelizację tego budżetu). Na 266 mld planowanych dochodów podatkowych budżetu państwa składają się: podatek od towarów i usług– 126,4 mld akcyza – 64,5 mld podatek dochodowy od osób fizycznych – 42,9 mld podatek dochodowy od osób prawnych – 29,6 mld podatek od wydobycia niektórych kopalin – 2 mld

SYSTEM DANIN PUBLICZNYCH System = całość regulacji dotyczących danego zagadnienia System historyczny – stanowi przede wszystkim wynik historycznego rozwoju opodatkowania Odpowiedni język prawny Na system składają się normy odnoszone do wszystkich podatków oraz normy tworzące konstrukcje poszczególnych podatków

Ogólne prawo podatkowe Szczegółowe prawo podatkowe System podatkowy Ogólne prawo podatkowe Szczegółowe prawo podatkowe

Ogólne prawo podatkowe Akty prawne odnoszące się do wszystkich podatków Najczęściej regulujące zobowiązania podatkowe i postępowanie podatkowe Tylko te dotyczące prawa podatkowego (KKS i PEA nie zaliczają się do ogólnego prawa podatkowego) Ogólne prawo podatkowe to odnosząca się do całego systemu prawa podatkowego materia zobowiązań podatkowych oraz postępowania podatkowego, a także ta problematyka prawna opodatkowania, która może być jednolicie uregulowana dla wszystkich podmiotów

Al Capone najsłynniejszy przestępca w historii nowoczesnej nie został skazany na karę więzienia za liczne morderstwa, ale właśnie za uchylanie się od płacenia podatków

Polskie ogólne prawo podatkowe: Ogólne prawo podatkowe może być, ale nie musi być skodyfikowane w jednym akcie prawnym Określa ono nie tylko obowiązki podatnika o charakterze materialnym, ale także proceduralnym (pozostają one w ścisłym związku ze sobą) Polskie ogólne prawo podatkowe: Dominuje dwuetapowy model stosowania prawa Samoobliczanie podatkowe  kontrola

Szczegółowe prawo podatkowe Zawiera głównie przepisy materialnego prawa podatkowego Poszczególne ustawy mają zastosowanie tylko do podatków, które stanowią przedmiot ich regulacji Określają: Kto płaci podatek? Co podlega opodatkowaniu? W jakiej wysokości powinien być płacony podatek? Kiedy i w jaki sposób powinno nastąpić przesunięcie środków pieniężnych od podatnika na rzecz władzy publicznej?

Ustawy z zakresu szczegółowe prawa podatkowe regulują zagadnienia: Podmiotu opodatkowania Przedmiotu opodatkowania Podstawy opodatkowania Stawki podatkowej Ulg i zwolnień podatkowych

Podmiot opodatkowania W rozumieniu prawnym – ten, kto ma obowiązek zapłacić podatek Nie zawsze jest to podmiot opodatkowania w rozumieniu ekonomicznym Element hipotezy normy

Przedmiot opodatkowania Zachowania podatników, jak i elementy quasi-fizyczne: dochód, przychód, obrót, posiadanie przedmiotu Dwoiste rozumienie przedmiotu

Najbardziej absurdalne podatki to: od deszczu, niezdrowej żywności, rozwoju nowych kwalifikacji, basenów, a nawet za korzystanie z usług solarium. W Wielkiej Brytanii swojego czasu istniał podatek za liczbę okien, czy od ogólnej liczby kapeluszy;

Podstawa opodatkowania Konkretyzacja przedmiotu podatku Określa wielkość i podmiot przedmiotu podatku Ściśle związana z podmiotem i przedmiotem opodatkowania

Ulgi i zwolnienia podatkowe Ulgi i zwolnienia systemowe - zawężają przedmiot opodatkowania albo wyłączają z niego niektórego elementy Ulgi i zwolnienia uznaniowe – pojawiają się w określonym stanie faktycznym

Stawka podatkowa Stosunek pomiędzy wysokością obciążenia podatkowego a wielkością podstawy opodatkowania Stawka stała – proporcjonalna, równomierna Stawka progresywna – wzrastająca ze wzrostem podstawy opodatkowania Stawka regresywna – malejąca ze wzrostem podstawy opodatkowania Stawka degresywna – malejąca ze spadkiem podstawy opodatkowania Ma charakter techniczny

Podatki Podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek od towarów i usług Podatek od spadków i darowizn Podatek od czynności cywilnoprawnych Podatek od nieruchomości Podatek akcyzowy Podatek rolny Podatek leśny Podatek od środków transportowych Podatek od gier Podatek tonażowy Podatek od wydobycia niektórych kopalin

Podstawowy podział podatków Podatki pośrednie bezpośrednie

Podatki bezpośrednie Koncentrują się na dochodach podatnika Opierają się na teorii przyrostu czystego majątku Są to podatki związane z obrotem majątkowym, jak i związane z posiadaniem majątku Przykłady: Podatek od spadków i darowizn Podatek od czynności cywilnoprawnych Podatek od nieruchomości

Podatki pośrednie Podatki od zużycia (wydatkowania) dochodu lub majątku Najważniejszy – ogólny podatek obrotowy, czyli podatek od towarów i usług Podatek obciążający określone dobra – akcyza

W drugiej połowie lat 30. XX w W drugiej połowie lat 30. XX w. akcyzą były obciążone: cukier, piwo, napoje winne, oleje mineralne, drożdże, kwas octowy, energia elektryczna, ubój zwierząt, a nawet srebrne i złote zapalniczki oraz karty do gry.

Podatki pośrednie Można przerzucać ich ciężar na innych podatników „anonimowy” podatnik Podatki bezpośrednie Nie można przerzucać ich ciężaru na innych podatników Zindywidualizowany podatnik

Podatki Osobowe Rzeczowe Przychodowe Dochodowe Majątkowe

ŹRÓDŁA PRAWA PODATKOWEGO Nie jest to pojęcie jednolite Ujęcie formalne: akty organów prawodawczych Ujęcie materialne: czynniki wpływające na treść określonej normy Należy ustalić pole interpretacji prawa Przepisów prawnych poszukiwać należy także poza systemem prawa krajowego (zwłaszcza w prawie unijnym i międzynarodowym)

Formalne źródła prawa podatkowego Konstytucyjne źródła prawa podatkowego Ustawa Podustawowe akty prawne w systemie źródeł prawa podatkowego Prawo międzynarodowe Prawo unijne

STOSOWANIE PRAWA PODATKOWEGO Wykładnia umożliwia stosowanie prawa podatkowego Rodzaje wykładni: Językowa Systemowa Celowościowa Wnioskowania prawnicze: Reguły inferencyjne Reguły kolizyjne Orzecznictwo

Następne zajęcia Zobowiązania podatkowe-ogólne prawo podatkowe Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe