Badania przesiewowe w raku jelita grubego – doświadczenia polskie i perspektywy na przyszłość Jarosław Reguła Klinika Gastroenterologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa

Najnowsze dane epidemiologiczne (najczęstszy nowotwór u obu płci w Europie) Zachorowalność - 14 441 (prognoza 2025 - 24 600) Zgony - 9 915 (prognoza 2025 - 16 600) Dane Centrum Onkologii 2008

Rak jelita grubego HNPCC 1-5 % Wywiad Rodzinny 10-30% FAP < 1% NChZJ -1% Rak sporadyczny ok. 75%

Metody badań przesiewowych Testy wykrywające raka - gwajakolowy test na krew utajoną w kale – co rok - immunochmieczne badania stolca – co rok - DNA w stolcu Testy wykrywające raka i polipy - sigmoidoskopia (1/3 jelita) – co 5 lat - kolonoskopia – co 10 lat - wirtualna kolonoskopia (CT kolonografia) (Levin B. et al. CA Cancer J Clin 2008; 58:130)

Rak powstaje z polipów (gruczolaków) > > > gruczolak > > > > > > rak >> Proces trwający: 7 - 12 LAT

Badania przesiewowe za pomocą kolonoskopii to: Wykrywanie wczesnego raka Spadek śmiertelności Prewencja = usuwanie polipów Spadek zapadalności Screening for colorectal cancer works through both prevention and early detection. This point needs to be emphasized because the potential for prevention frequently gets lost in the discussion. Many people don’t know that through the detection and removal of polyps, we can actually prevent the development of colorectal cancer, thereby decreasing incidence. Through the early detection of colorectal cancer, we can more effectively treat the disease, thereby decreasing mortality.

Badania przesiewowe: dlaczego? - 26% Edwards BK, et al. Cancer 2010

Badania przesiewowe na świecie klasyczny test na krew utaj.– Francja, Finlandia, UK immunologiczny – Holandia od 2013 sigmoidoskopia – UK od 2012 kolonoskopia – Niemcy , Austria, Polska wszystkie powyższe - USA USA –wszytskie, ALE Głównie kolonoskopia??

Ośrodki biorące udział w Programie Początek Programu- październik 2000 Liczba ośrodków: ok. 80 And now, something that is most exciting for all of us. It seems that colonoscopy performed every 10 years from the age of 50, could be the best screening strategy for many reasons: - first - it is best diagnostic modality of all screening methods ; - second - 10 years intervals may increase compliance - third - it is better than sigmoidoscopy because of increasing incidence of right-sided lesions; fourth -Sonnenberg calculated that it may be the most cost effective strategy and finally - colonoscopy with polypectomy means prevention of cancer

Zmiany zaawansowane (MAL) - lata 2000-2009 (189 196 badań) Rak - 1760 (0.93 %) Zaawansowane gruczolaki - 10,690 (5.65 %) Zmiany zaawansowane - 12,450 (6.58 %)

Colonoscopy New Engl J Med. 2006; 355, 1863 programme

N Engl J Med, 2010; 362: 1995-803

Skumulowane ryzyko raka po kolonoskopii - zależnie od jakości kolonoskopisty mierzonej ADR N Engl J Med, 2010; 362: 1995-803

Ryzyko raka interwałowego Słabi endoskopiści Dobrzy endoskopiści Kaminski MF, Regula J, Kraszewska E et al. N Engl J Med 2010;362:1995-803

Poprawa ADR przy prowadzonym monitorowaniu Kaminski MF et al. Gastrointest Endosc 2009;69(5):AB215.

Dotychczasowe osiągnięcia organizacyjne zorganizowany program z bazą danych i systemem monitorowania jakości system szkoleń w kolonoskopii i indywidualnej kontroli jakości stworzenie sprawnych jednostek organizacyjnych – ośrodków badań przesiewowych przeprowadzono randomizowane badania interwencyjne porównujące różne sposoby rekrutacji

Plany na przyszłość (od 2012)

Główne zmiany zwiększenie odsetka populacji objętej badaniami równy dostęp system zaproszeń (wyznaczenie daty badania !!!) wprowadzenie systemu wiarygodnej ewaluacji (grupa z opóźnionym terminem zaproszenia na badanie) konsolidacja ośrodków (likwidacja rozdrobnienia) zapewnienie ośrodkom wystarczających kontraktów z NFZ na badania u osób z objawami poprawa jakości bazy danych (on-line)

Ewaluacja (metoda z Finlandii) Grupy: A) natychmiastowy termin badania B) opóźniony termin badania

Zmiany w zasadach programu Grupa wiekowa : 55-64 lat Jednorazowa kolonoskopia przesiewowa w życiu Realistyczna zgłaszalność 30-40% Zwiększenie liczby ośrodków (130) Stopniowa implementacja rozpisana na lata 2012-2021

Spodziewany efekt populacyjny - redukcja umieralności – 15-20% - redukcja zachorowalności – 10-18%