Historia Współczesna Izraela w ujęciu Biblijnym Wojciech Apel wojtek@pik-net.pl Gliwice, styczeń 2001

Plan prezentacji Zamiast wstępu: po co komu historia? Dzielenie historii Izraela na kawałki Słowo o Czasie Rozproszenia Syjonizm Wojny bliskowschodnie Dziś Cele: poznać podział historii Izraela na kawałki, zrozumieć teologię dziury w historii – czas dla Kościoła poznać w zarysie historie współczesną, która wpływa na nasz stosunek do pewnych faktów czy informacji. zobaczyć w tym kawałek Bożego Planu dla świata

Zamiast wstępu: Po co komu historia? Wspomnijcie rzeczy minione od wieków! Tak, Ja jestem Bogiem i nie ma innego, Bogiem, i nikogo nie ma jak Ja. Obwieszczam od początku to, co ma przyjść, i naprzód to, co się jeszcze nie stało. Mówię: Mój zamiar się spełni i uczynię wszystko, co zechcę. (Izajasz 46.9-10) Historia, oprócz innych dobrych rzeczy służy również uwiarygodnieniu się Boga, podpisującego się pod Biblia. Biblia jako jedyna Święta Księga zbiorem ksiąg zawierającą zarówno proroctwa jak i spisane później niektóre opisy ich wypełnień. Tego nie ma w Koranie, w BG, w Talmudzi które to są jedynie księgami mądrości.

Zamiast wstępu: Po co komu historia Izraela? Wyrocznia Pana: Wy jesteście moimi świadkami (...) i moimi sługami, których wybrałem, abyście mogli poznać i uwierzyć Mi, oraz zrozumieć, że tylko Ja istnieję. Boga utworzonego przede Mną nie było ani po Mnie nie będzie. Ja, Pan, tylko Ja istnieję i poza Mną nie ma żadnego zbawcy. To Ja (1) zapowiedziałem, (2) wyzwoliłem i (3) obwieściłem, a nie ktoś obcy wśród was. Wy jesteście świadkami moimi (...) że Ja jestem Bogiem, owszem, od wieczności Nim jestem. I nikt się nie wymknie z mej ręki. Któż może zmienić to, co Ja zdziałam? (Izajasz 43.10-13) Wybór Izraela polega głównie na tym, że to na nich Bóg pokazuje, oprócz tego kim jest również to, że jest panujący nad rzeczywistością. On zapowiada, wykonuje i obwieszcza że się dokonało a ponieważ kolejność tych trzech wydarzeń jest ważna to należy spisywać i studiować historie, aby przekonać się rzeczywiści czy tak jest. Do tego jeszcze Bóg właśnie na tym narodzie objawia relacje jakie chciałby mieć z ludźmi.

Dzielimy historię Izraela na kawałki.

Okresy w dziejach Izraela Czas Patriarchów Państwowość - Starożytność Rozproszenie - Historia kościoła Syjonizm - Nowożytność, współczesność Ucisk i Tysiącletnie Królestwo

Okresy w dziejach Izraela 3. Syjonizm 1. Państwowość Patriarchowie 2. Rozproszenie Wyjście i wejście Sędziowie 5. TK Królestwa Kościół Niewola Czasy Helleńskie Historie Izraela można podzielić na 3 okresy: Państwowość (może lepsze słowo?), która zawiera się w Starożytności. Rozproszenie pokrywające się z historią z Kościoła. Syjonizm (słowo?) obejmujący historie najnowszą. Przed tymi okresami można jasno wydzielić jeszcze okres Patriarchów Izraela Proroctwa mówią, że niedługo spodziewać się możemy kolejnych okresów wojen i ucisków a potem czasu Tysiącletniego Królestwa. Na schemacie przedstawiłem biblijny i chyba najbardziej naturalny sposób podawania daty, czyli od stworzenia świata. W tej chwili (styczeń 2001) mamy rok 5760 po Adamie i pewnie stąd wiemy, że świat został stworzony około –3700 lat temu. -3700 -2000 -1000 1000 2000 Y Y U 5760  Abraham Mojżesz Dawid Jezus Herzl

Państwowość Granice okresu od Mojżesza (1500 p.n.e.) do Bar-Korby (135 n.e) Z wyjątkiem krótkiego okresu przed i po czasach opisywanych przez Nowy Testament dość dobrze udokumentowane w Biblii, więc ... ... nie będziemy się tym tu zajmować.

Rozproszenie (1/2) Początek okresu to upadek Jerozolimy w 70r. lub klęska powstania Bar-Korby w 135r. Obszary powstawiania i zamierania subkultur Diaspora w Cesarstwie Żydzi w świecie Islamu – kultura Orientalna i Serfardyjska Żydzi w Europie Kultura Aszkenazyjska Język Idisz (język Żydowski) Problem pogromów Polska wobec pogromów – „Polim” – tu mieszka Bóg Dzień smutku – 9 Aw (okolice przełomu lipiec/sierpień) Holokaust Ciekawy ale trudny kawałek historii Żydów. Do tego bardzo mało znany dlatego mimo, że nie w temacie pozwolę sobie na małą dygresje. Przemieszczanie się Żydów, tworzenie kultur. Cesarstwo, Hiszpania i Azja, Pod Islamem, Europa od zachodu na wschód. Pogromy: jakie były przyczyny? np. biblijny styl życia a więc czystość i przez to nie poddawanie się epidemią, (przykład – Niemcy w czasach epidemii dżumy w XIII i XiV w.) przekazywana mądrość (np. w tym społeczeństwie od 4 tysięcy lat nie ma analfabetyzmu) a przez to bogacenie się (Polska, Francja, Anglia) Polska jako miejsce schronienia. Efekt – miasteczka we wschodniej Polsce, gdzie 80% populacji stanowią Żydzi. Warszawa, która w 30% jest Żydowska. Łódź podobnie. Do tego problem inteligencji Żydowskiej, która stanowi większość (lekarze, adwokaci, ekonimiści) i problem bogacenia się (wasze ulice, nasze kamienice). 9 Aw – dzień smutku zburzenie I światyni zburzenie II światyni wygnanie z Hiszpanii (dekret królowej Izabeli) wygnanie z Anglii likwidacja getta w Warszawie (22 lipca 42) olimpiada w Madrycie – ceremonia otwarcia na Wzgórzu Żydów

Rozproszenie (2/2) Proroctwo Jeśli nie będziesz wypełniał wszystkich słów tego Prawa - zapisanych w tej księdze - bojąc się chwalebnego i straszliwego tego Imienia: Pana, Boga swego, Pan nadzwyczajnymi plagami dotknie ciebie i twoje potomstwo, plagami ogromnymi i nieustępliwymi: ciężkimi i długotrwałymi chorobami. Sprawi, że przylgną do ciebie wszystkie zarazy Egiptu: drżałeś przed nimi, a one spadną na ciebie. Także wszystkie choroby i plagi, nie zapisane w księdze tego Prawa, ześle Pan na ciebie, aż cię wytępi. Mała tylko ilość ludzi pozostanie z was, którzyście liczni jak gwiazdy na niebie za to, że nie słuchaliście głosu Pana, Boga swego. Jak podobało się Panu dobrze czynić wam, rozmnażając was, tak będzie się Panu podobało zniszczyć i wytępić was, i usunąć z powierzchni ziemi, którą idziecie posiąść. Pan cię rozproszy pomiędzy wszystkie narody, od krańca do krańca ziemi, tam będziesz służył obcym bogom drewnianym i kamiennym, których nie znałeś ani ty, ani twoi przodkowie. Nie zaznasz pokoju u tych narodów ani stopa twej nogi tam nie odpocznie. Da ci tam Pan serce drżące ze strachu, oczy wypłakane z tęsknoty i duszę utrapioną. Życie twe będzie u ciebie jakby w zawieszeniu: będziesz drżał dniem i nocą ze strachu, nie będziesz pewny życia. Rano powiesz: Któż sprawi, by nadszedł wieczór, a wieczorem: Któż sprawi, by nadszedł poranek - a to ze strachu, który twe serce będzie odczuwać na widok, jaki stanie przed twymi oczami. Pan cię odprowadzi okrętami i drogą do Egiptu, o którym ci powiedziałem: Nie będziesz go już oglądać. A kiedy zostaniesz sprzedany twoim wrogom jako niewolnik i niewolnica, nikt cię nie wykupi. (Piąta Księga Mojżeszowa 28.58-68) zobacz tez 3M26:33

Historia współczesna: Syjonizm Początek: 1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo Żydowskie”. 1897 – Kongres Syjonistyczny w Bazylei. Okresy: pierwsza emigracja 1890 - 1935 walka o państwo 1936 - 1948 tworzenie państwa 1948 - 1956 mała stabilizacja 1956 - 1987 poszukiwanie pokoju 1987 - ...

Przyszłość Izraela wg premillenialisty Pochwycenie Kościoła, a więc koniec pewnej epoki. Odbudowa Świątyni Jerozolimskiej. Antychryst na ziemi (a wesele Baranka w niebie). Prześladowania Izraela - Wielki Ucisk. Powtórne przyjście Mesjasza. Tysiącletnie Królestwo. Ostatni bunt ludzkości i ostatni sąd. THE END. Y    

Okresy w historii współczesnej Izraela 5. ??? 4. Postmodernizm 3. Rozwój i stabilizacja 2. Tworzenie państwa 1. Walka o niepodległość 1900 1920 1940 1960 1980 2000 Y 48 56 67 73 82 Turcy Anglicy Palestyńczycy Intyfada I Wojna Św. II Wojna Św. Holokaust

Presyjonizm Ciągła, Żydowska obecność z Palestynie Wyprawy Krzyżowe. dwa żydowskie światy – Żydzi europejscy i Żydzi orientalni „Za rok w Jeruzalem” Wyprawy Krzyżowe.

Syjonizm (1/2) Podstawy: Fale powrotów: 1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo Żydowskie”. 1897 - Kongres Syjonistyczny w Bazylei. 1949 - „Prawo powrotu” - pierwsza ustawa Knesetu. Fale powrotów: pierwsza alija: 1982-1903 – Miłośnicy Syjonu i problem baron Rodszilda; druga alija: 1904-1914 socyjalizm pionierów; trzecia alija: 1914-1923 – powtórka z drugiej; czwarta alija: 1924-1931 – klasa średnia ze wschodu i środka Europy piąta alija: 1932-1938 – uciekający przez prześladowaniami w Niemczech i Polsce; kadra techniczna, inteligencja szósta alija: 1939-1948 - ocaleni z zagłady. Można spojrzeć na syjonizm jako mieszkanka: socjalizmu mesjanizmu nacjonalizmu Można też ta, chyba najgorsza rezolucja ONZ (z 1968r. ?) która definiuje syjonizm jako rasizm.

Syjonizm (2/2) Napięcia w społeczności żydowskiej Napięcia w kraju orientalni - napływowi aszkenazyjscy - sefardyjscy idisz - hebrajski - arabski komunizm - socjalizm - klasa średnia – posiadacze religijni - zeświedczenie - Napięcia w kraju Żydzi - Brytyjczycy Żydzi - Arabowie Rola języka hebrajskiego - Eliezer ben Jehuda Rola instytucji kibucu i moszawu Język jako coś co spaja społeczność. Wszędzie hebrajski był językiem liturgicznym więc był znany. Różnice w wymowie przeskoczono i mimo protestów religijnych Żydów zaczęto go używać jako języka potocznego. Kibuc – jedynie miejsce gdzie zadziałał komunizm. Moszaw – tam zadziałał socjalizm.

Proroctwa o powrocie (1/2) Owego dnia to się stanie: Pan podniesie po raz drugi rękę, aby wykupić Resztę swego ludu, która ocaleje, z Asyrii i z Egiptu, z Patros i z Kusz, z Elamu i Szinearu, z Chamat i z wysp na morzu. Podniesie znak dla pogan i zgromadzi wygnańców Izraela; pozbiera rozproszonych z Judy z czterech stron świata. (Izajasz 11:11-12) Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju. Ezechiel 36:24 Nie lękaj się, bo jestem z tobą. Przywiodę ze Wschodu twe plemię i z Zachodu cię pozbieram. Północy powiem: Oddaj! i Południowi: Nie zatrzymuj! Przywiedź moich synów z daleka i córki moje z krańców ziemi. (Izajasz 43.5-6)

Proroctwa o powrocie (2/2) To bowiem mówi Pan: Wykrzykujcie radośnie na cześć Jakuba, weselcie się pierwszym wśród narodów! Głoście, wychwalajcie i mówcie: Pan wybawił swój lud, Resztę Izraela! Oto sprowadzę ich z ziemi północnej i zgromadzę ich z krańców ziemi. Są wśród nich niewidomi i dotknięci kalectwem, kobieta brzemienna wraz z położnicą: powracają wielką gromadą. Oto wyszli z płaczem, lecz wśród pociech ich przyprowadzę. Przywiodę ich do strumienia wody równą drogą - nie potkną się na niej. Jestem bowiem ojcem dla Izraela, a Efraim jest moim synem pierworodnym. Słuchajcie, narody, słowa Pańskiego, głoście na dalekich wyspach, mówiąc: Ten, co rozproszył Izraela, zgromadzi go i będzie czuwał nad nim jak pasterz nad swą trzodą. Pan bowiem uwolni Jakuba, wybawi go z ręki silniejszego od niego. Przyjdą i będą wykrzykiwać radośnie na wyżynie Syjonu i rozradują się błogosławieństwem Pana: zbożem, winem, oliwą, owcami i wołami. Życie ich będzie podobne do zroszonego ogrodu i nigdy już sił im nie zbraknie. (Prorok Jeremiasz 31.7-12) Ile trwa poród? A tu wraca brzemienna wraz z położnica a więc czas tego powrotu jest krótki ! W czasie operacji Salomon (36 godzin) urodziło się kilkoro dzieci!

Inne proroctwa Państwowość: Iż 66:7n; Za 12:3-60 Urodzaj w kraju: Iż 35:1-7; Jl 2:21nn; Ez 36:35 Jerozolima: Łk 21:24 Potęga wojskowa: Za 12:6

Wojny Bliskowschodnie 1948 – Wojna Obronna 1956 – Kampania Synajska 1967 – Wojna 6-dniowa 1975 – Wojna „Jom Kippur” 1982 – Wojna w Libanie

1948 – Wojna Obronna 14 maja 1947 - Zakończenie Mandatu Brytyjskiego i ogłoszenie Deklaracji Niepodległości Izraela. Państwa Arabskie nie uznają Państwowości Izraela i 15 maja atakują tereny przyznane Żydom przez ONZ. Zawieszenie broni z 13 stycznia 1949 – linia demarkacyjna staje się granicą Izraela, Egipt i Tansjordania zajmują tereny przyznane przez ONZ Arabom. Wojna cudów. Mimo braków uzbrojenia ewidentna przewaga Żydów. Problem obrony Jerozolimy. Droga Birmańska, wodociąg, walka o Stare Miasto. Wykorzystanie chwilowego rozejmu. Efekt: zajęcie większej przestrzeni niż zakładała rezolucja ONZ. Problem ziemi: ziemia w Izraelu jest własnością państwa, nie wolno jej sprzedawać a jedynie dzierżawić na okresy 49 lat. Wyjątki: w miastach pod nieruchomości dzierżawi się na 99 lat (coś jak dzierżawa wieczysta) i własność mają Arabowie oraz nieliczni Żydzi co kupili małe kawałki przed powstaniem państwa.

1956 – Kampania Synajska W 1995 egipska blokada zatoki Akaba. Naser po dojściu do władzy (lipiec 56) w Egipcie nacjonalizuje Kanał Sueski. Izrael atakuje w sojuszu z Francją i Anglią broniącymi swych interesów w strefie Kanału Sueskiego. Wojska izraelskie zajmują Synaj. W wyniku rozejmu na Synaj wkraczają wojska ONZ chroniące granice Izraela przez atakami fedainów ze strefy gazy. Najlepsze słowo określające tą wojnę to awantura Nassera. Zmiana sojuszów Izraela – po tym w miejsce Francji (de’Gaulen) i Anglii wchodzi USA. Zaangażowanie ZSRR po stronie arabskiej.

1967 – Wojna 6-dniowa w maju Egipt żąda wycofania wojsk ONZ, wkracza na Synaj i blokuje żeglugę w zatoce Akaba. 5 czerwca Izrael wykonuje prezencyjny atak na wojska egipskie zgromadzone na Synaju Równocześnie wojska Jordani i Syrii atakują Izrael. 7 czerwca zdobycie Jerozolimy, 9 i 10 czerwca zajęcie Wzgórz Golan. 10 czerwca zawieszenie broni: Izrael zajmuje Synaj, Strefe Gazy, Judee i Samarie oraz Wzgórza Golan. Trudna, bo bardzo ideologiczna ze strony arabskiej wojna. Nasser chciał przywództwa w świecie arabskim i w zasadzie to osiągnął mimo totalnej klęski. Jeżeli chodzi o Izrael to widać tu Palec Boży w obronie granic, gdyż z wojskowego punktu widzenia przewaga Żydów nie była tak jednoznaczna. Ciekawe elementy: stosunek USA do Izraela w czasie wojny, zatopienie US Liberty przez Izrael. zaangażowanie ZSRR po stronie państw arabskich wojna propagandowa na świecie – Izrael jako agresor polityczne granie uchodźcami palestyńskimi Jerozolima !!!

Jerozolima 7 czerwca 1967 – zajęcie wschodniej, historycznej części Jerozolimy przez wojska Izraelskie. Żydzi pod Ścianą Płaczu. ? Jezus powiedział: A Jerozolima będzie deptana przez pogan, aż czasy pogan przeminą. (Łukasz 21:24b)

1973 – Wojna „Jom Kippur” Saddat chcąc pokoju dla Egiptu musi wywołać wojnę („wojna o pokój”). W świąteczny dzień „Jom Kippur” Egip atakuje pozycje izraelskie na Synaju. Kontratak Izraela i zatrzymanie wojsk na 100km od Kairu i 23km od Damaszku. Wizyta Sadata w Jerozolimie, rozmowy pokojowe w Camp David. Traktat Sadat-Begin, Izrael wycofuje się z Synaju, stabilizacja na granicy z Egiptem. Bardzo ciekawa wojna – pierwsza w tamtym rejonie, w czasie której prawdziwym celem Egiptu nie było zniszczenie Izraela a jedynie wyjście z dziwnego stanu niby-wojny i niby-pokoju. Wojna, mimo iż bardzo zacięta zaprojektowana była jedynie w pierwszej fazie. Egipt miał przełamać obronę Izraelska na linii Kanału Sueskiego i koniec. W zasadzie, to mimo że z militarnej strony Izrael był zwycięzcą Egipt triumfował politycznie uzyskując Synaj, wolność żeglugi w Kanale. Izrael też swoje wywalczył bo zagwarantował sobie pokój z największym państwem arabskim, prawo zakupu ropy z Synaju, wymianę handlową itp.

1982 – Wojna w Libanie Pierwotny plan – stworzenie strefy buforowej w Południowym Libanie. Ariel Szaron: zmiana planów – wypędzenie OWP z całego Libanu, zaangażowanie w wojnie domowej. Problem obozów Sabra i Szatila. Ucieczka OWP do Tunezji. Umocnienie wpływów Syryjskich w Libanie. 1985 wycofanie wojsk i pozostawienie Strefy Buforowej.

Struktura religijna ortodoksi i chasydzi konserwatyści reformowani ateiści mesjańscy (1967)

Problem Palestyński Naród-nieNaród. OWP i problem Karty Palestyńskiej zakładającej zniszczenie Izraela. Granie na nieszczęściu uchodźców – rola propagandy. Terroryzm. Czy istnieje coś takiego jak „naród palestyński”. Jeżeli przyjąć definicje wykorzystującą: kulturę (w tym język), rasę i terytorium to mamy doczynienia po prostu z Arabami takimi samymi jak w Syrii, Egipcie, Iraki, Jordanii, Arabii i innych państwach arabskich. Ale tworząc naród z nienarodu mamy czym grać. Mamy OWP i mamy politykę.

Proces pokojowy Przesłanki: Czym jest: zmiany w społeczeństwie: globalizacja i McDonaldyzacja społeczności; ciśnienie Palestyńczyków. Czym jest: Postmodernizm w polityce? Rezygnacja z pryncypiów? Szukaniem rozwiązania tam gdzie go nie ma? A może nie ma tu tylko ludzkiego rozwiązania za to jest boże?

Dziś 6 mln obywateli (81% to Żydzi). 20% populacji z wyższym wykształceniem. 7% przyrost naturalny. Bardzo wykosi PKB (90 mld$). Jedyne demokratyczne państwo w okolicy (sposób sprawowania władzy i swobody obywatelskie).