ZASADY PONOSZENIA PRZEZ ŻOŁNIERZY ODPOWIEDZIALNOŚCI DYSCYPLINARNEJ M I N I S T E R S T W O O B R O N Y N A R O D O W E J DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI ZASADY PONOSZENIA PRZEZ ŻOŁNIERZY ODPOWIEDZIALNOŚCI DYSCYPLINARNEJ WYBRANE ZAGADNIENIA. Zagadnienia: Podstawowe pojęcia dotyczące zasad i sposobu ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej. Rodzaje odpowiedzialności dyscyplinarnej żołnierzy za naruszenia prawa. Najistotniejsze zmiany w sposobie ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej przez żołnierzy. Warszawa 2009

Zarys pojęć ustawowych (art. 3): żołnierz obwiniony przełożony przełożony dyscyplinarny przewinienie dyscyplinarne reagowanie dyscyplinarne ukaranie

! Istota dyscypliny wojskowej: Przepis ustawy o dyscyplinie wojskowej (art. 3 pkt 1): dyscyplina wojskowa – przestrzeganie przez żołnierza przepisów prawa dotyczących służby wojskowej i innych przepisów prawa przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie oraz wykonywanie rozkazów i decyzji wydanych w sprawach służbowych; Przepis ustawy o dyscyplinie wojskowej (art. 17 ust. 1): 1. Żołnierz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego, posiadającego jednocześnie znamiona innego czynu zabronionego, jeżeli to naruszenie prawa miało związek ze służbą wojskową, niezależnie od odpowiedzialności ponoszonej na podstawie innych przepisów.

Inne czyny za które żołnierz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną: Przepis ustawy o dyscyplinie wojskowej (art. 17 ust. 2): czyny, za które właściwe organy są uprawnione do nakładania kar porządkowych lub wymierzania kar pieniężnych, jeżeli właściwy organ wystąpił z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne do dowódcy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej; 2) czyny o znamionach przestępstwa ściganego na wniosek dowódcy jednostki wojskowej albo wykroczenia ściganego na żądanie dowódcy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej, jeżeli uprawniony dowódca lub kierownik instytucji cywilnej odstąpił od złożenia wniosku albo żądania; 3) czyny o znamionach przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, jeżeli sąd lub prokurator albo inny organ uprawniony do orzekania w tych sprawach wystąpił do dowódcy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA JEŻELI CZYN MA JAKIKOLWIEK Rodzaje odpowiedzialności żołnierzy za naruszenia prawa: ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA JEŻELI CZYN MA JAKIKOLWIEK ZWIĄZEK ZE SŁUŻBĄ WOJSKOWĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ JAKO OBYWATELA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA NARUSZENIA DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH PRZEWINIENIA ZWIĄZANE ZE SPECJALNOŚCIĄ ZAWODOWĄ WYKROCZENIA I WYKROCZENIA SKARBOWE PRZESTĘPSTWA POWSZECHNE I SKARBOWE INNE CZYNY ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA „TYPOWE” PRZEWINIENIA DYSCYPLINARNE PRZESTĘPSTWA WOJSKOWE ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ JAKO ŻOŁNIERZA

ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI DYSCYPLINARNEJ ŻOŁNIERZ + WINA + PRZEWINIENIE DYSCYPLINARNE = ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

REAGOWANIE NA NARUSZENIA DYSCYPLINY WOJSKOWEJ DZIAŁANIA WYCHOWAWCZE: zwrócenie uwagi rozmowa ostrzegawcza NARUSZAJĄCY DYSCYPLINĘ PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY WOJSKOWY ORGAN PORZĄDKOWY ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE: niedopuszczenie do wykonywania czynności służbowych osadzenie w izbie zatrzymań zawieszenie w czynnościach służbowych ŻANDARMERIA WOJSKOWA POSTĘPOWANIE DYSCYPLINARNE: odstąpienie od ukarania ukaranie karą lub środkami (środkiem) dyscyplinarnymi W projekcie nowej ustawy o dyscyplinie wojskowej uporządkowano rodzaje reakcji dyscyplinarnych na naruszenia dyscypliny wojskowej. W zależności od wagi przewinienia, jego następstw, właściwości i warunków obwinionego, zachowania się po popełnieniu przewinienia, celów wychowawczych i zapobiegawczych – zróżnicowana będzie reakcja dyscyplinarna. Jeżeli okoliczności sprawy nie będą budzić wątpliwości, tak jak obecnie, można będzie poprzestać na zwróceniu uwagi lub przeprowadzeniu rozmowy ostrzegawczej. W zamiarze rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przewinienia dyscyplinarnego, przeprowadzać się będzie postępowanie dyscyplinarne, które może zakończyć się: ukaraniem żołnierza, odstąpieniem od ukarania, uniewinnieniem albo umorzeniem tego postępowania. Natomiast w celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa w służbie i zapobiegania naruszaniu prawa pod wpływem alkoholu i narkotyków, a także zapewnienia sprawnego przeprowadzenia postępowania dyscyplinarnego, precyzyjniej w stosunku do dotychczasowych przepisów, określono dyscyplinarne środki zapobiegawcze. PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY 7

PODSTAWOWY ALGORYTM ORZEKANIA OBWINIONY ORZECZENIA DYSCYPLINARNE NIEWINNY UNIEWINNIENIE art. 47 ust. 1 pkt 1-3 UMORZENIE POSTĘPOWANIA DYSCYPLINARNEGO art. 47 ust. 1 pkt 4-5 ODSTĄPIENIE OD UKARANIA art. 23 ust. 1 WINNY UKARANIE art. 20

ZASADY KARANIA I (art. 20) Organ orzekający wymierza obwinionemu karę dyscyplinarną lub stosuje wobec niego środek dyscyplinarny według swojego uznania, w granicach przewidzianych ustawą, uwzględniając : stopień winy, stopień szkodliwości przewinienia dyscyplinarnego oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które przez ukaranie ma się osiągnąć; sposób popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, rodzaj i rozmiar następstw przewinienia dyscyplinarnego oraz właściwości i warunki osobiste żołnierza, przebieg jego służby przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i zachowanie się żołnierza po jego popełnieniu; okoliczności obciążające; okoliczności łagodzące. Postępowanie dyscyplinarne i orzecznictwo z nim związane ze względu na charakter czynów oraz sankcje orzekane za ich popełnienie powinno się kierować w znacznej mierze zasadami zawartymi w prawie karnym, w zgodzie ze standardami prawa międzynarodowego. Jednocześnie przepisy dotyczące reagowania dyscyplinarnego powinny być na tyle autonomiczne, aby każdy dowódca - przełożony dyscyplinarny był w stanie i mógł sprawnie korzystać z instrumentów zawartych w tych przepisach. Stąd, za wyjątkiem kwestii postępowania za przewinienia przed sądem wojskowym, pozostałe regulacje dotyczące zasad i procedur dyscyplinarnych, zawarte są w ustawie o dyscyplinie i mieścić się będą w przepisach wydanych na jej podstawie, a nie jak w innych służbach mundurowych, odsyłać do kodeksu postępowania karnego. Zarówno przełożony dyscyplinarny, jak i podporządkowany mu żołnierz obowiązani będą kierować się tymi samymi przepisami prawa. Dowódca będąc swobodny w wydawaniu orzeczeń w granicach określonych ustawą a podwładny (w tym wypadku – obwiniony) ściśle podporządkowując się tym przepisom i poleceniom, będzie korzystał m.in. z prawa do obrony. Uprawnienie to ulega poszerzeniu, bowiem obrońcą w postępowaniu dyscyplinarnym przed przełożonym dyscyplinarnym będzie mógł być również adwokat lub radca prawny, niekoniecznie będący żołnierzem. Niedawno wniosek w tej sprawie w odniesieniu do obecnie obowiązującej ustawy trafił do Trybunału Konstytucyjnego - przewidzieliśmy tę sytuację już w pierwszym projekcie ustawy nie zawężając prawa do ustanowienia obrońców tylko spośród żołnierzy. Nawiązując do zasad jakimi powinien kierować się wydający orzeczenie dyscyplinarne, w nowej ustawie wskazano okoliczności łagodzące i obciążające, które powinny mieć wpływ na rodzaj i wymiar wymierzanych kar lub środków dyscyplinarnych. Sprzyjać to będzie obiektywizacji wydawanych orzeczeń i lepszemu ich uzasadnianiu, a co za tym idzie - zwiększeniu efektu wychowawczego, jaki ukaranie powinno przynieść. 9

ZASADY KARANIA II (art. 21) Jedno przewinienie dyscyplinarne Jedna kara dyscyplinarna Kilka przewinień dyscyplinarnych (rozpatrywanych łącznie) Jedna kara dyscyplinarna odpowiednio surowsza Niezależnie od liczby przewinień dyscyplinarnych można zastosować jeden lub więcej środków dyscyplinarnych. UKARANIE ZA JEDNO PRZEWINIENIE DYSCYPLINARNE TYLKO KARA KARA ŚRODEK ŚRODEK TYLKO ŚRODEK/ KI ŚRODEK ŚRODEK ŚRODEK 10

Przedawnienie karalności (art. 22): Przedawnienie karalności ! Przedawnienie karalności następuje po upływie 1 roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego! WYJĄTEK I ZWOLNIENIE ZE SŁUŻBY WYJĄTEK II Z INNYCH PRZEPISÓW WYJĄTEK III SKUTKOWE WYJĄTEK IV W OKRESIE ZAWIESZENIA POSTĘPOWANIA DYSCYPLINARNEGO NIE BIEGNIE TERMIN PRZEDAWNIENIA Z WYJĄTKIEM – WYJĄTKU II

ZAWIESZENIE UKARANIA (art. 23) Organ orzekający może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pieniężnej oraz środka dyscyplinarnego polegającego na zobowiązaniu do wykonania dodatkowych zadań służbowych. Zawieszenie następuje na okres próby (1-3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia). !!! Jeżeli ukarany w okresie próby popełnia przewinienie dyscyplinarne lub uchyla się od spełnienia obowiązku wynikającego z zastosowanego środka dyscyplinarnego organ orzekający może zarządzić wykonanie ukarania, które zostało zawieszone. Postępowanie dyscyplinarne i orzecznictwo z nim związane ze względu na charakter czynów oraz sankcje orzekane za ich popełnienie powinno się kierować w znacznej mierze zasadami zawartymi w prawie karnym, w zgodzie ze standardami prawa międzynarodowego. Jednocześnie przepisy dotyczące reagowania dyscyplinarnego powinny być na tyle autonomiczne, aby każdy dowódca - przełożony dyscyplinarny był w stanie i mógł sprawnie korzystać z instrumentów zawartych w tych przepisach. Stąd, za wyjątkiem kwestii postępowania za przewinienia przed sądem wojskowym, pozostałe regulacje dotyczące zasad i procedur dyscyplinarnych, zawarte są w ustawie o dyscyplinie i mieścić się będą w przepisach wydanych na jej podstawie, a nie jak w innych służbach mundurowych, odsyłać do kodeksu postępowania karnego. Zarówno przełożony dyscyplinarny, jak i podporządkowany mu żołnierz obowiązani będą kierować się tymi samymi przepisami prawa. Dowódca będąc swobodny w wydawaniu orzeczeń w granicach określonych ustawą a podwładny (w tym wypadku – obwiniony) ściśle podporządkowując się tym przepisom i poleceniom, będzie korzystał m.in. z prawa do obrony. Uprawnienie to ulega poszerzeniu, bowiem obrońcą w postępowaniu dyscyplinarnym przed przełożonym dyscyplinarnym będzie mógł być również adwokat lub radca prawny, niekoniecznie będący żołnierzem. Niedawno wniosek w tej sprawie w odniesieniu do obecnie obowiązującej ustawy trafił do Trybunału Konstytucyjnego - przewidzieliśmy tę sytuację już w pierwszym projekcie ustawy nie zawężając prawa do ustanowienia obrońców tylko spośród żołnierzy. Nawiązując do zasad jakimi powinien kierować się wydający orzeczenie dyscyplinarne, w nowej ustawie wskazano okoliczności łagodzące i obciążające, które powinny mieć wpływ na rodzaj i wymiar wymierzanych kar lub środków dyscyplinarnych. Sprzyjać to będzie obiektywizacji wydawanych orzeczeń i lepszemu ich uzasadnianiu, a co za tym idzie - zwiększeniu efektu wychowawczego, jaki ukaranie powinno przynieść. 12

Sankcje dyscyplinarne: KARY DYSCYPLINARNE Art. 24 ŚRODKI DYSCYPLINARNE Art. 36 1)   upomnienie; 2)   nagana; 3)   kara pieniężna; 4)   ostrzeżenie o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym; 5)   odwołanie z zajmowanego stanowiska służbowego; 6)   ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby wojskowej; 7)   usunięcie ze służby wojskowej. 1) zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego; 2)   zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych; 3) zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody; 4) pozbawienie prawa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytułu honorowego oraz udziału w uroczystościach wojskowych i państwowych z udziałem wojska; 5)  podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób. ARESZT IZOLACYJNY Art. 88

WYMIERZANIE KAR upomnienie nagana kara pieniężna KARY DYSCYPLINARNE (art. 24): UPRAWNIENI DO ICH WYMIERZANIA (art. 25): KAŻDY PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY OD DOWÓDCY DRUŻYNY WZWYŻ upomnienie nagana PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY (KPT. LUB KPT. MARYNARKI) kara pieniężna ostrzeżenie o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY OD DOWÓDCY JW WZWYŻ LUB KIEROWNIK INSTYTUCJI CYWILNEJ ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby kandydackiej, przygotowawczej lub zawodowej W oparciu o 10-letnie doświadczenia stosowania obecnej ustawy, należało dokonać korekty rodzajów kar, ich wymiaru oraz sposobu wykonywania. Zmniejszono ogólną liczbę kar z 9 do 7. Zrezygnowano z kary aresztu koszarowego oraz kary zakazu opuszczania wyznaczonego miejsca przebywania. Postanowiono także o wprowadzeniu nowej kary dyscyplinarnej „ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym”, która w większości przypadków będzie poprzedzała wymierzenie obowiązującej od stycznia 2008 r. kary „odwołania z zajmowanego stanowiska służbowego”. Uprawnienia do ich orzekania posiadać będzie przełożony od dowódcy jednostki wojskowej wzwyż. Natomiast uprawnienia do wymierzania kary „usunięcia z zawodowej służby wojskowej” będzie miał organ, który powołuje danego żołnierza do tej służby lub nadrzędny nad nim organ. PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY OD DOWÓDCY JW (PŁK, KMDR) WZWYŻ LUB KIEROWNIK INSTYTUCJI CYWILNEJ odwołanie z zajmowanego stanowiska służbowego usunięcie ze służby kandydackiej, przygotowawczej lub zawodowej - żołnierza służby kandydackiej , przygotowawczej – KOMENDANT SZKOŁY WOJSKOWEJ - zawodowego – ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA DO ZAWODOWEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ 14

Środki dyscyplinarne: Środek dyscyplinarny - jest dodatkową dolegliwością wymierzaną sprawcy przewinienia obok lub niekiedy zamiast kary dyscyplinarnej. Niezależnie od liczby przewinień można zastosować jeden lub więcej środków dyscyplinarnych. Środek dyscyplinarny - można zastosować wobec każdego żołnierza. Obok kary dyscyplinarnej można zastosować jeden lub więcej środków dyscyplinarnych, albo orzec je samoistnie. Środki te, jako dodatkowe dolegliwości posiadają nie tylko aspekt wychowawczy i prewencyjny, lecz także mają służyć zadośćuczynieniu wyrządzonych szkód osobie fizycznej lub prawnej. Część nich polega na ograniczeniu posiadanych przez żołnierza uprawnień, np. pozbawieniu prawa do noszenia odznaki tytułu honorowego bądź dolegliwości, jaką jest podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób. 15

STOSOWANIE ŚRODKÓW DYSCYPLINARNYCH UPRAWNIENI DO ICH WYMIERZANIA (art. 34): ŚRODKI DYSCYPLINARNE (art. 33): zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego KAŻDY PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY OD DOWÓDCY DRUŻYNY WZWYŻ zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY OD DOWÓDCY PLUTONU WZWYŻ zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody Obok kary dyscyplinarnej można będzie zastosować jeden lub więcej środków dyscyplinarnych, albo orzec je samoistnie. Środki te, jako dodatkowe dolegliwości posiadają nie tylko aspekt wychowawczy i prewencyjny, lecz także mają służyć zadośćuczynieniu wyrządzonych szkód osobie fizycznej lub prawnej. Część z nich polega na ograniczeniu posiadanych przez żołnierza uprawnień, np. pozbawieniu prawa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytułu honorowego, bądź dolegliwości, jaką jest podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób. W nowej ustawie o dyscyplinie zachowano dotychczasową liczbę środków dyscyplinarnych (5). Dokonana modyfikacja środka pozbawienia prawa do noszenia odznaki tytułu honorowego polegać będzie na dodaniu zakazu noszenia odznaki honorowej oraz wprowadzeniu dodatkowo zakazu udziału w uroczystościach wojskowych i państwowych z udziałem wojska, co dla żołnierza odczuwającego więź ze społecznością jednostki wojskowej powinno stanowić dyshonor i moralną dolegliwość. pozbawienie prawa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytułu honorowego oraz udziału w uroczystościach wojskowych i państwowych z udziałem wojska 16

Można ukarać każdego żołnierza Może ukarać każdy przełożony WYMIERZANIE KAR Upomnienie NAGANA Można ukarać każdego żołnierza Może ukarać każdy przełożony dyscyplinarny

Kara pieniężna WYMIERZANIE KAR od 1 – 10 stawek dziennych uposażenia zasadniczego Od kapitana (kapitana marynarki) wzwyż lub kierownik IC Można ukarać każdego żołnierza

WYMIERZANIE KAR Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym Karę ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym wymierza się przez wytknięcie żołnierzowi przewinienia dyscyplinarnego, jakiego się dopuścił, oraz ostrzeżenie, że kolejne rażące naruszenie dyscypliny wojskowej może skutkować wymierzeniem surowszej kary dyscyplinarnej, w szczególności kary odwołania z zajmowanego stanowiska służbowego. Może ukarać przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódcy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej Można ukarać każdego żołnierza zajmującego stanowisko służbowe.

Kara odwołania z zajmowanego stanowiska służbowego WYMIERZANIE KAR Kara odwołania z zajmowanego stanowiska służbowego Oznacza zwolnienie z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego oraz utratę uprawnień z nim związanych, a następnie wyznaczenie na inne stanowisko służbowe lub przeniesienie do rezerwy kadrowej . Karę tę można wymierzyć, jeżeli żołnierz popełnił przewinienie dyscyplinarne: 1)   o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 2 lub 3; 2)   polegające na rażącym niedopełnieniu obowiązków lub przekroczeniu uprawnień wynikających z zajmowanego stanowiska służbowego; 3)   przed zatarciem uprzednio orzeczonej kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym. Ukarać może przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódca jednostki wojskowej zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej podpułkownika (komandora por.). Można ukarać każdego żołnierza, który posiada stanowisko służbowe.

Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby wojskowej […] WYMIERZANIE KAR Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby wojskowej […] Karę ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby kandydackiej, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej albo do zawodowej służby wojskowej wymierza się przez wytknięcie żołnierzowi przewinienia dyscyplinarnego, jakiego się dopuścił, oraz ostrzeżenie, że kolejne naruszenie dyscypliny wojskowej przed zatarciem ukarania może skutkować ukaraniem karą usunięcia ze służby kandydackiej, służby przygotowawczej, z okresowej służby wojskowej albo zawodowej służby wojskowej. Można ukarać każdego żołnierza spośród pełniących wymienione rodzaje służb. Może ukarać przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódcy jednostki wojskowej lub kierownik IC

Kara usunięcia z służby wojskowej […] Oznacza zwolnienie z tej służby. WYMIERZANIE KAR Kara usunięcia z służby wojskowej […] Oznacza zwolnienie z tej służby. Karę usunięcia ze służby wojskowej […], można wymierzyć, jeżeli żołnierz popełnił rażące przewinienie dyscyplinarne: 1)   o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 2 lub 3; 2)   przed zatarciem uprzednio orzeczonej kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby kandydackiej, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej albo do zawodowej służby wojskowej; 3)   które świadczy, że postępowanie tego żołnierza nie daje rękojmi dalszego rzetelnego pełnienia służby wojskowej. Może ukarać: a)  żołnierza służby kandydackiej lub służby przygotowawczej – rektor uczelni wojskowej lub komendant szkoły podoficerskiej, centrum lub ośrodka szkolenia, b) żołnierza okresowej służby wojskowej - przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódcy jednostki wojskowej, c)   żołnierza zawodowego – organ wojskowy, który byłby uprawniony do powołania tego żołnierza do zawodowej służby wojskowej w chwili wymierzania kary, albo nadrzędne nad nim organy wojskowe. Można ukarać każdego żołnierza spośród pełniących wymienione rodzaje służb.

Kara aresztu izolacyjnego (od 7 – 14 dni) WYMIERZANIE KAR Kara aresztu izolacyjnego (od 7 – 14 dni) W czasie odbywania tej kary ukarany przebywa w izbie zatrzymań, a ponadto ma obowiązek wykonywać pod kontrolą dodatkowe zadania służbowe na rzecz jednostki wojskowej, określone przez przełożonego, w wymiarze do 8 godzin dziennie. Można wymierzyć za każdy rodzaj czynu w czasie „W” UWAGA: wymierza się także żołnierzom zawodowym Wymierza wojskowy sąd garnizonowy na wniosek dowódcy JW lub kierownika IC

STOSOWANIE ŚRODKÓW DYSCYPLINARNYCH Zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego Zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody Pozbawienie prawa do noszenia odznaki tytułu honorowego oraz uczestnictwa w uroczystościach z udziałem wojska Podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób Można zastosować samoistnie albo obok dowolnej kary dyscyplinarnej Może ukarać każdy przełożony dyscyplinarny Można ukarać każdego żołnierza

STOSOWANIE ŚRODKÓW DYSCYPLINARNYCH Zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych: można zastosować samoistnie albo obok kary dyscyplinarnej: upomnienia, nagany, kary pieniężnej, ostrzeżenia o niepełnej przydatności do stanowiska ostrzeżenia o niepełnej przydatności do pełnionej służby wojskowej. oznacza obowiązek wykonywania przez ukaranego w czasie wolnym od zajęć służbowych zadań służbowych na rzecz jednostki wojskowej lub instytucji cywilnej, określonych przez przełożonego dyscyplinarnego w wymiarze do trzech godzin dziennie; stosuje się na okres od trzech do czternastu dni; Może ukarać każdy przełożony dyscyplinarny Można ukarać każdego żołnierza

NAJWAŻNIEJSZE ZM. W REAGOWANIU Działanie na czas „W’ Wprowadzenie odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od innej: karnej, korporacyjnej, itd. Poszerzenie grona przełożonych uprawnionych do reagowania dyscyplinarnego Wydłużenie okresu przedawnienia ukarania Wprowadzenie kategorii wykroczeń „na żądanie” W reagowaniu dyscyplinarnym najważniejszą systemową zmianą jest poszerzenie zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej żołnierzy za naruszenia prawa związane ze służbą wojskową. Zgodnie z projektem ustawy o dyscyplinie będzie mogła być ona ponoszona niezależnie od m.in. odpowiedzialności karnej, korporacyjnej, finansowej, uczelnianej, itd. Podobne przepisy obowiązują w innych służbach (Policja, Straż Graniczna) i zawodach (prokuratora, sędziego, nauczyciela akademickiego). Wątpliwości, czy można jednocześnie ukarać za ten sam czyn rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, wskazując na rozdzielność i niezależność odpowiedzialności ponoszonej z różnych ustaw. Pełne uzawodowienie sił zbrojnych powoduje, iż nie ma uzasadnienia wyłączenie żołnierzy z zasad ponoszenia odpowiedzialności za naruszenia dyscypliny służbowej, które to zasady obowiązują w innych służbach mundurowych. Z zasady tej wojsko było wyłączone ze względu na to, iż w znacznej części żołnierze pełnili służbę z poboru, a na miejsce zwalnianego ze służby żołnierza zawodowego nie było w zasadzie innego kandydata. Kolejną zmianą o charakterze systemowym dotyczącą sposobu ponoszenia odpowiedzialności przez żołnierzy za naruszenia prawa, tym wypadku za wykroczenia związane ze służbą wojskową - proponowaną do wprowadzenia wraz z ustawą o dyscyplinie wojskowej, poprzez nowelizację kodeksu wykroczeń - jest projekt wprowadzenia tzw. „wykroczeń na żądanie”, na podobieństwo „przestępstw wnioskowych”. Zmiana ta pozwoli na dyscyplinarne ukaranie żołnierza np. za palenie tytoniu na terenie koszar, podczas gdy obecnie nie można tego uczynić bez wniosku sądu lub prokuratora wojskowego. Stan ten utrudnia niezwłoczną reakcję na tego rodzaju wykroczenia, których waga jest nieznaczna, a występowanie na tle pozostałych wykroczeń dość częste. Ponadto, w czasie „W” i poza granicami państwa każde wykroczenie związane ze służbą wojskową byłoby rozpatrywane dyscyplinarnie Proponowana nowelizacja jest spójna z wprowadzonym od początku bieżącego zawężeniem jurysdykcji sądów wojskowych w stosunku do żołnierzy za wykroczenia związane ze służbą wojskową. Zaostrzenie warunków ponoszenia odpowiedzialności 26

ZMIANY W INNYCH PRZEPISACH ! Kodeks wykroczeń - art. 33 § 4 pkt 7, art. 51 § 2 i art. 70 § 2: Zaostrzenie odpowiedzialności za popełnienie wykroczeń pod wpływem alkoholu lub narkotyków Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia - nowy art. 86a: Ustanowienie wykroczeń, które mogłyby być ścigane na żądanie dowódcy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej Kodeks karny - art. 323 § 3 i art. 338: Zmiana zasad wykonywania kary ograniczenia wolności przez żołnierzy innych niż zasadniczej służby wojskowej, określenie dolnej granicy samowolnego oddalenia będącego przestępstwem oraz objęcie odpowiedzialnością żołnierzy wszystkich rodzajów pełnionej służby wojskowej za nieusprawiedliwioną nieobecność w służbie Wraz z uchwaleniem ustawy o dyscyplinie wojskowej proponuje się znowelizowanie trzech kodeksów prawa karnego oraz ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych. Celem tych zmian jest w szczególności: wskazanie, że użycie narkotyków stanowi okoliczność obciążającą przy rozpatrywaniu wykroczenia oraz, że stan po użyciu alkoholu lub narkotyków podczas podejmowania czynności służbowych jest wykroczeniem; ustanowienie tzw. wykroczeń na żądanie, które mogłyby być ścigane karnie na wniosek dowódcy jednostki wojskowej lub rozpatrywane dyscyplinarnie, w przypadku odstąpienia od wystąpienia z żądaniem, określenie ze w czasie „W” i poza granicami państwa wykroczenia związane ze służbą wojskową byłyby rozpatrywane wyłącznie w trybie dyscyplinarnym; 3) zmiana zasad wykonywania kary ograniczenia wolności przez żołnierzy innych niż zasadniczej służby wojskowej, określenie dolnej granicy samowolnego oddalenia będącego przestępstwem oraz objęcie odpowiedzialnością żołnierzy wszystkich rodzajów pełnionej służby wojskowej za nieusprawiedliwioną nieobecność w służbie; 4) w konsekwencji zamiaru likwidacji aresztów dyscyplinarnych – na ich bazie zostaną utworzone izby zatrzymań, spełniające 4 funkcje. Izby zatrzymań na mocy proponowanej nowelizacji zostaną podporządkowane Żandarmerii Wojskowej; 5) rozszerzenie grona osób funkcyjnych będących wojskowymi organami porządkowymi o dyżurnego parku technicznego, co dawałoby mu uprawnienia do badania trzeźwości kierowców wojskowych, na mocy ustawy o dyscyplinie, jak również Kodeksu drogowego. Ustawa o Żandarmerii Wojskowej … - art. 4, 17 i 45: Określenie nowych funkcji izb zatrzymań, podporządkowania ich Żandarmerii Wojskowej oraz włączenie dyżurnego parku technicznego do wojskowych organów porządkowych 27

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Kontakt: Prowadzący: Tel./fax. CA MON: 846 854 główny specjalista ODW DWiPO E-mail: dyscyplina@wojsko-polskie.pl mgr Mariusz Lewandowski Mat. pomocnicze: www.wojsko-polskie.pl